JOB
1 Uj runa Uz jallpʼapi tiyakorqa, sutintaj Job*+ karqa. Jobqa mana juchayoj karqa, cheqan runataj.+ Payqa Diosta manchachikoj, sajra ruwaykunatataj chejnikoj.+ 2 Paypataqa qanchis qhari wawasnin karqa, warmi wawasnintaj kinsa karqanku. 3 Uywasninpis may chhika karqa: 7.000 ovejas, 3.000 camellos, 1.000 wakas,* 500 burros.* Kamachisninpis allin ashkhapuni karqanku. Jobqa inti llojsimuy ladopi tiyakojkunamanta aswan qhapaj karqa.
4 Jobpa qhari wawasnenqa sapa ujninku turnakuspa wasisninkupi mikhunasta waykʼuchej kanku. Paykunaqa kinsantin hermanasninkuta wajyarikoj kanku, khuska mikhurikunankupaj, ujyarikunankupaj. 5 Chay mikhunasta tukuyninku ruwasqankutawan, Jobqa tukuynin wawasninta wajyachimoj Diospa ñaupaqenpi llimphuchakunankupaj. Payqa sutʼiyayta sayarispa uywasta wañuchiytawan Diospaj qʼolachipoj,*+ sapa wawanpa sutinpi. Jobqa chayta ruwaj kayta nispa: “Ichapis wawasneyqa juchallikorqanku, Diostataj sonqonkupi maldicerqanku”, nispa. Jobqa chayta ruwallajpuni.+
6 Uj pʼunchay angelesqa*+ Jehová Diospa ñaupaqenman yaykorqanku,+ lugaresninkuman. Satanaspis+ paykunaj chaupinkuman yaykullarqataj.+
7 Jehová Diostaj Satanasta taporqa: “¿Maymantataj jamushanki?”, nispa. Satanastaj Jehová Diosman kuticherqa: “Jallpʼa patata purispa qhawaykachamusqaymanta”,+ nispa. 8 Jehová Diostaj Satanasta nerqa: “¿Rikorqankichu kamachiy Jobta? Pay jinaqa mana pipis jallpʼa patapi kanchu. Payqa mana juchayoj, cheqan runa,+ Diosta manchachikun, sajra ruwaykunatataj chejnikun”, nispa. 9 Satanastaj Jehová Diosman nerqa: “Chanta, ¿qhasichu Jobqa Diosta manchachikun?+ 10 ¿Manachu qanllataj tukuy imamanta payta jarkʼanki?+ ¿Manachu qanllataj payta, familianta, tukuy imasnintapis perqawan jina muyuykuchispa jarkʼanki? Tukuy ima ruwasqanta bendecinki,+ uywasnintapis mirachinki. 11 Kunanqa makiykita aysarispa tukuy kapusqanta qhechuy, rikunkitaj uyaykipi maldecisusqanta”, nispa. 12 Jehová Diostaj Satanasta nerqa: “Tukuy kapuynintaqa imanaypis, makiykipi kashan. Payllata ama imanankichu”, nispa. Chaymantataj Satanasqa Jehová Diospa ñaupaqenmanta llojserqa.+
13 Uj pʼunchay Jobpa qhari wawasnin, warmi wawasninpis khuska mikhusharqanku, vinotapis ujyasharqanku kuraj hermanonkoj wasinpi.+ 14 Chaypacha ujnin kamachin chayamuspa Jobman willarqa: “Wakasniykiwan llankʼasharqayku, burrosniykipis chaynejpi mikhusharqanku. 15 Jinallapi sabeos jamuspa muyuykuwayku, uywasniykita suwakapunku, kamachisniykitapis espadawan wañurachinku. Noqalla ayqemuni willasunaypaj”, nispa.
16 Chay kamachin parlashajtillanraj waj kamachiñataj chayamuspa Jobta nerqa: “Cielomanta Diospa ninan urmamun, laurarispataj ovejasniykita, michejkunatawan qʼalata ruphaykun. Noqalla ayqemuni willasunaypaj”, nispa.
17 Chay kamachin parlashajtillanraj waj kamachiñataj chayamuspa Jobta nerqa: “Kinsa tropa caldeos+ jamuspa ujllata camellosniykiman correykunku, suwakapunkutaj. Kamachisniykitapis espadawan wañurachinku. Noqalla ayqemuni willasunaypaj”, nispa.
18 Chay kamachin parlashajtillanraj waj kamachiñataj chayamuspa Jobta nerqa: “Qhari wawasniyki, warmi wawasniykiwan khuska mikhusharqanku, vinotapis ujyasharqanku kuraj hermanonkoj wasinpi. 19 Jinallapi sinchʼi wayra chʼin pampasmanta wayramuspa, chay wasej tawantin esquinasninman wajtakamun, wasitaj wawasniykej patankuman urmaykun. Tukuyninku wañupunku. Noqalla ayqemuni willasunaypaj”, nispa.
20 Chayta uyarispa Jobqa sayariytawan ropanta llikʼirakorqa, chujchantapis kʼutukorqa. Chantá pampaman qonqoriykukuspa kʼumuykukorqa, 21 nerqataj:
Jehová Dios qowan,+ Jehová Diosllataj qhechukapuwan.
Jehová Diospa sutenqa jatunchasqallapuni kachun”, nispa.
22 Chay jina llakiykunapi rikukuspapis, Jobqa mana juchallikorqachu, nitaj ima sajratapis Diospa contranpi parlarqachu.
2 Waj pʼunchay chayamullarqataj, chaypacha angelesqa*+ Jehová Diospa ñaupaqenman+ yaykullarqankutaj, lugaresninkuman. Satanaspis paykunaj chaupinkuman yaykullarqataj Jehová Diospa ñaupaqenpi kananpaj.+
2 Jehová Diostaj Satanasta taporqa: “¿Maymantataj jamushanki?”, nispa. Satanastaj Jehová Diosman kuticherqa: “Jallpʼa patata purispa qhawaykachamusqaymanta”,+ nispa. 3 Jehová Diostaj Satanasta nerqa: “¿Rikorqankichu kamachiy Jobta? Pay jinaqa mana pipis jallpʼa patapi kanchu. Payqa mana juchayoj, cheqan runa,+ Diosta manchachikun, sajra ruwaykunatataj chejnikun. Qhasillamanta payta chinkachinayta munajtiykipis,+ payqa noqata kasushallawanpuni”,*+ nispa. 4 Satanastaj Jehová Diosman nerqa: “Runaqa wañuy patapi kashaspa, kausananraykoqa imatapis qonanpaj jinalla. 5 Kunanqa makiykita aysarispa onqoykuchiy, rikunkitaj uyaykipi maldecisusqanta”,+ nispa.
6 Jehová Diostaj Satanasta nerqa: “Jobqa makiykipi kashan. Chaywanpis amapuni paytaqa wañuchinkichu”, nispa. 7 Chaymanta Satanasqa Jehová Diospa ñaupaqenmanta llojserqa, Jobtataj millay sarna onqoywan onqoykucherqa,+ chaki puntanmanta uma puntankama. 8 Jobtaj ushpha patapi tiyaykukuspa+ kʼanalla pʼakisqawan sarnasninta khitukusharqa.
9 Warmintaj Jobta nerqa: “¿Maykʼajkamataj Diosta kasukullankipuniri? Diosta maldeciytawan wañuy ari”, nispa. 10 Jobtajrí kuticherqa: “Qanpis chay mana yuyayniyoj warmis jina parlashanki. ¿Allin kajllatachu Diosmantaqa* japʼikusun? ¿Manachu mana allin kajtapis japʼikullasuntaj?”,+ nispa. Chay tukuy imas qhatirishajtinpis Jobqa parlaspa mana juchallikorqachu.+
11 Jobpataqa kinsa amigosnin karqanku: ujnin karqa Temán jallpʼamanta Elifaz,+ ujtaj Súah+ jallpʼamanta Bildad,+ ujnintaj Naamá jallpʼamanta Zofar.*+ Paykunaqa uyarisqanku ima llakiykunachus Jobta qhatirisqanta. Ajinapi sapa ujninku lugarninkumantapacha jamuspa tinkukorqanku Jobta waturikoj rinankupaj, sonqocharinankupajtaj parlarikusqankuman jina. 12 Karumantaña qhawarispataj Jobtaqa mana rejsiyta aterqankuchu. Chayrayku jatunmanta waqaspa ropasninkuta llikʼirakorqanku, jallpʼatapis pataman qhallerqanku,* umasnintinkuman.+ 13 Chantá Jobpa ladonman chukuykorqanku qanchis pʼunchayta, qanchis tutatawan. Manataj ni mayqenninku uj simillatapis nerqankuchu, sinchʼi llakiypi kasqanta reparasqankurayku.+
3 Chay qhepata Jobqa parlarerqa, nacekusqan pʼunchaytataj maldicerqa.+ 2 Jobqa kayta nerqa:
3 “Amapuni chayamunanchu karqa nacekusqay pʼunchayqa.+
Nillataj ‘qhari wawita nacekun’ nisqanku chʼisipis.
4 Chay pʼunchayqa laqhayaykunan karqa.
Chay pʼunchayta patapi kaj Diosqa mana rikoj tukunan karqa.
Chay pʼunchayqa amapuni kʼanchayllapis kananchu karqa.
5 Chay pʼunchaytaqa sinchʼi tuta laqhallapis oqoykakapunan karqa.
Chay pʼunchaytaqa para phuyusllapis pʼampaykunan karqa.
Chay pʼunchaytaqa mancharina tuta laqhallapis laqhayaykuchinan karqa.
6 Chay chʼiseqa allin laqhata laqhayaykunan karqa.+
Chay pʼunchayqa ama pipis kusikunanchu karqa.
Nitaj ni mayqen killallapipis yupasqachu kanan karqa.
7 Chay chʼisi amapuni pipis nacekunanchu karqa.
Nillataj chay chʼiseqa ima kusikuypis uyarikunanchu karqa.
8 Maldicejkunaqa chay chʼisita maldecinanku karqa,
9 Chay tuta sutʼiyamushajtin, chʼaskasqa laqhayaykunankupis karqa.
Amallapis sutʼiyamunanchu karqa.
Nitaj intipis llojsimunanchu karqa.
10 Chay pʼunchaypi mamay nacechikuwarqa.+
Kunantaj kay jinata sufrishani.
11 ¿Imaraykutaj mana wañorqanichu nacekushajtiyri?
¿Imaraykutaj mana tukukaporqanichu mamaypaj wijsanmanta llojsimushajtiyri?+
12 ¿Imapajtaj mamay moqosnin patapi japʼiwarqari?
¿Imapajtaj chuchuchiwarqari?
13 Wañupuymanchus karqa chayqa, ni ima llakiyniyoj sirikushayman* karqa,+
puñukushayman karqa, samarikushayman karqa.+
14 Mundomanta reyeswan khuska, paykunata yuyaychajkunawan khuskataj samarikushayman karqa.
Pikunachus wasista ruwachikorqanku, kunantaj urmasqaña kashan, chaykunawan khuska.
15 Manachayrí reyespa wawasninkuwan khuska samarikushayman karqa, pikunajtachus qorinku tiyaporqa,
wasisninkupis qolqe metalwan juntʼa karqa, chaykunawan khuska.
16 ¿Imaraykutaj mana sulluwarqankuchuri?
¿Imaraykutaj mana wañorqanichu sullusqa wawas jinari?
17 Sepulturapeqa sajra runaspa rabiankupis chinkapun.
Saykʼusqaspis samarikunku.+
18 Chaypeqa tukuy presos samarikushanku.
Nitaj pipis paykunata matʼinchu trabajanankupaj.
19 Chaypeqa qhapajpis wajchapis uj rejlla kanku.+
Esclavopis patronninmanta kacharisqaña.
20 ¿Imaraykutaj Diosqa kausajta saqen ñakʼarejkunatari?*
¿Imaraykutaj kausachishallanpuni sinchʼi llakiypi kajkunatari?+
21 Wañuyta munajkunapis, ¿imajtintaj mana wañupuyta atinkuchuri?+
Paykunaqa wañuyta imata jina maskʼanku, ni pʼampasqa qoritapis* ajinataqa maskʼankuchu.
22 Paykunaqa maytapuni kusikunkuman,
sonqonkoqa tʼikarinman sepulturata tarejtinku.
23 ¿Imaraykutaj Diosqa kausajta saqen maymanchus rinanta mana yachaj runatari,
Diosllataj chay runata tukuy ladomanta muyuykojtinri?+
24 Mayta phutikusqaypi ni mikhuypis chayawanchu.+
Jikʼun jikʼunta waqasqaypis+ mana tukukuyniyoj phajcha yakus jina.
25 Sinchʼi manchachikusqaypuni patayman urmaykamuwan.
Imachus manchachiwasqanpuni chayamuwan.
26 Sonqoyqa manapuni tiyaykunchu, ni samarikuypis noqapajqa kanchu, musphashallaniña.
Llakiyneyqa ni jaykʼaj tukukoj”, nispa.
4 Temán jallpʼamanta Elifaztaj+ kayta kuticherqa:
2 “Pillapis parlasojtin, ¿phiñakuwajchu?
Mana pipis chʼinllaqa qhawasunkimanchu, ¿icharí?
3 Qanqa ashkha runasta yachachej kanki.
Pisi kallpa runastapis kallpacharej kanki.
4 Urmajtapis parlasqaykiwan kallpachaspa sayarichej kanki.
Urmanankupaj jina kajkunatapis kallpacharej kanki.
5 Kunanqa qantañataj kay jina llakiy qhatirishasunki, qantaj ni imanakuyta atishankichu.
Kay jina ñakʼariy chayamusunki, qantaj musphashanki.
6 Qanqa Diosta yupaychashaspa mana paypi atienekunkichu.
Qanqa Diosta tukuy sonqo yupaychanki.+ Chayrayku, ¿nichu yuyanki Diosqa yanapasunanta?
7 Yuyarikuy ari, ¿pi runataj mana juchayoj kashaspa manaraj wañunan kashajtin wañunri?
¿Maypitaj cheqan runas qhasillamanta tukuchisqa kankuri?
8 Noqaqa kayta rikuni: Sajra kajta tarpojkunaqa, sajrallatataj oqharinku.
Llakiykunata tarpojkunapis, llakiyllatataj oqharinku.
9 Chay jina runasqa Diospa samaynillanwan wañunku,
phiñakusqanwantaj tukuchisqa kanku.
10 Leonqa qhapaririyta atin, maltón leonpis phiñarikuyta atin,
jina kallpasapa leonespa kirusninkupis pʼakirakunku.
11 Leonqa wañun ni imata japʼiyta atispa.
Uña leonestaj tukuynejman ayqeranku.
12 Uj pacha pakayllamanta uj willay chayamuwarqa.
Chaytaqa chhichisqata jinalla uyarerqani.
13 Uj tuta puñushajtiy
imaymana mancharinasta mosqokorqani.
14 Manchariymantaqa ukhuypuni ras niwarqa.
Manchaytapuni kharkatiykorqani.
15 Imachus uj wayra jinalla uyayta pasarparerqa.*
Pelosniytaj qʼas qʼas nispa chhurkurakorqa.
16 Chantá sayaykorqa.
Manataj reparayta aterqanichu imayna rijchʼayniyojchus kasqanta.
Llanthupachalla ñaupaqeypi kasharqa.
Jinallapi tukuy ima chʼinlla karqa, uj parlaytataj uyarerqani kayta nimojta:
17 ‘¿Atinmanchu wañoj runa Diosmanta aswan cheqan kayta?
¿Atinmanchu runaqa Ruwajnin Diosmanta aswan llimphu kayta?’, nispa.
18 Diosqa ni kamachisninpipis atienekunchu.
Angelesninpipis juchata tarin.
19 Astawanrajchá juchata tarin tʼuru wasisllapi tiyakoj runaspeqa,
jallpʼallamanta ruwasqa runaspeqa.+
Chay runasqa thuta jinalla pʼaltarparisqa kankuman.
20 Paykunaqa tutamanta kausakushanku, chʼisiyananpajtaj wañunku.
Paykunaqa wiñaypaj wañunku, nitaj pipis wañusqankutaqa reparanchu.
21 Paykunaqa urmasqa toldo wasi* jina kanku, waskhasnin pʼitikusqanrayku.*
Paykunaqa mana yachayniyoj wañunku.
5 ”Qhaparikullay, ¿pitaj uyarisonqa?
¿Mayqen angelmantaj qhaparikunki?
2 Wampu runataqa sienterpakusqallantaj wañuchenqa.
Pisi yuyayniyoj runatapis envidiakusqallantaj wañuchenqa.
3 Rikuni wampu runataqa allin risqanta.
Wasintajrí jinallamanta maldecisqa rikhurin.
4 Wawasnintaqa ima llakiypis qhatirillan.
Llajta punkupitaj mana paykunapaj justiciata ruwankuchu,+ nitaj pipis paykunata jarkʼakunchu.
5 Chay wampoj cosechasqantaqa yarqhasqa runa mikhukapun,
khishkas chaupimanta pallajtinpis.
Wajkunataj chay wampoj kapuyninta, wawasninpa kapuynintawan japʼikapunku.
6 Sajra imasqa mana jallpʼamantachu pʼutumun,
llakiykunapis mana pampamantachu llojsimun.
7 Imaynatachus nina chispasqa patamanpuni phawan,
ajinallatataj runaqa sufrinallanpaj nacekun.
8 Qan kaspaqa Diosman qhaparikuyman,
Diospa makinmantaj llakiyniyta churayman.
9 Payqa tʼukuna imasta ruwashan, mana yachay atina imastapis.
Ruwasqasnenqa may tʼukuna, mana yupay atinataj.
10 Diosqa kay jallpʼaman parata apachimun,
campostapis yakuwan qarpan.
11 Payqa kʼumuykachachisqa runata pataman oqharin,
llakisqatapis pataman oqharillantaj salvasqa kananpaj.
12 Diosqa sajra runaspa yuyaychakusqankuta pantachin,
ruwasqasninku mana allinman tukunanpaj.
13 Payqa yachayniyojkunata sajra yuyaynillankupitaj chʼipaykun,+
wakichikusqanku manakajman tukunanpaj.
14 Paykunaqa pʼunchaypipis laqhawan tinkukunku,
chaupi pʼunchaytapis thamaykachanku tutapis kanman jina.
15 Diosqa runasta jarkʼan chay runaspa sajra parlayninkumanta,*
wajcha runatapis kacharichin atiyniyojpa makinmanta.
16 Ajinamanta wajchapajqa kanpuni yanapa.
Sajra runaspa siminkutaj wisqʼasqa.
17 Kusisqamin pitachus Dios kʼamin chay runaqa.
Chayrayku qanqa japʼikunayki tiyan Tukuy Atiyniyoj Diospa castigonta.
18 Sichus Dios runata nanaykuchin chayqa, payllataj chay nanaykuchisqanta jampispa vendaykun,
seqʼoykun chayqa, payllataj makisninwan jampiykun.
19 Payqa sojta ñakʼariykunamanta librasonqa,
qanchis kaj ñakʼariytaj mana imanasonqapischu.
20 Yarqhay kajtinpis payqa mana wañojta saqesonqachu,
wañuchinaku maqanakupipis espadawan wañuchisqa kanaykimanta librasonqa.
21 Sajra imasta parlaj simimanta jarkʼasqa kanki,+
manchay llakiy phutiy chayamojtintaj, mana manchachikunkichu.
22 Yarqhaymantapis, ima ñakʼariymantapis asikunki,
phiña animalestapis mana manchachikunkichu.
23 Jallpʼasniykipis mana rumirarachu kanqa,*
phiña animalespis mana imanasonqankuchu.
24 Wasiykipi kusisqa kausakunki, ni imamanta llakikuspa.
Uywasniykita qhawarimojtiykipis tukuynin kakushanqa.
25 Wawasniykeqa ashkha kanqanku,
mirayniykitaj campo qhora jina may chhika kanqa.
26 Kallpaykipi kashasparaj sepulturaman chayanki,
tiemponpi ruthusqa trigo gavillas* jinallaraj kashaspa.
27 Chaytaqa allinta tantearerqayku. Chay imasqa ajinapuni.
Uyarikuy, japʼikuytaj”.
6 Jobtaj kuticherqa:
2 “Tukuy llakiynillaypis+ pesasqa kanman,
ñakʼarisqaywan khuskallapis pesasqa kanman.
4 Tukuy Atiyniyoj Diospa flechasnenqa noqapi allin satʼisqa kashanku,
chay flechaspa venenontaj ukhuyta puririshan.+
Diosqa noqawan maqanakuspa manchaytapuni mancharichiwan.
5 ¿Kʼita burroqa+ waqanqachu pasto patapi kashajtin?
¿Toropis waqanqachu pasto patapi kashajtin?
6 ¿Mana kachiyoj qʼayma mikhunaqa mikhunapaj jinachu?
¿Chʼirwasqa malva yakupis miskʼichu?
7 Noqaqa chay imasta mana tʼojpirillaytapis munanichu.
Chaykunaqa pʼosqosqa mikhuna jina kanku.*
8 Mañakusqallaypis ruwakunman,
mañakusqallaytapis Dios qowanman.
9 Diosllapis pʼaltarpariyta munawanman,
makinta aysarispallapis chinkarparichiwanman.+
10 Ajinata chinkachiwayta munajtinpis sonqochakuymanraj,
sinchʼi nanasqa kaspapis kusisqa wañuyman.
Noqaqa ni jaykʼaj pisipaj qhawarqanichu Santo Diospa+ kamachisqantaqa.
11 Niña kallpaypis kanchu aguantanaypaj.+
¿Imapajñataj kausasajri?
12 ¿Kallpasapachu kasqani? ¿Rumimantachu kasqani?
¿Cobremantachu kasqani?
13 ¿Imaynatá sapallaymanta sayarikuyman
tukuy imayta qhechuwajtinkuri?
15 Amigosneyqa mana atienekuna kanku,+ chʼaki mayunta chayamoj yaku jinalla kanku.
Paykunaqa chay chʼakipoj mayus jinalla kanku.
16 Chay yakusqa juntʼa kashan chhullunkaswan,
unuyasqa ritʼiwanpis.
17 Qʼoñi tiempo chayamojtintaj chay yakusqa pisiyaspa chinkapunku,
ruphamojtintaj chʼakipunku.
18 Chay yakusqa linkʼu linkʼuta* puririnku,
chʼaki pampanta rishaspataj chʼakipunku.
19 Temamanta jamoj viajerosqa+ chay yakusta maskʼanku.
Sabamanta jamoj viajerospis+ chay yakusta maskʼallankutaj.
20 Paykunaqa chay yakusta tariyta munaspa pʼenqayllapi rikhurinku,
qhasillata chay wayqʼosman rinku, nitaj yakuta tarinkuchu.
21 Qankunaqa chay yakus jina noqapaj kankichej.+
Mancharinata ñakʼarishasqayta rikuwaspa mancharikushankichej.+
22 ¿‘Imallatapis qoriwaychej’ nerqaykichejchu?
¿‘Imaykichejtapis jaywariwaychej’ nerqaykichejchu?
23 ¿Nerqaykichejchu enemigoypa makinmanta kacharichinawaykichejta?
¿Nerqaykichejchu sajra runasmanta salvanawaykichejta?
24 Niwaychej imatachus ruwanayta, noqataj chʼinlla uyarisqaykichej.+
Yanapawaychej ari pantasqayta reparakunaypaj.
25 Maychus kajta parlayqa mana sonqota nanachinchu.+
Noqarí, ¿imatapuní yachakuyman kʼamiwasqaykichejmantari?+
26 ¿Parlasqaymanta kʼaminawaykichejpajchu yachachinakushankichej?
Ni imanakuyta atispa noqaqa parlarqani,+ parlasqaytaqa wayrapis apakapullan.
27 Qankunaqa suerteta* choqaspa wajcha wawatapis qhechunakullawajchej muchachoykichej kananpaj.+
Amigoykichejtapis vendeykullawajchej.+
28 Kunanqa kutirikamuspa qhawariwaychej,
mana uyaykichejpeqa llullakuymanchu.
29 Allinta reparawaychej ari. Ama noqamanta manakajta parlaychejchu.
Allinta reparawaychej ari. Noqaqa mana imatapis ruwanichu.
30 ¿Pantasqata parlasqaytachu nishankichej?
¿Nichu llakiyniytaqa reparakuyta yachasqani?
7 ”Kay jallpʼapi wañoj runaqa sinchʼita trabajanan tiyan wañunankama.
Sapa diataj peón jinalla kausakun.+
2 Payqa esclavopis kanman jina llanthurikuyta munan,
peón jinataj pagapunankuta munan.+
3 Ajinata noqaqa killasta qhasipaj kausani,
sapa chʼisitaj llakisqalla kani.+
4 Puñunaypaj siriykushaspaqa* ‘sutʼiyamullanmanñapis’ nini.+
Nitaj sutʼiyamunchu, mana puñuyta atispataj suntʼisqaypi* sutʼiyani.
5 Cuerpoyqa khuroj tukusqan kashan, jallpʼapurulla.+
Aycha qarayqa qarachasniyoj kashan, qʼala qʼeyachasqa.+
6 Kausasqay pʼunchaykunaqa rato pasapun, awashaspa minita pasachisqankumantapis aswan ratoraj.+
Kausayneyqa usqhayllata tukukapushan, nitaj imapis kanñachu suyakunaypaj.+
7 Diosníy, yuyarikuy ari kausayneyqa samay jinalla kasqanta.*+
Yuyarikuy ari niña ujtawan kusisqachu kanayta.
8 Kunan rikuwajqa niña ujtawan rikuwanqañachu.
Rikuwayta munaspa maskʼawanki, nitaj tariwankiñachu.+
10 Niña ujtawan wasinman kutenqachu,
llajta masisninpis niña paymanta yuyarikonqankuchu.+
11 Chayrayku mana chʼinllaqa kaymanchu.
Sonqoyqa nanasqa kashan, parlasajpuni.
Kay jina llakiypi kashani, atisqayta qhaparikusaj.+
12 ¿Imajtintaj uj guardiata noqapaj churankiri?
¿Mar qochachu kasqani? ¿Mar qochamanta may chhikan animalchu kasqani?
13 Noqa nini: ‘Camaypi siriykuspaqa sonqochakusaj.
Camayqa llakiyniyta pisiyachenqa’, nispa.
14 Qantaj mosqoyniypi imaymanasta rikuchiwaspa sinchʼita mancharichiwanki.
Mosqoypi jina imaymanasta rikuchiwaspa manchariykuchiwanki.
15 Aswan allin kanman qʼallpinawayki.
Arí, allin kanman wañunay, kay jinata kausanaymantaqa.+
16 Amisqaña kani kausayniywan.+ Niña kausayta munanichu.
Saqellawayña, kausayneyqa uj samay jinalla.+
17 ¿Imapunitaj wañoj runa kasqa paymanta yuyarikunaykipajri?
¿Imajtintaj ñawillaykipi purichinkiri?+
18 ¿Imajtintaj sapa paqarin pay qhawarisqalla kankiri?
¿Imajtintaj sapa rato pruebaman churankiri?+
19 ¿Nichu uj ratollapis waj ladota qhawariwaj,
thoqayniyta pasaykuchinaykama?+
20 Tukuy runasta qhawamoj Dios, sichus juchallikuni chayqa, ¿imanaykitaj qantari?+
¿Imaraykutaj noqatapuni flechanaykipaj churakuwankiri?
Noqarí, ¿llasa qʼepichu qanpaj kani?
21 ¿Imajtintaj juchayta mana pampachankichuri?
¿Imajtintaj pantasqaytapis mana perdonawankichuri?
Tumpamantawanqa wañusaj, jallpʼamantaj tukusaj,+
chaypacha maskʼawanki, niñataj tariwankiñachu”.
8 Súah+ nisqa jallpʼamanta Bildadtaj+ kayta nerqa:
2 “¿Maykʼajkamataj kay jinata parlankiri?+
Parlasqaykeqa sinchʼi wayra jinallaqa.
3 ¿Diosqa qʼewenqachu justiciataqa?
¿Tukuy Atiyniyoj Diosqa qʼewenqachu cheqan kajtaqa?
4 Wawasniykeqa Diospa contrantachá juchallikorqanku,
chaypuni Diosqa paykunata castigarqa contranta oqharikusqankumanta.
5 Sichus Diosta maskʼawaj,+
Tukuy Atiyniyoj Diosmantaj qhaparikuwaj,
6 sitajchus llimphu sonqoyoj kawaj, cheqan runataj+ kawaj chayqa,
Diosqa allin ñawiwan qhawarimusunkiman,
imaynachus ñaupajta karqanki ajinaman kutichisunkiman.
7 Kunan kay jina llakiypi kashanki chaypis,
qhepamanqa allinpuni risunkiman.+
8 Ñaupa tatasta tapuriy ari,
paykunaj tatasninku imatachus yachasqankutapis reparay ari.+
9 Noqanchejqa mana imatapis yachanchejchu qaynallapis nacekusunman jinalla kanchej,
kay jallpʼapi kausayninchejqa llanthu jinalla pasapun.
10 ¿Nichu ñaupa tatasqa yachachisunkuman?
¿Nichu yachasqankutapis willarisunkuman?
11 ¿Papiro nisqa totoraqa jatuntachu wiñan mana qochapi kaspaqa?
¿Caña huecapis jatuntachu wiñan mana yakuyojqa?
12 Mana yaku kajtenqa tʼikanankupajña kashajtinkupis, mana tʼirasqalla chʼakipunku,
waj plantasmantapis aswan usqhayta chʼakipunku.
13 Ajinaman chayanqanku Diosta qonqajkunaqa.
Sajra runaspa* ima suyakusqankupis ni jaykʼaj juntʼakonqachu.
14 Payqa imaschus kapun chaykunallapi atienekun.
Chay kapuynintaj kusi kusej llikhan* jinalla, mana unaypajchu kanqa.
15 Chay sajra runaqa kusi kusej llikhanman* atiykukonqa, chay llikhataj llikʼirparikonqa.
Chay kusi kusej llikhanmanta japʼiykukuyta munanqa, chay llikhataj mana aguantanqachu.
16 Sajra runaqa inti rupharimushajtin qarpasqa planta jina,
wiñaspataj huertaman juntʼaykun.+
17 Qotu rumispi saphichakun,
chay qotu rumistataj wasinpaj qhawan.
18 Chay lugarmanta tʼirasqa kajtintaj,
chay lugarqa payta neganqa: ‘Mana rejsiykichu’, nispa.+
19 Ajinapi chinkasqata chinkanqa,+
chaypitaj waj plantasñataj wiñanqanku.
20 Diosqa mana juchayoj runastaqa manapuni saqerparenqachu,
sajra runastataj mana yanapanqachu.
21 Diosqa ujtawan asirichisonqa,
watejmanta kusiywan qhaparirinki.
22 Chejnisojkunaqa pʼenqaypi rikhurenqanku.
Sajra runaspa toldo wasinkoqa* niña kanqachu”.
9 Jobtaj kay jinata kuticherqa:
2 “Chayqa ajinapuni, chaytaqa allinta yachani.
Jinapis, ¿imaynatá wañoj runaqa Diospa ñaupaqenpi cheqan runa kasqanta ninmanri?+
3 Sichus pillapis Dioswan siminakuyta munan chayqa,*+
waranqa tapuykunasninmanta, ¿atinmanchu ujllatapis kutichiyta?
4 Diosqa sonqomantapacha may yachayniyoj, sinchʼi atiyniyojtaj.+
¿Imaynatataj payman sayaykojqa ni iman imanasqa kanmanri?+
5 Payqa ni pi yachanallanta orqosta astan.
Sinchʼi phiñakuyninpitaj urmarachin.
7 Intitapis mana kʼanchananta kamachin,
estrellaspa kʼanchaynintapis tapaykun.+
8 Diosqa sapallan cielota mastʼarin,+
mar qochapi yaku oqharikojtinpis chay patasman wicharispa purin.+
9 Pay ruwarqa Ash* nisqa chʼaskasta, Kesil* nisqa chʼaskasta, Kimá* nisqa chʼaskastapis,+
jinallataj sur ladopi kaj chʼaskastapis.
10 Dios ruwan jatuchaj imasta, mana yachay atina imastawan,+
may tʼukuna imastapuni ruwan mana yupay atinasta.+
11 Payqa ladoyta pasan, nitaj rikunichu,
ñaupaqeyta pasan, nitaj reparanichu.
12 Imallatapis japʼikapojtenqa, ¿pitaj qhechunakunmanri?
¿Pitaj payta ninman ‘imatataj ruwashanki’ nispari?+
13 Diosqa sinchʼi phiñakuyninta mana ñitʼiykukonqachu.+
Rahabta*+ yanapajkunapis Diosman kʼumuykukonqanku.
14 Noqarí payman kutichikunay kajtenqa,
allintaraj reparakunay kanman imatachus ninayta.
15 Razonniy kanman chaypis mana kutichikuymanchu.+
Astawanqa juezniyta* rogakuyman khuyarikunawanta.
16 Diosman qhaparikuyman chay, ¿uyariwanmanchu?
Nichá uyariwanmanchu.
17 Payqa kay jina ñakʼariykunata patayman chayachimuwan.
Qhasillamanta llakiykunata yapaykuwan.+
18 Ni samajtapis saqewanchu.
Llakiykunatataj yapamushallawanpuni.
19 Sichus atiyniyoj kanamanta parlana kanman chayqa, Diosmin atiyniyojqa.+
Sichus justiciamanta parlana kanman chayqa, Diosqa ninman: ‘¿Pitaj demandanawanpaj wajyachiwanman?’, nispa.
20 Razonniy kanman chaypis, simillaytaj juchachaykuwanman.
Mana juchayoj kayman chaypis, Diosqa juchayoj kasqayta ninman.
21 Mana juchayoj kayman chaypis, mana yachanichu ima llakiykunarajchus qhatirinawanta.
Amisqaña kani kausayniywan.
22 Noqapajqa tukuy imapis kikillan. Chayrayku nini:
‘Payqa mana juchayoj runatapis sajra runatapis uj rejta tukuchin’, nispa.
23 Sichus ujllata yaku chayamuspa runasta wañuchinman chayqa,
payqa mana juchayojkunatapis asipayanman ni imanakuyta atisqankumanta.
24 Diosqa sajra runaspa makinman jallpʼata jaywaykun.+
Diosqa juezkunaj ñawisninkuta tapaykun.
Chaytaqa paylla ruwayta atin.
25 Kausayneyqa ima jina pasapun, correj runamantapis aswan usqhaytaraj.+
Nitaj jaykʼajpis kusisqachu karqani.
26 Kausayneyqa usqhay usqhayta ripushan totora barcos jina.
Kausayneyqa uqhayta ripushan imaynatachus aguilasqa imatapis japʼinankupaj patamanta kachaykakamunku ajinata.
27 Sichus niyman: ‘Llakiyniyta qonqasaj.
Niña llakisqa uyachu kasaj, kusirikusaj’, nispa chayqa,
28 mancharisqaraj kausakuyman tukuy llakiyniyrayku.+
Noqa yachani Diosqa juchayoj kasqayta ninawanta.
29 Juchayojpuni rikhurisaj.
Jina kajtenqa, ¿ima kajtataj atipakuspa nisaj mana juchayoj kasqaytari?+
30 Sichus ritʼi yakuwan mayllakuyman chayqa,
sitajchus makisniyta ushpha yakuwan* mayllakuyman chayqa,+
31 Diosqa tʼuru tʼoqoman choqaykuwanman.
Ropasniytaj millachikuwankuman.
32 Diosmanqa mana kutichikuymanchu runaman jinaqa.
Nitaj juzgadomanpis apanakuykumanchu.+
33 Ni pipis kanchu juezniyku kananpajqa,
nillataj imatachus ruwanaykuta ninawaykupajpis.
34 Sichus Diosqa manaña jasutʼiwanmanchu,
sitajchus manchachina imasninwan manaña manchachiwanmanchu chayqa,+
35 noqaqa mana manchachikuspa parlapayayman.
Parlaytaqa mana manchachikunichu.
10 ”Amisqaña kani kausayniywan.+
Quejakusaj.
Sinchʼi llakiyniypi parlarisaj.
2 Diosta nisaj: ‘Ama juchayoj kasqayta niychu.
Niway ari, ¿imajtintaj japʼinakuwankiri?
3 ¿Ima allintataj tarinki ñakʼarichiwaspari?
¿Ima allintataj tarinki makiykiwan ruwasqaykita chejnispari,+
sajra runaspa yuyaychasqankutataj allinpaj qhawaspari?
4 ¿Runaj ñawin jinachu ñawiykeqa?
¿Imaynatachus runa qhawan ajinatachu qanpis qhawanki?
5 ¿Kausayniykeqa runaspa kausaynin jinachu?
¿Watasniykipis runajta jinallachu?+
6 ¿Imajtín chanta pantasqayta yachayta munashankiri,
juchaytapis mana saykʼuspa maskʼashankiri?+
7 Qan yachanki mana juchayoj kasqayta.+
Nitaj pipis makiykimantaqa kacharichiwanmanchu.+
8 Makillaykiwantaj ruwawarqanki,+
kunantaj chinkasqata chinkachiyta munashawanki.
10 ¿Manachu qanllataj lecheta jina jichʼarqowarqanki,
quesota jinataj cuajachiwarqanki?
11 Qarawan aychawan pʼachallichiwarqanki.
Tulluswan, ankuswantaj ruwawarqanki.+
12 Qanmin kausayta qowanki, munakuwankitaj.
Qanmin sumajta qhawawaspa kausachiwanki.+
13 Qanqa pakayllapi wakicherqanki sajra imasta ruwanawaykipaj.
Noqa yachani kay imasqa qanmanta jamusqanta.
14 Sichus juchata ruwayman chayqa, ñawillaykipi purichiwankiman,+
nitaj pantasqaytapis pampachawajchu.
15 Sichus juchayoj kani chayqa, llakiy ari noqapajqa.
Mana juchayoj kani chaytaj, mana umaytaqa oqhariymanchu,+
kay jina kʼumuykachachisqa kasqayrayku, allin llakisqataj kasqayrayku.+
16 Sichus umata oqhariyman chayqa, qanqa león jina japʼerqowankiman.+
Atiyniykiwantaj ujtawan contrayta sayaykunkiman.
17 Waj testigostañataj contrayta sayarichinki.
Astawan sinchʼitataj contrayta phiñakunki.
Llakiykunatajrí qhepanpi qhepanpi qhatiriwanku.
18 ¿Imapajtaj mamaypa wijsanmanta orqhomuwarqankiri?+
Wañunaypis karqa niraj ni pi rikushawajtin.
19 Ajinaqa chinkapuyman karqa, manapunipis kaymanchu karqa jina.
Mamaypa wijsanmantaqa sepulturaman cheqanta apawankuman karqa’, nispa.
20 ¿Manachu pisillatawanña kausasaj?+ Diosqa saqewachun kakojta.
Uj ratollatapis ama qhawamuwachunchu, uj chhikanta samarikunaypaj.+
22 Chay jallpʼaqa laqha laqhapuni.
Chay jallpʼaqa llanthu llanthulla, tʼustitaj.
Chaypeqa kʼanchaypis yana laqha jinalla”.
11 Naamá jallpʼamanta Zofartaj+ nerqa:
2 “¿Manachu pipis ni imata nisonqa chay parlasqaykimantaqa?
¿Ashkhata parlasqaykiwanchu qanqa razonniyoj kasqaykita nishanki?
3 ¿Chay qhasi manakaj parlasqaykiwanchu runata chʼinyachisaj nishanki?
¿Nichu pipis kʼamisonqa chay jinasta niwasqaykumantaqa?+
4 Qanqa nishanki: ‘Yachachisqayqa cheqanpuni.+
Diospa ñaupaqenpeqa llimphu kani’,+ nispa.
5 Sichus Dios parlamunman chayqa,
sichus siminta kicharispa parlamusunkiman chayqa,+
6 payqa pakasqa imasta willasunkiman yachayniyoj kanaykipaj.
Yachayniyoj runaqa ashkha imasta reparayta atin.
Chayraj reparawaj Diosqa wakin pantasqasniykita mana cuentaman churashasqanta.
7 ¿Taripayta atiwajchu Diospa yachayninta?
¿Tukuy imata yachayta atiwajchu Tukuy Atiyniyoj Diosmanta?
8 Yachayqa cielomantapis aswan patapiraj, ¿imatá taripawajri?
Yachayqa Sepulturamantapis* aswan ukhupiraj, ¿imatá taripawajri?
9 Yachayqa kay jallpʼamantapis aswan jatunraj,
mar qochamantapis aswan anchoraj.
10 Sichus Diosqa pasaj jinalla pitapis japʼerqonman, juzgadomantaj apanman chayqa,
¿pitaj Diosman sayaykunmanri?
11 Diosqa yachan pikunachus llulla kasqankuta.
Millay imasta rikusparí, ¿qhawakullanmanchu?
12 Maypachachus kʼita burroqa runata wachanman,
chaypacharaj tʼuru umaqa entiendenman.
13 Sonqoykita llimphuchay,
makisniykita oqharispataj Diosman qhaparikuy.
14 Sichus ima sajratapis ruwashanki chayqa, amaña ruwaychu.
Ama qhawallaychu wasiyki ukhupi ima sajrapis ruwakunantaqa.
15 Chaywanqa llimphu sonqowan umaykita oqharinki,
sinchʼitataj sayanki mana manchachikuspa.
16 Ñakʼarisqaykitapis qonqanki,
imaynatachus yaku mayunta pasarpajtin ni yuyarillankipischu ajinata.
17 Kausayniykipis mayta kʼancharinman, chaupi pʼunchaypi intej kʼanchasqanmantapis astawanraj,
laqhayasqanpis pʼunchay jina kanman.
18 Sonqo tiyaykusqa kausakuwaj, qanpaj allin imas kananta yachasqaykirayku.
Muyuyniykita qhawariytawanqa ni imata manchachikuspa sirikullawaj.*
19 Ni pita manchachikuspa puñukullawaj.
Ashkha runastaj qanwan munachikuyta munaspa maskʼasunkuman.
20 Sajra runaspa ñawisninkutajrí chharpuyanqa.
Nitaj ni mayman ayqeyta atenqankuchu.
Wañuyllataña suyakonqanku”.+
12 Jobtaj kuticherqa:
2 “Arí á, qankunalla kankichej yachayniyoj runasqa.
Wañojtiykichejqa niña pipis yachayniyojqa kanqachu.
3 Noqaqa qankuna jinallataj yachayniyoj kani.
Qankunamanta nisqaqa mana imapipis pisichu kani.
¿Pitaj mana yachasqachu chay imastari?
Runasqa asipayallanku mana juchayoj cheqan runatapis.
5 Mana ima phutiyniyoj runaqa mana yuyallanpischu imapis pasanantaqa.
Paymantaqa llakiypi rikhurej runasllata imapis qhatirin.
6 Suwasqa wasisninkupi allinta kausakunku.+
Diosta phiñachejkunapis, ni ima llakiyniyoj kanku,+
santosninkuta yupaychanankupaj apaykachashajtinkupis.
7 Animalesta tapurikuy, yachachisonqankutaj.
Pʼisqostapis tapurikuy, willasonqankutaj.
8 Jallpʼatapis allinta qhawariy, yachachisonqataj.
Mar qochamanta pescadospis imatachus yachasqankuta willasonqanku.
9 Jehová Diospuni makinwan chay imasta ruwan.
¿Mayqenninkutaj chayta mana yachanchu?
11 ¿Nichu ninreqa reparan runaj parlasqanta,
imaynatachus simipis llamirispa mikhunata reparayta yachan ajinata?+
12 ¿Manachu machu runasqa yachayniyoj kanku?+
¿Manachu runasqa machuyasqankuman jina aswan yachayniyojman tukunku?
13 Diosqa yachayniyoj, atiyniyojtaj.+
Paymin yachayniyojqa, munaynintataj juntʼanqapuni.+
14 Imatapis urmachin chayqa, ni pi watejmanta sayarichiyta atinchu.+
Wisqʼasqantapis ni pi kichariyta atinchu.
15 Manaña parachimojtenqa tukuy ima chʼakipun.+
Parachimojtintaj yakoqa jallpʼata pʼampaykun.+
16 Diosqa kallpayoj, yachayniyojtaj.+
Pantaj runaspis pantachej runaspis paypata kanku.
17 Diosqa yuyaychaj runasta qʼara chakisllata purichin.
Juezkunatapis mana yuyayniyojman tukuchin.+
18 Payqa reyesta autoridad kasqankumanta orqhon,+
esclavosmantaj tukuchin.
20 Yuyaychajkunata opasman tukuchin.
Kurajkunaj allin yuyayninkutapis chinkachin.
21 Kamachejkunata kʼumuykachachin.+
Atiyniyojkunatapis mana atiyniyojman tukuchin.
22 Laqhapi pakasqa imasta sutʼiman orqhon.+
Manchay laqha lugaresta kʼanchaykuchin.
23 Nacionesta jatun atiyniyojman tukuchin chinkachinanpaj.
Nacionesta jatunyachin, waj llajtasman presosta apachinanpaj.
24 Llajtaj kurajkunasninpa yachayninkuta qonqachin,
mana mayman riy atina chʼin pampaspitaj pawichispa purichin.+
25 Paykunaqa laqhapi thamaykachaspa purinku,+ maypichus mana kʼanchay kanchu chaypi.
Machasqasta jina kayman jaqayman purichin.+
13 ”Arí, chay tukuy imastaqa kikin ñawisniywan rikuni,
ninrisniywanpis uyarini, entiendenitaj.
2 Imatachus yachasqaykichejtaqa noqapis yachallanitaj.
Qankunamanta nisqaqa mana imapipis pisichu kani.
3 Astawanqa Tukuy Atiyniyoj Dioswanpuni parlariyta munani.
Diospa ñaupaqenpi mana juchayoj kasqayta sutʼinchayta munani.+
4 Qankunatajrí llullerioswan manakajpaj qhawachishawankichej.
Tukuyniykichej qhasi manakaj doctores kankichej.+
5 Chʼinyasqata chʼinyakuwajchej chayqa,
yachayniyoj kawajchej.+
6 Ama jina kaspa uyariychej kay nisqayta,
allinta uyariychej kutichikusqayta.
7 Diospa sutinpi, ¿ima sajratapis parlallawajchejchu?
Paypa sutinpi, ¿llullakullawajchejchu?
8 ¿Cheqa Diosman* sayasqachu kankichej?
¿Payman sayasqachu kayta munankichej?
9 Sichus Dios allin allinta qhawaykusunkichejman chayqa, ¿allin imastachu qankunapi tarinman?+
¿Runata jinallachu paytaqa chʼaukiyawajchej?*
10 Diosqa kʼamisonqachejpuni,
sichus puraj uyas kasqaykichejta pakayta munashankichej chayqa.+
11 ¿Nichu Diospa jatun kaynenqa kharkatichisunkichej?
¿Nichu paytaqa manchachikunkichej?
12 Sumajta yuyaychakuspa parlasqaykichejqa ushpha jinalla qhasi manakaj.
Chay parlasqaykichejqa mana valenchu, tʼurumanta ruwasqa jarkʼakuna escudos jinalla kanku.
13 Chʼin kaychej, noqañataj parlarisaj.
Chaymantaqa imapis qhatiriwachun.
14 Wañuy pataman churakusaj.
Wañunay kajtenqa wañusaj.
15 Dios wañuchiwanman chaypis, paypi atienekuyman.+
Paypa ñaupaqenpi sutʼita niyman mana juchayoj kasqayta.
16 Chaywanqa Dios salvawanman.+
Imaraykuchus ñaupaqenmanqa ni pi sajra runapis* yaykuyta atinchu.+
17 Parlasqayta allinta uyariychej.
Sutʼinchasqaytapis uyariychej.
18 Kunanqa wakichisqaña kashani juiciopi parlanaypaj.
Yachani mana pantashasqayta.
19 ¿Pitaj ima sajramantapis juchachawanmanri?
Chʼinlla kayman chayqa wañuyman.
20 Iskay imasllata mañakusqayki Diosníy.
Chaywanqa manaña qanmanta pakakusajchu.
21 Amaña ñakʼarichiwaychu ari.
Amaña manchachiwaychu ari.+
22 Munajtiykeqa qanraj tapumuway, noqataj kutichimusqayki.
Manachayrí noqa tapurimusqayki, qantaj kutichimuwanki.
23 ¿Imapitaj pantasqani? ¿Imapitaj juchallikusqani?
Willaway ari, imapichus mana kasukusqayta, imapichus juchallikusqaytapis.
24 ¿Imaraykutaj noqamanta uyaykita pakanki?+
¿Imaraykutaj enemigoykita jina qhawawanki?+
25 Noqaqa kayman jaqayman wayraj apaykachasqan laqhella kani, wayraj apaykachasqan pajalla kani.
¿Chanta imajtintaj mancharichiwanki? ¿Imajtintaj qhatiykachawanki?
26 Qanqa chay jinata juchachashallawankipuni.
Joven kashaspa juchallikusqaymantataj pagachishawanki.
27 Chakisniytaqa cepoman* japʼiykuchiwanki,
imaynatachus purisqaytapis allin allinta qhawashanki,
lastroytapis ujmanta uj qhawarispa purishanki.
28 Ajinata runaqa* qʼetayapunmanpis jina tukukapun,
thutaj tukusqan ropa jina.
2 Runaqa tʼika jina rikhurimuytawan chʼakipun.+
Llanthu jina pasapuytawan chinkaripun.+
3 Qantaj chay runatapuni allin allinta qhawarqonki,
juiciomantaj apanki.+
4 ¿Pitaj juchasapa kashaspa mana juchayoj wawata nacechikuyta atinmanri?+
Ni pi atinmanchu.
5 Sichus runapajqa pisillata kausanan nisqaña kashan chayqa,
paypa kausaynenqa makiykipi kashan.
Qan ninkiña maykamallachus runa chayanan kasqanta mana pasapunanpaj.+
6 Amaña runata ñawillaykipi purichiychu, saqey kakojta,
pagoyoj peón jina chay pʼunchay trabajonta tukunankama.+
7 Sachʼapis kutirikuyta atinraj.
Kʼutojtinkupis ijimunraj,*
mosoj ramitasninpis wiñankuraj.
8 Saphisnin jallpʼa ukhupi machuyapun chaypis,
kʼulluntaj chʼakipun chaypis,
9 yaku joqʼochaykurisqantawanqa kutirinpacha.
Ramasnintaj mosoj sachʼajta jina wiñarin.
10 Runarí wañupuspaqa mana kallpayoj rikhurin.
Wañuspaqa, ¿maymantaj rinri?+
11 Mar qochamanta yakusqa chʼakipun.
Mayumanta yakupis pisiyaspa chʼakipullantaj.
12 Runapis wañuspaqa manaña sayarimunchu.+
Cielo kanankamarí wañusqasqa mana jatarenqankuchu.
Paykunaqa puñusqankumanta mana rijchʼarenqankuchu.+
13 Diosníy, Sepulturallapipis* pakaykuway ari.+
Kʼajaj phiñakuyniyki pasanankamallapis pakaykuway ari.
Uj tiempota churay noqamanta yuyarikunawaykipaj.+
14 Uj runa wañojtin, ¿kausarimunmanchu?+
15 Qan wajyamuwanki, noqataj uyarimusqayki.+
Makiykiwan ruwasqayki runataqa imata jina rikukapuyta munanki.
16 Kunantajrí ruwasqallayta qhawamushanki.
Juchallayta qhawamushanki.
17 Mana kasukusqaytaqa wayaqapi jina* sumaj watasqata japʼishanki.
Pantasqaytapis sumajta jallchʼaykunki.*
18 Orqoqa suchuykamuspa pampacharpakun,
chhankapis qaqamanta kacharirpakun.
19 Yakupis rumista tukuchin,
mayuspis jallpʼata mayllaykunku.
Ajinallatataj runatapis ruwanki kausayninpi ni ima allinta suyakunanpaj.
20 Runataqa makiykipi japʼinki wañunankama.+
Viejoyachispataj sepulturaman kachapunki.
21 Wawasnenqa jatunchasqa kanku, paytaj mana yachanchu,
pisipaj qhawasqa kanku, paytaj mana reparanchu.+
22 Runaqa kausashaspalla ñakʼarin,
kausashaspalla llakikun”, nispa.
15 Temán jallpʼamanta Elifaztaj+ nerqa:
2 “Yachayniyoj runaqa, ¿qhasi manakaj imastachu kutichikun?
¿Manakaj imasta ruwananpajchu yuyaychakun?
3 Sonserasta parlaspa kʼameyqa qhasilla.
Parlayllata parlaypis qhasi manakajlla.
4 Qanqa Diosta manchachikuyta pisipaj qhawachinki.
Wajkunatapis mana saqenkichu Diosmanta yuyarikunankuta.
5 Juchayoj kasqaykeqa parlasqaykipi yachakun.
Miskʼi simiwan chʼaukiyayta* yachanki.
6 Simillaykitaj juchachasunki, mana noqachu.
Simillaykitaj contraykita parlashan.+
7 ¿Tukuy runasmanta aswan ñaupajtachu nacewaj karqa?
¿Niraj lomas rikhurishajtinchu nacewaj karqa?
8 ¿Dios angelesninwan parlasqanta uyarisqaykitachu nishanki?
¿Qanllachu yachayniyoj kasqanki?
9 ¿Imatapunitaj yachasqanki mana noqayku yachasqaykutari?+
¿Imatataj astawan entiendesqanki noqaykumanta nisqari?
10 Noqaykoqa yuraj umaña kayku, machusñataj.+
Tataykipis karu sullkʼaykuraj.
11 ¿Nipunichu sonqochasunki Diospa nisqanqa?
¿Qhasitachu kay jina kʼachata parlapayashayku?
12 ¿Imaraykutaj umata oqharinki, nitaj imatapis entiendenkichuri?
¿Imaraykutaj leqhopayashawaykuri?*
13 Qanqa Diospaj phiñasqa kashanki.
Chayrayku ajinata parlashanki.
14 ¿Imataj runa kasqa llimphu kausayniyoj kananpajri?
¿Imataj runa kasqa mana pantananpajri?+
15 Diosqa ni angelesninpipis atienekunchu.
Qhawayninpeqa ni cielopis llimphuchu.+
16 Astawanrajchá uj runapi mana atienekunmanchu, millay imasllata ruwajtin, millachikunataj kajtin,+
yakumanta chʼakisqa jinataj sajra imasllata ruwayta munajtin.
17 Uyariway, noqa willasqayki.
Imastachus rikusqayta willasqayki.
18 Chay imastaqa yachayniyoj runas mana pakaspa parlarqanku,+
tatasninkumanta yachakusqankuman jina.
19 Chay tatasninkoqa japʼisqanku jallpʼaspi paykunalla tiyakusqanku.
Nitaj mayqen forasteropis chayninta pasasqachu.
20 Sajra runaqa sapa pʼunchay ñakʼarin.
Sapa watataj phutiylla paypajqa.
21 Ninrisnenqa mancharina imasllataña uyarishan.+
Allinta kausakushajtintaj kapuyninta suwanku.
22 Chay sajra runaqa yachan wañuymanta mana lluspʼiyta atisqanta.+
Paytaqa espadawan wañuchenqanku.
23 Mikhunata maskʼasqanpi purin, ‘¿maypí mikhuna kanri?’ nispa.
Yachantaj ima ratopis wañunanta.
24 Paytaqa llakiypis phutiypis manchachinku,
contrantataj oqharikunku maqanakupaj wakichisqa rey jina.
25 Chay sajra runaqa Diospa contranta makinta oqharispa,
Tukuy Atiyniyoj Diosta atipayta munan.
26 Atipakuspa Diosman phawaykun escudon japʼirisqa.
Chay jarkʼakunan escudoqa manchay phatu,* sumaj sinchʼitaj.
27 Chay sajra runaj uyanqa wira kasqanpi morqʼopacha,
caderasninpis manchay wira.
28 Thuñisqa kanqanku chay llajtaspi tiyakun.
Tiyakusqan wasispeqa niña pipis tiyakonqachu.
Chay wasisqa rumi montonesllaña kanqa.
29 Chay sajra runaqa mana qhapajyanqachu, nitaj ni imata ruwakuyta atenqachu.
Tukuy kapuyninpis kay jallpʼamanta chinkaponqa.
30 Chay runaqa mana wañuymanta lluspʼenqachu,
tukuchisqa kanqa, imaynatachus sachʼaj ijimusqanta* nina qʼasparparin ajinata.
Payqa Diospa phukurisqallanwan chinkarenqa.+
31 Chay runaqa ama chʼaukiyakuchunchu, nitaj qhasi manakaj imaspi atienekuchunchu.
Imaraykuchus chaymanta japʼisqanqa qhasi manakajlla kanqa.
32 Chay qhasi manakaj imastataj niraj imapi japʼenqa.
Payqa mana tʼikaj sachʼa jina kanqa.+
33 Chay runaqa kʼuku uvasninta tʼakarpayaj uva sachʼa jina kanqa,
tʼikasninta tʼakarpayaj olivo sachʼa jinataj.
34 Sajra runaspa* ruwasqasninkoqa qhasilla kanqa.+
Llukʼichikoj* runaspa toldosninkutapis* nina ruphaykonqa.
35 Paykunaqa imaymana sajra imasta yuyaychakunku, wajkunatataj ñakʼarichinku.
Sonqonkupitaj chʼaukiyanallankupaj wakichikunku”, nispa.
16 Jobtaj kuticherqa:
2 “Chay niwasqaykichejtaqa chunkastaña uyarini.
Sonqochanawaykichejtaqa astawan llakichishawankichej.+
3 Chay qhasi parlaykunaqa, ¿nichu tukukonqa?
¿Imataj japʼisunki Elifaz chay jinasta ninawaykipajri?
4 Sichus noqa jina ñakʼarishawajchej chayqa,
noqapis qankuna jina parlallayman,
allinta kʼamirpariykichejman,
qankunata asipayaspataj umayta khiwiykachariyman.+
5 Pero mana chaytaqa ruwaykichejmanchu, astawanqa parlasqaywan kallpachariykichejman.
Kʼacha parlaykunawantaj sonqochariykichejman.+
6 Parlajteyqa nanayniy mana chinkanchu.+
Chʼinyakuni chaypis nanayneyqa kashallanpuni.
7 Diostajrí mana kallpayojta saqewan.+
Wawasniyta, kamachisniytawan tukuchin.
8 Noqapis runaspa rikunankuta paypa makinpi ñakʼarishani.
Tulluyasqayta rikuspa runasqa juchayoj kasqayta ninku.
9 Diospa kʼajaj phiñakuynenqa mitharawan.* Payqa chejnikuwan.+
Kirusnintapis noqapaj rabiasqa kʼarurachin.
Enemigoypis kanman jina leqhopayaspa* oqoykushawanña.+
10 Runasqa oqoykunawankupaj siminkuta jatunta kicharinku.+
Uyaypipis laqʼawankuman jina kʼarajta tukuy imasta niykuwanku.
Ashkha ukhutaj contrayta tantaykukunku.+
11 Diosqa lloqallaspa makinkuman jaywaykuwan,
sajra runaspa makinkuman choqaykuwan.+
12 Noqaqa allillan kakusharqani, Diostajrí qʼalata mitharqowan.+
Kunkaymanta japʼispa pampapi saruwan.
Flechanawanpajtaj churawan.
13 Flechadoresnenqa flechanawankupaj muyuykuwanku.+
Diosqa mana khuyariwaspa flechasninwan riñonesniyta+ pasarqochin,
jayaqʼeytapis jallpʼaman surorqochin.
14 Perqata jina juskʼurawan.
Maqanakupi tinkoj soldado jina correykamuwan.
15 Qhashqa ropata siraspa qʼala ukhuyman churakuni.+
Mana kallpayoj kasqayrayku pampallapiña chukushani.+
16 Ñawisniypis waqasqaypi pukallaña kashan.+
Mayta phutikusqaypi ñawisneyqa tʼoqo tʼoqolla kashan.
17 Ni ima sajrata makisniywanqa ruwarqanipischu.
Diosmantapis llimphu sonqowan mañakuni.
18 Ay jallpʼa, ama yawarniytaqa pʼampaykuychu ari.+
Qhaparikusqaypis amapuni tukukuchunchu ari.
19 Testigoyqa cielopi kashan.
Noqaman kutikuspa parlaj testigoyqa patapi kashan.
21 Pillapis Diospa ñaupaqenpi noqaman kutikuspa parlaripuwachun ari,
imaynatachus pipis wajpa ñaupaqenpi runa masinman kutikuspa parlaripun ajinata.+
22 Noqaqa manaña ashkha watastawanchu kausasaj,
chantaqa mana kutimuyniyojta ripusaj.+
17 ”Manaña kallpay kanchu kausanaypaj. Niña unaytawanchu kausasaj,
panteonpis suyashawanña.+
2 Asipayawaj runas muyuykuwanku.+
Manakaj imasta parlasqankuta uyarishani.
3 Diosníy, niway ari yanapanawaykita.
Mana yanapawajtiyki, ¿pitaj yanapariwanqa?+
4 Qanmin chay runasmanta allin yuyayta pakaykunki.+
Manataj saqenkichu atipanawankuta.
5 Ichapis uj runaqa kapusqanta amigosninman jaywapuyta munashanman,
wawasnintajrí yarqhaymanta chharpullataña qhawashankuman.
6 Diosqa tukuy runaspa parlakunawankuta ruwawan.+
Runastaj uyaypi thoqaykuwanku.+
7 Sinchʼita llakikusqaypi ñawisniypis chharpuyapun.+
Manchay tullullaña kashani.
8 Chayta rikuspa cheqan runasqa tʼukunku.
Mana juchayoj runataj sajra runaspaj* rabiakun.
9 Cheqan runaqa cheqan kajtapuni ruwan.+
Mana juchayoj runataj astawan kallpachakun cheqan kajta ruwananpaj.+
10 Munaspaqa tukuyniykichej chimpamuychej astawan chʼajwanaykichejpaj.
Kunankamaqa tukuyniykichej sonserasllata parlankichej.+
11 Manaña unaytawanchu kausasaj.+
Imatachus ruwayta munasqaypis sonqoypi munasqaypis qhasi manakajman tukun.+
12 Qankunaqa tutata pʼunchayman tukuchishankichej,
laqhallaraj kashajtin ‘sutʼiyamonqaña’* nispalla.
14 Pʼampakunay juskʼuta qhaparikuspa nisaj:+ ‘Qan tatay kanki’, nispa.
Khurustapis nisaj: ‘Mamáy, hermanáy’, nispa.
15 ¿Maypitaj kashan allin kajta suyakusqayri?+
¿Pitaj niwanman kusiy kausayta suyakunaytari?
16 Chay suyakusqayqa trancasqa punkusniyoj Sepulturaman* uraykonqa,
maypachachus suyakusqaywan khuska jallpʼaman uraykusaj chaypacha”,+ nispa.
18 Súah jallpʼamanta Bildadtaj+ nerqa:
2 “¿Maykʼajkamataj chay jinata parlankichejri?
Allinta yuyaycharikuspa parlajtiykichejqa parlarisunman.
3 ¿Imajtintaj animalesta jina qhawawaykuri?+
¿Imajtintaj sonsosta jina qhawawaykuri?
4 Rabiamanta pelakojtiykipis,*
¿qanraykuchu runasqa jallpʼata chʼinta saqerparinkuman?
¿Qanraykuchu qaqapis waj ladoman kuyurinman?
5 Sajra runaj kʼanchaynenqa wañuchisqa kanqa.
Ninanpis manaña lauranqachu.+
6 Tiyakunan toldopi* kʼanchaypis wañonqa.
Lamparanpis niña kʼanchanqachu.
7 Sajra runajtaqa niña kallpan kanqachu purinanpaj.
Tukuy yuyaychakusqanqa llakiyllaman chayachenqa.+
8 Chakillanwantaj chʼipaman yaykuykonqa.
Chakisnintaj chʼipasqa rikhurenqa.
9 Paytaqa uj trampa chaki talonninmanta japʼiykonqa.
Paytaqa lazo japʼiykonqa.+
10 Pampapeqa payta japʼinanpaj waskha pakasqa kashan.
Ñanninpitaj trampa churasqa kashan.
11 Paytaqa muyuyninpi kaj tukuy ima manchachin.+
Chay tukuy imastaj japʼinankupajña payta qhatiykachashanku.
12 Chay runaj kallpan tukukun.
Ajinapitaj ima llakiypis+ urmachinanpaj jinalla kanqa.
13 Aycha qarantapis onqoy mikhuykushan.
Aswan sinchʼi wañuchej onqoy chakisninta makisnintawan tukuykushan.
14 Paytaqa toldonmanta orqhonku chaypi sumajta kausakushajtin,+
mancharina wañuymantaj munajta mana munajta pusanku.
15 Toldonpeqa mana rejsisqa runas tiyakonqanku.*
Wasenqa ninawan* ruphachisqa kananpaj saqerpayasqa kanqa.+
16 Chay sajra runaqa rijchʼakonqa saphisnin chʼakisqa sachʼaman,
ramasnin qawisqa sachʼaman.
17 Niña pipis kay jallpʼapi paymanta yuyarikonqachu,
sutintapis tukuy qonqanqanku.
18 Payqa kʼanchaymanta laqhaman apasqa kanqa.
Jallpʼamantapis wijchʼusqa kanqa.
19 Llajtanpeqa mana wawasniyoj kanqa, mana mirayniyojtaj.
Maypichus tiyakun chaypeqa ni pipis kausashaj qhepakonqachu.
20 Chay ñakʼariy pʼunchaynin chayamojtin, inti yaykuynejpi tiyakoj runasqa tʼukonqanku.
Inti llojsimuynejpi tiyakoj runaspis manchariywan kharkatenqanku.
21 Ajina llakiy qhatirin sajra runataqa,
jinallataj Diosta mana rejsejtapis”, nispa.
19 Jobtaj kuticherqa:
2 “¿Maykʼajkamataj sonqoyta nanachiwankichej?*+
¿Maykʼajkamataj chay jinasta niwaspa kʼumuykachachiwankichej?+
3 Chunkastaña* kʼamiwankichej.*
Mana pʼenqakuspataj chay jinasta niwankichej.+
4 Pantani chayqa,
chay pantasqayqa noqallapajtaj.
5 Sichus aswan sumaj runas kasqaykichejta creekuspa,
nishankichej allillanta kʼamishawasqaykichejta chayqa,
6 kayta yachaychej: Noqataqa Diospuni chʼaukiyawaspa*
chʼipanpi chʼipaykuwan.
7 Reparaychej, noqaqa qhaparikushani ‘ñakʼarichishawanku’ nispa, nitaj pipis uyariwanchu.+
Qhaparikuspa yanapata mañakushani, nitaj justiciata ruwapuwankuchu.+
8 Diosqa rumi perqawan ñanniyta wisqʼaykun, manataj pasayta atinichu.
Payqa purinasniyta laqhayaykuchin.+
9 Allinpaj qhawasqa kasqayta qhechuwan,
kay jinata kʼumuykachachiwan.
10 Payqa kausayniyta qʼalata tukuchin noqa tukukunaykama.
Manaña kutirikunaypaj tʼirasqa sachʼata jina wijchʼuwan.
11 Payqa sinchʼita noqapaj phiñakun,
enemigonta jina qhawawan.+
12 Soldadosnenqa phawaykunawankupaj muyuykuwanku,
tiyakunay toldoypa* muyuyninpitaj jaraykukunku.
13 Hermanosniytapis noqamanta karunchachin,
rejsiwajkunapis noqamanta karunchakunku.+
15 Wasiyman chayakamojkunapis+ esclavasniypis, mana rejsisqata jina qhawawanku,
forasterota jina qhawawanku.
16 Kamachiyta wajyani, paytaj mana uyariwanchu
khuyarikunawanta nishajtiypis.
17 Warmiypis simiypa qʼapayninta millachikun.+
Hermanosniypajpis asnashani.
18 Wawaspis pisipaj qhawawanku.
Rikuwaspaqa burlakuwanku.*
19 Tukuy amigosniy chejnikuwanku.+
Noqapaj munasqa karqanku chaykunapis contraypi rikhurinku.+
20 Qaraywan aychaywanqa tulluyman kʼaskaykun.+
Ñakʼayllataña kausashani.
21 Khuyakuwaychej ari amigosníy, khuyarikuwaychej ari.
Diosmin makinwan nanaykuchiwan.+
22 ¿Imajtintaj qankunapis Dios jina ñakʼarichishawankichejri?+
¿Nichu saykʼunkichej ñakʼarichiwaspa?+
23 Parlasqallaypis qhelqasqa kanman.
Uj librollapipis parlasqayqa qhelqasqa kanman.
24 Parlasqayqa rumillapipis wiñaypaj fierro cincelwan chʼeqosqa kanman,
plomowantaj* juntʼachisqa kanman.
25 Allinta yachani noqata kacharichiwajqa+ kausashasqanta.
Payqa jamuspa jallpʼa patapi sayaykonqa.
26 Aycha qarayta kay jinata onqoy tukuykojtinpis,
kausashaspaqa Diosta rikusaj.
27 Diostaqa noqa kikiy rikusaj.
Paytaqa noqapuni rikusaj, manataj wajkunachu.+
Jinapis allin llakisqapuni kashani.
28 Qankunaqa nishankichej: ‘¿Imata ruwaspataj ñakʼarichishanchej?’,+ nispa.
Noqapunipis ñakʼarisqaymanta juchayoj kayman jina.
29 Qankuna espadataqa manchachikuychej,+
espadaqa pantajkunata castigan.
Yachaychej uj juez kasqanta”.+
20 Naamá jallpʼamanta Zofartaj+ nerqa:
2 “Chay jinasta nisqaykirayku rabiasqa kashani, mana chʼinllaqa kaymanchu.
Yawarniytapuni tʼimpurichinki.
3 Uyaypi kay jinata ayñaykushawanki.
Noqaqa kutichikusqayki, yachayniyoj kani.
4 Ujta nisqayki, kaytaqa yacharqankichari.
Kay jallpʼapi runa* rikhurisqanmantapacha kay jina karqa:+
5 Sajra runaj kusikuynenqa pisi tiempollapaj,
sajra imasta ruwaj runapis uj ratollata kusikun.+
6 Jatun kaynin cielokama chayajtinpis,
umanpis phuyusta taripajtinpis,
7 payqa akan* jinallataj wiñaypaj chinkaponqa.
Payta rejsejkunapis nenqanku: ‘¿Maypí kashanri?’, nispa.
8 Paytaqa mosqoypis kanman jina niraj imapi qonqanqanku.
Mosqoyta jinalla paytaqa qonqanqanku.
9 Paytaqa niña ujtawan rikonqankuchu.
Wasinmantapis chinkasqata chinkaponqa.+
10 Wawasnenqa wajcha runaspa qhepanta purenqanku ‘khuyarikuwayku ari’ nispa.
Payllataj chay oqharikusqantapis dueñosninman kutichiponqa.+
11 Chay sajra runaqa jovenpis kanman jina kallpanpiraj kashan.
Jina kallpanpi kashaspapis wañonqa.
12 Chay runapajqa sajra kajta ruwayqa miskʼi mikhunata mikhuriy jina.
Chaywan miskʼirichikunanpajtaj simillanpi japʼin.
13 Sumajta miskʼirichikun, nitaj ajturpanchu,
astawanqa simillanpipuni japʼin.
14 Wijsan ukhupitaj chay mikhunaqa jayaman tukonqa,
katarej venenonman jina.*
15 Payqa qhapaj imasta oqoykorqa, jinapis lansarparimonqa.
Diosqa chay imasta wijsanmanta orqhonqa.
16 Chay sajra runaqa katarej venenonta chʼonqanqa.
Katareqa khanispa payta wañuchenqa.
17 Payqa ni jaykʼaj rikonqachu correshaj yakusta,
ni jaykʼaj rikonqachu chay correshaj miskʼitawan lechetawan.*
18 Tiyapusqan imastaqa pachitanta jaywapunan kanqa,
manataj ganasqanwanqa sonqo juntʼasqachu kanqa.+
19 Payqa wajchasta sarorqa, nitaj paykunata yanaparqachu.
Mana ruwasqan wasitapis japʼikaporqa.
20 Payqa mana kusisqachu kanqa.
Ni kapuyninpis ñakʼarinanmantaqa libranqachu.
21 Niña imapis kanqañachu japʼikapunanpajqa.
Chayrayku kapuynenqa mana unaypajchu kanqa.
22 May jina qhapajña kashajtin, ujllata llakiypi rikhurenqa.
Chaypachaqa imaymana desgracias payta qhatirenqa.
23 Wijsanta juntʼachishajtenqa
Dios kʼajaj phiñakuyninta paypa patanman kachaykamonqa.
Mana allin imastaj para jina patanman jichʼakamonqa.
24 Fierro armasmanta ayqekushajtenqa,
cobre arcoj* flechasninwan japʼichikonqa.
25 Flechaqa wasanman satʼiykukonqa, jayaqʼenkama chayanqa.
Payqa chay flechata lliphipirishajta sikʼikuspa,
astawan mancharikonqa.+
26 Payqa tukuy qhapaj kapuyninta pierdenqa.
Ni pejpa enqhasqan ninataj payta ruphaykonqa.
Toldonpi* kausashaj qhepakojkunatapis llakiy qhatirenqa.
27 Cieloqa paypa pantasqanta sutʼiman orqhonqa,
jallpʼataj paypa contranta oqharikonqa.
28 Mayoqa wasariykamuspa wasinta apakaponqa.
Chay yakoqa Diospa kʼajaj phiñakuynin pʼunchaypi chayamonqa.
29 Diosqa chayllata sajra runasman qonqa.
Diosqa ninña chayllata sajra runasman qonanta”, nispa.
21 Jobtaj kuticherqa:
2 “Kay nisqayta allinta uyariwaychej.
Uyariwajtiykichejqa sonqochakusaj.
3 Parlanaykamallapis pacienciarikuwaychej.
Parlasqaytawanqa burlakuyta munaspaqa burlakullawankichej.+
4 ¿Noqaqa runamanchu quejakusqani?
Runaman quejakuspaqa nichá pacienciakushaymanchu.
5 Allinta qhawariwaychej, tʼukushajtaj qhepakunkichej.
Chʼin kaychej.
6 Sapa yuyarispa sonqoyta nanachikuni.
Tukuy ukhuytaj ras niwan.
7 ¿Imajtintaj sajra runas kausashallankupuni?+
¿Imajtintaj machuyanankukama kausanku? ¿Imajtintaj qhapajyanku?+
8 Wawasninkupis kausashallankupuni.
Allchhisninkutapis rejsinkuraj.
9 Sajra runasqa ni imata manchachikuspa kausakunku.+
Paykunataqa ni Diospis castiganchu.
10 Torosninkupis wakasninkuta chichuyachinku.
Wakasninkupis mana sulluspa wachanku.
11 Qhari wawasninkoqa llojsispa oveja tropa jina correykacharinku,
juchʼuy wawasninkupis phinkiykacharinku.
12 Panderetata,* arpatawan tocaspa takirinku.
Qenata waqajta uyarispataj kusikunku.+
13 Paykunaqa kusisqa kausanku.
Mana ñakʼarispataj Sepulturaman* chayanku.
14 Ajinapis paykunaqa Diosta* ninkuraj: ‘Saqewayku kakojta.
Ni ima yachachisqaykita yachayta munaykuchu.+
15 ¿Pitaj Tukuy Atiyniyoj Dios kasqa yupaychanaykupaj?+
¿Imatataj Dios qowaykuman paymanta mañakojtiyku?’,+ nispa.
16 Noqarí sutʼita yachani tukuy imayoj kasqankoqa mana paykunamantachu kasqanta.+
Noqaqa mana chay sajra runas jinachu kani.+
17 ¿Maykʼajtaj sajra runaspa lamparanku wañusqa?+
¿Maykʼajtaj sajra runasta ima llakiypis qhatirisqa?
¿Maykʼajtaj Diosqa kʼajaj phiñakuyninpi paykunata tukuchisqa?
18 ¿Wayraj apasqan paja jinachu paykunaqa kasqanku?
¿Muyoj wayraj apasqan tʼuna paja jinachu kasqanku?
19 Diosqa runaj juchanmanta wawasninpaj castigota jallchʼanqa.
Jinapis Diosqa chay runata castigachun wanananpaj.+
20 Chay runapuni ñakʼarichun.
Pay kikin yachachun* Tukuy Atiyniyoj Diospa kʼajaj phiñakuynin imaynachus kasqanta.+
21 Pisillata kausanqa chayqa,+
¿imapajtaj qhasita wawasninmanta llakikonqari?
24 Wañushajtinku piernasninkupis rakhu rakhulla,
tullusninkupis duroraj.
25 Wakin runastaj sinchʼi llakisqa wañunku,
kusiy kausayta mana rejsispa.
26 Jinapis tukuyninku uj rejta jallpʼaman tukonqanku.+
Khurustaj paykunata tukuykonqanku.+
27 Noqaqa allinta yachani imatachus nishawasqaykichejta.
Yachallanitaj imatachus yuyaychakusqaykichejtapis. Qankunaqa sajra runata jina rikhurichiyta munawankichej.+
28 Qankunaqa nishankichej: ‘¿Maytaj chay rejsisqa runaj wasinri?
¿Maytaj chay sajra runaj tiyakusqan toldonri?’,*+ nispa.
29 ¿Nichu viajerostapis tapurikorqankichej?
¿Nichu paykunaj nisqankuta creenkichej?
30 Paykuna ninku sajra runataqa ñakʼariy tiempopi ni ima llakiypis qhatirisqanta,
ñakʼariy pʼunchaypipis salvasqa kasqanta.
31 ¿Pitaj sajra runata uyanpi ninman mana allinta purisqantari?
¿Pitaj castiganman sajra ruwasqasninmantari?
32 Pʼampanankupaj panteonman apajtinkupis,
guardiata churanku sepulturanta qhawananpaj.
33 Pʼampasqa kanqa chay jallpʼapis, chay sajra runapajqa llampʼu llampʼulla kanqa.+
Tukuy runas chayllamantaj chayanqanku,+
imaynatachus niraj pay wañushajtin may chhikaña pʼampakorqanku ajinata.
34 Chayrayku kayta nisqaykichej: Sonqochawayta munaspa qhasillata parlankichej.+
Qankunaqa manakaj llulleriosllata parlankichej”, nispa.
22 Temán jallpʼamanta Elifaztaj+ nerqa:
2 “¿Diosqa runata valechikunmanchu?
¿Atinmanchu yachayniyoj runaqa Diosta yanapayta?+
3 ¿Tukuy Atiyniyoj Diosqa kusikunmanchu cheqan runa kajtiyki?
¿Ima allintaj Diospaj kanman mana juchachana kajtiykiri?*+
4 ¿Diosqa castigasunkimanchu,
juiciomanpis apasunkimanchu payta jatunpaj qhawasqaykimanta?
5 ¿Manachu payqa castigashasunki manchay sajra kasqaykimanta,
pantasqasniykipis mana yupay atina kasqanmanta?+
6 Qanqa mana imallamanta prendatapis hermanosniykimanta qochikoj kanki.
Runasmantapis ropasninkuta qhechuspa qʼalasllata saqej kanki.+
7 Saykʼusqamanqa ni yakullatapis jaywarejchu kanki.
Yarqhasqamantaj mikhunayki kashajtinpis mana qorejchu kanki.+
8 Qan jina qhapaj runasqa ashkha jallpʼasta japʼikapunku.+
Chay jallpʼaspitaj qan jina qhapaj runaslla tiyakunku.
9 Jinapis qanqa viudasta chʼusaj makillata kachapoj kanki.
Mana tatayoj wawastapis kʼumuykachachej kanki.
10 Chayrayku ima llakiypis qhatirillasunkiña.+
Chayrayku llakiykunaqa ujllata mancharichisunki.
11 Chayrayku manchay tuta laqha kashan, manataj rikuyta atinkichu.
Ashkha yakutaj pʼampaykushasunki.
12 ¿Nichu Diosqa cieloj may jina patanpi kashan?
Qhawariy, estrellasllaraj chay jina patapi kashanku.
13 Qantajrí nishanki: ‘¿Imatataj Dios yachasqari?
¿Atinmanchu juzgayta yana phuyus chaupinta mana rikumuspa?
14 Diostaqa phuyus tapaykunku, chayrayku mana rikumuyta atinchu.
Payqa cieloj pata patanta purikushan’, nispa.
15 ¿Qanpis maynintachus sajra runas purerqanku,
chay ñaupa ñantachu puriyta munashanki?
16 Chay runasqa niraj wañunanku kashajtin wañuchisqa karqanku,
imaynatachus wasita mayu apakapun ajinata.+
17 Chay sajra runasqa Diosta* nerqanku: ‘Saqewayku kakojta’, nispa.
Chantá nillarqankutaj: ‘¿Imanawasuntaj Tukuy Atiyniyoj Diosri?’, nispa.
18 Noqaqa mana chay sajra runas jinaqa niymanchu.
Ajinata nejtinkupis Diospuni wasisninkuta allin imaswan juntʼacherqa.
19 Cheqan runasqa sajra runas tukuchisqa kasqankuta rikuspa kusikonqanku.
Mana juchayoj runastaj sajra runasmanta asikuspa nenqanku:
20 ‘Enemigosninchejqa tukuchisqaña kanku,
imankupis puchojtenqa nina ruphaykonqa’, nispa.
21 Diosta allinta rejsiy, paywantaj allinpi kanki,
allin imastaj qanpaj kanqa.
22 Paypa churasqan leyta kasukuy,
nisqasnintataj sonqoykipi waqaychay.+
23 Sichus Tukuy Atiyniyoj Diosman kutirikunki chayqa, watejmanta allinta kausakunki.+
Sichus tiyakunki chay toldomanta* tukuy ima sajra kajta orqhonki chayqa,
24 sitajchus qoriykita pampaman qhalliwaj* chayqa,
sitajchus Ofirmanta qoriykitapis+ qaqa ukhuman wijchʼuykuwaj chayqa,
25 chaypacha Tukuy Atiyniyoj Diosqa qoriyki jina kanqa,
aswan sumaj qolqeyki jinataj.
26 Chaypacha Tukuy Atiyniyoj Diosta yupaychaspa kusikunki.
Diosmantaj mana manchachikuspa qayllaykunki.
27 Diosta rogakojtiykeqa pay uyarisonqa.
Qantaj imatachus ruwasaj nisqaykita juntʼanki.
28 Imata ruwajtiykipis allin risonqa.
Ñanniykitapis kʼanchay kʼancharimonqa.
29 Diosqa kʼumuykukoj sonqo runata salvanqa,
chayrayku may maylla parlajtiykeqa kʼumuykachachisqa kanki.
30 Diosqa mana juchayoj runasta salvanqa.
Chayrayku sichus ni ima juchata ruwarqanki chayqa,* salvasqapuni kanki”, nispa.
23 Jobtaj kuticherqa:
2 “Kunanpis ujtawan atipakuspa quejakullasajtaj.+
Phutikusqaypi kallpaypis tukukun.
4 Diospa ñaupaqenpi sutʼinchayman imaraykuchus mana juchayoj kasqayta.
Chaytaqa mayta parlaspa sutʼinchayman.
5 Chantá imatachus kutichiwasqanta allinta uyariyman.
Imatachus niwasqantapis allinta japʼikuyman.
6 ¿Diosqa tukuy atiyninwanchu contrayta sayaykunman?
Mana, astawanpis payqa uyariwanman.+
7 Cheqan runaj quejanqa Diospa ñaupaqenpi chʼuwachakunman.
Juezniypa ñaupaqenmantaqa mana juchayoj ripuyman.
8 Ajinapis inti llojsimuy ladoman Diosta maskʼaj rejteyqa mana taripanichu.
Inti yaykuy ladoman rejtiypis nillataj taripanichu.
9 Lloqʼe ladopi trabajashajtinpis mana payta rikunichu.
Paña ladoman kutirejtinpis nipuni payta rikunichu.
10 Ajinapis Diosqa yachan may ñantachus purishasqayta.+
Pruebaman churawajtintaj sumaj chʼuwachasqa qori jina kasaj.+
11 Noqaqa paypa lastronta allinta qhatini,
ñannintapis cheqanta rishani ni mayman wistʼuykuspa.+
12 Kamachisqasnintapis kasukuni,
nisqasnintapis sumajta japʼikuni,+ kasukunitaj, niwasqanmantapis astawanraj.
13 Dios parlanña chayqa, ¿pitaj imatapis ninmanri?+
Dios ruwasaj nin chayqa, ruwanpuni.+
14 Imatachus noqawan ruwayta munan chaytaqa ruwanqapuni.
Chayman rijchʼakojta waj imasta contrayta wakichillantaj.
15 Chay imasta yachaspa payta manchachikuni.
Diosmanta yuyarikuspaqa astawan payman kʼumuykukuni.
16 Diosmin mancharisqallata japʼiwan.
Tukuy Atiyniyoj Diosmin manchachiwan.
17 Phutiyqa uyayta pʼampaykuwan tuta laqha jina,
jinapis mana chʼinyasajchu.
24 ”¿Imaraykutaj Tukuy Atiyniyoj Diosqa manaraj ninchu ima pʼunchaychus juiciota ruwananta?+
¿Imaraykutaj Diosta rejsejkuna mana chay pʼunchayta reparankuchu?
2 Runasqa mojonesta suchuchinku.+
Ovejastapis suwakapunku, ovejasninkuta ashkhayachinankupaj.
3 Mana tatayoj wawaspa burrosninkuta qhatikapunku.
Viudaman manusqankumantapis toronta prendata jina japʼikapunku.+
4 Wajchastapis mana ñanta purichinkuchu,
manchachispa ayqechinku.+
5 Wajchasqa kʼita burros+ jina chʼin pampaspi mikhunata maskʼakamunku.
Wawasninkuta mikhuchinankupajpis tʼajra pampaspi tarisqankuta apamunku.
6 Waj runaspa jallpʼankumanta chajmakamunku.*
Sajra runaspa uva huertasninkumanta chajmakamunku.
7 Tutanpis mana ropayoj, qʼalaslla sutʼiyakunku.+
Chirejtinpis ni imanku kanchu qhatakunankupaj.
8 Paraqa orqospi paykunata chʼaritanta joqʼoykun.
Qaqa kʼuchuspi pakakunku mana wasinku kasqanrayku.
9 Sajra runasqa viudaj wawanta chuchushajllataraj qhechunku.+
Wajchasman manusqankumantapis ropasninkuta prendata jina japʼikapunku.+
10 Mana ropayojta, qʼalasllata purichinku.
Trigo gavillastapis* mana mikhusqasta astachinku.
11 Wajcha runasqa ruphaypi jumpʼi suruyta trabajanku perqawan muyurisqa huertapi.
Uva sarunapi uvasta saruspapis, chʼakiymanta wañushanku.+
12 Llajta ukhupeqa wañuy patapi kajkuna ay ay nispallaña kashanku.
Parti wañusqaspis yanapata mañakushanku,+
Diostajrí qhawakullan.
13 Sajra runasqa kʼanchayman churanakunku.+
Mana kʼanchaypa ñanninta rejsinkuchu,
nitaj chay ñanta purinkuchu.
14 Runasta wañuchejkunaqa niraj sutʼiyamushajtin sayarinku.
Mana piniyojkunata, wajchastawan wañuchinku.+
Tutantaj suwaspa purinku.
15 Qhencha runasqa chʼisiyaykunanta suyanku.+
‘Ni pi rikuwanqachu’ nispataj+
uyankuta qhataykukunku.
16 Chʼisisnillan wasisman yaykuykunku.
Pʼunchaytaj mana wasinkumanta llojsinkuchu.
Paykunaqa mana sutʼi pʼunchaypi purinkuchu.+
17 Sajra runasqa pʼunchayta manchikunku, imaynatachus runaspis tuta laqhata manchikunku ajinata.
Paykunaqa mancharina tuta laqhaman yachasqa kanku.
18 Jinapis paykunaqa usqhayllata tukuchisqa kanku.*
Jallpʼankupis niña poqonqachu.+
Nitaj ujtawan uva huertasninkuman chayanqankuchu.
19 Imaynatachus chʼaki tiempopi ruphamojtin ritʼi yakoqa chinkapun,
20 Mamankupis paykunata qonqanqa. Khurus paykunata mikhukaponqanku.
Ni pipis paykunamanta ujtawan yuyarikonqañachu.+
Sajra runasqa kʼutusqa sachʼas jina urmanqanku.
21 Chay runasqa mana wawata rejsej warmista sufrichinku,
viudastapis ñakʼarichinku.
22 Diosqa kallpanwan chinkachenqa atiyniyoj runasta.
Chay sajra runasqa ujtawan qhapajyajtinkupis, mana yachanqankuchu kausanankutachus manachus.
23 Diosqa chay runasta saqen ni imamanta llakikuspa, ni imata manchikuspa kausakunankuta,+
ñawisnintajrí tukuy ima ruwasqankuta rikushan.+
24 Chay runasqa uj tiempolla jatunchasqa kanku, chaymantataj chinkachisqa kanku.+
Paykunaqa trigo umas jina ruthusqa kanku,+ tantasqataj kanku.
Paykunaqa pisipaj qhawasqa kanku, wañunkutaj tukuy runas jinalla.
25 Sichus kay nisqay mana ajinachu kanman chayqa, ¿pitaj niwanman llullakusqayta?
¿Pitaj niwanman pantasqata parlasqayta?”, nispa.
25 Súah jallpʼamanta Bildadtaj+ nerqa:
2 “Dioslla kamachiyta atin, paylla manchachikunapaj jina.
Payqa allin kausayta cielopi churan.
3 Cielopi tropasnenqa mana yupay atina kanku.
Kʼanchayninpis tukuyta kʼanchaykun.
4 Chayrayku, ¿imaynatataj runaqa Diospa ñaupaqenpi cheqan runapaj qhawasqa kanmanri?+
¿Imaynatataj warmimanta nacekoj runaqa mana juchayoj kanmanri?+
5 Diospa qhawayninpeqa ni killapis lliphipirinchu,
ni estrellaspis llimphuchu kanku.
6 Runarí, ¿imaynatá Diospa ñaupaqenpi llimphupaj qhawasqa kanman khuru jinalla kaspari?
Runaj wawanqa khuru jinallaqa”, nispa.
26 Jobtaj kuticherqa:
2 “Qhawaychej á, chay jinata mana kallpayojkunataqa yanaparej kasqa.
Pisi kallpastapis chay jinata salvaj kasqa.+
3 Qhawaychej á, mana yachayniyoj runatapis chay jina sumajta yuyaychaj kasqa.+
Chay jina kʼachapuni kasqa. Yachasqantapis sumajta rejsichej kasqa.
4 Chanta, ¿pitataj yachachisaj nishankiri?
¿Pitaj yuyayta qosorqa chay jina sumajta parlanaykipajri?
5 Wañusqasqa mana kallpayoj kanku, Diospa ñaupaqenpitaj kharkatitinku.
Paykunaqa mar qochamantapis aswan ukhupiraj kashanku, chay yakupi kaj animalesmantapis aswan ukhupiraj.
6 Sepulturaqa* Diospa ñaupaqenpi kicharisqa kashan.+
Maypichus wañusqa cuerpos ismushanku chay lugarpis* kichapachalla kashan.
8 Phuyusmanpis yakuta juntʼachin.+
Phuyustaj llasa kajtinkupis mana phatankuchu.
9 Payqa kamachina tiyananta ni pi rikunanpaj
phuyuwan tapaykun.+
10 Diosqa lindesta* churan cielota yakumanta tʼaqananpaj.+
Lindesta churallantaj kʼanchayta laqhamanta tʼaqananpaj.
11 Cieloj machonesninpis* kuyurinku,
Dios parlamojtintaj kharkatitinku.
12 Atiyninwanqa mar qochatapis qhollchoqeyachin.+
Yachayniyoj kasqanrayku mar qochamanta may chhikan animaltapis* tʼunata ruwan.+
13 Cielotapis phukurispalla picharqon.
Aswan ligero kataritapis makillanwan wañuchin.
14 Chayqa tukuy ruwasqasninpa kantitullan kashan.+
Diosmantaqa uj chhichiyta jinalla uyarinchej.
¿Pitaj yachayta atinman imaynatachus Dios sinchʼita qhorurun qhorurun nichimusqantari?”,+ nispa.
27 Jobqa kay jinata parlallarqapuni:
2 “Kausashaj Diospa sutinpi jurani, justiciata mana ruwapuwajtinpis.+
Tukuy Atiyniyoj Diospa sutinpi jurani, kay jina llakiyman chayachiwajtinpis.+
3 Kausashaspaqa,
Diospa samayninpis noqapi kashajtenqa,+
4 mana ima sajratapis parlasajchu,
nitaj simiy ukhullapipis llullakuspa parlasajchu.
5 Noqaqa ni imarayku nisajchu allin runas kasqaykichejta.
Kausanaykamaqa Diosta tukuy sonqo kasukullasajpuni.*+
6 Noqaqa nillasajpuni mana juchayoj kasqayta, mana juchallikuspataj kausakusaj.+
Chayrayku kausanaykamaqa sonqoy mana juchachawanqachu.
7 Enemigoyqa sajra runa jina castigasqa kachun.
Chay ayñaykuwajkunaqa sajra runas jina castigasqa kachunku.
8 ¿Imatataj sajra runa* tarenqa chinkachisqa kaspari?+
¿Imatataj tarenqa kausayninta Dios qhechojtinri?
9 Chay runata imaymana llakiykuna qhatirejtin,
¿Diosqa uyarenqachu payman qhaparikojtin?+
10 ¿Kusikunmanchu chay sajra runaqa Tukuy Atiyniyoj Diosta yupaychaspa?
¿Sapa kutichu Diosmanta mañakunman?
11 Noqaqa Diospa atiyninmanta yachachisqaykichej.
Tukuy Atiyniyoj Diosmanta parlaspaqa ni imata pakasajchu.
12 Sichus Dios qankunata mosqoypi jina yuyaychasorqachej chayqa,
¿imajtintaj manakajta parlankichejri?
13 Kaytamin Diosqa sajra runasman qonqa,+
kaytamin sajra runasqa Tukuy Atiyniyoj Diosmanta herenciata jina japʼenqanku:
14 Wawasnin may chhika kajtinkupis espadawan wañuchisqa kanqanku.+
Mirayninmanta kajkunapis mikhunata pisichikonqanku.
15 Mirayninmanta kausashaj qhepakojkunataqa, wañuchej onqoy tukuchenqa.
Warmisninkutaj mana paykunamanta waqanqankuchu.
16 Chay sajra runaqa jallpʼata jina qolqeta ashkhata tantajtinpis,
tʼuruta jina allin ropasta ashkhata ruwakojtinpis,
17 chaykunata tantajtinpis,
chay ropastaqa cheqan runas churakonqanku,+
qolqentapis mana juchayoj runas partinakonqanku.
18 Wasita ruwachikusqanqa asiy, thutaj thapan jinalla,
chajrata qhawaj runa ruwakusqan chʼujlla jinalla.+
19 Payqa qhapaj kashaspa puñukanponqa, manataj cosechata oqharenqachu.
Rijchʼarejtintaj ni iman kanqachu.
20 Manchachikusqan imasqa ujllata patanman chayaykun ashkha yakupis chayaykunman jina.
Paytaqa sinchʼi loco para tutan apakaponqa.+
21 Inti llojsimuy ladomanta wayra apakaponqa, chinkarichenqataj.
Chay wayraqa wasinmanta payta apakaponqa.+
22 Chay runaqa sinchʼi wayramanta urman jatarin ayqekushajtinpis,+
wayraqa mana khuyarispa chay runaman wajtakamonqa.+
23 Wayraqa tʼajllarikonqa chay runata asipayaspa,
silbarenqataj+ chay runaj wasinmantapacha.
2 Fierrotapis jallpʼamanta orqhonku,
cobretapis unuyachispa rumismanta orqhonku.+
3 Runasqa laqha juskʼusta kʼanchaykunku,
jina laqhamantaj yaykunku
metalta maskʼaspa.
4 Qhoyasta juskʼunku, runaj mana tiyakusqan lugarespi,
chʼinnejpi, runaj mana purisqan cheqaspi.
Wakin runasqa qhoya ukhuman uraykunku waskhaspi warkhuykukuspa.
5 Jallpʼa patapeqa chajra poqorishan,
jallpʼa ukhupirí uj nina jina jallpʼata phiriykushan.*
6 Chay ukhupeqa zafiro rumis tiyan,
jallpʼapis qoriyoj.
7 Chaytaqa ni aguilapis yachanchu maypichus tarinanta,
nitaj yana ankapis* chayta rikunchu.
8 Chay ukhusmanqa ni phiña animalespis saruykunkuchu.
Ni leonpis chay ukhuspeqa muyuykachanchu.
9 Runasqa sinchʼi qaqasta juskʼunku,
orqostapis ukhunmantapacha thuñinku.
10 Qaqa ukhunta yakuta apanankupaj canalesta ruwanku.+
May valorniyoj imastataj rikunku.
11 Yaku venasta chʼakichinku,
pakasqa imastapis sutʼiman orqhonku.
12 Yachaytarí, ¿maypí tarisunman?+
¿Maymantataj yachay jamunri?+
13 Ni pi runapis reparanchu yachayqa may jina valorniyojchus kasqanta.+
Yachayqa mana kay jallpʼapi tarikunchu.
14 Ukhu yakuspis ninku: ‘Yachayqa mana kay ukhupichu kashan’, nispa.
Mar qochapis nin: ‘Yachayqa mana noqawanchu kashan’,+ nispa.
15 Yachaytaqa ni chʼuwachasqa qoriwanpis rantisunmanchu,
nitaj may chhika qolqe metalwanpis cambiasunmanchu.+
16 Yachaytaqa ni Ofirmanta qoriwanpis+ rantisunmanchu,
nitaj kʼachitu ónice rumiwanpis, nillataj zafiro rumiwanpis.
17 Yachayqa qorimantapis vidriomantapis astawan valen.
Ni chʼuwachasqa qorimanta vasowanpis cambiasunmanchu.+
18 Yachayqa mar qochamanta kʼachitu rumismantapis,* cristalmantapis astawan valen.+
Yachayqa perlasniyoj juntʼa bolsamantapis astawanraj valen.
19 Yachayqa Cusmanta topacio rumimantapis+ astawanraj valen.
Ni chʼuwachasqa qoriwanpis rantisunmanchu.
20 Chanta, ¿maymantataj yachay jamunri?
¿Maypitaj yachay kanri?+
21 Yachayqa pakasqa kashan tukuy runasmanta, tukuy animalesmanta,+
jinallataj pʼisqosmantapis.
22 Sepulturawan* wañuywanpis ninku:
‘Yachaymantaqa parlajllata uyariyku’, nispa.
23 Dioslla yachan imaynatachus yachayta tarinata,
paylla yachan maypichus yachay kasqanta.+
24 Diosqa rikun kay jallpʼaj kʼuchusninkama.
Payqa cielo urapi tukuy ima kajta rikumushan.+
25 Maypachachus Diosqa wayraman kallpata qorqa,+
yakustataj tʼaqararqa chaypacha,+
26 maypachachus Diosqa nerqa maykʼajchus parananta,+
maypachachus Diosqa ñanninkuta rikucherqa qhorurun qhorurun nispa jamoj loco para phuyusmanpis,+
27 chaypacha ruwasqasninpi yachayta rikorqa, sutʼincharqataj.
Diosqa yachayta rikhuricherqa, tantearqataj.
28 Runasmanpis nerqa:
‘Jehová Diosta manchikuymin yachayniyoj kayqa.+
Sajra ruwaymanta karunchakuymin yuyayniyoj kayqa’,+ nispa”.
29 Jobqa kay jinata parlallarqapuni:
2 “Imaynapichus kutiyta atiyman ñaupa tiemposman,
maypachachus Dios yanapariwaj chayman.
3 Payqa lamparanta umay patapi kʼancharichej.
Kʼanchayninwanqa laqhapipis purillaj kani.+
4 Kallpallaypiraj karqani.
Diosqa amigoy karqa, noqawanpunitaj* kashaj.+
5 Tukuy Atiyniyoj Diosqa noqawan kasharqa,
wawasniypis* ladollaypiraj kakusharqanku.
6 Chaypachasqa chakisniytapis lechewan mayllaj kani,
chhankasmantapis aceiteqa yakus jina puririmoj noqapajqa.+
8 Jovenesqa rikuwaytawan ladeakoj kanku,
kuraj runaspis sayarikoj kanku.+
9 Reypa wawasninpis mana parlarejchu kanku,
siminkuta makinkuwan tapakoj kanku.
10 May rejsisqa runaspis chʼinlla kaj kanku,
qallunkupis watakunman jina.
11 Uyariwajkunaqa noqamanta allinta parlaj kanku,
rikuwajkunapis noqaman sayasqa parlaj kanku.
12 Wajcha runa yanapata mañakoj chayqa, yanaparej kani.+
Mana tatayoj wawasta, mana piniyoj runastapis yanaparillajtaj kani.+
14 Allin kajtapuni ruwaj kani.*
Justiciaqa ropay jina karqa, uma maytʼunay jinataj.
15 Ciegospajqa ñawisninku karqani,
cojospajpis chakisninku karqani.
17 Sajra runastaqa phiña animalesta jina tukuchej kani,+
ñakʼarichisharqanku chay runastapis makinkumanta qhechoj kani.
18 Kayta nej kani: ‘Wasiypi wañupusaj.+
Kausakusqay pʼunchaykunaqa tʼiyu jina may chhika kanqa.
19 Saphisneyqa yakukama chayanqanku,
ramasniypis tutantin chhulla chhullalla kanqanku.
20 Runasqa respetawanqanku,
makiypis flechana arcowan* flechallanqapuni’, nispa.
21 Runasqa qhechi ninrilla uyariwaj kanku,
chʼinsitumantataj yuyaycharinayta suyakoj kanku.+
22 Parlasqaytawanqa niña imatapis nejchu kanku,
nisqaytaqa kusisqa uyarej kanku.
23 Runasqa parata jina suyawaj kanku.
Parlanaytaqa paray tiempota jina suyakoj kanku.+
24 Paykunata kusisqa qhawarejtiy tʼukoj kanku.
Kusisqata rikuwaspa kusikoj kanku.
25 Kuraj kamachejninku jina paykunata yuyaychaj kani,
soldados chaupipi rey jina kaj kani,+
llakisqa runastapis sonqochashayman jina.+
30 ”Kunantaj noqamanta aswan sullkʼasraj
asikuwanku.+
Tatasninkutaqa manapuni valechikuymanchu karqa
ni ovejero alqosniyta yanapanankupajpis.
2 Chay sullkʼasqa kallpayoj kashaspa mana yanapariwarqankuchu.
Kunantaj kallpankoqa manaña kanchu.
3 Paykunajtaqa ni imanku kanchu, yarqhasqa kashanku.
Chʼaki jallpʼata kʼutunku,*
chay jallpʼaqa mana poqoj jallpʼa, tʼajrapacha.
4 Paykunaqa sachʼas chaupimanta jaya laqhesta pallakunku.
Retama saphistapis mikhunku.
5 Llajtankumanta wijchʼuchikunku.+
Runasqa suwasta jina paykunata qhatiykunku.
6 Paykunaqa kinraykunapi* tiyakunku,
tʼoqospi, qaqa juskʼuspi ima.
7 Sachʼas chaupimantapacha qhaparikamunku,
ithapallus* chaupipitaj tantakunku.
8 Paykunaqa llajtankumanta wijchʼuchikunku,
mana yuyayniyoj, qhasi manakaj runaspa wawasnin kasqankurayku.
11 Diosqa ni ima yanapayojta rikhurichiwan, kʼumuykachachiwantaj,
chayrayku paykunaqa mana pʼenqakuspa tukuy imata niykuwanku.
12 Sajra runaspis kankuman jina contrayta sayaykunku.
Paykunaqa qhatiykachawanku,
ñakʼarichinawankupajpis ñanniyta wisqʼaykunku.
13 Ñanniytaqa thuñiykunku,
chaywanqa llakiyniyta astawan yapaykunku.+
Nitaj pipis kutikuwaj kanchu.
14 Perqaj jatun qʼasanta jina contrayta jamunku,
thuñisqa llajtata jina taripawanku.
15 Allin mancharisqa kashani.
Respetasqa kasqayqa wayrapis apakapunman jina chinkaripun,
salvasqa kanaypis phuyu jina chinkaripun.
16 Kunanqa wañuy patapiña kani.+
Noqapajqa llakiylla sapa día.+
17 Chʼisisnenqa tullusniy mayta tʼajariwan.+
Sinchʼi nanayqa mana kitakuwanchu.+
18 Jatun llakiyneyqa ropayta kallpawan aysarparin,
uj matʼi collar jina sipispa wañuchishawanña.
19 Diosqa tʼuruman wijchʼuykuwan.
Jallpʼa jinallaña, ushpha jinallaña kani.
20 Diosníy, qhaparikamuyki yanaparinawaykipaj, qantaj ni uyarimullawankipischu.+
Qayllaykamuyki, qantaj qhawallawanki.
21 Diosníy, mana khuyariwaspa contrayta sayaykunki.+
Tukuy atiyniykiwan ñakʼarichiwanki.
22 Japʼiwaspa wayrawan apachiwanki.
Loco parawantaj kayman jaqayman apaykachachiwanki.
23 Noqa yachani wañuyman chayachinawaykita,
maymanchus tukuy runas chayanku chay wasiman.
24 Ni pipis maqaykullanmanchu sonqo pʼakisqa runataqa,+
sinchʼi llakiyninpi qhaparikushajtenqa.
25 Llakiypi kajkunata rikuspa waqarqani.
Wajchasta rikuspataj sonqoy nanarqa.+
26 Allin kajta suyakushajtiypis, mana allin kajlla chayamuwarqa.
Kʼanchayta suyakushajtiypis, laqhalla chayamuwarqa.
27 Sonqoyqa phatanayashanña, nitaj tiyaykunchu.
Sapa día noqapajqa llakiylla.
28 Llakisqalla purikuni.+ Noqapajqa ni intipis kʼanchamunchu.
Runas chaupipi sayarispa yanapata mañakuni.
29 Kunanqa kʼita alqospa hermanonku jina kani.
Suriswanpis* kausakushayman jina kani.+
30 Aycha qaraypis yanayapun, tʼakarakuntaj.+
Onqoyneyqa tullusniytapis tʼajachiwan.
31 Arpayqa llakiy takiyta takinallapajña.
Qenaypis waqay takiyta takinallapajña.
31 ӄawisniywan uj tratota ruwani.+
Chayrayku manapuni waj warmitaqa qhawakuymanchu.*+
2 Chay tratoyta pʼakiyman chayqa, ¿imatataj Dios qowanmanri?
¿Imatataj japʼiyman patapi kaj Tukuy Atiyniyoj Diosmantari?
3 ¿Manachu sajra runasqa llakiyllaman chayanku?
¿Nichu manakajta ruwajkunapis ñakʼarinku?+
4 ¿Nichu Diosqa rikun maynintachus purisqayta?+
¿Nichu qhawamun tukuy ima ruwasqaytapis?
5 ¿Maykʼajtaj llullakuspa* purisqani?
¿Maykʼajtaj runata engañasqani?+
6 Cabal pesaspi Diosqa pesawachun.+
Chaypi reparanqa payta tukuy sonqo kasukusqayta.*+
7 Sichus cheqan ñanmanta wistʼuykuni chayqa,+
sichus ima rikusqaywanpis sonqoyta suwachikuni chayqa,+
sitajchus ima juchatapis ruwarqani chayqa,
8 tarpusqaytaqa waj mikhukapuchun,+
plantasqaypis tʼirasqa kachun.
9 Sichus waj warmiwan sonqoyta suwachikusqani chayqa,+
sitajchus qharimasiypa warminta wasi punkun chaynejpi suyaykusqani chayqa,+
10 warmeyqa waj runapaj trigota jakʼuchun,
waj runastaj warmiywanqa puñuykuchunku.+
11 Chaymin pʼenqay juchaqa kanman,
juecespis chay juchamantaqa castiganallawankuta castigawankuman.+
12 Chay juchaqa tukuy imata nina jina ruphaykuspa tukuchinman,+
ima ruwakusqaytapis qʼalata tukuchipunman.
13 Sichus qhari kamachisniy, warmi kamachisniypis* contrayta quejakushajtinku
mana paykunapaj justiciata ruwaporqanichu chayqa,
14 ¿ima nisajtaj Dios juicioman apaykuwajtinri?
¿Ima nispataj kutichisaj cuentata mañawajtinri?+
15 Diosqa mamaypa wijsanpi ruwawarqa, ¿nichu Diosllataj paykunatapis ruwarqa?+
¿Nichu payllataj ruwawarqayku niraj nacekushajtiyku?+
16 ¿Nichu noqaqa mañakuwasqankuta wajchasman qorisqani?+
¿Viudastapis llakichisqanichu?+
17 ¿Mana wajchasman qorispallachu
mikhunayta sapallay mikhuykusqani?+
18 Joven kasqaymantapacha noqaqa wajchasta uywakuyta yachani, tatankupis kayman jina.
Wawa kasqaymantapacha viudastapis yanaparej kani.
19 ¿Qhawallarqanichu pitapis mana ropayoj kasqanrayku chirimanta wañushajta?
¿Qhawallarqanichu wajcha runata ni imawan qhatakuyta atishajta?+
20 ¿Nichu chay wajcha runaqa bendeciwarqa+
oveja millmasniyta qʼoñikunanpaj qosqaymanta?
22 Sichus chayta ruwasqani chayqa, makeyqa hombroymantapacha* urmapuchun,
maki moqoypis pʼakikuchun.*
23 Chay imastaqa nipuni ruwarqanichu, Dios castiganawanta manchachikusqayrayku.
¿Ima uyaywantaj Diospa ñaupaqenman yaykuymanri?
24 ¿Qorillapichu atienekusqani?
¿Chʼuwachasqa qoritachu nisqani ‘qanpi atienekuni’ nispa?+
27 ¿Chay imasta rikuspachu sonqoytaqa pakayllamanta suwachikusqani?
¿Makiyta muchʼaykuspachu chay imasta yupaychasqani?+
28 Sichus chayta ruwasqani chayqa, juecesqa chay juchamanta castiganallawankuta castigawankuman,
patapi kaj Diosta* pisipaj qhawasqayrayku.
29 ¿Maykʼajtaj kusikusqani enemigoyta ima desgracia qhatirishajtinri?+
¿Maykʼajtaj kusipayasqani enemigoyta imapis pasashajtinri?
30 Ni jaykʼaj enemigosniyta maldicerqanichu
wañuchunku nispaqa.+
31 Wasiypi tiyakojkunaqa nej kanku:
‘¿Pitaj Jobpa mikhunanwan* mana sajsakusqachuri?’,+ nispa.
32 Forasterostaqa mana saqejchu kani chʼisisnin jawapi puñunankutaqa,+
wasi punkoyqa ñanta purej runaspaj kicharisqapuni kaj.
33 ¿Maykʼajllapis waj runas jinachu pantasqayta pakaykusqani?+
¿Bolsilloymanchu pantasqaytaqa pakaykusqani?
34 ¿Runastachu manchachikusqani?
¿Vecinosniy qhawarawanqanku nispachu manchachikusqani?
¿Chʼinllachu wasiypi pakakusqani?
35 Sichus pillapis uyariwanman chayqa,+
jurayman chay tukuy ima nisqayqa maychus kajpuni kasqanta.
Tukuy Atiyniyoj Diosllapis uyariwanman.+
Contraypi sayaykuwajqa uj documentollamanpis churaykunan karqa imamantachus juchachawasqanta.
36 Chay documentotaqa hombroypi apaykachayman,
umaymanpis coronata jina churaykukuyman.
37 Diosmanqa cuentata qoyman tukuy ima ruwasqaymanta.
Mana manchachikuspa payman qayllaykuyman.
38 Sichus jallpʼasniy contrayta qhaparikunkuman chayqa,
sichus surkʼusninpis khuska waqarikunkuman chayqa,
39 sichus chay jallpʼaspa poqosqanta mikhusqani mana llankʼajkunaman pagaspalla chayqa,+
sichus chay jallpʼaspa dueñosninta waqachisqani jallpʼasninkuta qhechuspa chayqa,+
40 jallpʼasniypi trigo poqonantaqa khishkallaña wiñachun,
cebada poqonantaqa asna qhorallaña wiñachun”, nispa.
Kaypi Jobpa parlasqanqa tukukun.
32 Chay kinsa runastaj niña imatapis Jobman kutichikuyta aterqankuchu, cheqan runa kasqanta nisqanrayku.+ 2 Elihutajrí mayta phiñakorqa. Payqa Ranpa familianmanta karqa, buzita+ Barakelpa wawan. Jobqa Dios cheqan kasqanta ninantaqa pay cheqan runa kasqanta nerqa. Chayrayku Elihuqa Jobpaj maytapuni phiñakorqa.+ 3 Jobpa chay kinsa amigosninpis mana allintachu Jobman kuticherqanku, Diostapis sajra kasqanta nerqanku. Chayrayku Elihuqa chay kinsa runaspajpis phiñakullarqataj.+ 4 Elihuqa chay kinsa runas paymanta aswan kuraj kasqankurayku suyakusharqa Jobwan parlananpaj.+ 5 Chay kinsa runas ni imata Jobman kutichikuyta atisqankuta rikuspa, Elihuqa sinchʼita phiñakorqa. 6 Chayrayku buzita Barakelpa wawan Elihuqa nerqa:
“Noqaqa jovenllaraj kani,
qankunataj kurajkunaña kankichej.+
Noqaqa respetaykichej, chanta chʼinlla karqani,+
nitaj ima yachasqaytapis nerqaykichejchu.
7 Noqa nisharqani: ‘Kurajkunaraj parlarichunku.
Aswan watasniyojkunaraj allin yachaywan parlachunku’, nispa.
8 Runasqa yachayniyoj+ kanku Dios espiritunta qojtillan,
Tukuy Atiyniyoj Dios samayta qojtillan.
9 Runasqa mana ashkha watasniyoj kaspallachu yachayniyojman tukunku.
Nitaj machu runasllachu yachanku imachus allin kasqantaqa.+
10 Chayrayku kayta nisqayki Job: ‘Uyariway,
noqapis nisqayki imatachus yachasqayta’.
11 Noqaqa chʼinlla uyarisharqaykichej.
Parlan parlan yuyaychakushajtiykichej+
noqaqa allinta uyarisharqaykichej.+
12 Sumajta uyarerqaykichej,
nitaj mayqenniykichejpis sutʼinchayta aterqankichejchu Job pantasqantachus manachus.
Nillataj parlasqanmanpis kutichiyta aterqankichejchu.
13 Chayrayku ama nillaychejpischu: ‘Noqaykoqa yachayniyoj runas kayku.
Dios paytaqa kʼamishan, mana runachu’, nispaqa.
14 Jobqa mana contraytachu parlarqa.
Chayrayku Jobtaqa mana imatapis nisajchu qankuna jinaqa.
15 Kay runasqa uma muyusqa kashanku, niña imatapis kutichikuyta atinkuñachu.
Nitaj imatapis niyta atinkuñachu.
16 Suyakojtiypis paykunaqa niña parlankuchu,
ni imata kutichikuyta atispa chʼinllaña sayashanku.
17 Chayrayku noqañataj parlasaj,
imatachus yachasqaytapis nisaj.
18 Noqaqa ashkhata parlarinay kashan.
Diospa espiritonqa parlanaypaj matʼiykushawan.
20 Parlajta saqellawaychej ari, chaywanqa sonqoy tiyaykonqa.
Simiyta kicharispa parlarisaj.
21 Ni piman kutikusajchu,+
nitaj pitapis llunkʼukusajchu.
22 Noqaqa mana runata llunkʼukuyta yachanichu.
Llunkʼukuyman chayqa, chay ratopacha Ruwawaj Diosneyqa chinkarparichiwanman.
33 ”Job, kunanqa uyariway parlasqayta.
Uyariy tukuy ima nisusqayta.
2 Uyarillay ari parlasqayta.
Mana chʼinllaqa kaymanchu.
3 Mana sajra sonqowanchu parlashayki.+
Yachasqallayta parlashayki.
4 Diosmin espiritunwan ruwawarqa.+
Tukuy Atiyniyoj Diosmin samayninwan kausayta qowarqa.+
5 Atispaqa kutichikamullawaj.
Ñaupaqeypi imatachus parlanaykita parlarillawaj. Sumajta yuyaychakuy parlanaykipaj.
6 Noqaqa Diospa* ñaupaqenpi qan jinalla kani.
Noqapis tʼurumanta ruwasqa kani.+
7 Chayrayku ama noqataqa manchachikuwaychu.
Parlasqaywanqa mana sonqoykita nanachisqaykichu.
8 Qanqa chay jinata uyarinayta parlanki.
Noqa uyariyki kay jinata nishajta:
9 ‘Noqaqa llimphu kani, mana juchayoj.+
Llimphu kani, mana pantayniyoj.+
10 Diosqa imatapis tarinpuni contray kananpaj.
Payqa enemigonta jina qhawawan.+
11 Chakisniytapis cepoman* japʼiykuchiwan.
Imaynatachus purisqaytapis allin allinta qhawamushan’,+ nispa.
12 Chayta nispaqa pantashanki, chay nisqaykimantaqa kayta nisqayki:
Runamanta nisqaqa Diospuni aswan jatun.+
13 ¿Imajtintaj Diospa contranta quejakushankiri?+
¿Mana uyarisojtinchu rimashanki?+
14 Diosqa watej watej parlamun,
nitaj pipis uyarinchu.
15 Diosqa chʼisisnin runasman parlamun mosqoyninkupi, manachayri uj mosqoypi jina,+
runas wañusqata puñushajtinku,
camankupi puñushajtinku.
16 Chaypacha Diosqa runaspa ninrisninkuta kicharin.+
Paykunatataj yachachin,
17 ajinamanta uj runallatapis mana allin ruwaykunamanta karunchachinanpaj,+
jatunchakuymantapis jarkʼananpaj.+
18 Diosqa chay runata salvan mana pʼampakuna juskʼuman* chayananpaj,+
mana espadawan wañuchisqa kananpaj.
19 Runaqa allinta yachakullanmantaj camanpi onqosqa kashaspa,
tullusninpis tuta pʼunchay tʼajarejtin.
20 Onqosqa kasqanrayku tʼantatapis millachikun,
may sumaj mikhunatapis manaña munanchu.+
21 Aychanqa sutʼi reparayta chʼakiykapushan,
tullusninpis rikhurimushan.
22 Payqa* pʼampakuna juskʼuman* chayananpaj jinaña kashan.
Wañuypis kausaynintaqa taripananpaj jinaña kashan.
23 Sichus uj angelllapis paypaj kan chayqa,
sichus waranqamanta ujllapis jamuspa payman kutisqa parlanman chayqa,
sitajchus chay runaman willanman imachus cheqan kasqanta chayqa,
24 Diosqa allin ñawiwan chay runata qhawanman, chantá ninman:
‘Pʼampakuna juskʼuman* chayananmanta libray.+
Kacharisqa kananpaj pagota tariniña.+
25 Cuerponqa llampʼituman tukuchun, wawaj aychanmantapis aswan llampʼituman.+
Watejmanta kallpayojman tukuchun, imaynachus joven kashajtin karqa ajinaman’,+ nispa.
26 Chay runaqa Diosta rogakonqa,+ Diostaj payta allin ñawiwan qhawanqa.
Chay runaqa Diospa uyanta rikuspa kusisqa qhaparikonqa.
Diostaj chay runata watejmanta cheqan runapaj qhawanqa.
27 Chay runataj runasman nenqa:
‘Noqaqa juchallikorqani,+ cheqan kajtapis qʼewerqani.
Nitaj chay juchaymanta castigawankuchu.
28 Diosqa salvawan pʼampakuna juskʼuman* chayanaymanta.+
Kunanqa kausallasajpuni’, nispa.
29 Diosqa chay imasta ruwanpuni.
Payqa uj runarayku chay imasta kutin kutinta ruwan.
31 Uyariy Job. Uyariway.
Chʼinlla kakuy, noqataj parlallasajpuni.
32 Parlayta munanki chayqa, parlallay.
Parlallay, noqapis mana juchayoj kasqaykita sutʼiman orqhoyta munani.
33 Sichus ni ima ninayki kanchu chayqa, uyariway.
Chʼinlla kakuy, noqataj sumaj yachayta rejsichisqayki”.
34 Chantá Elihuqa nillarqataj:
2 “Parlasqayta uyariychej, qankuna yachayniyojkuna.
Uyariwaychej, qankuna tukuy imata yachajkuna.
3 Ninreqa reparan imatachus runa parlasqanta,
imaynatachus simipis llamirispa reparan ima mikhunachus kasqanta ajinata.
4 Ajinata noqanchejpis tantearina imachus cheqan kasqanta,
noqanchej ukhu ninachej imachus allin kasqanta.
5 Jobqa nin: ‘Noqaqa mana pantashanichu.+
Dioslla mana justiciata ruwapuwanchu.+
6 ¿Juiciopi juchayoj rikhurinallaypajchu llullakuyman?
Mana juchallikunichu chaypis, nanayneyqa manapuni thañinchu’,+ nispa.
7 Mana pipis Job jinaqa asipayasqachu karqa.
Jobqa paymanta burlakusqankuta yakuta jina ujyashan.
8 Jobqa mana allin imasta ruwajkunawan purishan,
sajra runaswan masichakushan.+
9 Job nerqa: ‘Runaqa Diosta munakuspaqa
ni ima allintapis tarinchu’,+ nispa.
10 Chayrayku allinta uyariwaychej yachayniyoj runas:
Diosqa* nipuni ima sajratapis ruwanmanchu.+
Tukuy Atiyniyoj Diosqa ni imarayku mana cheqan kajtaqa ruwanmanchu.+
11 Diosqa sapa ujman tʼinkata qonqa ruwasqanman jina.+
Sapa ujmantaj qoponqa imastachus ruwasqanman jina.
12 Diosqa manapuni sajra kajtaqa ruwanchu.+
Tukuy Atiyniyoj Diosqa manapuni cheqan kajtaqa qʼewinchu.+
13 Diosqa mana pimantapis atiyta japʼerqachu jallpʼata kamachinanpajqa,
nillataj mundontinta qhawananpajpis.
14 Sichus Diosqa runaspa contranta sayaykunman chayqa,
sitajchus runaspa kausayninta,* samaynintawan qhechukapunman chayqa,+
15 tukuy runas wañurankuman,
tukuyninkutaj jallpʼaman tukunkuman.+
16 Chayrayku sichus yachayniyoj kanki chayqa, uyariway.
Parlasqayta allinta uyariway.
17 ¿Diosqa justiciata chejnikun nishankichu?
¿Chayta nispaqa nichu Diosta qhasimanta juchachashanki?
18 ¿Reytaqa nillawajchu ‘qanqa ni imapaj valenkichu’ nispa?
¿Kamachejtapis nillawajchu ‘sajra kanki’ nispa?+
19 Diosqa mana kamachejkunaman kutikunchu,
ni wajchasman, ni qhapajkunamanpis kutikunchu,+
paymin tukuyninkuta makisninwan ruwarqa.+
20 Runasqa chaupi tutatapis+ ujllata wañunku,+
paykunaqa mancharispa kharkatitinku, wañunkutaj,
atiyniyoj runaspis runaj mana imanasqallan chinkaripunku.+
21 Diosqa ñawisninwan runaj ñanninta qhawamushan,+
tukuy ima ruwasqantapis rikumushan.
23 Diosqa ni mayqen runapaj tiempota churanchu,
paypa ñaupaqenpi juzgasqa kananpajqa.
24 Diosqa atiyniyoj runasta wijchʼun mana ni pita tapurispalla,
cuentankumantataj wajkunata churan.+
25 Diosqa yachan imastachus ruwashasqankuta.+
Diosqa chʼisin paykunata atipan, tukuchisqataj kanku.+
26 Diosqa tukuy runaspa rikunankuta
paykunata jasutʼin sajra kasqankurayku,+
27 payta manaña kasukusqankurayku,+
ñankunasnintapis mana valechisqankurayku.+
28 Chay runas sajrata ruwasqankurayku wajchasqa Diosman qhaparikunku,
Diostaj chay qhaparikusqankuta uyarin.+
29 Dios chʼinlla kajtenqa, ¿pitaj imatapis ninmanri?
Uj nacionmanta chayri uj runamanta uyanta pakajtinpis,
¿pitaj payta rikunmanri?
31 ¿Mayqen runapis Diostaqa ninmanchu:
‘Qhasillamanta ñakʼarishani, ni ima juchatapis ruwanichu.+
32 Reparachiway ari pantasqayta.
Ima juchatapis ruwarqani chayqa, manaña ujtawan ruwasajchu’, nispa?
33 ¿Diosqa nisqaykiman jinachu bendecisunkiman qanllataj nisqasninta mana valechishajtiyki?
Qanmanta kashan, nisqasninta valechinaykichus manachus. Chayqa mana noqamantachu kashan.
Kunanqa niway: ¿Imaraykutaj nisqasninta mana valechinkichu?
34 Yachayniyoj runasqa kayta niwanqanku,
allin yuyayniyoj runaspis uyariwaspaqa niwanqankupuni:
35 ‘Jobqa mana yachaspalla imatapis parlashan.+
Nisqasnenqa qhasi manakajlla’, nispa.
36 Jobqa allin probasqapuni kachun,
parlasqanqa sajra runaspa parlasqankuman rijchʼakun.
37 Jobqa Diospa contranta oqharikuspa astawan juchata yapakushan.+
Burlarikuspa ñaupaqenchejpi tʼajllarakushan,
Diospa contrantataj astawan parlashan”,+ nispa.
35 Elihuqa nillarqapuni:
2 “¿Qanqa cheqan runa kasqaykita yuyaspachu nishanki:
‘Noqaqa Diosmanta aswan cheqan kani’, nispaqa?+
3 Qanqa nishanki: ‘¿Ima ruwanayki tiyan?*
¿Ima allintataj tarisqani mana juchallikuspari?’,+ nispa.
4 Noqa chay nisqaykiman kutichisqayki,
qanwan kashanku chay amigosniykimanpis+ kutichisaj.
5 Cielota qhawariy.
Qhawariy, phuyusqa+ qanmanta aswan patapi kashanku.
6 Sichus juchallikunki chayqa, Diostaqa mana imanankichu.+
Manañapuni Diosta kasunkichu chayqa, paytaqa mana imanankichu.+
7 Mana juchallikuspaqa, ¿Diosta yanapani nishankichu?
¿Maykʼajllapis Diosqa yanapaway nisorqachu?+
8 Sajra kaspaqa runallata ñakʼarichiwaj,
cheqan kaspapis runallata yanapawaj.
9 Runasqa sinchʼita ñakʼarishaspa qhaparikunku,
atiyniyojkuna amaña ñakʼarichinankupaj.+
10 Nitaj pipis ninchu: ‘¿Maypitaj kashan noqata Ruwawaj Jatun Diosniyri?+
¿Maypitaj kashan chʼisisnin runaswan alabanzasta takichej Diosniyri?’,+ nispa.
11 Diosqa runasta astawan yachachiwanchej,+ animalestataj pisillata yachachin.+
Diosqa aswan yuyayniyojta ruwawanchej pʼisqosmanta nisqaqa.
13 Diosqa nipuni uyarinmanchu mana tukuy sonqo mañakojtinkoqa.+
Tukuy Atiyniyoj Diosqa mana chay jina mañakusqankutaqa uyarinchu.
14 Diosqa mana yanapawanchu nispa thutojtiykeqa, astawanrajchá payqa mana uyarisonqachu.+
Quejaykeqa Diospa makinpiña, qanqa suyarikullay.+
15 Diosqa mana phiñakuspachu cuentata mañasunki,
nitaj mana kajta parlasqaykitapis cuentaman churanchu.+
16 Jobqa qhasillata siminta jatunta kichashan,
mana yuyaycharikuspalla anchata parlashan”,+ nispa.
36 Elihuqa nillarqapuni:
2 “Uj chhikantawan uyarillaway, tumpatawan parlarisaj.
Diospa sutinpi parlarinayraj kashan.
3 Tukuy yachasqayta allintapuni parlarisaj.
Ruwawaj Diosniypa cheqan kaynintapis rejsichisaj.+
4 Noqaqa mana llullakuspachu parlashani.
Kay parlasqayqa tukuy imata yachaj Diosmanta jamun.+
5 Diosqa may jina atiyniyoj,+ nitaj pitapis chejnikunchu.
Payqa may jina yachayniyoj.
6 Payqa sajra runasta mana wañuymanta jarkʼanqachu.+
Ñakʼarejkunapajtaj justiciata ruwaponqa.+
7 Diosqa cheqan runasta qhawamushallanpuni.+
Paykunataqa reyesta jina churan,*+ wiñaypajtaj jatunchasqa kanku.
8 Sichus cheqan runas juchallikusqankurayku fierro cadenaswan watasqa kanku chayqa,
sitajchus waskhaswan watasqa kaspa ñakʼarinku chayqa,
9 Dios paykunaman willanqa pantasqankuta.
Paykunata reparachenqa jatunchakusqankurayku mana kasukusqankuta.
10 Diosqa ninrisninkuta kicharenqa paykunata kʼaminanpaj,
nenqataj amaña sajra ruwaykunata ruwanankuta.+
11 Sichus Diosta kasukuspa payta yupaychanqanku chayqa,
sapa día tukuy ima patapi kausakonqanku,
watan watanta kusisqa kausakonqanku.+
12 Mana kasukonqankuchu chaytaj, espadawan wañuchisqa kanqanku,+
ni imata yachaspa wañonqanku.
13 Sajra runasqa* sienterpakonqanku.
Dios paykunata wataykojtinpis mana yanapata mañakonqankuchu.
14 Paykunaqa kausakorqanku templospi pagorayku khuchichakoj qhariswan,+
chayrayku jovenllaraj kashaspa wañonqanku.+
15 Diosqa llakisqa kajkunata salvan sufrishajtinku.
Payqa ninrisninkuta kicharin ñakʼarishajtinku.
16 Qantapis Diosqa llakiymanta karunchasunki,+
allin kausaymantaj chayachisunki, ni ima llakiyniyojta, ni ima phutiyniyojta.+
Sonqochasunanpajtaj sumaj mikhunasta churapusunki.+
17 Chantá qanqa sutʼita reparanki sajra runas juchachasqa kasqankuta,+
maypachachus juchayoj kasqankuta sutʼinchakonqa, justiciataj ruwakonqa chaypacha.
18 Jinapis allinta qhawarikuy phiñakuspa ama ima sajratapis ruwanaykipaj,+
nitaj ashkha qolqewan llukʼichikuspa* wistʼuykunaykipaj.
19 ¿Yanapata mañakuspa qhaparikusqaykichu llakiymanta librasonqa?
¿Ñakʼariymanta lluspʼinaykipaj mayta kallpachakusqaykichu librasonqa?+
20 Ama suyaychu chʼisiyanantaqa,
runasqa chʼisiyajtin puñoj ripunku.
21 Allinta qhawarikuy, ama sajra imasta ruwanaykipaj.
Llakikunaykimantaqa sajra imasllata ruwayta munashanki.+
22 Diosqa atiyninrayku jatunchasqa kashan.
¿Pitaj Dios jina yachachiwasunmanri?
23 ¿Pitaj Diosta nisqa ‘kayta ruway’ nispari?*+
¿Pitaj Diosta nisqa ‘chay ruwasqaykeqa mana allinchu’ nispari?+
24 Yuyarikuy, ruwasqasnintaqa jatunchanayki tiyan.+
Chay ruwasqasninmanta runasqa takirinku.+
25 Tukuy runas rikunku Diospa ruwasqasninta.
Runasqa chay ruwasqasninta karullamanta qhawanku.
26 May jina jatunchus Dios kasqantaqa mana yachayta atisunmanchu.+
Payqa mana yupay atina watasniyoj.*+
29 ¿Pitaj yachasqa imaynapichus phuyus aysakusqankutari?
¿Pitaj yachasqa imaynapichus phuyusmanta* troneamusqantari?+
30 Qhawariy imaynatachus Diosqa phuyusta lliuj lliujkunawan+ kʼanchaykuchisqanta,
mar qochastapis yakuwan juntʼaykuchisqanta.
31 Diosqa chaykunawan runasta kausachin,
paykunamanqa ashkha mikhunata qon.+
32 Makisninwan rayota japʼin,
maymanchus urmananmantaj kachan.+
33 Truenosqa willanku Dios jamushasqanta.
Uywaspis willallankutaj pay jamushasqanta.*
37 ”Kunanqa sonqoyqa phataj jinaña pharaqeshan,
sinchʼita untoqerishan.*
2 Allinta uyariychej, Diosqa parlamuspa kalalan nichishan.
Allinta uyariychej siminmanta llojsimoj qhorurunta.
3 Parlasqanqa cielo juntʼata uyarikun,
lliuj lliujnintapis+ jallpʼaj kʼuchusninkama kʼancharichin.
4 Chantaqa sinchʼitapuni sonarimun.
Diospa parlaynenqa mancharinata qhorurun qhorurun nirimun.+
Parlashajtenqa lliuj lliuj nimushallanpuni.
5 Diospa parlaynenqa tʼukunatapuni qhorurun qhorurun nirimun.+
Diosqa tʼukuna imasta ruwan, mana yachayta atinanchejpaj jina.+
6 Diosqa ritʼita nin: ‘Jallpʼaman tʼakakuy’,+ nispa.
Sinchʼi paratapis nin: ‘Pʼuñumanta jina jichʼakuy’,+ nispa.
7 Chaywan Diosqa runasta pantachin imata ruwashajtinkupis,
ajinamanta tukuy runas paypa ruwasqanta rejsinankupaj.
8 Kʼita animalespis juskʼusninkuman ayqekunku,
chaypitaj pakakamunku.
9 Sinchʼi para wayraqa wasinmantapacha wayrarimun.+
Norte ladomanta wayrapis* chirita apamun.+
11 Diosqa phuyusta yakuwan juntʼaykuchin,
lliuj lliujninwantaj+ chay phuyusta kʼanchaykuchin.
12 Chay phuyustaj maymanchá Diosqa kachan, chayman muyuspa muyuspa rinku.
Imatachus Dios ruwanankuta kamachin,+ chayta tukuy jallpʼantinpi ruwanku.
13 Chaykunata Diosqa apachimun castigananpaj,+ jallpʼata qarpananpaj,
manachayrí jatun munakuyninta rikuchinanpaj.+
14 Job, kayta uyariy, allinta uyariy.
Diospa tʼukuna ruwasqasninpi allinta tʼukuriy.+
15 ¿Yachankichu imaynatachus Diosqa phuyuswan kasuchikusqanta?*
¿Yachankichu imaynatachus Diosqa phuyus ukhumantapacha lliuj lliujkunata lliphipirichisqanta?
16 ¿Yachankichu imaynatachus phuyus cielopi purisqankuta?+
Chay tʼukuna imasqa tukuy imata yachaj Diospa ruwasqasnin kanku.+
17 ¿Yachankichu imajtinchus ropayki ruphayasqanta
18 ¿Diostaqa cielota aysariysiwajchu,+
metal espejo jina duro kashajtinpis?
19 Yachachiwayku ari imatachus Diosman ninaykuta.
Noqaykoqa laqhapi kasqaykurayku ni imata niyta atiykuchu.
20 ¿Diosta nillaymanchu ‘qanwan parlayta munani’ nispaqa?
¿Runaj nisqanta Dios yachananpunichu kasqa?+
21 Cielopi inti kʼancharishajtinpis
runasqa mana intita rikunkuchu phuyusqa kasqanrayku.
Phuyusta wayra apakapojtinraj intitaqa rikunku.
22 Diospa jatun kaynenqa+ tʼukunapaj,
norte ladomantapacha qori jina lliphipirimun.
23 Tukuy Atiyniyoj Diospa jatun kaynintaqa mana rejsiyta atisunmanchu.+
Diosqa may jatun atiyniyoj,+
payqa ni jaykʼaj justicianta qʼewinchu,+ ruwasqasnenqa cheqanpuni kanku.+
24 Chayrayku runasqa Diosta manchachikunanku tiyan.+
Diosqa mana kutikunchu yachayniyoj kasqankuta nejkunamanqa”.+
38 Jehová Diostaj muyoj wayra ukhumantapacha Jobta nimorqa:+
2 “¿Pitaj mana allinta ruwashasqayta nishan?
¿Pitaj mana yachaspalla parlashan?+
3 Wawáy, qanqa wapu runa kanki, kunanqa wakichikuy kutichinawaykipaj.
Noqa tapusqayki, qantaj kutichiwanki.
4 Yachayniyoj kani ninki chayqa,
niway: ¿Imaynatataj jallpʼata ruwarqani?+
5 Yachaspaqa willariway: ¿Pitaj nerqa may chhikanchus jallpʼa kananta?
¿Yachankichu pichus qʼaytuta aysaspa jallpʼata midisqanta?
6 ¿Yachankichu ima patapichus jallpʼaj machonesnin* sayashasqanta?
¿Yachankichu pichus jallpʼaj esquina ruminta churasqanta?+
7 ¿Yachankichu pichus jallpʼata ruwasqanta, maypachachus sutʼiyay chʼaskas+ kusiywan uj kunkalla qhaparisharqanku,
Diospa tukuy angelesninpis*+ tʼajllarikuspa qhaparisharqanku chaypacha?
9 Noqaqa mar qochata phuyuswan pʼachallicherqani,
yana phuyuswantaj maytʼuykorqani.*
10 Mar qocha maykamachus kananta señalarqani,
punkusninta churaspataj wisqʼaykorqani.+
11 Mar qochataqa nerqani: ‘Qanqa kaykamalla jamuyta atinki, mana astawan jaqaymanqa pasayta atinkichu.
Mayta qhollchoqeyaspa oqharikusqaykeqa kaykamalla chayamonqa’,+ nispa.
12 ¿Maykʼajllapis intita kamacherqankichu llojsimunanta?
¿Maykʼajllapis intita nerqankichu may ladomantachus rikhurimunanta?+
14 Sutʼiyamojtin jallpʼaqa, tʼurupi sellowan ñitʼisqa jina rikukun,
sumaj coloresniyoj ropaswan jinataj pʼachallisqa rikukun.
15 Sajra runaspa kʼanchaynintaj laqhayachisqa kanqa.
Manañataj pitapis ñakʼarichenqankuchu.*
16 ¿Mar qocha ukhupi phullchimushaj yakusman yaykorqankichu?
¿Aswan ukhu yakusmanrí qhawaj yaykorqankichu?+
17 ¿Wañuyman yaykuna punkuta+ rikuchisorqankuchu?
¿Tuta laqhaj* punkuntapis rikorqankichu?+
18 ¿Yachankichu may jina jatunchus jallpʼa kasqanta?+
Chay tukuy imasta yachaspaqa willariway.
19 ¿Yachankichu maypichus kʼanchaypa wasin kasqanta?+
¿Yachankichu maypichus tuta laqha tiyakusqanta?
20 ¿Atiwajchu wasinman pusayta?
¿Rikunkichu wasinman rej ñankunata?
21 ¿Unayñachu nacerqanki chaykunasta yachanaykipajqa?
¿Mana yupay atina watasniyojchu kasqanki?
22 ¿Yaykorqankichu ritʼi jallchʼanasniyman?+
¿Qhawaykorqankichu granizo+ jallchʼanasniyta?
23 Chaytaqa jallchʼashani apachimunaypaj ñakʼariy tiempopi,
maqanaku pʼunchaypi, jinallataj guerrapi.+
24 ¿Yachankichu may ladomantachus kʼanchay* kʼancharimusqanta?
Inti llojsimuy ladomanta wayrapis, ¿maymantapachataj jallpʼaman phukumun?+
25 ¿Pitaj cielopi larqʼata ruwarqa paramunanpaj?
¿Pitaj ñanta kicharerqa para phuyus qhorurun qhorurun nispa jamunankupaj?+
26 ¿Pitaj parachin runaj mana tiyasqan lugarespi?
¿Pitaj parachin maypichus runa mana kanchu chay chʼin lugarespi?+
27 ¿Pitaj parachimun chʼaki jallpʼasta yakuwan sajsachinanpaj,
pastotapis wiñachinanpaj?+
28 ¿Paraqa tatayojchu?+
¿Pitaj chhullaj tatan kasqa?+
29 ¿Pitaj chhullunkaj maman?
¿Pitaj cielomanta tʼakakamoj escarchata nacechikusqa?+
30 ¿Pitaj yakoj patanta rumita jina chhullunkarpachisqa?
¿Pitaj ukhu yakuspa patanta chhullunkasqata chhullunkarpachisqa?+
31 ¿Atiwajchu Kimá* nisqa chʼaskaspa waskhasninta watayta?
¿Atiwajchu Kesil* nisqa chʼaskaspa+ watanasninta phaskarayta?
32 ¿Atiwajchu chʼaskasta tiemponpi llojsichimuyta?
¿Atiwajchu Ash* nisqa chʼaskasta wawasnintawan khuska pusaykachayta?
33 ¿Yachankichu ima leyeschus cielopi kasqanta?+
¿Atiwajchu chay leyesta kay jallpʼaman churayta?
34 ¿Phuyusta kamachiwajchu
pataykiman sinchʼita parachimunankuta?+
35 ¿Rayosta kamachiwajchu maymanchus urmanankuta?
¿Rayosqa jamuytawan nisunkumanchu: ‘Niwasqaykuta ruwaykuña’, nispa?
36 ¿Pitaj phuyusman yachayta qosqa?+
¿Pitaj cielopi kaj tʼukuna imasmanpis yachayta qosqa?+
37 ¿Pitaj may jina yachayniyoj kasqa phuyusta yupayta atinanpaj?
¿Pitaj yaku yurusta cielomanta jichʼaykamunman?+
38 ¿Pitaj jallpʼata tʼuruman tukuchinman?
¿Pitaj kʼurpastapis* kʼaskanachinman?
39 Leonta mikhuchinaykipaj, ¿ima animaltapis japʼimuwajchu?
¿Kallpasapa leonestapis yarqhasqa kashajtinku sajsachiyta atiwajchu?+
40 ¿Chay leonesta mikhuchiwajchu juskʼusninkumanta phinkimunankupaj jina qhawamushajtinku,
chayri pakakuspa wateqamushajtinku?
41 ¿Pitaj qharqañasman mikhunata qosqari,+
irpasnin Diospa yanapayninta mañakushajtinku,
mana mikhunata tarispataj ñakʼayllataña purishajtinku?
39 ”¿Yachankichu maykʼajchus kʼita cabras wachasqankuta?+
¿Tarukastapis rikorqankichu wachashajta?+
2 ¿Mashkha killastataj chichu purinku? ¿Yupayta yachankichu?
¿Maykʼajtaj wachanku? ¿Yachankichu?
3 Wachashaspaqa chukuykuspa jina wachanku,
wachajtinkutaj nanayninku thañin.
4 Uñasninkoqa kallpayojman tukunku, lomaspitaj wiñakunku.
Mamankumanta pʼitikuspataj* ripusqata ripunku.
5 ¿Pitaj kʼita burrota phaskaraspa kacharisqa?+
¿Pitaj kʼita burrota kacharisqata uywan?
6 Kʼita burrotaqa tʼajra pampaspi kausakunanpaj ruwarqani,
kachiyoj pampaspi kakunanpaj.
7 Kʼita burroqa chʼinkunapi kasqanrayku mana uyarillanpischu llajtapi chʼajwastaqa,
nitaj qhatejkunatapis rejsinchu may jina karupi kasqanrayku.
8 Loma lomasta muyuykachan pastota maskʼaspa,
ima qʼomer qhorallatapis maskʼaspa.
9 ¿Kʼita torotaqa llankʼachiyta atillawajchu?+
¿Uj chʼisillatapis waka kanchaykipi* puñuchillawajchu?
10 ¿Kʼita torotaqa aysaspa surkʼachimullawajchu?
¿Rillanmanchu qhepaykita mayu kantuspi llankʼachimunaykipaj?
11 ¿Kʼita toroj kallpanpi atienekuspa,
jallpʼasniykita llankʼachimullawajchu?
12 ¿Chay kʼita torotaqa kamachikullawajchu cosechaykita oqharinaykipaj,
trigotapis eraykiman* tantanaykipaj?
13 Suriqa* lijrasninta* kusisqa laphaqeyarichin.
Ajinapis lijrasnin, phurusninpis, ¿cigüeñajta jinachu?+
14 Suriqa pampallapi runtusninta saqerpayan,
qʼoñilla kanankupajtaj jallpʼawan pʼampaykun.
15 Mana yuyanchu pi runapis runtusninta saruspa pʼakirananta,
chayri ima phiña animalpis sarurananta.
16 Suriqa irpasninta qonqan, manapis paypatachu kankuman jina,+
nitaj manchikunchu irpasnin wañuranankutaqa.
17 Surisqa ajina kanku paykunaman Dios mana yachayta qosqanrayku,
nillataj allin yuyaytapis qosqanrayku.
18 Correnanpaj lijrasninta laphaqeyarichejtintaj,
caballosmanta asikun, caballosta montajkunamantapis.
19 ¿Qanchu caballosman kallpata qorqanki?+
¿Qanchu caballoj kunkanman kʼachituta chujchasninta churaykorqanki?
20 ¿Qanchu caballotaqa langostata jina phinkirichinki?
Caballoqa mancharinata phur phur nispa senqanta sonarichin.+
21 Caballoqa wayqʼospi pampata jaspʼirarispa wapu wapulla phinkiykacharin.+
Maqanakumantaj imata jina kachaykukun.+
22 Caballoqa ni imata manchachikunchu, manchachikunantaqa asiykukun.+
Espadata rikuspapis mana ayqekunchu.
23 Patanpi montasqa kajpata flecha apaykachanan sonashajtinpis,
tʼojsina lanzawan, jabalinawan lliphipishajtinkupis,
24 caballoqa ni imata manchachikuspa imata jina kachaykukun.
Pututu waqajtin caballoqa mana kakuyta atinchu.
25 Pututu waqajtenqa, wi ji ji ji nispa kusiy kutichikun.
Wañuchinaku maqanakutaqa karumantaña muskhirin.
Caballoqa comandantespa qhaparisqankuta uyarin, maqanakuman yaykunankupaj soldadospa qhaparisqankutapis.+
26 ¿Qanchu mamaniman phawayta yachacherqanki?
¿Qanchu mamanita sur ladoman* phawayta yachacherqanki?
27 ¿Qanchu aguilata kamacherqanki pata patasta phawananta,+
pata puntaspitaj thapachakunanta?+
28 ¿Qanchu aguilata kamacherqanki qaqa puntapi puñunanta,
chhankarara qaqa puntaspitaj wasichakunanta?
29 Aguilaqa chay patasmantapacha qhawa qhawarispa mikhunata maskʼan.+
Ñawisnenqa karusta rikun.
30 Maypichá wañusqas kashanku, chaypi aguilaqa kashan,
irpasninpis yawarta chʼonqanku”,+ nispa.
40 Jehová Diosqa Jobman nillarqataj:
2 “Runaqa Tukuy Atiyniyoj Dios pantasqanta yuyaspa, ¿paywan siminakullanmanchu?+
Pichus Diosta kʼamiyta munajqa parlarimuchun”,+ nispa.
3 Jobtaj Jehová Diosman kuticherqa:
4 “Diosníy, noqaqa ni imapischu kani.+
¿Pitaj noqa kasqani kutichikunaypaj?
Simiytaqa makiywan tapakusaj.+
5 Anchataña parlani.
Kunanqa niña kutichikusqaykichu, nitaj parlasajñachu”, nispa.
6 Jehová Diostaj muyoj wayra ukhumantapacha Jobta nimorqa:+
7 “Wawáy, qanqa wapu runa kanki, kunanqa wakichikuy kutichinawaykipaj.
Noqa tapusqayki, qantaj kutichiwanki.+
8 ¿Imajtintaj justiciayta mana valechiyta munankichu?
¿Allinpi rikhurinaykipajchu juchachayta munawanki?+
9 ¿Kallpaykeqa Diospa* sinchʼi kallpan jinachu?+
¿Parlasqaykipis Diospa parlasqan jinachu qhorurun nirin?+
10 Jina kajtenqa, jatun kaywan kʼachanchakuy, allinpaj qhawasqa kaywanpis.
Pʼachallikuytaj jatunpaj qhawasqa kaywan, lliphipej kʼanchaywanpis.
11 Sinchʼita rabiakuspa phiñakusqaykita kachariy.
Tukuy jatunchakojkunata qhawariytawan, paykunata saruray.
12 Tukuy jatunchakojkunata qhawariytawan, paykunata kʼumuykachachiy.
Sajra runastapis pachanpi saruray.
13 Tukuyninkuta jallpʼaman pʼampaykuy,
tuta laqhapitaj wisqʼaykuy.
14 Chaypacharaj niykiman
kallpallaykiwan salvakuyta atisqaykita.
15 ¿Imaynataj Behemot* animalri? Chaytapis noqallataj ruwarqani qanta jina.
Behemotqa pastota mikhun toro jina.
16 Piernasninpeqa may jina kallpayoj.
Sinchʼi kallpanqa wijsa ankusninpipis* sutʼi yachakun.
17 Chupantaqa cedro kʼulluta jina kʼaspiyarichin.
Chaki ankusninpis allin simpʼasqa kashanku.
18 Tullusnenqa cobre tubos jina kanku,
chakisninpis fierro varas jina.
19 Diosqa Behemotta aswan sumajta ruwarqa waj animalesmanta nisqaqa.
Behemotmanqa Ruwajnillan espadanwan qayllaykuyta atin.
20 Maypichus kʼita animales pujllanku
chay orqospi pastoqa poqon Behemot mikhunanpaj.
22 Chay khishkarara chʼajrasqa Behemotta llanthurinku,
mayu patapi kaj álamo sachʼaspis muyuykunku.
23 Mayunta ashkha yaku chayamojtinpis, Behemotqa mana mancharikunchu,
Jordán mayoj+ yakusnin uyanman wajtakamojtinpis Behemotqa kakullan.
24 ¿Atinmanchu pipis Behemotta japʼerqoyta qhawamushajtin?
¿Atinmanchu pipis senqanta fierro ganchowan* pasaykuchiyta?
41 ”¿Atiwajchu Leviatanta*+ anzuelowan japʼiyta?
¿Atiwajchu qallunmanta waskhawan wataykuyta?
2 ¿Atiwajchu senqanta waskhawan pasachiyta?
¿Atiwajchu fierro ganchowan quijadanta pasaykuchiyta?
3 ¿Leviatanqa rogakusonqachu khuyarinaykita?
¿Kʼachamantachu parlarisonqa?
4 Leviatanqa, ¿tratotachu qanwan ruwanman
wañunankama sirvisunanpaj?
5 ¿Pʼisqowan jinachu Leviatanwanqa pujllakuwaj?
¿Pujllanata jinachu wataykuwaj imillitasniyki pujllakunankupaj?
6 ¿Ranqherosqa qhechunakunkumanchu Leviatanta rantikapunankupaj,
chayri partinakunkumanchu?
7 ¿Atiwajchu qaranman juntʼaykuchiyta arpón* nisqa tʼojsinasta?+
¿Atiwajchu umanta juskʼurayta pescado japʼina tʼojsinaswan?
8 Makiykiwan llankharejtiykeqa,
qanwan qonakusqanta ni jaykʼaj qonqankichu, nitaj ujtawanpis llankhaykuyta yuyallankipischu.
9 Runasqa ni jaykʼaj Leviatanta atipankumanchu.
Qanqa Leviatanta rikuspallaraj mancharikuwaj.
10 Ni pipis Leviatantaqa phiñachiyta munanchu.
Ajinaqa, ¿pitaj noqaj contrayta sayaykunman?+
11 ¿Pitaj imatapis qowasqa kutichipunaypaj?+
Jallpʼantinpi tukuy ima kajqa noqajta.+
12 Kunanqa parlarisaj Leviatanpa chakisninmanta,
sinchʼi kallpanmanta, sumaj ruwasqa cuerponmantapis.
13 ¿Pitaj phatu* qaranta chʼuskisqa?
¿Pitaj simin chaynejman chimpaykullanman?
14 ¿Pitaj chay chhikan siminta kicharinman,
chay jina mancharina kirusniyojta?
15 Wasanpi escamasnenqa sinrulla,*
sumaj kʼaskanasqataj kashanku.
16 Escamasnenqa sumaj japʼinasqa kashanku,
chaupinkutaqa ni wayrapis pasanchu.
17 Allin kʼaskanasqa kashanku,
sumaj japʼinasqa kashanku, ni pipis kʼaskarachiyta atinmanchu.
18 Achhispaqa nina chispasta phawarachin,
ñawisninpis kʼancharin sutʼiyayta intej kʼanchaynin jina.
19 Siminmanta lliuj lliujkuna llojsimun,
nina chispaspis phawaramun.
20 Senqanmanta qʼosñi llojsirimun,
totorawan enqhasqa hornomanta jina.
21 Samaynillanwan carbonesmanpis ninata japʼiykuchin,
siminmantataj nina lauray llojsimun.
22 Kunkanpeqa may jina kallpayoj,
paywan tinkukojkunaqa maytapuni mancharikunku.
23 Wijsa qaranqa allin chojru,*
fierro metalmantapis kanman jina, mana chʼuskiy atina.
24 Sonqonqa rumi jina duro,
molino rumi jinapuni.*
25 Leviatán sayarejtenqa kallpasapaspis mayta mancharikunku.
Leviatanqa yakuta qhollchoqeyarichispa mancharinata kuyurin.
26 Payman ima espada chayajtinpis ni imananchu,
ni lanzapis, ni dardopis, nillataj flechapis.+
27 Leviatanpajqa fierropis paja jinalla,
cobrepis mullpha* kʼullu jinalla.
28 Flechaqa mana Leviatanta ayqechinchu.
Rumiwan warakʼajtinkupis, paypajqa pajawanpis warakʼankuman jinalla.
29 Kʼaspipis paypajqa paja jinalla,
jabalinata sonachisqankumantapis asikun.
30 Wijsa qaranqa filochasqa kʼanallasniyoj jina.
Tʼurupitaj jatun tabla jina* qhatatakun.+
31 Mar qochaman yaykuspaqa yakuta mayta qhollchoqeyarichin,
aceiteyoj mankapis tʼimpurishanman jina.
32 Mar qochapi purispaqa qhepanpi lliphipirishajta phosoqota saqen,
yakoqa yuraj chujchayojpis kanman jina.
33 Kay jallpʼapi mana waj animal kanchu Leviatán jinaqa.
Chay animalqa ni imata manchachikunanpaj ruwasqa karqa.
34 May mayta purej animalesmanpis payqa sayaykun.
Leviatanqa tukuynin sajra phiña animalespa reynin”, nispa.
42 Chantá Jobqa Jehová Diosman kuticherqa:
2 “Kunanqa yachani tukuy imata ruwayta atisqaykita.
Imatachá ruwayta munanki chaytaqa ruwankipuni, nitaj imapis jarkʼasunkimanchu.+
3 Diosníy, qan nerqanki: ‘¿Pitaj mana allinta ruwashasqayta nishan? ¿Pitaj mana yachaspalla parlashan?’,+ nispa.
Diosníy, noqaqa mana allinta yuyaychakuspalla may tʼukuna imasmanta parlarqani,
mayqenkunatachus mana rejsillanipischu.+
4 Qan niwarqanki: ‘Uyariway, noqa parlarisaj.
Tapusqayki, qantaj kutichiwanki’,+ nispa.
5 Qanmantaqa parlajllata uyarerqani,
kunantajrí ñawisniywanpuni rikuyki.
6 Noqaqa mana allinta parlaspa pantaykuni.+
Chay parlasqaymanta mayta pesachikuni jallpʼa patapi, ushpha patapi tiyaykukuspa”,+ nispa nerqa Jobqa.
7 Ajinata Jehová Diosqa Jobwan parlayta tukorqa. Chantá Jehová Diosqa Temán jallpʼamanta Elifazta nerqa:
“Qanpaj allin phiñasqa kashani, jinallataj chay iskay amigosniykipajpis.+ Qankunaqa noqamanta mana cheqantachu parlarqankichej,+ imaynatachus kamachiy Job parlarqa ajinataqa. 8 Kunanqa qanchis torosta, qanchis carnerostawan* kamachiy Jobman apaychej. Chantá chay uywasta qʼolachipuwaychej* juchaykichej perdonasqa kananpaj. Kamachiy Jobtaj noqamanta qankunapaj mañapusonqachej.+ Mana yuyayniyoj jina parlasqaykichejmanta mana castigasunaykichejpaj mañakuwanqa. Chay mañakuwasqantataj uyarisaj. Qankunaqa noqamanta mana allintachu parlarqankichej, imaynatachus kamachiy Job parlarqa ajinataqa”, nispa.
9 Ajinamanta Temán jallpʼamanta Elifazwan, Súah jallpʼamanta Bildadwan, Naamá jallpʼamanta Zofarwanqa Jehová Dios nisqanman jina ruwamorqanku. Jehová Diostaj Jobpa mañakusqanta uyarerqa.
10 Amigosninpaj mañapojtintaj,+ Jehová Diosqa Jobpa llakiyninta chinkacherqa,+ watejmantataj qhapajyacherqa. Jehová Diosqa Jobman qorqa ñaupajta tiyapusqanmanta iskay jinastawan.+ 11 Tukuy hermanosnin, tukuy hermanasnin, jinallataj ñaupa amigosninpis+ Jobta watukoj jamorqanku, wasinpitaj paywan khuska mikhurerqanku. Paykunaqa Jobta khuyarqanku, sonqocharqankutaj, Jehová Dios chay jina llakiypi rikhurinanta saqesqanrayku. Sapa ujninkutaj qolqeta qorqanku, qori anillotawan.
12 Jehová Diosqa chay qhepa wataspi Jobta astawan bendicerqa, chay ñaupa watasmanta nisqaqa.+ Ajinamanta Jobpata tiyaporqa 14.000 ovejasnin, 6.000 camellosnin, 2.000 wakasnin,* 1.000 china burrosnin.+ 13 Chantá tiyapullarqataj qanchis qhari wawasnin, kinsa warmi wawasnin ima.+ 14 Kuraj warmi wawanmanqa Jemimá sutita churarqa, chaupi kajmantaj Quesías sutita, sullkʼa kajmantaj Querén-Hapuc sutita. 15 Chay nacionpeqa mana karqankuchu Jobpa warmi wawasnin jina kʼachitasqa. Jobqa warmi wawasninmanpis herenciata qollarqataj qhari wawasninman jina.
16 Chantá Jobqa 140 watastawanraj kausakorqa, payqa rejserqaraj wawasninta, allchhisninta, allchhisninpa wawasninta, allchhisninpa allchhisnintapis. 17 Ajinata Jobqa ashkha watasta kusisqa kausakuytawan wañuporqa.
Job suteqa ichapis niyta munan wajkunaj ñakʼarichisqan runa.
Hebreo parlaypeqa nin, “500 yuntas”.
Hebreo parlaypeqa nin, “china burros”.
Chayri “ruphachipoj”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Diospa wawasnenqa”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Mamaypa wijsanmantaqa qʼalalla llojsimorqani, qʼalallataj kutiykusaj”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Diospa wawasnenqa”.
Chayri “payqa mana juchayoj”.
Chayri “cheqa Diosmantaqa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Kay versiculopi jallpʼaspa sutisnenqa ichapis familiaspa sutisnillankutaj kanman karqa.
Qhalliy: waj lugarespi ninku qhallay.
Leviatán nispaqa cocodrilomantasina parlashan chayri yakupi kausaj waj jatun kallpayoj animalmantachus.
Siriy: waj lugarespi ninku winkuy.
Chayri “kʼanchayta qon ñakʼarejkunamanri”.
Chayri “ni tapadotapis”.
Chayqa supaypuni karqa.
Chayri “carpa wasi”.
Pʼitiy: waj lugarespi ninku tʼipiy.
Hebreo parlaypeqa nin, “Payqa espadayoj siminkumanta salvan”.
Chayri “Campomanta rumisqa qanwan tratota ruwanqanku”.
Chayri “trigo marqʼas”.
Pʼosqosqa mikhuna nispaqa ichapis parlashan Jobpa llakiyninmanta, manachayrí chay amigosninpa yuyaychasqankumanta.
Hebreo parlaypeqa niyta munan mana tukukoj munakuy, mana tukukoj kʼacha kay. Glosariopi mana tukukoj munakuy nisqata leeriy.
Linkʼu linkʼu: waj lugarespi ninku wistʼu wistʼu, qʼenqo qʼenqo.
Glosariopi suerte nisqata leeriy.
Siriy: waj lugarespi ninku winkuy.
Suntʼiy: waj lugarespi ninku qhospay.
Chayri “wayra jinalla kasqanta”.
Chayri “Seolman”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “Diospa contranta oqharikoj runaspa”.
Hebreo parlaypeqa nin, “wasin”.
Hebreo parlaypeqa nin, “wasinman”.
Chayri “carpa wasinkoqa”.
Chayri “Diosta juzgadoman apachiyta munan chayqa”.
Chayri “columnasnintapis”.
Ash nisqa chʼaskasqa ichapis Osa Mayor ninku chay chʼaskas.
Kesil nisqa chʼaskasqa ichapis Orión ninku chay chʼaskas.
Kimá nisqa chʼaskasqa ichapis Pléyades chʼaskas, chay chʼaskasqa Tauro chʼaskas ukhupi kashanku.
Rahabqa ichapis karqa mar qochamanta may jatun animal. Glosariopi Rahab nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “Astawanqa noqawan pleitopi tinkojta”.
Chayri “jabonwan”.
Chayri “Seolmantapis”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Siriy: waj lugarespi ninku winkuy.
Chayri “espiritunkupis”. Glosariopi espíritu nisqata leeriy.
Glosariopi sacerdote nisqata leeriy.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayri “engañawajchej”.
Chayri “Diospa contranta oqharikoj runapis”.
Glosariopi cepo nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “payqa”. Chayta nispaqa ichapis Jobmanta parlashan.
Ijiy: waj lugarespi ninku chʼillchiy, retoñay.
Chayri “Seolllapipis”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Suyakullasajpuni nispaqa Sepulturapi suyakunanta nishan.
Chayri “bolsapi jina”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Pantasqaymanpis colawan machʼaykuchinki”.
Chayri “engañayta”.
Leqhopayay: waj lugarespi ninku lerqʼopayay.
Phatu: waj lugarespi ninku rakhu.
Ijiy: waj lugarespi ninku chʼillchiy, retoñay.
Chayri “Diospa contranta oqharikoj runaspa”.
Llukʼiy: waj lugarespi ninku coimeay.
Chayri “carpasninkutapis”.
Mithay: waj lugarespi ninku wikhay, tʼisay.
Leqhopayay: waj lugarespi ninku lerqʼopayay.
Chayri “Diospa contranta oqharikoj runaspaj”.
Hebreo parlaypeqa nin, “kʼanchayqa qayllapiña kashan”.
Chayri “Seol”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “Seolman”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “Rabiamanta wañushajtiykipis”.
Chayri “carpapi”.
Hebreo parlaypeqa nin, “mana paypata kajchu tiyakonqa”.
Chayri “kʼajaj azufrewan”.
Chayri “almayta nanachiwankichej”. Glosariopi alma nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “Kay chunka kutista”.
Chayri “insultawankichej”.
Chayri “engañawaspa”.
Chayri “carpaypa”.
Chayri “Familiaresniypis”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Sayarisqaytawan burlakuwanku”.
Chayri “titiwantaj”.
Chayri “Adán”.
Aka: waj lugarespi ninku jatun jispʼay.
Chayri “cobraj venenonman jina”.
Chayri “mantequillatawan”.
Arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayri “Carpanpi”.
Chayri “Tamborcitota”.
Chayri “Seolman”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “cheqa Diosta”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “Pay kikin ujyachun”.
Chayri “carpanri”.
Chayri “¿Ima allintaj Diospaj kanman tukuy sonqo yupaychajtiykiri?”.
Chayri “cheqa Diosta”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayri “carpamanta”.
Qhalliy: waj lugarespi ninku qhallay.
Hebreo parlaypeqa nin, “Chayrayku makiykichus llimphu chayqa”.
Chajmakuy: waj lugarespi ninku pallakuy, chajmikuy.
Chayri “Trigo marqʼastapis”.
Chayri “paykunataqa ujllata yaku apakapun”.
Chayri “Seolpi”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “Seolqa”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “Abadonpis”. Glosariopi Abadón nisqata leeriy.
Linde: waj lugarespi ninku lindero.
Chayri “columnasninpis”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Rahabtapis”. Glosariopi Rahab nisqata leeriy.
Chayri “Kausanaykamaqa nillasajpuni mana juchayoj kasqayta”.
Chayri “Diospa contranta oqharikoj runa”.
Chayri “minamanta”.
Kayqa qhoya ukhupi trabajosmantasina parlashan.
Chayri “milano negropis”.
Chay kʼachitu rumistaqa corales ninku. Glosariopi coral nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “Tukuchiywan”.
Hebreo parlaypeqa nin, “toldoypitaj”.
Chayri “kamachisniypis”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Cheqan kajtaqa ropata jina churakorqani”.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayri “khaskinku”, “khashkanku”.
Chayri “wayqʼospi”.
Ithapallu: waj lugarespi ninku itapalla.
Chayri “Avestruceswanpis”.
Chayri “munapayaymanchu”.
Ichá nillanmantaj “llulla runaswan”.
Chayri “mana juchayoj kasqayta”.
Chayri “sirvientesniy, sirvientasniypis”.
Chayri “maki palaymantapacha”.
Chayri “makeyqa lijraymanta kacharikuchun”.
Chayri “cheqa Diosta”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “aychanwan”.
Glosariopi qara bota nisqata leeriy.
Chayri “cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Glosariopi cepo nisqata leeriy.
Chayri “sepulturaman”.
Chayri “Almanqa”, “Kausaynenqa”. Glosariopi alma nisqata leeriy.
Chayri “sepulturaman”.
Chayri “Sepulturaman”.
Chayri “sepulturaman”.
Chayri “sepulturamanta”.
Chayri “Cheqa Diosqa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayri “espiritunta”. Glosariopi espíritu nisqata leeriy.
Chayri “Diospa contranta oqharikoj runa”.
¿Ima ruwanayki tiyan? nispaqa ichapis Diosta nisharqa.
Ichá nillanmantaj “Payqa reyesta churan”.
Chayri “Diospa contranta oqharikoj runasqa”.
Llukʼiy: waj lugarespi ninku coimeay.
Ichá nillanmantaj “¿Pitaj Diosta qhawarasqari?”, “¿Pitaj Diosmanta cuentata mañasqari?”.
Chayri “Payqa mana yachay atina watasniyoj”.
Hebreo parlaypeqa nin, “chʼujllanmanta”.
Ichá nillanmantaj “imachus jamushasqanta”.
Chayri “phinkishan”.
Chayri “Pata ladomanta wayrapis”.
Chayri “phuyusta kamachisqanta”.
Chayri “ura ladomanta wayra”.
Chayri “columnasnin”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Diospa wawasninpis”.
Hebreo parlaypeqa nin, “wijsamanta”.
Chayri “kʼiruykorqani”, “walthaykorqani”.
Chayri “qharqonanta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Pataman oqharikoj makisninkupis pʼakisqa kanqa”.
Chayri “Wañuy llanthoj”.
Ichá nillanmantaj “lliuj lliuj”.
Kimá nisqa chʼaskasqa ichapis Pléyades chʼaskas, chay chʼaskasqa Tauro chʼaskas ukhupi kashanku.
Kesil nisqa chʼaskasqa ichapis Orión ninku chay chʼaskas.
Ash nisqa chʼaskasqa ichapis Osa Mayor ninku chay chʼaskas.
Kʼurpa: waj lugarespi ninku khula.
Pʼitiy: waj lugarespi ninku tʼipiy.
Chayri “corralniykipi”.
Glosariopi era nisqata leeriy.
Chayri “Avestruzqa”.
Lijra: waj lugarespi ninku ala.
Chayri “ura ladoman”.
Chayri “cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Behemotqa ichapis hipopótamo karqa.
Chayri “wijsa matʼasninpipis”.
Chayri “loto sachʼas”.
Winkuy: waj lugarespi ninku siriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “lazowan”.
Leviatanqa ichapis cocodrilo karqa.
Arponqa fierromanta jatun tʼojsina karqa jatuchaj pescadosta japʼinapaj.
Phatu: waj lugarespi ninku rakhu.
Chayri “fila filalla”.
Chojru: waj lugarespi ninku chʼorqo.
Chayri “molinoj ura rumin jinapuni”.
Mullpha: waj lugarespi ninku phunu.
Jatun tabla nispaqa trigota trillanapaj tablamanta parlashan.
Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.
Chayri “ruphachipuwaychej”.
Hebreo parlaypeqa nin, “1.000 yuntasnin”.