Bibliap 51 kaq libron: Colosenses

Qillqaq: Pablo

Maypitaq qillqakurqa: Romapi

Maykʼaqtaq qillqakuyta tukukurqa: ichapis, 60-61 wataspi

EFESOTA saqispa, iskay runas Inti lluqsimun chay ladoman rirqanku, Asia Menor nisqaniqta Meandro (Menderes) mayu cantuta. Frigia llaqtapi kaq Lico mayuman chayaspataq, paña ladoman tumpata rispa mayu cantunta purillarqankupuni, urqu chawpita. Jinallapi paykunaqa may kʼacha pampasman chayarqanku, qʼumir pampas karqa, may chhika ovejastataq chaypi michichkarqanku. (Chay llaqtapiqa oveja millmata astawan ranqhaq kanku.a) Ñawpaqman rillaspapuni, paña ladopi kaq romanospa sumaq Laodicea llaqtanta pasarqanku. Lluqʼi ladopitaq Hierapolis llaqta kachkarqa, templosninrayku, qʼuñi yakusninrayku ima, chay llaqtaqa may riqsisqa karqa. Chay llaqtakunapi Cristiano qutus kallarqataq, Colosas llaqtitapitaq juk qutu kallarqataq, chay llaqtaman chayanapaq valleniqta 16 kilometrosta wicharina karqa.

² Chay iskay runasqa Colosas llaqtaman richkarqanku. Iskayninku cristianos karqanku. Paykunamanta juknin Onésimo sutiyuq karqa, paytaq chay llaqtamanta kasqanrayku Colosas llaqtata allinta riqsirqa. Paytaq, patronninpaman kutichkarqa, patronninpis cristianollataq karqa. Onesimowan Colosasman riqqa Tíquico sutikurqa, payqa mana esclavochu karqa. Apóstol Pabloqa Onesimowan Tiquicowan ima, juk cartata “Colosas llajtapi Diospaj tʼaqasqa Cristopi kaj hermanosman” apachirqa. Pablo Colosasman rinmanchus karqa, mana yachakunchu. Colosas qutupiqa, yaqha tukuynin judíos karqanku, ichapis chay qututaqa Epafras sayarichinman karqa, payqa Colosaspi llamkʼarqa, kunantaq Pablowan Romapi kachkan (Col. 1:1, 2, 7; 4:12).

³ Apóstol Pablo kay cartata qillqarqa, chaytaqa kay cartap qallariyninpi, tukukuyninpi ima, rikunchik (1:1, 2; 4:18). Kay cartap tukukuyninpi, Pablo carcelpi wisqʼasqa kachkaspa, kay cartata qillqasqanta willakun. Kayqa ichapis Romapi ñawpa kaq wisqʼasqankupi kanman karqa, 59 watamanta 61 watakama, chay kutiqa achkha cartasta qillqarqa, chay kutillataq Colosenses cartata qillqarqa, chay cartatataq Filemón cartawan khuska apachirqa (Col. 4:7-9; File. 9, 10, 23, 24). Rikukusqanmanjina, ichapis Pabloqa Colosenses cartata Efesios cartatawan jukllapi qillqanman karqa, chayta ninchik iskaynin cartaspi kikin rimaykuna, kikin kʼamiriykuna ima, rikhurisqanrayku.

⁴ Colosenses carta Diospa yuyaychasqan kasqanta sutʼita yachakun. Pablopta wak cartasninwan khuska Papiro Chester Beatty núm. 2 (P⁴⁶), nisqapi, 200 watapi tarikusqan, ñawpa kaq cristianos Colosenses cartata Pablop qillqasqantajina rikusqankuta sutʼinchawanchik. Unaymanta sumaq yachayniyuq runas, Pablo cartasnin chiqapuni kasqanta ninku, chayllatataq Colosenses cartamanta ninku.

⁵ ¿Imaraykutaq Pablo Colosenses cartata qillqarqa? Qallarinapaq, Onésimo Colosasman kutipuchkarqa. Mana unayraqchu karqa Epafrodito Pabloman kʼaskakusqanmanta. Pabloqa, Epafrodito imaynachus Colosas qutu kachkasqanta willaptin, kay cartata qillqanman karqa (Col. 1:7, 8; 4:12). Colosas qutup muyuyninpi mana allinchu kachkarqa. Chay tiempomanta religionesqa tʼaqakuchkarqanku, musuq religionestaq rikhurichkarqanku, ñawpa yachachiykunamanta uqharispa musuq yachachiykunawan piqtuspa, runata yachachiq kanku. Mana allin yuyaykuna kallarqataq, wakinqa allin munayninkuta mana ruwanankuta yachachiq kanku, wakinkunataq layqakuyta yachachiq kanku, lantista manchachikuyta ima. Chantapis wakin mikhunata mana mikhuqchu kanku, judiospa raymisninkuta ruwallaqpuni kanku, chaykunataq qutumanta wakin hermanosta pantachichkarqa. Colosas qutupi ima llakiychus kasqanta mana yachakunchu, chayrayku Epafras karu Roma llaqtaman kachaykurqa Pablowan tinkunanpaq. Chaywanpis Epafrasqa, Colosas qutu munakuypi, sinchi sayaypi ima, allin kʼasqanta Pabloman willarqa. Kaykunata uyariytawan, Pabloqa chiqa kaqta sutʼita riqsinankupaq, chiqa kaqmanjina yupaychanankupaq ima, kay cartata Colosas qutuman apachirqa. Pabloqa Diosninchik Cristoman may sumaq yachayta qusqanta sutʼita rikuchirqa, runap yachayninqa Cristop yachayninwan kikinchaspa mana imapischu, imaraykuchus chay tiempomanta runaqa, angelesta yupaychachkarqanku, judíos ususninta ruwachkarqanku.

IMAYNATATAQ YANAPAWANCHIK

¹² Romamanta iskay hermanos Colosasman chayarqanku, chaytataq usqhatachá colosenses hermanosqa yacharqanku. Ima willaykunatachus Pablo apachimusqanta mayta uyariyta munaspa, Filemonpa wasinpi tantakurqanku, jinamanta Pablop cartanta ñawirikuptin uyarinankupaq (File. 2). ¡Sumaq chiqa willaykunataq chay cartapi qillqakurqa, Cristo imayna atiyniyuqchus kasqanta sutʼinchakurqa, chiqa kaqta sutʼita yachay may sumaq kasqanta ima! ¡Runap yuyaynin, judiospa ususnin ima, qhasi mana kaqlla kasqanta sutʼita rikuchirqa, chantapis allinta tukuywan apanakuyta, Cristop palabranta ima, jatuncharqa! Pablo chay cartawanqa, qutumanta tukuyta yachachirqa: ancianosta, qusasta, qusayuq warmista, tatasta, wawasta, patronesta, esclavosta ima. Chiqamanta nisunman Filemonpaq, Onesimopaqpis sumaq kʼamiriykunata qusqanta, jinamanta patronjina, esclavojina allinta apanakunankupaq. ¡Ancianostapis sumaqta yuyaychakurqa, qutumanta hermanosta chiqa yachachiykunaman kutirichinankupaq! ¡Pablo qillqasqanqa, Colosenses cartaqa Jehovapaq tukuy kawsayninkuwan llamkʼanallankupaqpuni sumaqta kallpacharqa! Colosenses runap yuyayninmanta, kay pachap saqra ruwayninmanta ima, kacharikunankupaq sumaq kʼamiriykunata qillqakusqanqa, kunan qutukunapaqpis sumaq kʼamiriykuna kachkan (Col. 1:9-11, 17, 18; 2:8; 3:15, 16, 18-25; 4:1).

¹³ Colosenses 4:6 Diosmanta willanapaq sumaqta kʼamiriwanchik: “kʼacha simiwan parlaychej, kachiwan kachinchasqata jina, jinallataj yachaychej imaynatachus sapa ujman kutichinaykichej kasqanta”. Kachiwan kachichasqatajina parlaptinchikqa, chiqa sunquyuq runaqa uyarisqankuwan miskʼichikunqanku, wiñaypaqtaq uyarisqanku paykunata yanapanqa. Astawanpis, rikchʼarisqa cristianopta mañakuninqa, munakuywan sunqumantapacha mañakuptin, Jehová payta mayta tʼinkanqa, Pablo jinata nirqa: “Mana saykʼuspa Diosmanta mañakuychej, yuyayniykichejta mana waj imasman churaspa. Jinallatataj graciasta qoychej mañakuyniykichejpi”, nispa. ¡Hermanoswan masichakuyqa may sumaq kusikuyta quwanchik! Pablo nirqa: ‘Qamkunataq jukkuna jukkunawan yachachinakuychik, kʼamirinakuychiktaq tukuy yachaywan. Jehovata agradecekuychik tukuy sunqu, espiritumanjina takiykunawan’, nispa (4:2; 3:16). Colosenses cartata astawan uqhuncharispa, kawsayninchikpaq aswan sumaq yachachiykunata tarisunchik.

¹⁴ Colosenses cartaqa Leyta kasukunamanta parlaspa, ajinata niwanchik: “Chay imasqa jamoj imaspa llanthullan, cheqamanta maychus kayri Cristomin”, nispa (2:17). Colosenses cartaqa Cristomanta chiqa kaqta qhawachiwanchik. Chantapis, janaqpachapi kamachiqkunapta may sumaq suyakuyninku kasqanta willawanchik, paykunataq Cristowan khuska kanqanku (1:5, 27; 3:4). Dios paykunata laqhayaq atiyninmanta urqhusqanrayku, “munasqa Churimpa reinonman” pusaykusqanrayku ima, mayta agradecekunku. Ajinamanta paykunaqa Cristota kasukunku, imaraykuchus ‘Cristoqa mana rikukuq Diospa rikchʼayninmin. Manaraq ima ruwasqa kachkaptin, payraq aswan ñawpaqta ruwasqa karqa, payniqtamin Diosqa tukuy kaq chhikata ruwarqa: janaqpachapi kaq imasta, kay pachapi kaq imastapis, mana rikukuq imasta, sutʼipi kaq imastapis, kamachiqkunata, kuraqkunata, atiyniyuqkunata ima’. Cristoqa Diospa Reinonpi chiqan kaqmanjina kamachinanpaq sumaq wakichisqa kachkan. Chayrayku Pabloqa, janaqpachaman akllasqa cristianosman ajinata nirqa: “Cristowan khuska kausarichisqa kaspa, maskʼaychej janaj pachapi kaj imasta, maypichus Cristoqa Dios Tataj pañampi tiyasqa kashan, chaymanta”, nispa (1:12-16, NM; 3:1).

[Sutʼinchaynin]