Cristiänunö Kawakunapaq y Yachatsikunapaq Reunionchö Yachakunapaq këkunata leyishun
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SETIEMBRI 4-10
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | ESTER 1, 2
“Esternö humildi kanëkipaq kallpachakuy”
Problëmakunapa pasëkarpis puëdintsikmi humildilla këta
11 Jina nunakuna alläpa alabapämashqapis, humildi kënintsikqa pruëbamanmi churakärinman. Tsëmi Esterta pasarqan. Pëqa Persia nacionchö alläpa shumaqllan warmim karqan. Y reypa rikëninchö alli këta munaq shipashkunatawanmi, mas shumaqllan kayänampaq juk watapa imëkata rurar atiendiyarqan. Peru tsëqa manam kikinllaman pensaq warmiman tikratsirqantsu. Warmimpaq rey akrëkaptimpis, pëqa humildi, alli y respetakoq karninmi sïguirqan (Ester 2:9, 12, 15, 17).
Diospa markantam defendirqan
15 Esterpaq parlar sïguishun. Reypa nöpanman yëkunan junaq chäriptinqa, puëdinmanmi karqan mas allin kaq aläjakunata churakïta. Peru qollmi shonqu karmi Hegai qonqanllata churakurqan (Est. 2:15). Itsachi pensarqan reypa shonqumpaqnö kanampaqqa shumaqllan kanqanllatsu yanapanampaq kaqta, sinöqa qollmi shonquyoq kë y yachanëpaq kë alläpa precisanqanta, y tsënö këqa manam palaciuchö këkaqkunachöqa kaqtsu. ¿Allitaku pensarqan?
Problëmakunapa pasëkarpis puëdintsikmi humildilla këta
12 Humildi karninqa, vistikïnintsikwan y portakïnintsikwanmi rikätsikushun wakinkunata y kikintsiktapis respetakunqantsikta. Precisaq këta o nunakuna alabamänata ashinantsikpa rantinqa, “tranquïlu y yachanëpaq” këtam procuranantsik (leyi 1 Pëdru 3:3, 4; Jeremïas 9:23, 24). Humildi mana kashqaqa, parlakïnintsik y portakïnintsikmi imë karpis rikätsikunqa kikintsikpaq imata pensanqantsikta. Këman pensari: ¿ruranqantsikpita, yachanqantsikpita o pitapis reqinqantsikpita precisaqtanö rikämänataku munantsik? ¿O jukkuna yanapëkämashqapis, japallantsiklla juk precisaqta ruranqantsikta pensayänantaku munantsik? Jesusman pensarishun: nunakuna alabapäyänampaq imëkatam pëqa yachëninwan rurëta puëdinman karqan, peru manam tsëtatsu rurarqan. Tsëpa rantinqa, Diospa Palabranllapitam parlarqan, porqui manam munarqantsu nunakuna alabapäyänanta. Sinöqa, Jehovällata alabayänantam imëpis munarqan (Juan 8:28).
Imakunata yachakunqantsik
¿Musyarqëkiku?
Unë qellqayanqanchömi, Marduka o españolchöqa Mardoqueu jutiyoq nunapaq parlanqanta tariyarqan. Pëqa Süsa markachömi imëkata rikar yanapakurqan, y capazchi contador karqan. Tsë tariyanqampaq parlarmi, tsë kinrëchö pasakunqanta alli musyaq Arthur Ungnad nuna kënö nirqan: “Biblia ninqampita masqa tsëllachömi Mardoqueupaq parlan”.
Arthur Ungnad tsënö ninqampita kananyaqqa, persa idiömachö unë qellqayanqantam atskata traduciyashqa. Tsëkunachömi këkan Persëpolis markachö tariyanqan unë qellqayanqankunapis. Tsëtaqa markapa murällankunapa amänunchömi, qellëta churayänan cuartu kanqanchö tariyarqan. Tsë unë qellqayanqankunaqa, elamïta idiömachömi qellqarëkan y Jerjes I gobernanqan witsampitam kayan. Tsëchöqa Ester libruchö yureq wakin jutikunam qellqarëkan.
Persëpolis markachö tariyanqan unë qellqayanqanchömi, atska kuti Marduka jutiyoq nunapaq parlan. Pëqa Jerjes I gobernanqan witsanmi, Süsa palaciuchö leyta qellqaq karqan. Juk kaqchönam Marduka traductor kanqanta willakun. Tsënö ninqanqa, Bibliachö Mardoqueupaq ninqanwanmi igualan. Mardoqueuqa Asuëru (Jerjes I) gobernanqan witsanmi, cortinchö carguyoq nuna karqan. Pëqa Süsa markachömi palaciu punkuchö imëpis jamakoq, y capazchi ishkë idiömallatapis parlarqan (Est. 2:19, 21; 3:3). Tsë punkuqa jatun edificiunömi karqan, y tsë cortichömi carguyoq nunakuna trabajayaq.
Rikanqantsiknöpis unë qellqayanqanchö Marduka nunapaq willakunqanqa, Ester libruchö Mardoqueupaq willakunqanwanmi igualan. Ishkanmi tsë tiempullachö y tsë markallachö kawayarqan, y ishkanmi tsë markallachö carguyoq kayarqan. Tsë llapanmi rikätsikun Marduka o Mardoqueu nirqa, capaz tsë nunallapaq parlëkanqanta.
SETIEMBRI 11-17
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | ESTER 3-5
“Jukkunata yanapashun Diosta mas alli sirwiyänampaq”
it-2-S päg. 313 pärr. 7
Mardoqueu
Manam Hamanpa puntanman qonqurikuyta munarqantsu. Gobernaq Asuëruqa, Agagpa kastan Hamedätapa tsurin Hamantam wakin gobernadorkunapita mas puëdeqta tikratsirqan, y Hamanpa nöpanman llapan nunakuna qonqurikuyänampaqmi mandakurqan. Peru Mardoqueuqa manam Hamanpa puntanman qonqurikuyta munarqantsu, tsëchömi Hamanqa cuentata qokurqan Mardoqueuqa judïu nuna kanqanta (Est 3:1-4). Mardoqueuqa Jehoväta adorarmi tsëta rurëta munarqantsu. Israelïtakunaqa gobernantikunata respetayanqanta rikätsikurmi puntanman qonqurikuyaq, peru kë cäsuchöqa, Hamanpa puntanman Mardoqueu qonqurikuptinqa pëta adorëkaq cuentachi kanman karqan (2Sa 14:4; 18:28; 1Re 1:16). Peru manam tsëllatsu, Hamanqa capazchi amalequïta nuna karqan, y Jehoväqa “amalequïta nunakunawan y tsëpita yureq kastankunawan” imëpis guërrachö kanampaq kaqtam nirqan (Ex 17:16). Tsëmi Mardoqueuqa amalequïtakunapaq Jehovä imata pensanqanta musyar Hamanpa puntanman qonqurikurqantsu.
it-2-S päg. 313 pärr. 9
Mardoqueu
Diospa sirweqninkunatam defendirqan. Hamanpa culpanrëkurmi gobernanti Asuëruqa llapan judïukunata ushakätsiyänampaq mandakushqa karqan, y tsë tiempuchömi Esterqa reina këman charqan, tsëmi Mardoqueuqa cuentata qokurqan judïukunata salvananrëkur reina këman chänanta Jehovä permitishqa kanqanta. Tsëtam Mardoqueuqa Esterta nirqan, y judïukuna salvakuyänampaq gobernantita rogakunampaqmi nirqan. Esterqa vïdan peligruchö kanan kaptimpis, Mardoqueu ninqantam rurarqan (Est 4:7–5:2).
ia pägk. 152, 153 pärrk. 22, 23
Diospa markantam defendirqan
22 Tsë mensäjita reyna Ester chaskirirqa alläpam mantsakarqan. Tsëpinqa imëpitapis masmi Jehoväman markäkïnin pruëbaman churakarqan, y alläpa mantsakashqa këkanqantam Mardoqueuta musyatsirqan. ¿Imanirtaq alläpa mantsakashqa këkarqan? Prïmunta yarpätsinqannöpis, Persia nacionpa leyninqa mandakoq mana qayëkätsiyaptin reypa nöpanman yëkoqtaqa wanutsiyänampaqmi. Tsë leyta pipis mana wiyakur reypa nöpanman yëkoqkunaqa shuyäyaq örupita väranta pallarkur rey perdonëkunanllatanam. Peru ¿Esterqa sëgurutsuraq karqan Asuëru perdonanampaq kaqta? Musyanqantsiknömi, Vastitapis manam ni ichikllapis ankuparqantsu (llakiparqantsu) qayëkätsiptin mana cäsunqampita. Jinamampis juk killanam reyqa Esterta rikëninman qayatsishqatsu karqan, y tsëqa itsapis rikätsikoq reyqa puntatanönatsu kuyanqanta (Est. 4:9-11).
23 Prïmampa markäkïninta mas jatunyätsinanrëkurmi Mardoqueuqa cläru contestarqan. Pëpa yanapakïninwan karnin o juknöpa karpis Jehoväqa judïukunata libranampaq kaqtam shonqupita patsë nirqan. Nïkurmi cläru willarqan judïukunata wanutsir qallëkuyaptinqa kikimpis mana salvakunampaq kaqta. Tsënömi Mardoqueuqa rikätsikurqan awnikïninkunata cumpleq y markanta ushakätsiyänanta ni imëpis mana jaqeq Jehoväman llapan shonqunman markäkunqanta (Jos. 23:14). Y ushanampaqnam Esterta kënö tapurqan: “¿Pitaq musyan?, itsa qamqa reyna këman charqunki kënö tiempuchö yanapakunëkipaq” (Est. 4:12-14). ¡Mardoqueuqa alläpam markäkurqan Diosman! ¿Pënöku noqantsikpis markäkuntsik? (Prov. 3:5, 6).
Imakunata yachakunqantsik
kr-S päg. 160 pärr. 14
Diosta libri sirwinapaqmi imëkata rurantsik
14 Ester y Mardoqueu kawayanqan tiempuchönöllam, kanan witsampis Testïgukunapaqqa fäciltsu Jehoväta libri sirwiyänampaq (Est. 4:13-16). Qamqa, ¿imanötan yanapakunkiman? Diosta sirwiyanqanrëkur carcelashqa wawqi panikunapaq kutin kutin Diosman mañakurninmi. Tsënö mañakunqantsikqa carcelashqa y sufrikaq wawqi panikunatam yanapanqa (leyi Santiägu 5:16). Mañakunqantsikta Teyta Dios wiyanqantaqa cläru rikantsik cortikunachö juiciukunata ganashqa karmi (Heb. 13:18, 19).
SETIEMBRI 18-24
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | ESTER 6-8
“Esternö parlakuyta yachakushun”
Yachëyoq, mana mantsakoq y wakimpa biennin asheqmi karqan
15 Ester pacienciakoq karnin reyta parlapänampaq juk junaq masraq shuyanqanyaqmi, Hamanqa mana musyashllapa kikimpa wanïnimpaq alistapakun. Itsachi reypa pununënintaqa kikin Jehovä qochirirqan (Prov. 21:1). Tsëchi Bibliaqa nimantsik Diosnintsik yanapamänata ‘shuyänantsik’ precisanqanta (leyi Miquëas 7:7). Problëmantsikkunata Diospa makinchö jaqishqaqa, itsa ichikllapis mana pensanqantsiknö altsanapaq yanaparamäshun.
Mana mantsakoqmi karqan y parlakurqanmi
16 Esterqa manam alläpaqa nunanta shuyarätsintsu, tsëmi ishkë kaq jatun mikïchö llapanta willarin. Peru ¿imanötaq tsëta ruran? Kikin reymi yapë tapurin imata mañakïta munanqanta, tsëmi Esterpaqqa alläpa sasanatsu parlanampaq (Est. 7:2). ‘Parlanan tiempum’ chärishqa.
Yachëyoq, mana mantsakoq y wakimpa biennin asheqmi karqan
17 Peru ¿imatataq Esterqa ruran reyta manaraq contestarnin? Shonqunllachömi Diosman mañakurin. Y nïkurnam mana mantsashpa kënö nin: “Reyllä, rikënikichö alli kallaptïqa, y reylläpaq allinö kaptinqa, kawënïta qoykallämänëkipaqmi mañakullaq y markäta salvëkullänëkipaqmi rogakullaq” (Est. 7:3). Këchö ninqannöpis, Esterqa clärum reyta musyatsin decidinqanta respetanampaq kaqta. ¡Imanö jukläyam karqan nunanta ardëpa penqakatseq reyna Vastipitaqa! (Est. 1:10-12.) Jina Esterqa manam nunanta penqakatsintsu Hamanman markäkunqan mana alli kanqanta rikätsirnin. Tsëpa rantinqa, kawënin peligruchö kaptin rogakunqantam rikätsin.
Yachëyoq, mana mantsakoq y wakimpa biennin asheqmi karqan
18 Ester yachëllapa rogakunqanqa reypa shonquyaqmi chärin y yarpachakaratsinmi. Tsënam ¿imanirtaq reynata wanutsita munëkäyan? nin. Y Esternam kënö nin: “Noqatawan markätaqa ushakätsiyämänampaq y wanutsiyämänampaqmi rantikëkayämashqa. Sirwipakoq kayänällapaq rantikayämashqa kaptinqa upällachi kaköman karqan. Peru reypaq mana alli kaptinmi kë llakikïqa ichikllapaqtsu” (Est. 7:4). Rikanqantsiknöpis, Esterqa clärum willan ima problëmapa pasëkanqanta, peru sirwipakoq kayänanllapaq pëwan markan rantikushqa karqa upälla kakunampaq kaqtam nin. Judïukunata ushakätsita munayanqanqa reytapis llakitsinan kaptinmi upällallaqa kakuntsu.
19 Esterqa yachëllapa y respëtuwanmi tsë problëmapita reyta parlaparqan. Tsënö ruranqanmi yachatsimantsik juk problëmapita kuyashqa kastantsikta o autoridäyoq nunata imëllapis parlapänantsik kaptinqa, pacienciakoq, respetakoq y cläru parlakoq kanantsik precisanqanta (Prov. 16:21, 23)
Imakunata yachakunqantsik
w06-S 1/3 päg. 11 pärr. 1
Ester librupita yachakunapaq
7:4. Judïukunata ushakätsiyanqanqa, ¿imanirtan gobernaq Asuërupaq mana alli kanman karqan? Esterqa yachëllapam gobernanti Asuëruta rikätsirqan judïukunata ushakätsiyaptinqa kikimpaq mana alli kanampaq kaqta. Peru esclävutanö rantikuyaptinqa pëpaq mas alli kanampaq kaqtam nirqan. Hamanqa judïukunata ushakätsiyänampaqmi trescientus cuarenta y dos mil kïlus pläta qellëta änikushqa karqan, peru esclävu kayänampaq rantikurqa tsëpitapis mastam gobernanti Asuëruqa gananman karqan. Judïukunata ushakätsiyaptinqa reinantapis gobernantiqa oqrarinmanmi karqan.
25 DE SETIEMBRIPITA 1 DE OCTUBRIYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | ESTER 9, 10
“Carguyoq kanqantam utilizarqan jukkunata yanapanampaq”
it-2-S päg. 314 pärr. 3
Mardoqueu
Mardoqueuqa Hamanpa rantinmi llapan gobernadorkunapita mas puëdeq tikrarqan, y gobernanti Asuëruqa sellakuna sortijantam Mardoqueuta entregarqan documentukunata sellanampaq. Asuëruqa Hamanpa llapan imëkantam Esterta entregarqan, y Esternam Mardoqueupa cargunman llapanta churarqan. Tsëpitanam Mardoqueuqa juk mushoq leyta qellqatsirqan, tsë leychömi judïukuna defendikuyänampaq mandakurqan. Tsë leymi judïukunata yanaparqan pelyar salvakuyänampaq. Persia nacion provinciakunachö kawaq nunakunaqa judïukunatam yanapayarqan. Tsë leyqa adar niyanqan killa trëci kaq junaqmi välir qallarqan, y judïukunaqa listunam këkäyarqan defendikuyänampaq. Autoridäkunapis Mardoqueu autoridäyoq kaptinmi judïukunapa favornin churakäyarqan. Susa markachöqa juk junaq masran pelyayarqan. Entëru Persa nacionchö y provinciankunachömi 75 milpitapis masta judïukunapa chikeqninkunata wanutsiyarqan, y Hamanpa chunka tsurinkunatapis wanutsiyarqanmi (Est 8:1–9:18). Reina Esterwan Mardoqueuqa cada wata adar killachö catorci y quinci junaqkuna fiestata rurayänampaqmi mandakuyarqan, tsë fiestatam “Purim” nir reqiyarqan. Tsë junaqkunaqa llakikuyänampa rantinmi kushikuyarqan, mikupakuyarqan, imëkata qaranakuyarqan y waktsakunapaqpis qarëkunatam apatsiyarqan. Judïukunaqa, kikinkuna, tsëpita yureq tsurinkuna y judïu tikraqkuna tsë fiestata imëpis rurayänampaqmi änikuyarqan. Asuëru gobernanqan markakunachöqa, Mardoqueum pëpa qepanman mas reqishqa nuna karqan. Tsëmi judïu mayinkunaqa alläpa respetayarqan. Mardoqueuqa marka mayinkuna alli kawakuyänampaqmi imëkata rurar sïguirqan (Est 9:19-22, 27-32; 10:2, 3).
it-2-S päg. 765 pärr. 1
Purim
¿Imanirtan tsë fiestata rurayarqan? Estudiashqa nunakunam niyan Purim fiestataqa unë judïukuna celebrayanqannönatsu kanan witsan celebrayanqanta. Mardoqueuwan Esterqa Jehovä Diostam sirwiyarqan, y tsë fiestataqa patsätsiyarqan Jehoväta agradecikuyanqanta y respetayanqanta rikätsikuyänampaqmi. Jehovä mandakunqanta Mardoqueu cäsukunqampitam chikeqninkunaqa judïukunata ushakätsita munayarqan, tsëmi Jehovä Diosqa judïukunata salvarqan. Capazchi Hamanqa amalequïta nuna karqan, y Jehoväqa amalequïtakunata maldicir ushakätsinampaq kaqtam nirqan. Mardoqueuqa Dios mandakunqantam cäsukoq, tsëmi Hamanpa puntanman qonqurikurqantsu (Est 3:2, 5; Ex 17:14-16). Mardoqueuqa judïukunata Jehovä salvanampaq kaqman confiakurmi Esterta imata ruranampaq kaqta nirqan (Est 4:14). Esterqa mikoq ëwanampaq gobernanti Asuëruta invitanqan junaqyaqmi Diosman mañakur y ayunar imatapis mikurqantsu, tsëmi rikätsikun Dios yanapanampaq kaqman confiakunqanta (Est 4:16).
cl-S pägk. 101, 102 pärrk. 12, 13
Autoridäyoq karqa Diosnintsikpita yachakushun
12 Jehoväqa congregacionkunata dirigiyänampaqmi anciänukunata churashqa (Hebrëus 13:17). Kë anciänukunaqa congregacionchö wawqi panikunatam Diosnintsik munanqannö cuidayänan y Jehoväwan amïgu kayänampaqmi yanapayänan. Peru ¿anciänukunaqa wawqi panikunata patronnin tukurku tratayanman? ¡Manam! Tsëpa rantinqa humildim kayänan, y wawqi panikunata imanö tratayänanta Jehovä shuyaranqantam entiendiyänan (1 Pëdru 5:2, 3). Bibliachömi kënö nin: “Musyayanqëkinöpis Tsurimpa yawarninwan rantinqan Diospa congregacionninchö këkaqkunata cuidayänëkipaqmi, santu espïrituqa anciänu kayänëkipaq churayäshurqunki” (Hëchus 20:28). Këmi rikätsikun anciänukunaqa Teyta Diospa üshannö kaqkunata shumaq kuyëllapa tratayänampaq.
13 Këllaman pensari: juk amïguyki alläpa valoranqan y cuestaq cösasninta cuidanëkipaq nishuptikiqa, tsë cösasnintaqa allichi cuidankiman aw. Tsënöllam Teyta Diospis alläpa valoranqan ‘üshankunata’ o congregacionchö wawqi panikunata shumaq cuidayänampaq anciänukunata nin (Juan 21:16, 17). Jehoväqa pëkunarëkurmi japallan Tsurin Jesucristu wanunanta permitirqan, tsënömi alläpa chaninta pagakurqan. Manam ni pï tsënö alläpa chanintaqa ni imapaq ni pipaq pagakushqatsu. Y tsëta musyarmi anciänukunaqa Jehoväpa üshankunata shumaq kuyëllapa cuidayan.
Imakunata yachakunqantsik
w06-S 1/3 päg. 11 pärr. 4
Ester librupita yachakunapaq
9:10, 15, 16. Ley permitikaptinqa, ¿imanirtan judïukunaqa guërrata ganarir chikeqninkunapa imëkankunata quedatsikuyarqantsu? Judïukunaqa defendikuyänampaqmi pelyayarqan y manam rïcuyëta munartsu, tsëmi chikeqninkunapa imankunatapis apayarqantsu.
OCTUBRI 2-8
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 1-3
“Jehoväta kuyanqantsikta imëpis rikätsikushun”
Noënö, Danielnö y Jobnö Jehoväman confiakushun y cäsukoq kashun
16 ¿Imakunapataq Jobqa pasarqan? Jobqa alläpa reqishqa, respetashqa y rïcu nunam karqan (Job 1:3; 29:7-16). Tsënö karpis wakinkunapita mas alli kanqanta, ni Diosta mana wananqantaqa manam pensarqantsu. Tsëmi Jehoväqa pëpaq nirqan mana alli rurëkunapita rakikashqa kanqanta y llapan shonqunwan sirwinqanta (Job 1:8).
17 Peru Jobqa illaqpitam waktsayärirqan y wamrankunatapis oqrarirqan. Tsëmi alläpa llakikurnin wanukïtapis munarqan. Y kananqa musyantsikmi tsë llapampita Satanas culpayoq kanqanta (leyi Job 1:9, 10). Satanasqa Jobpaq nirqan interesädulla Diosta sirwinqantam. Tsënö acusanqantaqa Jehoväqa manam ichikllapaqtsu churarqan. Tsëmi rasumpa kuyarnin sirwinqanta rikätsikunampaq Jobta Satanas sufritsinanta permitirqan.
Llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwishun
10 Satanasqa Jobpaq ulikurninqa llapan nunakunapis Diosta rasumpa kuyar mana sirwiyanqantam rikätsikurqan. Porqui vïdantsik peligruchö kaptinqa Diosta sirwita jaqinapaq kaqtam nin (Job 2:4, 5; Rev. 12:10). Satanas tsënö ninqanqa alläpam llakitsimantsik. Peru Jehoväqa musyanmi pëta rasumpa kuyar sirwinqantsikta. Tsëmi permitin Satanas pruëbakunata churamunanta, tsënöpa llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinqantsikta y Satanas ulikoq kanqanta rikätsikunapaq. Jinamampis yanapamänapaqmi Jehoväqa änimantsik (Heb. 13:6). Ciëluchö y Patsachö puëdeq mandakoq Diosnintsik Jehovä yanapamänapaq kaqta musyanqantsikqa, alläpam kushitsimantsik. ¿Imanirtaq llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinantsik? Porqui tsënöpam rikätsikuntsik Satanas ulikoq kanqanta, y Jehovälla alli gobernaq kanqanta. Tsëqa, ¿imataq yanapamäshun llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinapaq? Rikärishun.
Imakunata yachakunqantsik
¿Imatatan yachakuntsik manaraq wanurnin Jesus ninqankunapita?
9 ¿Imatatan Jesus nirqan? Manaraq wanurmi, Jesusqa sinchipa kënö nirqan: “Diosllä, Diosllä, ¿imanirtaq jaqiramarqunki?” (Mat. 27:46). Bibliachöqa manam nintsu Jesus tsëta imanir nishqa kanqanta. Peru ninqampita imata yachakunqantsikta rikärishun. Tsënö nirqa, Salmus 22:1 ninqanchö Dios musyatsikunqantam cumplikarqan. Jina tsënö ninqanqa rikätsikun, Tsurinta Jehovä mana yanapëkanqantam (Job 1:10). Jesusqa clärum entiendirqan, chikeqninkunapa makinchö Teytan jaqishqa kanqanta, tsënöpa pipis mana ruranqannö wanunqanyaq Diosman markäkunqanta rikätsikunampaq. Jina tsëta ninqanwanqa, wanutsiyänampaq imatapis mana rurashqa kanqantam rikätsikurqan.
OCTUBRI 9-15
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 4, 5
“¡Mana rasumpa kaqta willakuyanqampita cuidakushun!”
it-1-S päg. 795
Elifaz
2. Elifazqa Jobpa kiman amïgunkunapitam karqan (Job 2:11). Pëqa temanïtam karqan, y capazchi Esaüpa Elifaz jutiyoq mayor wamrampa kastampita karqan. Tsënö karqa, Abrahanpa y Jobpa kastanchi karqan. Elifazwan kastankunaqa yachaq kayanqampitam allish tukuyaq (Jer 49:7). Jobpa kiman amïgunkunapitaqa Elifazmi mas yachaqnö y respetashqanö rikakurqan, capazchi llapampa mayornin karnin. Pëmi parlar qallarqan y llapampitapis masmi parlarqan.
w05-S 15/9 päg. 26 pärr. 2
Mana alli pensamientukunapita cuidakushun
Elifazqa ima pasanqanta yarparmi kënö willakurqan: “Tsënö këkaptïmi puntäpa imachi pasarirqan. Tsëmi cuerpüchö aqtsäkunapis shärikaskirqan. Tsëpitanam puntächö shäkurqan, peru manam pï kanqanta reqirqätsu. Puntächö imapis shëkaqtanömi rikarqä, y juk rätupam imatapis wiyarqätsu. Tsëpitanam kënö neqta wiyarqä” (Job 4:15, 16). ¿Imatan Elifazta yuripurqan? Manam Diospa angelnintsu yuripurqan. Elifazqa Diospaq, angelkunapaq y Jobpaqmi mana allikunata parlarqan, tsëmi rikätsikun juk demoniu yuripur llutankunata parlapanqanta (Job 4:17, 18). Tsëmi Jehoväqa Elifazta y ishkan amïgunkunata mana allita parlayanqampita corregirqan (Job 42:7). Elifazqa juk demoniupa poderninchömi këkarqan, tsëmi llutanta parlarqan.
w10-S 15/2 päg. 19 pärrk. 5, 6
Diablupa trampankunapita cuidakushun
Elifazqa Jobta watukaq kiman amïgunkunapita jukmi karqan. Pëtaqa Satanasmi utilizarqan nunakunaqa alläpa dëbil kayanqanta y pruëbakunapa pasarqa tsarakuyta mana puëdiyanqanta ninampaq. Tsëmi kënö nirqan: “Patsachö cimientuyoq allpapita rurashqa wayikunachö [o cuerpukunachö] kawaq nunakunanäqa [...] puyunö lapirillapaqmi këkäyan. Patsa waranqampita paqasyanqanyaqmi imëkata sufriyan y pillapis mana musyanqanyaqmi ushakäriyan” (Job 4:19, 20).
Bibliachöqa ‘mitu mankanölla’ kanqantsiktam nin (2 Cor. 4:7). Llapantsikpis Adanpita yurishqa karmi jutsa ruraq kantsik, tsëmi kikintsikllapitaqa tentacionkunachö tsarakuyta puëdishwantsu (Rom. 5:12). Japallantsikta Dios dejaramashqaqa manachi trampakunata Diablu churamuptin tsarakuyta puëdishwantsu. Peru ama qonqashuntsu sirweqninkunataqa Teyta Jehovä yanapanqanta. Jutsa ruraq karpis, Jehoväpaqqa alläpam välintsik (Isa. 43:4). Tsëmi santu espïritunta mañakushqaqa poderninwan yanapamäshun (Lü 11:13). Teyta Dios poderninwan yanapamashqam trampakunata Diablu churamuptin alli tsarakuyta puëdishun (2 Cor. 4:7; Fili. 4:13). Tsëmi ‘alli markäkur o yärakur Diablupa contran’ churakashqaqa Teyta Diosnintsik yanapamäshun (1 Pëd. 5:8-10). ¡Diablutaqa ama mantsashuntsu!
mrt-S 32 kaq, pärrk. 13-17
¿Imanötan mana rasumpa kaqta willakuyanqampita cuidakushwan?
● Pikuna willakayämunqanta y imata willakayämunqantaraq alli musyapakuy
Bibliachömi kënö nin: “Imëkapitapis alli segurakuyë” (1 Tesalonicensis 5:21).
Capazchi imapis pasanqampaq mëtsikaq nunakuna parlayanman o noticiakunachö atska kuti pasatsiyämunman, peru tsë willakayämunqanta ras o sas creikurkunëkipa rantin o pimampis mandanëkipa rantinqa rasumpa o mana rasumpa kanqantaran alli segurakunëki. ¿Imanötan tsëta rurankiman?
Puntataqa pikuna tsëta willakuykäyanqantaran alli musyapakunëki. Hörantaqa noticiata pasatsimoqkuna o emprësakunata dirigeqkunam qellëta ganayänanrëkur o polïtica asunturëkur conviëninqan kaqllata willakayämun. Tsëmi willakayämunqan rasumpa o mana rasumpa kanqanta musyanëkipaqqa wakin noticia willakoqkuna tsëpaq ima niyanqantaraq cuentaman churanëki. Capaz amïguykikunapis mana rasumpa kaqta mensäjipa o Internetpa mandäriyäshunkiman. Ima noticiatapis o ima willakuyanqantapis creinëkipaqqa pikuna y imarëkur willakuyanqantaran alli musyapakunëki.
Imatapis willakayämunqan rasumpa o mana rasumpa kanqanta alli segurakuy. Tsëmi imë junaq, imë höra, mëchö y imanö pasakunqantaraq alli musyapakunëki. Y këman pensë: ¿willakamoqkunaqa allitsuraq segurakuyashqa tsëta willakayämunampaq? Cuidakunëkim imatapis mana fäcil entiendina kaqkunata llutalla entienditsikäyämunqampita y llakikunantsikta o cölerakunantsikta munar willakayämunqampita.
Imakunata yachakunqantsik
w03-S 15/5 päg. 22 pärrk. 5, 6
Cörrir sïguishun alli kawakuyman chänapaq
Entëru Patsachö wawqi panintsikkuna kapamanqantsikqa alläpa kushikuypaqmi, pëkunawanmi Diosnintsikta alli sirwinapaq yanapanakuntsik. Kuyakoq wawqi panikunawan juntu këqa juk bendicionmi (1 Pëdru 2:17). Tsëmi cada ünu kallpachakunantsik Diosnintsikta alli sirwiyänampaq wawqi panintsikkunata yanapanapaq.
Jobqa alli nuna karmi pïmëtapis yanapaq. Tsëmi mana alli amïgun Elifazpis kënö nirqan: “Trompizaqnö imachöpis pantaqkunatam, shumaq parlapar yanapaq kanki, y yanapëpaq këkaqkunatam, kallpata tsariyänampaq yanapaq kanki” (Job 4:4). ¿Tsënöku noqantsikpis kantsik? Llapantsikmi wawqi panintsikkunata Diosta sirwir sïguiyänampaq yanapëta puëdintsik. Kë textu ninqannö rurashun: “Kallpannaq këkaqkunata y qonqunkuna o qonqurninkuna karkaryëkaqkunata yanapayë” (Isaïas 35:3). Reunionkunachö juk o ishkë wawqi panintsikkunata animanapaq y yanapanapaq churapakäshun (Hebrëus 10:24, 25). Jehovä mandakunqankunata cäsukuyänampaq kallpachakuyanqanchö allita rurëkäyanqanta nishun y agradecikushun. Tsënömi yanapashun cörrikäyanqan carrërachö chäyanqanyaq alli tsarakuyänampaq.
OCTUBRI 16-22
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 6, 7
“¿Imatataq ruranantsik alläpa llakikurninqa”
w06-S 15/3 päg. 14 pärr. 10
Job librupita yachakunapaq
7:1; 14:14. ¿Ima ninantan ‘obligädu trabajaq nunanö’ ninqanqa? Jobqa imëka mana allipam pasarqan, tsëmi nirqan vïdanqa imëka difïcil trabäjunö kanqanta. Pëqa sufrir, nakar, kallpampis ushakanqanyaq obligädu trabajëkaqnömi sientikurqan (Job 10:17). Y wanunqampita kawarimunqanyaq pasanampaq kaq tiemputapis Jobqa obligädu trabäjutanömi rikarqan. ¿Imanirtan tsëtanö rikarqan? Munar o mana munarpis juk tiempuraq Sepultürachö kanan kaptinmi.
Jehovä Diosqa llakishqa këkaqkunata yanapanmi
KANAN WITSANQA ichik tiempullam kawantsik y imëka mana allikunapam pasantsik, tsëmi llakikuntsik (Job 14:1). Teyta Diospa unë witsan sirweqninkunapis mana allikunapa pasarmi llakikuyarqan, y wakinkunaqa hasta wanuytam munayarqan (1 Rëy. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16). Jehovä Diosman markäkuyaptin o yärakuyaptinmi, pëqa yanaparqan. Y Bibliachömi tsë willakuykunaqa qellqarëkan noqantsikta yanapamänapaq (Rom. 15:4).
g-S 1/12 pägk. 16, 17
Manana kawëta munaptikiqa, ¿imaraq yanapashunki?
Mana allikunapa pasarqa capaz japallëki sientikunkiman, peru yarpë, manam japallëkitsu këkanki. Kanan tiempuqa pïmëmi mana allikunapa pasëkäyan, tsëmi Bibliachö kënö nin: “Llapan kamashqakuna[m] kananyaqpis llakikuypita waqar y imëkata sufrir” këkäyan (Romänus 8:22). Problëmëkikuna mana imëpis altsakänanta pensarqa yarpë, tiempuwanqa ima problëmapis altsakanmi. Tsëyaqqa, ¿imatataq rurankiman?
Confiakunqëki amïguykita imanö sientikunqëkita willë. Bibliachömi kënö nin: “Rasumpa amïgu karqa, imëpis kuyakoqllam këkanqa, y desgraciakunapa pasayanqan hörapis kuyakoq wawqinnömi dejantsu” (Proverbius 17:17). Jobpis alläpa mana allikunapam pasarqan, peru amïgunkunatam willarqan imanö sientikunqanta. Manam kawëtapis munarqannatsu, peru kënömi nirqan: “Tsëmi llakikunqäpita quejakushaq, y sufrinqäpita parlashaq” (Job 10:1). Mana allikunapa pasarnin amïguykikunata willaptikiqa, mana alläpa llakikunëkipaq y tsë problëmëkikunallaman mana yarparäkunëkipaqmi yanapashunki.
Teyta Diosman mañakur imanö sientikunqëkita willë. Wakin nunakunaqa alli sientikuyta munarllam Diosman mañakuyan, peru manam rasumpatsu pëman confiakuyan. Peru Bibliachöqa Salmus 65:2 textuchömi Jehoväpaq kënö nin: “Qamqa mañakayämuptin wiyankim”, y 1 Pëdru 5:7 textuchönam kënö nin: ‘Pëqa qampaq alläpam yarpachakun’. Bibliachöqa kutin kutinmi Diosman confiakunapaq nimantsik, kë textukunachö ninqannö:
“Ama kikiki yachanqëkillamanqa confiakuytsu, sinöqa, Teyta Jehoväman llapan shonquykiwan confiakuy. Imata rurarpis, pëtaraq puntata yarpanki munanqannö ruranëkipaq. Tsëta ruraptikiqa, alli kawakunëkipaqmi yanapashunki” (PROVERBIUS 3:5, 6).
“[Jehoväqa] llapan respetaqkuna munayanqantaqa manam faltatsintsu. Yanapëkunampaq rogakuyaptimpis salvanmi” (SALMUS 145:19).
“Këpitam següru këkantsik: munanqanmannö imatapis mañakushqaqa, pëqa wiyamantsikmi” (1 JUAN 5:14).
“Mana alli nunakuna mañakuyaptinqa, Teyta Jehoväqa manam wiyëtapis munantsu, peru alli nuna mañakuptinqa wiyanmi” (PROVERBIUS 15:29).
Problëmëkikunata willaptikiqa Teyta Diosqa yanapashunkim. Tsëmi Bibliachö kënö nin: “Teyta Diosnintsikman imëpis confiakuyë, llapan shonquykikunawan mañakuyë” (Salmus 62:8).
Imakunata yachakunqantsik
Jehovä Diosnintsiknö wawqi panintsikkunata rikäshun
10 Wawqi panintsikkunata alli reqishun. Tsënö ruranapaqqa, Jehovä Diosnintsik wakinkunata rikanqannömi noqantsikpis rikänantsik. Tsëmi wawqi panintsikkunawan parlakunantsik reunionkuna ushariptin, Diospita yachatsikoq yarqurnin y wayintsikchö imallatapis mikurinapaq nirnin. Tsënö rurarqa juk panintsik imanir mana parlakunqanta, juk wawqi imallachöpis yanapakoq kanqanta y juk familia imanir reunionkunaman tardi chanqantam musyarinki (Job 6:29). Këqa manam jukpa kawëninman mëtikunapaqtsu nikan (1 Tim. 5:13). Tsënö kaptimpis wawqi panintsikkunata mas alli reqinqantsikqa, imanir jukläya kayanqanta musyanapaqmi yanapamäshun.
OCTUBRI 23-29
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 8-10
“Jehovä kuyamanqantsikta següru karqa manam Satanasta creishuntsu”
Puëdintsikku Diosta kushitsita
Jobqa desgraciakunapam pasarqan y tsëta mana merecinqanta creirmi, Dios pëpaq mana yarpachakunqanta pensarqan, peru mana allitam pensëkarqan (Job 9:20-22). Jina alli nuna kanqampitaqa segürum këkarqan. Tsëmi, parlanqanta wiyaqkunapis niyarqan Diospitapis mas alli nuna kanqanta Jobqa creikunqanta (Job 32:1, 2; 35:1, 2).
¿Imanirtan Jehoväqa alläpa kuyamantsik?
14 Dios alläpa kuyakoq kanqanqa, pëwan amïgu kënintsikchömi cuidamantsik. Jehoväman juk kutichö mañakurninmi rey David kënö nirqan: “Mana allikunapa pasanqä höraqa qammanmi tsapämänëkipaq shamü, qammi llakikunqä hörakunapis yanapamanki. Salvamanqëkipitam mëtsikaq nunakuna kushishqa qayëkachäyanqa”. Jina kënöpis nirqanmi: “Teyta Jehoväqa pëman confiakoqkunata alläpam kuyan” (Sal. 32:7, 10, TNM). Biblia qellqakanqan witsanqa, markakunapa perqankunam chikeqninkunapita tsapaq. Jehovä alläpa kuyamanqantsikqa, juk markata tsapaq perqanömi pëwan amïgu kënintsikchö tsapämantsik. Jina alläpa kuyamarnintsikmi, Jehoväqa pëta sirwinapaq akramarquntsik (Jer. 31:3).
Imakunata yachakunqantsik
w10 1/10 päg. 14 pärrk. 19, 20
‘¿Piraq Jehová yarpanqancunata tantiyanman?’
19 ¿Imatataq Jehová ‘yarpanqancunapita’ yachakuntsik? Jehoväpa pensëninkunata musyëta munarqa, Palabran Bibliapitam alli yachakunantsik. Huk nuna mayintsiktanö Jehoväta juzguëqa hutsam kanman. Tsëmi Job nirqan: “Pëqa manam noqanö nunatsu contestanäpaq, y ishkäkuna plëtoyänapaq” (Job 9:32). Jehová imanö pensanqanta musyar qallëkurqa, Job ninqannömi noqantsikpis nintsik: “¡Rikäyë! Këkunaqa rurëninkunapa kuchunllam, ¡y ima parlëkunataq shimi rurinllachönö Jehoväpita wiyakashqa! Mana tanteana kallpampita, ¿pitaq musyanman?” (Job 26:14).
20 ¿Imatataq rurashwan Bibliata leïkarnin mana entiendïpaq willakïkunata, o Jehová imanö pensanqampita parlaqta tarir? Tsë tëmapita masta musyëta munarmi más estudianantsik, pero tsënö rurëkarpis mana entiendirqa, markäkïnintsik o yärakuynintsik pruëbaman churakëkanqanta yarpäshun. Bibliachöqa atska willakïkunatam tarintsik Jehoväman más markäkunapaqmi. Musyanantsikmi pë ruranqankunataqa llapanta mana entiendïta puëdenqantsikta (Ecl. 11:5). Tsënöpam Pablu ninqannö noqantsikpis nishun: “¡Diosqa imalaya allim, imalaya yachaqmi y imalaya allipa cäyicoqmi! Llapantam cäyin. Y manam llapantaqa pipis cäyiyantsu, Dios pensashqancunata ni munashqancunata. ‘Manam pipis Diospa yarpeninta musyantsu. Y manam ni pipis willapantsu.’ ‘Manam ni pipis ni imatapis Diosta qarashqatsu “Rantinta cutitsime noqatapis” ninanpaq.’ Porqui llapan imecapis Diospam. Llapanpis pepitam y llapanpis pellapaqmi. ¡Tserecur llapantsic alabecushun imecamayaqpis Diosnintsicta! ¡Tseno catsun!” (Rom. 11:33-36).
30 DE OCTUBRIPITA 5 DE NOVIEMBRIYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 11, 12
“¿Imatan mas yachaq kanapaq yanapamäshun?”
Jobqa Jehovätam alabarqan
17 ¿Imataq Jobta yanaparqan alleq tsarakunampaq y Jehoväpa contran mana churakänampaq? Tsëpaqqa yanaparqan Jehoväta shonqumpita patsë sirvenqan y kuyanqanmi. Satanás pruëbaman churëkanqanta mana musyëkarpis Jobqa pasëpam tsarakorqan y manam Jehoväpa contran churakarqantsu. Tsëmi Jehoväpaq kënö nerqan: “¡Manam haqishaqtsu wanonqäyaqpis” (Job 27:5). ¿Imanöpataq Jehoväta alläpa kuyëkorqan? Itsa musyarqan kastankuna Abrahan, Isaac y Jacob Jehoväwan alläpa kuyanakushqa kayanqanta. Hinamampis Jehovätaqa reqerqan llapan kamanqankunata rikarmi (lei Job 12:7-9, 13, 16).
w21.06 pägk. 10, 11 pärrk. 10-12
Manam japallëkitsu këkanki
10 Unëpana Diosta sirweqkunawan amïgu kashun. Edä mayintsik o juk costumbrikunayoq mana kayaptimpis, yanapamänapaq kaq wawqi panikunawan amïgu kashun. Bibliachöqa, edäna kaqkuna yachaq kayanqantam nin (Job 12:12). Peru mayor kaqkunapis jövin kaqkunapitaqa imëkatam yachakuyta puëdiyan. Kaq edälla mana karnimpis, Davidwan Jonatanqa alli amïgum kayarqan (1 Sam. 18:1). Imëka mana allikunapa pasëkarpis, Jehoväta ishkan sirwiyänampaqmi yanapanakuyarqan (1 Sam. 23:16-18). Familianchö Jehoväta japallanlla sirweq Irïna jutiyoq panim kënö nin: “Creikoq mayintsikkunaqa, teytantsikkunanö o nana turintsikkunanömi kayan. Pëkunataqa, familiantsik cuenta yanapamänapaqmi Jehovä churashqa”.
11 Wakimpaqqa, mantsakoq kayaptinmi wakinkunawan amïgu këqa fäciltsu. Ratna jutiyoq panintsikpa familianmi, Bibliapita yachakur qallëkuptin contran churakäyarqan. Pëmi kënö willakun: “Familiänö turi nanakuna yanapayämänantam alläpa wanarqä. Itsa imanö këkanqantsikta wakinta willëqa fäciltsu kanman, peru alli amïgu kanantsikpaqqa tsëtam ruranantsik. Amïguntsikkunaqa yanapamënintsiktam munayan, peru tsëta imanö rurayänampaq kaqtam musyatsinantsik”.
12 Wawqi panintsikkunawan Diospita yachatsikunqantsikchömi alli amïgukunata tarintsik. Pitsqa kaq pärrafuchömi panintsik Cärolpaq parlarqantsik, pëmi kënö nin: “Diospita yachatsikunqächö, y mas yanapakunäpaq churapakanqächömi mas yanasakunata tarirqö. Watakuna pasanqanmannömi, Jehoväqa kë yanasäkunawan yanapamashqa”. Wawqi panintsikkunawan amïgu kanapaq kallpachakunqantsikqa yanapakunmi. Jehoväqa, japallantsik këkanqantsikta pensanqantsik höra o imëka mana allikunapa pasanqantsik höram pëkunawan yanapamantsik (Prov. 17:17).
it-2-S päg. 883
Alläpa yachaq
Alläpa yachaq Teyta Dios. Teyta Jehovällam pipitapis mas yachaqqa; Pëllam “wakimpitapis mas yachaq” (Ro 16:27; Rev 7:12). Imatapis kikintsik rikashqa karqa masmi musyantsik. Tsëmi Jehoväqa llapanta kamashqa karnin y “imëpitapis y imëyaqpis Teyta Dios” karnin musyan Patsa y ciëlu imanö, imawan y imapaq rurashqa kanqanta, y musyanmi qallanampita kananyaq imakuna pasanqanta (Sl 90:1, 2). Patsachö y ciëluchö llapan këkaqkuna imanö funcionanampaq kaqta Diosnintsik alli patsätsishqa kanqanqa, investigaqkunata y imëka mäquinata ruraqkunatapis yanapanmi tsëkunata estudiar imëkatapis rurëta puëdiyänampaq, mana tsënö kaptinqa manachi imatapis musyëta ni rurëta puëdiyanmantsu (Job 38:34-38; Sl 104:24; Pr 3:19; Jer 10:12, 13). Mandakunqankuna y leyninkunaqa mas alli kawakunapaq, alli pensanapaq y kushishqa kawakunapaqmi yanapamantsik (Dt 32:4-6). Teyta Jehoväqa llapantam alli entiendin (Isa 40:13, 14). Wakinkunaqa Dios mandakunqanta mana cäsukurpis allim kawakuyan, tsëta Teyta Dios permitirpis ichik tiempullapam kanqa. Peru shamoq tiempuchö pëkunawan ima pasanampaq kaqtaqa Diosmi decidinqa y pë munanqannömi llapampis rurakanqa. Y Jehovä ninqankunaqa mana faltëpam cumplikanqa (Isa 55:8-11; 46:9-11).
Imakunata yachakunqantsik
w08-S 1/8 päg. 11 pärr. 5
Jövinyëkaq o shipashyëkaq wamrakunawan imanö parlanapaq
▪ “¿Jövinyëkaq o shipashyëkaq wamrëki parlapäshunqëkita entiendinkiku?” Job 12:11 textum kënö nin: “Imanömi mikuy mishkinqanta o mana mishkinqanta qalluwan musyantsik. Tsënöllam parlanqantsik alli o mana alli kanqantapis rinriwan musyantsik”. Kananmi imëpitapis mas wamrëki parlapäshunqëkita alli wiyanëki. Jövinkunaqa imanö sientikuyanqanta parlarmi höraqa kënö niyan: “¡Qamqa llullu wamratanömi imëpis tratamanki!”, o “¡Ima ruranqäpis qampaqqa manam ni imëpis allitsu!”. Tsënö nishuptikiqa cuentatam qokunëki imëpis y ni imëpis nirqa, rasumpa tsënö mana pensanqanta. “¡Qamqa llullu wamratanömi imëpis tratamanki!” nirqa, capazchi “Manam noqaman confiakunkitsu” nikäshunki, y “¡Ima ruranqäpis qampaqqa manam ni imëpis allitsu!” nirqa, capazchi “Imatapis alli ruranqantaqa manam cuentaman churankitsu” nikäshunki. Tsëmi wamrëki ima nita munanqanta alli entiendinëki.