UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET Watchtower
Watchtower
UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET
quiché
'
  • '
  • ä
  • Ä
  • BIBLIA
  • E WUJ
  • E RIQB'AL IB'
  • mwbr19 marzo e uxaq 1-8
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

K'o ta video che wajun kʼutunem ri'.

Chakuyu' qamak, ri video ktziji' taj.

  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2019)
  • Subtítulo
  • 4-10 RE MARZO
  • 11-17 RE MARZO
  • 18-24 RE MARZO
  • 25-31 RE MARZO
Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2019)
mwbr19 marzo e uxaq 1-8

Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

4-10 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | ROMANOS 12-14

¿Jas kraj kubʼij ukʼutik loqʼoqʼebʼal junam rukʼ ri Cristo?

(Romanos 12:10) Chiloqʼoqʼela iwibʼ chi ix jachaʼ achalaxelabʼ, cheʼiyalaʼ taq iqʼij nim kʼu chebʼiwilaʼ wi taq iwibʼ.

it-1-S 429

Loqʼoqʼebʼal kʼuxaj

Qonojel ri oj kʼo pa ri congregación cristiana rajawaxik kqakʼut loqʼoqʼebʼal chke ri e nikʼaj chik (gr. fi·la·del·fí·a, literalmente, «loqʼoqʼebʼal chke ri e qachalal»). (Ro 12:10; Heb 13:1; xuqujeʼ chawilaʼ 1Pe 3:8.) Rumal laʼ, ri achilanik pa ri congregación rajawaxik che qas utz, kʼo uchuqʼabʼ xuqujeʼ rukʼ animaʼ, junam rukʼ jun familia. Pa neʼ tajin kqakʼut chi loqʼoqʼebʼal chke ri e qachalal, kbʼix chke ri e qachalal re ri congregación che kkibʼan más nim che (1Te 4:9, 10).

Ri tzij griega fi·ló·stor·gos, che kraj kubʼij «uloqʼoqʼexik ibʼ», kkoj che ubʼixik ri nimalaj loqʼoqʼebʼal kʼo chkixoʼl ri winaq. Jun chke petinaq wi ri tzij riʼ, stér·gō, kʼi mul kkoj che ubʼixik ri loqʼoqʼebʼal kech ri winaq, junam rukʼ ri kʼo pa jun familia. Pablo xubʼij chke ri e cristianos che kkikoj kichuqʼabʼ che ukʼutik wajun bʼantajik riʼ (Ro 12:10). Xuqujeʼ xubʼij che pa taq ri kʼisbʼal taq qʼij kʼo ta chi loqʼoqʼebʼal chkixoʼl ri e winaq (gr. á·stor·goi) che taqal chke kekamik (2Ti 3:3; Ro 1:31, 32).

(Romanos 12:17-19) We kbʼan itzelal chiwe, mitoj ukʼaxel rukʼ itzelal. Are chikojoʼ ichuqʼabʼ che ubʼanik utzil chkiwach konojel ri winaq. 18 We kuya, chibʼanaʼ ronojel ri kixkun che ubʼanik rech kkʼojiʼ jamaril chixoʼl kukʼ konojel ri winaq. 19 Loqʼalaj taq wachalal, mitoj ukʼaxel ri itzelal xaneʼ chiyaʼ kan che ri royowal ri Dios. Tzʼibʼatal kʼut: «Wech in ri tojow kʼaxel, in kintojow na, kchaʼ ri Ajawaxel».

w09-S 15/10 8 párr. 3

«Chikojoʼ ichuqʼabʼ che ubʼanik utzil chkiwach konojel ri winaq»

3 (Chasikʼij uwach Romanos 12:17.) Pablo xukʼutu che utz taj kqatzalij ukʼaxel ri kʼax kbʼan chqe. Wajun pixabʼ riʼ qas utz chke ri e qachalal che kʼo kikʼulaj che kojonel taj. Ri qachalal che kojonel rajawaxik kukoj uchuqʼabʼ kutzalij ta ukʼaxel ri itzel taq tzij o itzel taq bʼantajik. Kʼo ta kuchʼako are chiʼ kutzalij ukʼaxel ri kʼax; qastzij wi che xa kubʼan nim che ri kʼax.

w07-S 1/7 24 párrs. 12, 13

«Mitoj ukʼexel rukʼ etzelal»

12 Pablo kubʼij chqe che utz kqabʼan che kilik konojel winaq, e kojonaq o e kojonaq taj: «We kbʼan itzelal chiwe, mitoj ukʼaxel rukʼ itzelal». Wajun pixabʼ kʼo ubʼanik rukʼ jun chi pixabʼ che uyaʼom kan nabʼe che kubʼij: «Chiwetzelaj uwach ri lawaloyil». Qastzij wi, utz ta riʼ we kqabʼij che kqetzelaj uwach ri itzelal, are kʼu kqatoj ukʼaxel jun itzelal che kbʼan chqe. We jeʼ kqabʼano tajin kojloqʼoqʼen riʼ rukʼ «kebʼ kʼuxaj». Ri jun chi pixabʼ xuya Pablo kubʼij «chikojoʼ ichuqʼabʼ che ubʼanik utzil chkiwach konojel ri winaq» (Romanos 12:9, 17). ¿Jas kukʼut ri e tzij riʼ?

13 Pa taq ri qʼij riʼ Pablo utzʼibʼam chi ri carta a los Corintios, chupam xubʼij ri kʼax che tajin kbʼan chke ri apóstoles: «Uj kaʼyebʼal chkiwach konojel ri e kʼo cho ri uwach Ulew, ri taqoʼnibʼ aj chikaj xuqujeʼ konojel ri winaq. [...] Are taq kujyoqʼik, kqabʼan utzil. Are taq kujoqataxik, kqaqʼi ri kʼax. Kbʼix itzel taq tzij chqij, kqatzelej utzalaj tzij» (1 Corintios 4:9-13). Ri oj qastzij cristianos, qastzij wi che kkesaj ta ri kiwach ri winaq chqij. Jujun mul, ri e winaq kkaj kkitatabʼej ri utz taq tzij are chiʼ kqabʼan utz taq chak o are chiʼ kkilo che kqachʼij jun itzelal kbʼan chqe (1 Pedro 2:12).

(Romanos 12:20, 21) Xuqujeʼ kʼu ne: «Ri ubʼanom ukʼulel chawe we knumik, chayaʼ ri kutijo, we kʼu kchaqij uchiʼ chayaʼ ri krukʼiʼaj; jeriʼ kbʼan na chi kqʼaqʼar ri upalaj che kʼixbʼal». 20 Matchʼaktaj rumal ri itzelal, xaneʼ chatchʼakan puwiʼ ri itzelal rukʼ ri utzil.

w12-S 15/11 29 párr. 13

Chqakuyuʼ kimak ri e nikʼaj chik rukʼ qanimaʼ

13 Weneʼ jujun mul katkunik katoʼ jun winaq che ubʼanom kʼax chawe rech nim kril ri e pixabʼ kuya ri Biblia. Ri apóstol Pablo xutzʼibʼaj: «‹Ri ubʼanom ukʼulel chawe we knumik, chayaʼ ri kutijo, we kʼu kchaqij uchiʼ chayaʼ ri krukʼiʼaj; jeriʼ kabʼan na chi kqʼaqʼar ri upalaj che kʼixbʼal›. Matchʼaktaj rumal ri itzelal, xaneʼ chatchʼakan puwiʼ ri itzelal rukʼ ri utzil» (Rom. 12:20, 21). Ubʼanik utzilal kubʼano che kkʼextaj ri kichomanik ri e bʼanal taq itzelal xuqujeʼ kubʼano che kkikʼut utz taq kibʼantajik ri e winaq. We kachʼobʼ ri kunaʼ ri winaq xuqujeʼ kabʼan utzil che ri bʼanal kʼax, wariʼ weneʼ kubʼano che kkunik kretaʼmaj ri qastzij re ri Biblia. Pa neʼ kukʼex taj, ri kqatzelej ubʼixik rukʼ utzilal kubʼano che kchoman chrij ri qabʼantajik pa neʼ kubʼan kʼax chqe (1 Ped. 2:12; 3:16).

Chqatzukuj jeʼlalaj taq pixabʼ

(Romanos 12:1) Jeriʼ wachalal, kixinbʼochiʼj pa ri utoqʼobʼ ri Dios chi kijach ri icuerpo pa uqʼabʼ ri Dios, che jun tabʼal toqʼobʼ cho ri Dios, jun tastalik sipanik, ri kʼaslik, ri kqaj chuwach ri Dios. Are waʼ ri qas qʼijilanik ri kiya che ri Dios.

lv 63, 64 párrs. 5, 6

Chqachaʼ ri kqabʼano xuqujeʼ kqilo

5 Ronojel ri kqabʼan pa ri qakʼaslemal kʼo kubʼan che ri qaqʼijilanik che ri Jehová. Pablo xuya ubʼixik chike ri cristianos rech Roma rukʼ wa täq tzij riʼ: «Kijach ri icuerpo pa uqʼabʼ ri Dios, che jun tabʼal toqʼobʼ cho ri Dios, jun tastalik sipanik, ri kʼaslik, ri kaqaj chuwach ri Dios» (Romanos 12:1). Pablo xchʼaw chirij ronojel ri qakʼaslemal, ri qachomanik, ri qanimaʼ xuqujeʼ ri qachoqʼabʼ. Öj kqakoj ronojel wariʼ chiʼ kqapatanej ri Ajawaxel (Marcos 12:30). Ri Pablo xubʼij che wariʼ are jun tabʼal toqʼobʼ. Ri tzij che xkoj che ubʼixik «tabʼal toqʼobʼ» kuya jun nimalaj pixabʼ chaqe. ¿Jasche? Rumal che ri Taqonik che xyaʼ che ri Moisés kubʼij che utz täj kyaʼ jun chikop che tabʼal toqʼobʼ we yawabʼ; ri Ajawaxel kukʼam täj (Levítico 22:18-20). Junam rukʼ, we jun cristiano kuya jun qʼijilanik che utz täj, ri Jehová kukʼam täj. Tekʼuriʼ, ¿jas jastaq kubʼano che kukʼam ta ri qaqʼijilanik kqaya che?

6 Ri Pablo xuya wajun pixabʼ riʼ chike ri cristianos rech Roma: «Miyaʼ bʼaʼ kʼolbʼal che ri mak chi kataqan puwiʼ ri icuerpo». Xuqujeʼ xbʼix chike che «kebʼikamisaj ri itzel täq ubʼanoj ri icuerpo» (Romanos 6:12-14; 8:13). Nabʼe kanoq, chʼawinaq chi chirij ri jalajoj täq chʼaqapil rech ri bʼaqil xuqujeʼ ri ukojik che ubʼanik e itzel jastaq. Xchʼaw chikij ri winaq che ajmakibʼ, xubʼij: «Ri kaqʼ bʼanal tzij». «Ri upakichiʼ nojinaq che kʼaxalaj täq tzij.» «Ri kaqan aninaq kebʼe che utixik kikʼ.» (Romanos 3:13-18.) ¿Jas kubʼano we jun cristiano kukoj jun chʼaqap che ri ubʼaqil che ubʼanik jun mak junam rukʼ wariʼ? Kubʼano che ronojel ri ubʼaqil kubʼan tzʼil. Jun kʼutbʼal re, we retaʼm che utz täj kril ri pornografía o chʼoj tekʼuriʼ krilo, tajin kubʼano che «kujach ri [ubʼaqʼwach] che ri mak» wariʼ kubʼan tzʼil che ronojel ri ubʼaqil. Rumal laʼ utz täj che kuya che ri Ajawaxel junam rukʼ jun tabʼal toqʼobʼ, rukʼ wariʼ tajin ta chi kuya jun qʼijilanik chʼajchʼoj che (Deuteronomio 15:21; 1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11). Rumal ri utz täj che kqabʼano, kqariq nim kʼäx.

(Romanos 13:1) Konojel winaq rajawaxik chi kkiya kibʼ pa taqik chke ri qʼatal taq tzij ri e kojom. Man kʼo ta qʼatal tzij, we ta ma ta rumal ri Dios. Ri e kʼolik, are ri Dios e taqowinaq.

w08-S 15/6 31 párr. 4

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj re Romanos

13:1. ¿Jas kraj kubʼij ri e tzij riʼ ri e qʼatal taq tzij «e kʼolik, are ri Dios e taqowinaq»? Kraj kubʼij che ri e qʼatal taq tzij e kʼolik rumal che Dios uyaʼom bʼe chke. Are chiʼ xchʼaw chrij ri kikʼolem ri jujun taq qʼatal taq tzij xuqujeʼ xubʼano che xtzʼibʼax pa ri Biblia ri kkibʼan na jujun chke, jeʼ ta neʼ che are ri Dios e yaʼowinaq pa taq ri kikʼolbʼal.

11-17 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | ROMANOS 15, 16

«Chqatzukuj ri Jehová rech kqariq kubʼsal kʼuʼx xuqujeʼ kochʼonik»

(Romanos 15:4) Konojel kʼu ri jastaq ri xetzʼibʼax uloq, xetzʼibʼax che qatijoxik, che ukubʼisaxik qakʼuʼx. Rech jeriʼ kqachʼij ri kʼax, kkubʼiʼ qakʼuʼx chrij ri Dios.

w17.07-S 14 párr. 11

«Chixoqʼ kukʼ ri keʼoqʼik»

11 Ri nim kʼax xunaʼ ri Jesús are chiʼ xkam ri Lázaro are xaq xiw jun chke ri e kʼi versículos che kuya kubʼsal kʼuʼx chqe. Kqamay ta wariʼ rumal che, «konojel kʼu ri jastaq ri xetzʼibʼax uloq, xetzʼibʼax che qatijoxik, che ukuʼbʼisaxik qakʼuʼx. Rech jeriʼ kqachʼij ri kʼax, kkuʼbʼiʼ qakʼuʼx chrij ri Dios» (Rom. 15:4). ¿La kaminaq jun awachalal? We jeriʼ, ri e textos riʼ kkiya nim kubʼsal kʼuʼx chawe:

▪ «Ri Ajawaxel naqaj kʼo wi che kitoʼtajisaxik ri ubʼanom chʼaqataq ri kanimaʼ, kitzaqom kʼut ri eyebʼal kʼuxaj» (Sal. 34:18, 19).

▪ «Are taq kʼi taq chomanik kkiya kibʼ pa nujolom, ri lal kkuʼbʼisaj la nukʼuʼx xuqujeʼ kyaʼ la nukikotemal» (Sal. 94:19).

▪ «Ri Qajaw Jesucristo xuqujeʼ ri Dios qaTat xujuloqʼoqʼej, xuya kuʼbʼisabʼal qakʼuʼx ri man kkʼis taj, xuya utzalaj kuʼlbʼal qakʼuʼx rumal ri utoqʼobʼ. Areʼ ri areʼ kukuʼbʼisaj ikʼuʼx, xuqujeʼ kuya ichuqʼabʼ» (2 Tes. 2:16, 17).

(Romanos 15:5) Ri Dios ri kuya chqe chi kqachʼij ri kʼax, ri kukuʼbʼisaj qakʼuʼx, chuyaʼ bʼaʼ chiwe chi kkʼojiʼ xa jun animaʼ chixoʼl, jeʼ jas ri ubʼeyaʼl ri Cristo Jesús.

w16.04-S 14 párr. 5

«Chiyaʼ bʼaʼ chi kiwetaʼmaj kichʼij ronojel uwach kʼax, rech kixux tzʼaqat»

5 Ktaʼ chuqʼabʼ che ri Jehová. Rumal che are «ri Dios ri kuya chqe chi kqachʼij ri kʼax, ri kukuʼbʼisaj qakʼuʼx» (Rom. 15:5). Xaq xiw areʼ qas kuchʼobʼo ri e kʼax kqariqo, ri kqanaʼo, ri kʼo chqaxukut xuqujeʼ ri qas qabʼantajik. Rumal laʼ, areʼ qas kkunik kojutoʼ rech kqachʼij ri e kʼax. Ri Biblia kubʼij che kuya ri kkirayij ri e upatanelabʼ xuqujeʼ «are taq kkitzʼonoj ri utobʼanik, keʼutoʼ, keʼukolo» (Sal. 145:19). Are kʼu, ¿jas kubʼan che uyaʼik qachuqʼabʼ rech kqachʼij ri e kʼax are chiʼ kqataʼ che pa chʼawem?

(Romanos 15:13) Ri Dios ri kukuʼbʼisaj qakʼuʼx chunojisaj ta ri iwanimaʼ rukʼ nimalaj kikotemal, chkʼojiʼ ta jamaril chixoʼl rumal ri ikojonik. Jeriʼ qas kkuʼbʼiʼ ikʼuʼx chrij ri Dios rumal ri ukunem ri Ruxlabal ri Dios.

w14-S 15/6 14 párr. 11

«Chaloqʼoqʼej ri Ajawaxel aDios»

11 Jehová kutzujuj chqe jun kubʼsal kʼuʼx nojinaq che kikotemal xuqujeʼ jamaril (Rom. 15:13). Ri kubʼsal kʼuʼx che kqariq jun kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik kojutoʼ rech kqachʼij ri e kʼax. Ri ungidos che pa sukʼilal kekamik kkiriq ri «corona re ri kʼaslemal» pa ri kaj (Apoc. 2:10). Ri e nikʼaj chik sukʼ patanelabʼ rech ri Jehová kkiriq ri kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik cho ri kotzʼiʼjalaj uwach Ulew (Luc. 23:43). ¿Jas kubʼan ri e tzujunik riʼ chqe? ¿La kubʼano che kqanaʼ kikotemal, jororibʼal xuqujeʼ loqʼoqʼenik che ri Dios, che kuya «ronojel utzalaj sipanik, ronojel tzʼaqatalaj sipanik»? (Sant. 1:17.)

Chqatzukuj jeʼlalaj taq pixabʼ

(Romanos 15:27) Jewaʼ kkaj kkibʼano. Kʼo kikʼas kukʼ ri e aj Jerusalén rumal rech chi ri man aj judeyibʼ taj kikʼamom ke ri jastaq aj uxlabʼal chke ri aj judeyibʼ. Utz chi ri e areʼ kekitoʼ na ri aj judeyibʼ rukʼ ri jastaq ke.

w89-S 1/12 24 párr. 3

«Kkikʼutu we qastzij kʼo loqʼoqʼebʼal kikʼuʼx»

Qastzij wi che ri e kachalal che e judíos taj kkaj kkiya tobʼanik chke. Xuqujeʼ kʼo jun kikʼas che nim ubʼanik kukʼ ri cristianos re Jerusalén. ¿La pa Jerusalén ta e petinaq wi ri xkiya ubʼixik ri utzalaj taq tzij chke ri e judíos taj? Are waʼ ri kuchomaj ri Pablo: «Jewaʼ kkaj kkibʼano. Kʼo kikʼas kukʼ ri e aj Jerusalén rumal rech chi ri man aj judeyibʼ taj kikʼamom ke ri jastaq aj uxlabʼal chke ri aj judeyibʼ. Utz chi ri e areʼ kekitoʼ na ri aj judeyibʼ rukʼ ri jastaq ke» (Romanos 15:27).

it-1-S 670 párr. 11

Kʼasaj, ajkʼas

Nikʼaj chik kʼasaj. Pa ri Biblia ri e tzij «kʼasaj« xuqujeʼ «ajkʼas» xaq xiw ta kkojik chi kchʼaw chrij uqajik jun jastaq xaneʼ chrij nikʼaj chi jastaq che rajawaxik kbʼanik. Kbʼix «kʼasaj» che ri tojbʼal che rajawaxik kyaʼ che ri ajchak (Rom 4:4). Ri ajmakibʼ kʼo «kikʼas» kukʼ ri e winaq ri xkibʼan wi kʼax rumal laʼ rajawaxik kkitaʼ sachbʼal kimak. We kqasach kikʼas ri e nikʼaj chik ri Dios xuqujeʼ kusach ri qakʼas oj (Mt 6:12, 14, 15; Lu 13:4). Rumal che rajawaxik kutzijoj ri «utzalaj taq tzij», ri apóstol Pablo xubʼij che kʼo ukʼas kukʼ konojel ri e winaq (Ro 1:14, 15). Ri e cristianos che e judíos taj kʼo kikʼas kukʼ ri cristianos che e judíos re Jerusalén rumal che kumal e areʼ kiriqom utzilal pa ri kikojonik. Rumal laʼ, are chiʼ xkiya tobʼanik chke ri e kachalal judíos che e mebʼaʼ xaq xiw xkikʼut ri rajawaxik kkibʼano (Ro 15:26, 27).

(Romanos 16:25) Chqanimarisaj bʼaʼ uqʼij ri Dios ri kkun che itakʼabʼaxik, jas ri kubʼij pa ri tzij re kolobʼal ibʼ ri kintzijoj, jas kubʼij ri tzij chrij ri Jesucristo, jas ri xqetaʼmaj are taq xekʼut chqawach ri jastaq ri man etaʼmatal ta kan nabʼe, ri man tzijom ta uloq qas are taq majoq ktikiritaj ri uwach Ulew.

it-2-S 708 párr. 5

Uchʼobʼik ri kbʼan na

Ri Mesías o Cristo are ri ijaʼlil tzujum che kubʼano che ketewchix konojel ri e sukʼ taq winaq cho ronojel ri uwach Ulew (Gál 3:8, 14). Ri nabʼe mul che xbʼix ri «ijaʼlil» are chiʼ bʼanom chi ri kʼax pa ri Edén xuqujeʼ chiʼ majaʼ kalax ri Abel (Gé 3:15). Xkʼulmataj wariʼ are chiʼ majaʼ ketaʼmax che ri «awatalik» o kʼutalik are ri ijaʼlil o ri Mesías, xbʼix wariʼ más che cuatro mil junabʼ nabʼe kanoq. Rumal laʼ, kuya kbʼixik che ri «awatalik» xtzijox «ta uloq qas are taq majoq ktikiritaj ri uwach Ulew» (Ro 16:25-27; Ef 1:8-10; 3:4-11).

18-24 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 CORINTIOS 1-3

«¿Jas kraj kubʼij jun winaq aj uxlabʼal o aj uwach Ulew?»

(1 Corintios 2:14) Ri winaq ri man kʼo ta ri Uxlabʼaxel pa ri kanimaʼ man kkikʼam ta ri jastaq ri rech ri Ruxlabʼal ri Dios, xa kʼu konil chke ri e areʼ. Man kekun ta che kichʼobʼik, rumal rech chi aj Uxlabʼal kichʼobʼik.

w18.02-S 19 párrs. 4, 5

¿Jas kraj kubʼij jun winaq aj uxlabʼal?

4 Nabʼe chqilaʼ ri winaq che kʼo ri ruxlabʼal ri aj uwach Ulew rukʼ. Xaq xiw kchoman chrij ri kurayij uwach rumal che xaq kuya bʼe che kkʼojiʼ ri bʼantajik rech wajun uwach Ulew riʼ pa ukʼaslemal. Ri Pablo xukoj ri e tzij chke «ri uxlabʼal ri ktaqan pa kiwiʼ ri man keniman ta che ri Dios» (Efes. 2:2). Rumal wajun uxlabʼal riʼ kʼiʼalaj winaq kkiya bʼe che wajun uwach Ulew riʼ ktaqan pa kiwiʼ xuqujeʼ kkibʼan ke ri kkibʼan ri e nikʼaj chik. Ri kuya wariʼ, are che xaq xiw kkibʼan ri kqaj chkiwach e areʼ xuqujeʼ kkikoj ta kichuqʼabʼ che unimaxik ri e utaqanik ri Dios. Kʼi mul, ri winaq aj uwach Ulew xaq xiw kechoman chrij ri kkichomaj ri winaq chkij xuqujeʼ kuchomaj ri kubʼan che umulixik jastaq rech wajun uwach Ulew riʼ, o kchʼojin chrij ri kuchomaj che yaʼtal che.

5 Ri winaq aj uwach Ulew kubʼan «ri kirayibʼal aj winaq re mak» (Gál. 5:19-21). Pa ri nabʼe uwuj che ri congregación re Corinto, Pablo xubʼij ri nikʼaj chi kibʼantajik ri e winaq riʼ: kkinim kibʼ pa ri kichʼoj ri e nikʼaj chik, kkikoj kichuqʼabʼ rech kikitas ri e winaq, kkibʼij chke ri nikʼaj chik che keniman taj, kkikʼam bʼi kibʼ chuwach qʼatbʼal taq tzij, nim ta kkil ri e qʼatal taq tzij xuqujeʼ más nim kkil ri waʼim xuqujeʼ ri utijik tzam. Xuqujeʼ kkikoj ta kichuqʼabʼ che uxutuxik ri makaj (Prov. 7:21, 22). Ri tijoxel Judas kubʼij che e kʼo jujun winaq «man kʼo ta ri Uxlabʼixel kukʼ» (Jud. 18, 19).

(1 Corintios 2:15, 16) Are kʼu ri winaq aj Uxlabʼal kuqʼat tzij pa kiwiʼ konojel ri jastaq; man kʼo ta kʼu jun kqʼatow tzij puwiʼ areʼ. 16 Kubʼij ri Tzʼibʼatalik: «¿Jachin ta xchʼobʼow ri uchomanik ri Ajawaxel? ¿Jachin ta xtijon ri Ajawaxel? Are kʼu ri uj, kʼo ri chomanik re ri Cristo qukʼ».

w18.02-S 19 párr. 6

¿Jas kraj kubʼij jun winaq aj uxlabʼal?

6 Ri winaq aj uxlabʼal jalan ubʼanik pa ronojel. Sibʼalaj nim kril ri rachilanik rukʼ ri Dios xuqujeʼ kukoj uchuqʼabʼ rech kresaj uwach (Efes. 5:1). Wariʼ kraj kubʼij che kukoj uchuqʼabʼ che junam kchoman rukʼ ri Jehová xuqujeʼ junam kril ri jastaq jas kril areʼ. Areʼ qas kukojo che kʼo Dios. Nim kril ri e utaqanik pa ronojel ri jastaq che kubʼan pa ri ukʼaslemal (Sal. 119:33; 143:10). Kukoj uchuqʼabʼ rech kchakun ri «uwachinik ri Uxlabʼixel» pa ri ukʼaslemal are ta kubʼan «ri kirayibʼal aj winaq re mak» (Gál. 5:22, 23). Rech kqachʼobʼ ri kraj kubʼij ri tzij jun winaq aj uxlabʼal kqil jun kʼutbʼal. Are chiʼ jun winaq sibʼalaj kqaj ri qʼojom chuwach, ri nikʼaj kkibʼij che wajun winaq riʼ sibʼalaj bʼenaq ukʼuʼx chrij ri qʼojom. Junam rukʼ wariʼ, ri winaq che sibʼalaj nim kril ri e jastaq rech ri Dios ri nikʼaj chik kkibʼij che aj uxlabʼal o che nim ukojonik.

w18.02-S 22 párr. 15

¿Jas kraj kubʼij jun winaq aj uxlabʼal?

15 ¿Jas kqabʼan che resaxik uwach ri Cristo pa qajujunal? Ri Biblia kubʼij chqe pa 1 Corintios 2:16 che rajawaxik kkʼojiʼ «ri chomanik re ri Cristo qukʼ». Xuqujeʼ Romanos 15:5 kchʼaw chrij che «kkʼojiʼ xa jun animaʼ» chqaxoʼl «jeʼ jas ri ubʼeyaʼl ri Cristo Jesús». Rumal laʼ, rech kojux junam rukʼ ri Cristo, rajawaxik che kqetaʼmaj ri ubʼantajik, ri uchomanik xuqujeʼ ri xubʼan pa ri ukʼaslemal. Ri más nim xril chuwach apachike jastaq are ri rachilanik rukʼ ri Dios. We kojux junam rukʼ ri Jesús más kojnaqajin riʼ che Jehová. Rumal laʼ are sibʼalaj nim ubʼanik che kojchoman junam rukʼ ri Jesús.

Chqatzukuj jeʼlalaj taq pixabʼ

(1 Corintios 1:20) ¿Jas ta ne kipatan ri kʼo kinoʼj? ¿Jas ta ne kipatan ri ajtijabʼ? ¿Jas ta ne kipatan ri kenaʼw che chomanik chkij ri jastaq re ri uwach Ulew? ¡Ri Dios kʼut ukonirisam ri kinoʼj ri winaq cho ri uwach Ulew!

it-2-S 886 párr. 5

Nojibʼal

Rumal laʼ ri winaq xkixutuj ri tobʼanik che uyaʼom ri Dios rumal ri Cristo jeʼ taneʼ jun jastaq che kʼo ta upatan; pa neʼ ri e kajawinelabʼ kqʼalajinik che kibʼanom ri jastaq rukʼ nojibʼal, kʼa xopan ri qʼij che xkitzayibʼaʼ cho jun cheʼ (1Co 1:18; 2:7, 8). Are kʼu ri Dios, ri areʼ xukʼutu che ri unojibʼal wajun uwach Ulew riʼ qastzij kʼo ta upatan. Xeʼuya ri e ajnoʼjabʼ pa kʼixbʼal are chiʼ xeʼukoj ri jastaq che kʼo ta kinoʼj xuqujeʼ kʼo ta kipatan che ubʼanik ri urayibʼal che kʼo ta kqʼatenik (1Co 1:19-28). Pablo xunaʼtasaj chke ri e cristianos che ri nojibʼal xuqujeʼ ri qʼatal taq tzij rech wajun uwach Ulew riʼ ksachisax na kiwach pa ri petinaq; rumal laʼ, wajun nojibʼal riʼ kʼo ta ubʼanik rukʼ ri utzij ri Dios che xuya ri apóstol (1Co 2:6, 13). Xeʼupixbʼej ri e cristianos re Colosas che kkiya ta bʼe che kesubʼ rumal «ri kinojibʼal ri winaq [fi·lo·so·fí·as, literalmente, «loqʼoqʼebʼal che ri nojibʼal»] miyaʼ iwibʼ chi kixkʼam bʼik kumal ri kkaj kixkisubʼ kumal taq noʼjinik (Col 2:8; chajunamisaj rukʼ Col 2:20-23).

(1 Corintios 2:3-5) Xinkʼojiʼ chixoʼl man rukʼ ta chuqʼabʼ, xaneʼ xinxeʼj wibʼ, sibʼalaj xinbʼirbʼitik. 4 Ri tzij xintzijoj chiwe, man rukʼ ta retaʼmabʼal winaq ri xixinchʼak wi, xaneʼ rumal ri Uxlabʼaxel xuqujeʼ ri ukunem ri Dios. 5 Jewaʼ xinbʼano rech makʼojiʼ ri ikojonik pa kinoʼj ri winaq, xaneʼ pa ri ukunem ri Dios.

w08-S 15/7 27 párr. 6

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj chke ri Corintios

2:3-5. Are chiʼ Pablo xbʼe che utzijoxik ri utzij ri Dios pa Corinto, weneʼ xuchomaj we kkun che uchʼakik jun winaq rech wajun tinamit riʼ che kʼo wi kʼi naqʼatisabʼal xuqujeʼ filosofía griega. Are kʼu xuya ta bʼe che ktaqan ri xibʼiribʼ xuqujeʼ ri tuqaril pa uwiʼ, xaneʼ xubʼan ri chak che xyaʼ che rumal ri Dios. Xuqujeʼ ri oj kqaya ta bʼe che kechʼakan pa qawiʼ ri e jastaq che oj naqʼatal ta che. Junam rukʼ ri Pablo, kqataʼ ri utobʼanik ri Jehová xuqujeʼ kqaya ta kan utzijoxik ri utzalaj taq tzij chrij ri Rajawbʼal ri Dios.

25-31 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 CORINTIOS 4-6

«Jubʼiqʼ chʼam kuchʼamarisaj ronojel ri qʼor»

(1 Corintios 5:1, 2) Qastzij xtatajik chi kʼo jun chiwe kubʼan makunik kukʼ ixoqibʼ, kʼo kʼu ri rixoqil ri utat rukʼ. Ri mak riʼ mawi ne kkibʼan ri man aj judeyibʼ taj. 2 Ri ix kʼut inimarisam iwibʼ. Ri are ta ne kixbʼisonik, iwesam ta kʼu ne chixoʼl ri xbʼanow we etzelal riʼ.

(1 Corintios 5:5-8) Chijachaʼ bʼaʼ ri achi riʼ pa uqʼabʼ ri Satanás rech ksach uwach ri ucuerpo, kkolotaj kʼu na ri ruxlabʼal pa ri uqʼij ri Ajawaxel Jesús. 6 Man utz ta ri unimarisaxik iwibʼ. ¿La ma ta iwetaʼm chi ri jubʼiqʼ chʼam kuchʼamarisaj ronojel ri qʼor? 7 Chiwesaj bʼaʼ ri ojer chʼam, rech kixux kʼakʼ qʼor, ri man kʼo ta chʼam rukʼ, je jas ri ibʼanik. Ri qachij re ri okʼowem are ri Cristo, ri xkam che tabʼal toqʼobʼ cho ri Dios rumal qech. 8 Jeʼ kʼu riʼ, chqabʼanaʼ ri nimaqʼij re ri okʼowem, man rukʼ ta ri ojer chʼam, mawi rukʼ ri chʼam re itzelal, re ubʼanik itzel taq jastaq. Xaneʼ chqabʼanaʼ rukʼ kaxlanwa ri man kʼo ta chʼam rukʼ. Man rukʼ ta kebʼ qanimaʼ, xaneʼ rukʼ qastzij.

(1 Corintios 5:13) Are kʼu ri winaq ri man e kojonelabʼ taj, are ri Dios riʼ kqʼatow na tzij pa kiwiʼ. Chiwesaj bʼaʼ ri ajmak riʼ chixoʼl.

it-2-S 212

Chʼam

Ri apóstol Pablo xuqujeʼ xukoj wajun kʼutbʼal are chiʼ xubʼij che kesax jun achi inmoral pa ri congregación cristiana re Corinto. Xubʼij: «¿La ma ta iwetaʼm chi ri jubʼiqʼ chʼam kuchʼamarisaj ronojel ri qʼor? Chiwesaj bʼaʼ ri ojer chʼam, rech kixux kʼakʼ qʼor, ri man kʼo ta chʼam rukʼ, jeʼ jas ri ibʼanik. Ri qachij re ri okʼowem are ri Cristo». Tekʼuriʼ xubʼij ri qas kuya ubʼixik ri «chʼam»: «Jeʼ kʼu riʼ, chqabʼanaʼ ri nimaqʼij re ri okʼowem, man rukʼ ta ri ojer chʼam, mawi rukʼ ri chʼam re itzelal, re ubʼanik itzel taq jastaq. Xaneʼ chqabʼanaʼ rukʼ kaxlanwa ri man kʼo ta chʼam rukʼ. Man rukʼ ta kebʼ qanimaʼ, xaneʼ rukʼ qastzij» (1Co 5:6-8). Pa wajun texto riʼ Pablo xukoj jun etal are chiʼ xtzijon chrij ri nimaqʼij judía re ri kaxlanwa che kʼo ta chʼam rukʼ, che kbʼanik are chiʼ bʼanom chi ri nimaqʼij re ri Pascua. Junam rukʼ jubʼiqʼ chʼam kuchʼamirisaj ronojel ri qʼor re ri kaxlanwa, ronojel ri congregación kux tzʼil chuwach Jehová we kesax ta bʼi ri achi inmoral. Junam kukʼ ri israelitas utz taj che kʼo chʼam kukʼ pa ri nimaqʼij, ri cristianos rajawaxik che kkesaj bʼi ri «chʼam» pa ri congregación.

it-2-S 972

Satanás

¿Jas kraj kubʼij kjach jun winaq «pa uqʼabʼ ri Satanás rech ksach uwach ri ucuerpo»?

Are chiʼ ri apóstol Pablo xuya taqanik che ri congregación re Corinto chrij ri kbʼan che jun achiʼ re ri congregación che tajin krukʼaj ribʼ rukʼ ri rixoqil ri utat, xubʼij: «Chijachaʼ bʼaʼ ri achi riʼ pa uqʼabʼ ri Satanás rech ksach uwach ri ucuerpo» (1Co 5:5). Are jun taqanik che kesax bʼi ri winaq riʼ pa ri congregación xuqujeʼ che kʼo ta jun achilanik kbʼan rukʼ (1Co 5:13). Are chiʼ kubʼij che kjach pa uqʼabʼ ri Satanás kraj kubʼij che kel bʼi pa ri congregación, kux junam kukʼ ri más winaq che e kʼo pa uqʼabʼ Satanás che are ri dios xuqujeʼ ajawinel pa kiwiʼ. Wajun achi riʼ junam rukʼ «jubʼiqʼ chʼam» pa «ronojel ri qʼor» che kubʼan kʼax che ri congregación; are chiʼ kesax bʼi ri achi riʼ, ri congregación, che aj uxlabʼal, kusachisaj uwach ri mak che kʼo chuxoʼl (1Co 5:6, 7). Junam rukʼ, Pablo xujach ri Himeneo xuqujeʼ Alejandro pa uqʼabʼ ri Satanás, rumal che kixutum ri kojonik xuqujeʼ jun chʼajchʼoj retaʼmabʼal kʼuʼx rumal laʼ kiriqom kʼax pa ri kikojonik (1Ti 1:20).

(1 Corintios 5:9-11) Xintzʼibʼaj bʼik chiwe pa ri wuj chi rajawaxik kitas iwibʼ chkij ri kemakun kukʼ ixoqibʼ achijabʼ. 10 Man kinbʼij ta kʼut chi kitas iwibʼ chkij ri winaq aj uwach Ulew ri kemakun kukʼ ixoqibʼ achijabʼ, o ri kkirayij ri jastaq ke nikʼaj winaq chik, o ri elaqʼomabʼ, o ri kekiqʼijilaj taq diosibʼ. We ta jeriʼ, rajawaxik ta riʼ kixel bʼik cho ri uwach Ulew. 11 Ri nutzʼibʼam bʼik chiwe, chi rajawaxik kitas iwibʼ chrij ri jun ri rukʼam ri bʼiʼaj aj achalal, we kʼu kubʼan makunik kukʼ ixoqibʼ achijabʼ, o we kurayij ri jastaq ke nikʼaj winaq chik, o we keʼuqʼijilaj taq diosibʼ, o we kyoqʼonik, o we kqʼabʼarik, o we elaqʼom. Ri je ubʼanik waʼ, mixwaʼ ne rukʼ.

lvs-S 241, nota

Resaxik bʼi ri ajmak

Are chiʼ jun cristiano kubʼan jun nimalaj makaj are kʼu kuya ta kan ubʼanik ri makaj o kraj taj kunimaj ri sukʼ taq utaqanik ri Jehová, kuya taj kkanaj na pa ri congregación. Rajawaxik kesax bʼik. Are chiʼ esam chi bʼik, qonojel kqaya kan ri qachilanik rukʼ xuqujeʼ kqachʼabʼej ta chik (1 Corintios 5:11; 2 Juan 9-11). Are chiʼ kbʼan wariʼ kchajix ri ubʼiʼ ri Jehová xuqujeʼ ri congregación (1 Corintios 5:6). Xuqujeʼ are jun kʼajisabʼal wachaj che kutoʼ ri ajmak rech weneʼ kraj ktzalij rukʼ Jehová (Lucas 15:17).

▸ Capítulo 3, párrafo 19

Chqatzukuj jeʼlalaj taq pixabʼ

(1 Corintios 4:9) Kinchomaj kʼut chi ri Dios ubʼanom chqe uj ri uj taqomxenlabʼ chi uj kʼisbʼal ke konojel, jeʼ ta neʼ xqʼatataj tzij pa qawiʼ chi kojkamisaxik. Uj kaʼyebʼal chkiwach konojel ri e kʼo cho ri uwach Ulew, ri taqoʼnibʼ aj chikaj xuqujeʼ konojel ri winaq.

w09-S 15/5 24 párr. 16

Ri e ángeles: «e uxlabʼal ri e kʼo pa ri patanijik»

16 Ri Biblia kukʼutu che, ri e cristianos che keqʼax pa jun kʼax e «kaʼyebʼal chkiwach konojel» ri ángeles (1 Cor. 4:9). E areʼ kkil ri qabʼantajik xuqujeʼ sibʼalaj kekikotik are chi kkil ri qasukʼilal. Xuqujeʼ sibʼalaj kekikotik are chiʼ jun ajmak kuya kan ubʼanik ri umak (Luc. 15:10). Kʼo jun bʼantajik re ri kikʼaslemal ri qachalal ixoqibʼ che qas nim kkil wi ri e ángeles. Ri Biblia kubʼij che «ri ixoq kkʼojiʼ jun etal che ri ujolom chi kʼo chuxeʼ taqanik, rumal kech ri taqoʼnibʼ aj chikaj» (1 Cor. 11:3, 10). Rumal laʼ, ri ángeles kekikotik are chiʼ ri qachalal ixoqibʼ, junam kukʼ ri más patanelabʼ re ri Dios, kekʼojiʼ chuxeʼ ri utaqanik. Ri qanimanik kux jun kʼutbʼal chke ri ángeles re ri Jehová.

(1 Corintios 6:3) ¿La ma ta iwetaʼm chi kqʼat na tzij pa kiwiʼ ri taqoʼn aj chikaj? ¡E ta kʼu lo ri jastaq re we kʼaslemal riʼ!

it-2-S 216

Taqanik

Taqanik yaʼom chke ri ángeles. Ri ángeles, nim kibʼanik chkiwach ri winaq, e kʼo chuxeʼ ri e utaqanik ri Dios (Heb 1:7, 14; Sl 104:4). Jehová xuqujeʼ xuya taqanik xuqujeʼ pixabʼ che ri ukʼulel, ri Satanás (Job 1:12; 2:6). Ri arcángel Miguel xutoʼ ri ukʼolbʼal ri Jehová che are ri Nimalaj Qʼatal tzij, are chiʼ ri Itzel xraj xchʼojin rukʼ, xubʼij: «Ri [Jehová] chatyajowoq» (Jud 9; chajunamaj rukʼ Zac 3:2). Jehová Dios e uyaʼom ri ángeles chuxeʼ ri utaqanik xuqujeʼ ujuluwem ri Jesucristo (Heb 1:6; 1Pe 3:22; Mt 13:41; 25:31; Flp 2:9-11). Rukʼ ri utaqanik ri Jesús, xtaq bʼi jun ángel che utoʼik ri Juan (Apoc. 1:1). Pa 1 Corintios 6:3 ri apóstol Pablo kubʼij che ri e rachalal ri Cristo kkiqʼat tzij pa kiwiʼ ri ángeles, che kraj kubʼij ketobʼan che uqʼatik tzij pa kiwiʼ ri itzel taq uxlabʼal.

    E wuj pa quiché (1993-2025)
    Uk'isik sesión
    Umajixik sesión
    • quiché
    • Chataqa b'ik
    • Ri qas utz kawilo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ri kta' chawe rech kakojo
    • Keta'max ta ri xatz'ib'aj
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Umajixik sesión
    Chataqa b'ik