Bibliap 57 kaq libron: Filemón

Qillqaq: Pablo

Maypitaq qillqakurqa: Romapi

Maykʼaqtaq qillqakuyta tukukurqa: Ichapis 60–61 wataspi

PABLO sumaqta tʼukurisqan, munakuywan qillqasqan ima kay cartapi rikukun, chayrayku may sumaqpuni cristianospaqqa. Chantapis kay cartataqa, ‘mana judiosman kachasqa apostolpata’ qillqasqasninmanta astawan juchʼuyllachu, manaqa Bibliamantaqa, kay 2, 3 Juan cartaslla astawan juchʼuy kanku. Pablop qillqasqasninmanta kay carta jukjinataq, imaraykuchus mana juk qutuchakuymanchu nitaq juk ancianomanchu qillqarqa, manaqa juk runallaman. Chantapis juk chʼampayllamanta parlan, mayqintachus chay Filemón hermanonwan chʼuwanchayta munarqa, paytaq qhapaq runa karqa, payqa Frigiamanta Colosas llaqtapi tiyakurqa, kaytaq Asia Menormanta chawpinpi tarikun (Rom. 11:13).

² Kay carta imapaqchus qillqakusqanta sutʼita yachakun: Pablo Romapi (59-61) ñawpaq kutipi wisqʼasqa kachkaptin, Diospa Reinonmanta runaman willayta atirqa. Willayninta uyariqkunamantataq, Ónesimo Filemonpa watarunan uyarirqa, paytaq Filemonpa wasinmanta ayqirqa, Filemontaq Pablop amigon karqa. Onesimoqa cristianoman kutipurqa, chaymanta Pablotaq Onesimowan allinta parlarispataq, Filemonman kacharqa. Pabloqa, chay tiempollapitaq Efesopi, Colosaspi qutuchakuykunaman qillqarqa. Kay iskay cartaspiqa, sumaqta yuyaychan imaynatachus Diosta yupaychaq patrones, watarunas ima, apanakunankuta (Efe. 6:5-9; Col. 3:22–4:1). Chayta yuyaychaspapis, Pabloqa Filemonman juk cartata qillqarqa Onesimorayku mañarikuspa. Pabloqa, mana wak cartastajinachu qillqachirqa, manaqa pay kikin kay cartataqa qillqarqa (File. 19). Chayta ruwasqantaq, mañakusqanta uyarinanpaq yanaparqa.

³ Kay cartaqa 60-61 watas chayniqpi qillqakunman karqa, imaraykuchus Pabloqa Romapi achkha runastaña cristianosman kutichirqa. Chantapis 22 pʼitipi nisqanmanjina, Pablo kacharichisqa kayta suyakuchkarqa, chayrayku nisunman wisqʼasqa kaytawan juk chhika tiemponman kay cartata qillqasqanta. Kay kimsa cartastaqa —Filemón, Efesios, Colosenses— Onésimo, Tiquicowan aparqanku (Efe. 6:21, 22; Col. 4:7-9).

⁴ Filemón cartamanta juk pʼitinqa, Pablo kay cartata qillqasqanta rikuchin. Chantapis Orígenes, Tertuliano ima Pablo kay cartata qillqasqanta sutʼinchallankutaq.a Kay cartaqa, Pablopta wak qillqasqasninwan khuska kay Fragmento Muratoriano (II siglo) nisqapi rikhurin.

IMAYNATATAQ YANAPAWANCHIK

⁷ Kay carta rikuchinjina, Pabloqa mana willayninwan chay tiempomanta “runaspa kamachiykunasnintachu chinkachiyta munachkharqa”, nitaq chay tiempomanta watarunasniyuq kasqankutachu chinkachiyta munarqa. Manallataq munasqanmanjinapis cristianos watarunasninkuta kacharinankuta kamachirqachu. Manaqa Onesimotapis Filemonman kachapurqa, Romamanta Colosasman 1.400 kilometrosta (900 millas) rinan kaptinpis. Ajinamanta Pabloqa, apóstol kasqanpi, Diospa nisqanta mana qunqaspa, ruwallarqapuni, ‘Diospa Reinonmanta yachachispa Señor Jesucristomantawan’ (Hech. 28:31; File. 8-10).

⁸ Filemonman cartaqa, ñawpa tiempomanta cristianospa munakuyninkuta, jukchasqa kasqankuta ima, rikuchiwanchik. Chaypi yachanchik chay tiempomanta cristianos “hermano” chayri “hermana” nispa ninakusqankuta (File. 2, 20). Chantapis yuyaychawanchik, kunan tiempopi qutuchakuymanta hermanoswan allinta kawsakunanchikpaq. Pablo chay tiempomanta runaspa kamachiyninta mana pisipaq qhawasqanta, chantapis munakuyninta hermanosninman rikuchisqanta, sumaq yuyayninta, wakkunap kapuyninta allinpaq qhawaq kasqanta, llampʼu sunquyuq kasqanta ima, rikuchiwanchik. Payqa, mana apóstol kayninman atienekuspachu Filemonta Onesimota perdonananta nirqa, manaqa llampʼu sunquwan, munakuyninta rikuchinanta mañarqa. Pablo Filemonman cartanta allinta tʼukurispa qillqarqa. Kunan pʼunchaykunamanta ancianospis Pablojina allinta tʼukurispa kikillantataq ruwananku tiyan.

⁹ Pabloqa, Filemón, mañakusqanman allinta kutichinanta suyachkarqa, Filemón chayta ruwaptintaq, Jesuspa Mateo 6:14 kamachisqanta Efesios 4:32 Pablop nisqantawan juntʼanman karqa. Kunan tiempomanta cristianosqa, kikillantataq munakuywan, khuyakuywan ima, hermanosninkuta perdonananku tiyan. Filemonqa, runap kamachiyninmanjina imatachus munasqanta Onesimota ruwayta atinman karqa, chaywanpis payqa watarunanta perdonarqa. Ñuqanchikpis, qutuchakuymanta hermanosninchikta perdonananchik tiyan chaytaq atinapaqjinalla imaraykuchus paykunaqa mana watarunasninchikchu kanku.

¹⁰ Kay cartapiqa, sutʼita rikukun, imaynatachus Jehová espiritunta apaykachasqanta. Imaraykuchus Pabloqa, juk chʼampayta sumaqmantapuni allin yuyaywan chʼuwanchan. Chantapis Pabloqa, munakuyninta, qutuchakuymanta juk hermanopi atienekusqanta ima, rikuchin. Filemonman cartaqa, Bibliamanta wak librosjina, Diospa chiqa yuyaychasqanta, paypa llaqtan jukchasqa kananta ima, yachachiwanchik. Chantapis santospa munakuyninta, iñiyninkuta ima rikuchin, pikunachus Diospa Reinonpi suyakuyninkuta churanku, ruwayninkupitaq Jehová Diospa kʼacha kayninta rikuchinku (v. 5).

[Sutʼinchaykunasnin]