1 KAQ CAPÏTULU
¿Imanö Diostaq kamakoq Yayantsik?
1, 2. ¿Ima precisaq tapukïkunataq höraqa peqantsikman chämun?
PISHI wamrakunaqa alläpa tapupäkoqmi kayan. Imata entiendiratsishqapis, “¿imanir?” nishparan tapuramantsik. Y maslla entiendiratsita tïrashqapis, “peru ¿imanir?” niyanran.
2 Jövin kashqa o mayorna kashqapis, imëka tapukïkunam peqantsikman chämun. Höraqa, “¿imataraq mikushaq? ¿Ima röpataraq churakushaq? ¿Imataraq rantishaq?” nintsikmi. Peru höraqa kënö mas precisaq tapukïkunam peqantsikman chämun: “¿Imanirtaq alläpa sufrimientukuna kan? ¿Imanöraq warë warätin kashaq?”. Y itsa pensashwan tsënö tapukïkunapa respuestantaqa mana tarinapaq kaqta.
3. ¿Imanirtaq wakinkunaqa tapukïninkunapa respuestanta ashiyantsu?
3 Pï më nunakunam shonqunkunachö imëkata tapukuyan. Peru manam respuestata ashiyantsu. ¿Y imanirtaq ashiyantsu? Wakinqa musyayanmi tsë tapukïkunapa respuestanqa Bibliachö këkanqanta, peru leyirpis mana entiendiyänampaq kaqtam pensayan. Y wakinqa pensayan profesorkunalla, cürakunalla o pastorkunalla tsë tapukïkunapa respuestanta musyayanqantam. Y wakinnäqa penqapäyänanta mantsarmi pillatapis tapukuriyantsu. Y qamqa, ¿ima ninkitaq? ¿Precisantsuraq tapukïnintsikkunapa respuestanta ashinantsik?
4, 5. (1) ¿Ima tapukïnikikunapa respuestantataq musyëta munanki? (2) ¿Imanirtaq tapukïnikikunapa respuestanta ashir sïguinëki?
4 Itsachi qampis, “¿imanirtaq alläpa sufrimientukunapa pasä? Wanurishqaqa, ¿imataq pasamantsik? ¿Imanö Diostaq kamakoq Yayantsik?” nishpa tapukurqunki. Juk kutim Jesucristu kënö nirqan: “Sïguiyë mañakurnin, y qoyäshunkim; sïguiyë ashirnin, y tariyankim; sïguiyë takakurnin, y kichapuyäshunkim” (Mateu 7:7). Tsëmi llapan tapukïnikikunapa respuestanta ashir sïguinëki.
5 Tapukïnikikunapa respuestanta ashirqa taririnkim, porqui Bibliachömi këkan (Proverbius 2:1-5). Y Bibliaqa manam sasa entiendinantsu. Jinamampis Bibliapita yachakunqëkiqa mas kushishqa kawakunëkipaqmi yanapashunki. Y shamoq tiempuchö alläpa shumaq kawakunëkipaq kaqtam yachakunki. Kananqa pï mëta yarpakachätsinqan tapukïpa respuestanta rikärishun.
¿DIOSNINTSIKQA YARPÄMANTSIKTSURAQ, O MANATSURAQ?
6. ¿Imanirtaq wakinqa pensayan Diosnintsik mana yarpämanqantsikta?
6 Pï më nunakunam pensayan Diosqa mana yarpämanqantsikta. “Diosnintsik yarpämashqaqa manachi imëka mana allikuna pasakunmantsu” niyanmi. Awmi, kanan witsanqa guërrakuna, chikinakï y waktsa këmi më tsëchö kan. Jinamampis pï mëmi qeshyapäkuyan, sufriyan y wanuyan. Tsëmi wakinqa Diospaq kënö niyan: “¿Kuyamarnintsikqa manatsuraq llapan sufrimientukunata ushakäratsimunman?”.
7. (1) ¿Imanirtaq wakinqa pensayan Diosnintsik mana kuyakoq kanqanta? (2) ¿Imanötaq musyantsik mana allikuna pasakunampaq Diosnintsik mana causanqanta?
7 Ima desgraciapis pasariptinqa, wakin pastorkuna y cürakunam, “tsëqa Diospa voluntäninmi, pëmi tsënö pasakunanta munashqa” niyan. Peru tsënö nirqa Diostam culpatsëkäyan. Tsëmi wakinqa pensayan Diosqa mana kuyakoq kanqanta. Peru pëqa manam ni imëpis causantsu imëka mana allikuna pasakunampaq. ¿Imanötaq tsëta musyantsik? Bibliachömi nin Diosqa ni pitapis mana allikunawanqa pruëbaman mana churanqanta. Santiägu 1:13 textum kënö nin: “Pipis pruëbachö karqa, ama nitsuntsu: ‘Diosmi pruëbaman churaman’. Porqui mana allikunawanqa manam pipis Diosta pruëbaman churëta puëdintsu, ni pëpis manam pitapis mana allikunawanqa pruëbaman churantsu”. Awmi, Diosqa permitinmi imëka mana allikuna pasakunanta. Peru manam pë causaptintsu tsëkunaqa pasakun (leyi Job 34:10-12). Tsëta shumaq entiendirinapaq juk ejempluta rikärishun.
8, 9. ¿Ima ejemplutaq rikätsimantsik mana allikunapa pasanqantsikpita Diosta culpatsëqa mana alli kanqanta?
8 Këman pensarishun: juk teyta, wamranta alläpa kuyarnin allita decidinampaq yachatsinman. Peru edäninman charkurqa teytanta mana wiyakur wayimpita ëwakunman. Nïkurna mana allikunata rurar imëka problëmakunaman chärinman. Tsëqa, ¿“teytanmi culpayoq. ¿Imanirtaq ëwakunanta permitirqan?” nishwantsuraq? Manachi tsënöqa nishwantsu (Lücas 15:11-13). Tsënöllam problëmantsikkunapita Diosta culpatsarqa mana allita rurëkashwan. Juk teytanöpis Diosnintsikqa permitirqanmi nunakuna contran churakäyänanta y mana allikunata rurayänanta, peru pëqa manam causarqantsu. Tsëmi ima mana allipis pasakuptinqa, pensashwantsu Diosnintsik causëkanqanta.
9 Awmi, Diosnintsikqa permitinmi mana allikuna pasakunanta, peru juk asunturëkurmi permitin. Tsëpaq Biblia imata yachatsikunqantaqa 11 kaq capïtuluchömi yachakunki. Peru ama qonqëtsu Diosnintsik kuyamanqantsikta y imëka desgraciakuna pasakunqampita pë mana culpayoq kanqanta. Jinamampis, llapan problëmakunataqa pëllam altsamïta puëdin (Isaïas 33:2).
10. ¿Imanirtaq confiakïta puëdintsik llapan mana allikunata Diosnintsik ushakäratsinampaq kaqman?
10 Diosnintsikqa limpiu shonqum (Isaïas 6:3). Tsëmi pë ruranqankunaqa imëpis alli y limpiu. Tsëmi pëmanqa chipyëpa confiakïta puëdintsik. Nuna mayintsikmanqa manam tsënö chipyëpa confiakïta puëdintsiktsu. Porqui höraqa llapantsikmi imallatapis mana allita rurarintsik. Hasta gobernaqkunapis, nunakuna imëka mana allikunata rurayanqanta ushakätsita munarpis, manam puëdiyantsu, porqui Diosllam tsëta rurëtaqa puëdin. Tsëmi confiakïta puëdintsik llapan mana allikunata pë ushakätsimunampaq kaqman. Llapan mana allikunatam chipyëpa ushakäratsimunqa (leyi Salmus 37:9-11).
¿IMANÖTAQ DIOSNINTSIK SIENTIKUN SUFRIMIENTUKUNAPA PASASHQA?
11. ¿Imanötaq Diosnintsik sientikun sufreqta rikämarnintsik?
11 Entëru Patsachö nunakuna sufreqta rikarnin, ¿imanöraq Diosnintsik sientikun? Bibliaqa nimantsik Diosnintsikqa alli kaq rurëta kuyanqantam (Salmus 37:28). Pëqa llapan pasakïkanqankunatam rikëkan. Y sufrinqantsikta rikarqa alläpam llakikun. Bibliam nimantsik, unë witsan nunakuna imëka mana allikunata rurayaptin Diosnintsik ‘shonqunchö nanatsikunqanta’ (Genesis 6:5, 6). Y pëqa manam cambiashqatsu (Malaquïas 3:6). Llapantsikpaq alläpa yarpachakunqantam Bibliaqa nimantsik (leyi 1 Pëdru 5:7).
Bibliaqa yachatsimantsik Jehovä Diosnintsik llapanta kamanqantam.
12, 13. (1) ¿Imanirtaq nuna mayintsikta kuyantsik? (2) ¿Imanötaq sientikuntsik nunakunata sufreqta rikarnin? (3) ¿Imanirtaq sufrimientukunata y mana alli rurëkunata Diosnintsik ushakätsimunampaq kaqman confiakushwan?
12 Jina Bibliaqa nimantsik Diosnintsikqa kikin niraqta kamamanqantsiktam (Genesis 1:26). Tsëmi pënö këta puëdintsik. Këman pensarishun: Bibliam nin ‘Diosqa kuyakoq’ kanqanta (1 Juan 4:8). Pëqa kuyamarnintsikmi noqantsikpaq imëkata ruramun. Y pënö karmi noqantsikpis kuyakoq kantsik. Tsëmi nunakunata sufreqta rikar noqantsikpis llakikushqaqa, Diosnintsiknäqa masraq llakikun.
13 Kananqa këman pensari: llapan sufrimientukunata y mana alli rurëkunata ushakäratsita puëdirqa, ¿manatsuraq ushakäratsinkiman? Nunakunata kuyëkarqa rurankimanchi. Tsënöllam Diosnintsikpis llapan sufrimientukunata y mana alli rurëkunata ushakäratsimunqa, porqui pëqa kuyamantsikmi y puëdinmi tsëta rurëta. Tsëmi kë librupa qallanan päginankunachö rikanqëki cumplikänampaq kaqman confiakïta puëdinki. Peru Diosnintsik tsëta ruramunampaq kaqman confiakunëkipaqqa, alleqran pëta reqinëki.
DIOSQA REQINËKITAM MUNAN
Piwampis amïgu këta munarqa jutintsiktam puntata willarintsik. Tsëmi Diosnintsikpis Bibliachö jutinta willamantsik.
14. ¿Imataq Diospa jutin? ¿Imanötaq musyantsik jutimpa qayanantsikta munanqanta?
14 Piwampis amïgu këta munarqa, ¿manaku puntataqa jutintsiktaraq willarintsik? Awmi, tsëtaran rurantsik. Y Diospaqa, ¿jutin kantsuraq? Wakin religionkunachöqa niyan pëpa jutinqa Dios o Señor kanqantam, peru tsëqa manam jutitsu, juk tïtulullam; mandakoq o presidenti ninan cuentallam. Kikin Diosnintsikmi nimantsik jutinqa Jehovä kanqanta. Bibliachömi kënö nin: “Qampa jutikiqa Jehovä kanqanta, y entëru Patsachöqa qamlla llapampa janampa këkanqëkita nunakuna musyayänampaq” (Salmus 83:18 [82:19, wakin Bibliakunachö]). Diosqa jutinta musyanata y jutimpa qayanatam munan. ¿Imanötaq tsëta musyantsik? Bibliata escribiqkunapis mëtsika kuti jutinta escribishqa kayaptinmi (Exodu 3:15; 6:3). Diosnintsikqa amïgun kanantsikta munarmi jutinta willamantsik.
15. ¿Ima ninantaq Jehovä nishqan juti?
15 ¿Ima ninantaq Jehovä nishqan juti? Tsë jutiqa llapan änimanqantsikkunata Diosnintsik cumplimunampaq kaqta y llapan munëninta rurëta puëdinqantam rikätsikun. Y tsëtaqa manam ni imapis michëta puëdintsu. Tsëmi tsë jutiqa pëllapa.a
16, 17. ¿Imanirtaq Bibliaqa nin Jehoväqa (1) Llapanta Puëdeq kanqanta? (2) imëpita imëyaqpis Rey kanqanta? (3) Kamakoq kanqanta?
16 Qepachö rikanqantsiknöpis, Salmus 83:18 textum nin, Jehoväqa “llapampa janampa” këkanqanta. Awmi, Bibliaqa rikätsikun Jehoväqa tukïnöpa reqishqa kanqantam. Revelacion (Apocalipsis) 15:3 textum kënö nin: “Jatun y espantëpaqmi rurënikikuna kayan Jehovä Dios, Llapanta Puëdeq Kaq”. ¿Imanirtaq “Llapanta Puëdeq Kaq” nin? Pëlla pipitapis mas puëdeq kaptinmi. Y 1 Timoteu 1:17 textunam nin, Jehoväqa ‘imëpita imëyaqpis Rey’ kanqanta. Tsënö nirmi rikätsikun Jehoväqa imëpis kawanqanta. Jinamampis, Salmus 90:2 textum nin, Diosqa ni imëpis mana wanunqanta. ¿¡Manaku tsëqa admirakïpaq!?
17 Jina Bibliaqa yachatsikun Jehovä Diosnintsiklla Kamakoq kanqantam. Revelacion 4:11 textum kënö nin: “Diosnïkuna Jehovä, qamllam derëchuyoq kanki alläpa precisaqpaq churayäshunëkipaq, respetayäshunëkipaq, y poderyoq kanëkipaq, porqui qammi llapan imëkakunata kamarqëki, y qampa munënikirëkurmi yuriyarqan y kamashqa kayarqan”. Awmi, Jehovämi kamashqa angelkunata, estrëllakunata, tukïläya pescädukunata, tukïläya frütakunata y llapan imëkakunata.
¿PUËDISHWANTSURAQ JEHOVÄWAN AMÏGU KËTA?
18. (1) ¿Imanirtaq wakinqa pensayan Dioswan amïgu këta mana puëdiyänampaq kaqta? (2) Peru ¿ima nintaq Bibliaqa?
18 Jehovä imanö kanqanta yachakurirmi wakinqa espantashqa quedariyan. Alläpa puëdeq y yachaq kaptinmi y ciëluchö täraptinmi noqantsikpaq mana yarpachakunqanta pensayan. Peru Diosnintsikqa manam tsënö pensanantsikta munantsu, antis amïguntsik këtam munan. Biblia ninqannöpis, pëqa “manam noqantsikpita alläpa karuchötsu këkan” (Hëchus 17:27). Diosnintsikqa reqinëkitam munan. Reqita procuraptikiqa pëpis qammanmi “witimunqa” y amïgum tikrayanki (Santiägu 4:8).
19. (1) ¿Imatataq rurankiman Diosnintsikpa amïgun kanëkipaq? (2) ¿Jehovä Diosnintsik imanö kanqantaq masqa gustashunki?
19 ¿Imataraq rurankiman Diospa amïgun kanëkipaq? Jesusmi tsëpaq parlarnin kënö nirqan: “Këmi imëyaqpis kawakïman chätsikun, qam japallan rasumpa kaq Diosta reqikäyäshunqëki, y qam kachamunqëki Jesucristuta reqikäyanqan” (Juan 17:3). Jehoväpita y Jesuspita mas yachakurninqa, pëkunatam mas reqinki y amïgunmi tikrarinki. Jinamampis, mana wanushpa kawakïtam puëdinki. Këyaqqa, Diosnintsik alläpa kuyakoq kanqantam yachakurirqunki (1 Juan 4:16). Peru jina Bibliaqa yachatsikun Jehovä Diosnintsikqa “alläpa alli, alläpa llakipäkoq, mana ras piñakoq, alläpa kuyakoq y rasun kaqllata parlaq” kanqantam (Exodu 34:6). Jina Bibliaqa yachatsimantsikmi pëqa alläpa kuyakoq karnin ‘perdonëkamänapaqpis listu këkanqanta’ (Salmus 86:5). Diosnintsikqa alläpa pacienciakoq y mana jaqikoqmi (2 Pëdru 3:9; Revelacion 15:4). Tsëmi Bibliapita mas yachakurninqa Diosnintsikta mas reqinki.
20, 21. Diosta mana rikëkarqa, ¿imanötaq pëwan amïgu kashwan?
20 Diosta mana rikëkarqa, ¿imanötaq pëwan amïgu kashwan? (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteu 1:17). Bibliapita yachakurninmi cuentata qokurinki Jehoväqa rasumpa Dios kanqanta (Salmus 27:4; Romänus 1:20). Jehovä Diosnintsikpita mas yachakurninmi mas kuyanki y pëman mas confiakunki.
Kamakoq Yayantsikqa wamranta kuyaq teytapitapis masmi kuyamantsik.
21 Bibliachöqa yachakunki Jehoväqa alläpa kuyakoq Teyta kanqantam (Mateu 6:9). Pëmi kawënintsik qomarquntsik, y wamrankunata kuyaq teytanömi pëqa kuyamantsik, y kushishqa kawakunatam munan (Salmus 36:9). Bibliam yachatsikun Jehoväwan amïgu këta puëdinqantsikta (Santiägu 2:23). ¡Tsëman pensari! Llapanta kamaq Yayantsikmi qamwan amïgu këta munan.
22. ¿Imataraq rurankiman pipis Bibliapita yachakïta jaqirinëkipaq nishuptiki?
22 Itsachi religionnikita jaqirinëkita mantsar wakinqa Bibliapita yachakïta jaqirinëkipaq niyäshunki. Peru ¿imataraq rurankiman Jehoväwan amïgu kanëkita pipis michäshïnikita munaptinqa? Ama Bibliapita yachakïta jaqiritsu. Diosnintsikwan amïgu këmi imëkapitapis mas alliqa.
23, 24. (1) ¿Imanirtaq imëpis tapukushwan? (2) ¿Imatataq qateqnin kaq capïtuluchö yachakushun?
23 Itsachi Bibliapita yachakunqëkichöqa wakin wakintaqa entiendinkitsu. Tsënö pasakuptinqa yanapariyäshunëkipaqmi tapukunëki. Jesucristum nirqan wamrakunanö humildi kanantsikpaq. Musyanqantsiknöpis wamrakunaqa imëkatam tapupäkuyan (Mateu 18:2-4). Jinamampis, Diosnintsikqa tapukïnikikunapa respuestanta tarinëkitam munan. Tsëmi Bibliapita alli yachakïta procuranëki, y kikikim cuentata qokunëki rasumpa kaqta o mana rasumpa kaqta yachakïkanqëkita (leyi Hëchus 17:11).
24 Bibliapita yachakurninllam Jehovä Diosnintsikpitaqa mas yachakunki. Qateqnin kaq capïtuluchömi rikäshun Bibliaqa imanir wakin librukunapita alläpa jukläya kanqanta.
a Diospa jutin ima ninan kanqanta y parlar imanö pashtatsina kanqanta maslla yachakïta munarqa, rikäri 1 kaq nötata.