7 RAKʼIY
Sunqu juntʼasqa kawsakuy: ¿imaraykutaq mana atikullanchu?
¿IMARAYKUTAQ achkha runas kusiy kawsayta mana tarispapis, maskʼallankupuni? Bibliaqa jinata nin: “Warmimanta nacesqa runaqa pisillata kawsan, kawsaynintaj imaymana llakiykunawan juntʼa kashan. Ujllata tʼika jina phancharparin, chaymantataj wañuykapun, llanthu jinataj chinkapun” (Job 14:1, 2). Paraisopi, ñawpaq qhariwarmi juchachakusqankuqa, runas kusisqas kawsakunankuta pantachirqa.
2 Chiqamanta kusiy kawsayta tarinapaqqa, Diosman qayllaykuna tiyan, chaytataq tukuy sunqu ruwana tiyan, manataq kamachisqa jinallachu (Deuteronomio 30:15-20; Josué 24:15). Jehovaqa, tukuy sunqu kasukunanchikta, yupaychananchikta ima munan, payta munakusqanchikrayku (Deuteronomio 6:5). Chayrayku Jehovaqa, Edén huertapi Adanman, Evamanwan, juk kamachiyta qurqa, payman chiqa sunquchus manachus kasqankuta rikuchinankupaq. Adanmantaq jinata nirqa: “Huertapi tukuynin kaj sachʼasmanta mikhullanki. Allin kajta mana allin kajta yachanamanta sachʼaj poqoynillanta amapuni mikhunkichu. Chay sachʼaj poqoynintachus mikhunki chayqa, wañunki”, nispa (Génesis 2:16, 17). Chay kamachiytaq juntʼayta atinapaqjinalla karqa, imaraykuchus juk sachʼap puquynillanta, mana mikhunankuchu karqa. Chay sachʼaqa, Ruwawaqninchiklla imachus allin imataqchus mana allin kaqta, akllayta atisqanta rikuchirqa. Adanqa, Diospa kamachisqanta, ‘yanapaqninman’ —warminman— willarqa (Génesis 2:18). Paykunaqa sunqu juntʼasqas kachkarqanku, Diospa kamachiyninta, munayninta ima ruwaspa, jinamanta Ruwaqninkuman, Kawsayta Quqman ima, munakusqankuta rikuchichkarqanku.
3 Chaywanpis juk pʼunchay Evata, juk katari parlapayaspa jinata tapusqa: “Huertapi kaj tukuynin sachʼaspa poqoyninta ama mikhunkichejchu, nispachu Diosqa nisunkichej?”. Evataq “huerta chawpipi kaj sachʼallamanta” nisunman “allin kajta mana allin kajta yachanamanta sachʼaj poqoynillanta”, mana mikhunankuta Dios nisqanta nirqa, ‘mana wañunaykupaq’ (Génesis 3:1-3).
4 ¿Pitaq chay katari karqarí? Apocalipsis libro nin: “Chayqa chay unay ñaupa katari, pichus sutichasqa Kuraj Supay, Satanastaj. Payqa llullakuspa kay pachapi kaj chhika runasta pantachin”, nispa (Apocalipsis 12:9). ¿Diosninchikchu Satanasta ruwarqa? Mana. Imaraykuchus Diospa ruwasqasninqa, may sumaq, mana pantaq ima kanku (Deuteronomio 32:4). Chay angelqa, pay kikin Kuraq Supayman tukurqa, chay sutitaq “Llullakuq”, niyta munan, Satanás nisqataq “Churanakuq”. Satanastaqa, “sajra munaynin [...] juchaman apan, sonqonta suwaspa”, chayraykutaq Ruwawaqninchikwan churanakuyta qallarirqa, pay Diosjina yupaychachikuyta munaspa (Santiago 1:14).
5 Kuraq Supayqa, Evaman jinata nisqa: “Mana wañunkichejchu. Dios allinta yachan, chay sachʼaj poqoyninta mikhuspa, sumaj yachayniyojman tukunaykichejta. Ajinamanta chaywan qankunaqa Dios jina kankichej, yachankichejtaj imachus allin kajta, mana allin kajtapis”, nispa (Génesis 3:4, 5). Satanasqa, Evata chay allin kaqta mana allin kaqta riqsina sachʼap puquynin, mikhuykunanpaqjinapuni kasqanta yuyachirqa. Jinatapis nichkanmanjina karqa: “Diosqa qamkuna kusisqa kawsakunaykichikta mana munanchu. Sachʼap puquyninta mikhuspaqa payjinaman tukunkichik, sapaykichiktaq imachus allin kaq, imataqchus mana allin kaqta akllayta atinkichik”, nispa. Kay tiempopipis Satanasqa, achkha runasta Diosta mana yupaychanankupaq chʼawkiyachkallanpuni. Runasmantaq nichkan: “Munasqaykimanjina kawsay, ama yuyallaypischu Ruwasuqniykiman manu kasqaykitaqa”, nispa (Apocalipsis 4:11).
6 Evapaqqa chay sachʼap puquynin mikhuykunanpaqjinapuni karqa, chayrayku mikhuykurqa, chantá qusanmanpis jaywarqa. Adantaq, mikhuykuspa wañunanta yachachkaspapis, warminta kasuspa mikhuykullarqataq. Mana kasukusqankurayku, ¿imataq karqa? Jehová Evaman jinata nirqa: “Nanayniykita aswan ashkhata yapasaj wijsayoj kashajtiyki, nanaywantaj nacechikunki wawasniykita. Munasqaykitaj qosaykiman apasonqa, paytaj qanta kamachisonqa”, nispa. Chantá, ¿imatataq Adanman nirqa? “Kunanqa jallpʼa maldecisqa kanqa; ancha ñakʼariywantaj mikhunaykipaj poqochinki tukuy kawsayniykipi. Jallpʼaqa wiñachipusonqa khishkasta, tukuy sajra qhorastawan, qantaj qhasi qhoraspa poqoyninta mikhunki. Jumpʼi suruyta llankʼanki mikhunaykipaj, ñutʼu jallpʼaman tukunaykikama, imaraykuchus jallpʼamanta ruwasqa kanki. Jallpʼa kanki, jallpʼallamantaj kutinki.” Chaymantapacha, Adán, Evawanqa, kusisqa kayta, sunqu juntʼasqa kayta ima, sapallankumantaña maskʼananku karqa. Runas, Diosmanta karunchasqa kaspa, ¿kusiy kawsayta tariyta atinkumanchu karqa? Mana, imaraykuchus chaymantapacha paykunaqa kawsanankupaq sinchita llamkʼananku karqa, manañataq Edén huertapijina kusisqas kawsakunkumanchu karqa tukuy imata qhawaspa, Jallpʼatataq juk Paraisoman tukuchispa (Génesis 3:6-19).
7 Adan, Evawanqa, allin kaqta mana allin kaqta yachanankumanta sachʼap puquyninta mikhuykusqankumantapacha Diospaqqa, wañusqasjina karqanku, chaymantapachataq wañunankukama machuyananku karqa. Wañupuspa, ¿imaman tukurqanku? Bibliaqa wañusqas imaynachus kachkasqankuta yachachiwanchik. “Kawsashajkunaqa wañunankuta yachakunku; wañusqasrí mana imatapis yachankuchu, manataj imatapis tarinkuñachu, imaraykuchus paykunaqa qonqayman churasqa kanku.” (Eclesiastés 9:5; Salmo 146:4.) Runa wañupuptinqa, mana ni imanpis kawsachkaq qhipakunchu. Chayrayku wañupuqqa, mana infiernopichu ñakʼarin, nitaq janaqpachamanpis ripunchu, imaraykuchus juchap pagonqa wañuy.a
8 Imaynatachus juk wistʼu adoberapi, adobesta ruwaptinchikqa, adobespis wistʼusllataq lluqsinku, kikillantataq Adanpa miraynin kasqanchikrayku, tukuy juchasapas kanchik. Chayrayku Bibliaqa jinata niwanchik: “Uj runanejta jucha kay pachaman yaykumorqa, jucharaykutaj wañuypis tiyan. Ajinamanta wañoyqa tukuy runasman chayarqa, tukuyninku juchallikusqankurayku” (Romanos 5:12). Chayrayku tukuypis juchasapas paqarikunchik, mana munasqanchikraykuchu juchaman watasqa kanchik. Chayrayku mana kusisqachu kawsanchik. Jina kaptin, ¿kawsayninchik jinapichu tukukunqa?
a Wañusqas maypichus kachkasqankumanta astawan yachanaykipaq, ¿Imatapunitaq Biblia yachachin?, nisqa libromanta 6 yachanata ñawiriy, kaytataq Jehovamanta sutʼinchaqkuna urqhunku.