MARCOS

1 Diospa churin Jesucristomanta sumaq willakuypa qallariynin: 2 Kayqa Diosmanta willakuq* Isaiaspa qillqasqanman hinam, Isaiasmi nirqa: “Ñuqam ñawpaqnikita willakuqniyta kachamuchkani, paymi ñannikita allichanqa.+ 3 Chunniqpim runa qayakuchkan: ‘¡Jehova* Diospa ñannintayá allichaychik! Purinan ñankunatayá derechaychik’”, nispan.+ 4 Bautizaq Juanmi chunniqpi willakurqa runakuna bautizakunankupaq, bautizakunankuqa karqa huchankumanta wanakusqankuta hukkuna yachanankupaqmi, chaynapi huchanku pampachasqa kananpaq.+ 5 Chaymi tukuy Judea lawmanta hinaspa Jerusalenmanta llapallan runakuna Juanman asuykurqaku, huchankutapas riqsikuspankum willakurqaku hinaspam Jordan mayupi paywan bautizachikurqaku.+ 6 Juanpa pachanqa karqa camellopa pelonmantam, wiqaw watakunanñataqmi karqa qaramanta.+ Mikurqañataqmi aqarway urukunatawan purun abejapa mielninta.+ 7 Juanmi willakurqa: “Qipaytam hamuchkan ñuqamanta aswan atiyniyuq, ñuqaqa manam kurkuykuspay usutanpa watullantapas paskanaypaq hinachu kani.+ 8 Ñuqaqa yakullawanmi bautizarqaykichik, paymi ichaqa chuya espirituwan* bautizasunkichik*”, nispa.+

9 Chay punchawkunapim Jesusqa Galilea law Nazaretmanta hamurqa, hinaspam Jordan mayupi Juanwan bautizachikurqa.+ 10 Yakumanta lluqsiruspallanmi Jesusqa rikururqa hanaq pacha kicharikusqanta, rikururqataqmi paloma hina Diospa atiynin payman uraykamuqtapas.+ 11 Hinaptinmi hanaq pachamanta Dios nimurqa: “Qamqa kuyasqay churiymi kanki, qamtam chaskiki”, nispa.+

12 Hinaptinmi Diosqa atiyninwan* chunniqman pusarurqa. 13 Chaypim karqa 40 punchaw, hinaptinmi satanas tentarqa.+ Jesusqa purun animalkunapa kasqanpim karqa, ichaqa angelkunam yanaparqa.+

14 Chaymantam Juanpa presochasqa kasqan qipata Jesusqa Galileaman+ yaykurqa Diosmanta sumaq willakuyta willakustin,+ 15 hinaspanmi nirqa: “Akllasqa tiempom cumplikurunña, Diospa gobiernonqa* hichparamunñam. Chaynaqa wanakuychikyá,+ hinaspapas amayá iskayrayaychikchu Diosmanta kaq sumaq willakuykunamantaqa”, nispa.

16 Galilea quchapa patanta richkaspanmi rikururqa Simontawan wawqin Andresta+ lamar quchaman challwa hapina mallanku wischuchkaqta,+ paykunaqa challwa hapiqkunam karqaku.+ 17 Chaymi Jesusqa paykunata nirqa: “Qatiwaychikyá, runakunataña challwanaykichikpaqmi yachachisqaykichik”, nispa.+ 18 Hinaptinmi challwa hapina mallankuta chaylla saqispanku qatirqaku.+ 19 Chaymanta richkaspanñataqmi rikururqa Zebedeopa churin Santiagotapas chaynataq wawqin Juantapas, paykunam botenkupi challwa hapinanku mallankuta sirachkarqaku.+ 20 Hinaptinmi Jesusqa paykunata chaylla qayarqa. Chaymi taytan Zebedeota hinaspa llamkapakuqninkunatawan botepi saqiykuspanku Jesusta qatirqaku. 21 Hinaspankum Capernaum llaqtaman rirqaku.

Samana punchaw* chayaramuptillanmi Jesusqa huñunakuna wasiman* yaykuruspa yachachiyta qallaykurqa.+ 22 Chaymi imayna yachachisqanwan admirasqallaña karqaku, paypa yachachisqanqa Diosmantamá karqa, manam escribakunapa* hinachu.+ 23 Chay ratom huñunakuna wasipi kachkarqa demoniopa munaychakusqan runa, paymi qaparispan 24 nirqa: “¿Imamantaq hamurqanki Nazaretmanta Jesus?+ ¿Wañuchiwaqniykuchu hamurqanki? Allintam yachani pim kasqaykitaqa, qamqa kanki Diospa kachamusqanmi*”, nispa.+ 25 Jesusmi ichaqa demoniota qaqchaspan nirqa: “¡Upallay hinaspa paymanta lluqsiy!”, nispa. 26 Chay demonioñataqmi chay runata chutaykacharachispan chaynataq tukuy kallpawan qaparirachispan paymanta lluqsirurqa. 27 Chaypim llapa runakuna mana ima niytapas atispanku atipanakurqaku, hinaspam ninakurqaku: “¿Imataq kayqa? ¡Kayqa musuq yachachikuymi! Payqa atiywanmi demoniokunatapas kamachin hinaptinmi kasukunku”, nispa. 28 Hinaptinmi Galileamanpas Jesusmanta willakusqankuqa chaylla chayarurqa.

29 Chay huñunakuna wasimanta lluqsiruspanmi Jesusqa Santiagowan hinaspa Juanwan Simonpa chaynataq Andrespa wasinman rirqaku.+ 30 Chaypim Simonpa suedran+ fiebrewan camapi chutarayachkarqa, chaymi Jesusman chaylla willarqaku. 31 Jesusñataqmi payman asuykuspan makinmanta hatariykachirqa hinaptinmi fiebrenqa chinkarurqa, chaymi warmiqa paykunataña atienderqa.

32 Tardeykuq inti siqaykuytam Jesusman pusamurqaku llapallan unquqkunata hinaspa demonioyuqkunata,+ 33 hinaptinmi llaqtapi llapallan runakuna punkupipuni huñunasqa kachkarqaku. 34 Chaymi sanoyachirqa imaymana unquyniyuq achka runakunata,+ qarqurqataqmi achka demoniokunatapas, ichaqa manam demoniokuna rimanantaqa munarqachu Cristo* kasqanta yachasqankurayku*.

35 Jesusqa tutapaytaraq hatarispanmi, manaraq achikyachkaptin lluqsiruspan chunniqman rirqa hinaspam Diosta chaypi mañakurqa.+ 36 Simonñataqmi paywan kaqkunapiwan maskaq rirqaku. 37 Tariruspankuñataqmi nirqaku: “Llapallankum maskasuchkanki”, nispanku. 38 Hinaptinmi Jesus nirqa: “Hakuchik hichpapi kaq llaqtakunaman chaypipas willakunaypaq, chaypaqmi ñuqaqa hamurqani”, nispan.+ 39 Hinaspanmi purirqa Galileapi huñunakuna wasikunapi Diosmanta willakustin chaynataq demoniokunata qarqustin.+

40 Asuykurqataqmi leprawan unquq runapas hinaspam qunqurakuykuspanraq ruegakurqa: “¡Señorlláy, munaspaykiqa sanoyaykachillawayá!”, nispa.+ 41 Chaymi Jesusqa llakipayariykuspan makinta haywariykurqa, hinaspanmi llachpaykuspan nirqa: “Munanim sanoyanaykita, allinyayñayá”, nispa.+ 42 Hinaptinmi lepra unquynin chaylla chinkaruptin sanoyarurqa. 43 Chaymantapas, pasakunanpaq nispanmi chunkay-chunkayta 44 nirqa: “Amam pimanpas imatapas willakunkichu, aswanqa sacerdoteman* rispaykiyá qawachikamuy, hinaspayá sanoyasqaykimanta Moisespa kamachisqanman hina ofrendaykita qumuy,+ chaynapi paykuna yachanankupaq”, nispa.+ 45 Ichaqa pasakuspanmi chay runaqa tukuy chaykunamanta lliwman willakachakuyta qallaykurqa, hinaptinmi Jesusqa may llaqtamanpas manaña yaykurqañachu, chaymi chunniq lawkunallapiña karqa. Ichaqa tukuy lawmantam runakunaqa payman hinalla hamurqaku.+

2 Ichaqa, iskay-kimsa punchawmantam Capernaum llaqtaman Jesusqa kaqlla kutirqa, hinaptinmi wasipiña kasqanmanta willakurqaku.+ 2 Chaymi achka runakuna huñunakaramurqaku punkutapas manaña yaykuy atinakama, hinaptinmi payqa Diosmanta willakuyta qallaykurqa.+ 3 Chaymanmi tawa runakuna suchu runata wantumurqaku.+ 4 Ichaqa Jesusman asuykachiytam mana atirqakuchu achkallaña runakuna kasqanrayku, chaymi wasipa qatanta uchkuruspanku kamas Jesuspa kasqanman suchuta chakanapi uraykachirqaku. 5 Iñiyninkuta qawaspanmi+ Jesusqa chay suchuta nirqa: “Churilláy, huchaykikunaqa pampachasqañam”, nispa.+ 6 Chaypitaqmi tiyachkarqaku wakin escribakunapas, hinaspam sunqullankupi nirqaku:+ 7 “¿Imanasqataq kay runaqa chaynata rimachkan? Diostam kamichkan. Diosllam hucha pampachaytaqa atinman”, nispanku.+ 8 Jesusmi ichaqa chayna piensasqankuta yacharuspan nirqa: “¿Imanasqataq sunquykichikpi chaynata piensachkankichik?+ 9 ¿Mayqintaq aswan allin kanman, suchuta ‘huchaykikunam pampachasqaña’ niychu, icha ‘hatarispa chakanaykita aparikuspa puriy’ niychu? 10 Ichaqa qawankichikmi runapa churinqa*+ kay pachapi huchata pampachanaypaq atiyniyuq kasqayta”, nispa.+ Hinaspam suchuta nirqa: 11 “Ñuqam niki: Hatarispaykiyá chakanaykita huqarispa wasikiman ripukuy”, nispa. 12 Hinaptinmi payqa hatarispan llapallanku qawachkaptin chakananta huqarispan pasakurqa. Chaymi lliw runakuna admirakuspanku Diosta hatuncharqaku, hinaspam nirqaku: “Manam haykapipas kaynataqa rikurqanchikchu”, nispanku.+

13 Jesusqa kaqmantam lamar quchapa patanman rirqa, hinaptinmi payman llapa runakuna hamuptin payñataq yachachirqa. 14 Chayninta richkaspanmi Alfeopa churin Leviyta* rikururqa impuesto pagananku wasipi tiyachkaqta, hinaspanmi nirqa: “Qatiqniyyá kay”, nispan. Payñataqmi hatarispan qatirqa.+ 15 Chaymantañataqmi Leviypa wasinpi mikuchkarqa*. Chaypitaqmi impuesto cobraq achkallaña runakunawan huchasapakunapas Jesuswan hinaspa qatiqninkunawan mikuchkarqaku, paykunamantapas achkam Jesustaqa qatirqaku.+ 16 Chaypim fariseokunapa* qatiqnin escribakuna qawarqaku huchasapakunawan hinaspa impuesto cobraqkunawan mikuqta, hinaspam Jesuspa qatiqninkunata nirqaku: “¿Imanasqataq payqa mikuchkan impuesto cobraqkunawan hinaspa huchasapakunawan?”, nispanku. 17 Hinaptinmi chayta uyariruspan Jesusqa nirqa: “Sano kaqkunaqa manam doctortaqa necesitankuchu, unquqkunam ichaqa necesitanku. Hamurqaniqa manam allin runakunata qayaqchu, aswanqa huchasapakunata qayaqmi”, nispa.+

18 Juanpa hinaspa fariseokunapa qatiqninkunaqa ayunaqkum, chaymi Jesusman asuykuspanku nirqaku: “¿Imanasqataq qatiqnikikunaqa mana ayunankuchu Juanpawan fariseokunapa qatiqninkuna hinaqa?”, nispanku.+ 19 Jesusñataqmi nirqa: “¿Yaqachum amistadninkunawanraq novio kachkaptin+ amistadninkuna ayunanmanku? Paykunawanraq novio kachkaptinqa manam ayunanmankuchu. 20 Ichaqa chayamunqam punchaw paykunamanta novio qichusqa kananpaq,+ hinaptinmi chay punchawpi chayraq ayunanqaku. 21 Manam pipas mawka pachataqa remendanmanchu musuq telawanqa, chaynata ruwaptinqa musuq kaqmi chintiruspan mawka pachataqa astawan llikirunman.+ 22 Chaymantapas manaraq puqusqa vinotaqa manam mawka odrekunapiqa pipas churanmanchu. Chayna kaptinqa mawka odrekunatachá vino tuqyarachinman, hinaptinmi vinopas usunman hinaspa odrekunapas mana valeqña rikurirunman. Chaymi manaraq puqusqa vinotaqa musuq odrekunapi churana”, nispa.

23 Samana punchawpi* trigo ukunta richkaptinkum Jesuspa qatiqninkunaqa trigo rachuyta qallaykurqaku.+ 24 Chaymi fariseokuna nirqaku: “¿Imanasqataq paykunaqa samana punchawpaq kamachikuytaqa mana kasukunkuchu?”, nispanku. 25 Payñataqmi nirqa: “¿Manachu haykapipas leerqankichik puriqmasinkunapiwan yarqaymanta kaspa Davidpa imam ruwasqanta?+ 26 Riqsisqa sacerdote Abiatarmanta+ willakuypi hinam payqa Diospa wasinman yaykuruspan Diospaq sapaqchasqa tantata mikururqa hinaspam runankunamanpas aypurqa, chay tantataqa manam paykunaqa mikunankuchu karqa, aswanqa sacerdotekunallam”, nispa.+ 27 Chaymantapas kaynatam nirqa: “Diosqa manam samana punchawraykuchu runataqa unancharqa, aswanqa samana punchawtam runarayku rikurichirqa,+ 28 chaymi runapa churinqa samana punchawmantapas munaychakun*”, nispa.+

3 Jesusmi kaqllamanta yaykurqa huñunakuna wasiman*, chaypim kachkarqa makinta mana haywariq runa.+ 2 Hinaptinmi fariseokunaqa Jesusta qawarayachkarqaku chay runata samana punchawpi* sanoyarachiptin paymanta mana allinkunata rimanankupaq. 3 Makinta mana haywariq runatañataqmi Jesus nirqa: “Hatarispaykiyá kay chawpiman hamuy”, nispa. 4 Chaymantañataqmi fariseokunata nirqa: “Samana punchawpiqa, ¿ima ruwaytaq allin kanman? ¿Allin kaqta ruwaychu icha mana allin kaqta ruwaychu? ¿Kawsakunanpaq yanapaykuychu icha wañuchiychu?”, nispa.+ Paykunañataqmi mana imatapas rimarirqakuchu. 5 Hinaptinmi paykunapaq piñakuspan hinaspa rumi sunqu kasqankuta yacharuspan anchata llakikurqa,+ hinaspam chay runata nirqa: “Makikita haywariy”, nispa. Haywariykuptinmi makinqa sanoyarurqa. 6 Chayta qawaykuspankum fariseokunaqa lluqsirurqaku, hinaspam Herodespa qatiqninkunawan+ chaylla huñunakuspanku tantianakurqaku Jesusta wañuchinankupaq.

7 Jesusñataqmi qatiqninkunawan kuska lamar quchapa kasqan lawman rirqaku, hinaptinmi Galileamanta hinaspa Judeamanta achka-achka runakuna qatirqaku.+ 8 Tukuy ima ruwasqanmanta uyariruspankum achka-achka runakuna asuykurqaku Jerusalenmanta, Idumeamanta, Jordan mayupa chimpankunamanta chaynataq Tiro llaqtapawan Sidon llaqtapa muyuriqninmantapas. 9 Chaymi qatiqninkunata nirqa taksa botechata paypaq alistanankupaq, chaynapi achkallaña runakuna mana ñitirunanpaq. 10 Jesusqa achkallaña runakunatam sanoyachirqa, hinaptinmi nisyu unquqkunapas llachpaykuyta munaspanku ñitinakurqaku.+ 11 Demoniokunapas+ payta rikuykuspallankum ñawpaqninpi qunqurakuykuspa kumuykurqaku, hinaspam qaparirqaku: “¡Qamqa Diospa churinmi kanki!”, nispanku.+ 12 Ichaqa chunkay-chunkaytam nirqa paymanta ama willakunankupaq.+

13 Chaymantam Jesusqa urquman qispiruspan qayachimurqa wakin qatiqninkunata,+ chaymi paykunaqa paypa kasqanman rirqaku.+ 14 Hinaspanmi 12 qarikunata akllaruspan “apostolkuna*” nispa suticharqa. Paykunaqa puriqmasinmi kanan karqa, paykunatataqmi kachanan karqa Diosmanta willakamunankupaqpas. 15 Qunantaqmi karqa atiytapas demoniokunata qarqunankupaq.+

16 Chay 12 akllasqan qarikunam+ karqa: Simon, paytam suticharqa Pedrowan,+ 17 Zebedeopa churin Santiago, Santiagopa wawqin Juan, paykunatam suticharqa “Boanerges” nispa, chayqa “rayopa churinkuna” ninanmi,+ 18 Andres, Felipe, Bartolomey, Mateo, Tomas, Alfeopa churin Santiago, Tadeo, Simon Cananita* 19 hinaspa Judas Iscariote, paymi traicionarurqa.

Chaymantam Jesusqa huk wasiman yaykurqa. 20 Hinaptinmi chaypipas kaqllamanta runakunaqa huñunakururqaku, chaymi paykunaqa manaña mikuytapas atirqakuchu. 21 Chayta yacharuspanmi Jesuspa ayllunkunaqa pusamuq rirqa, paykunam nirqaku: “Locoyarunmi”, nispa.+ 22 Jerusalenmanta hamuq escribakunapas nirqakum: “Payqa Belcebuyuqmi* kachkan, chaymi demoniokunataqa qarqun demoniokunata kamachiq yanapaptin”, nispa.+ 23 Hinaptinmi Jesusqa paykunata qayaykurqa, hinaspam rikchanachiykunawan rimapayaspan nirqa: “¿Imaynamá satanasqa qarqunman satanastaqa? 24 Huk gobierno rakinasqa kaspanqa manam huñulla kaytaqa atinmanchu,+ 25 ayllupas rakinasqa kaspaqa manam huklla kaytaqa atinmanchu. 26 Chaynallataqmi satanaspas kikinpa contranpi hatariruspanqa hinaspa rakinasqa rikuriruspanqa mana huñulla kaytaqa atinmanchu, aswanqa chinkarunqam. 27 Kallpasapa runapa wasinmantaqa manam pipas kapuqninkunataqa suwayta atinmanchu manaraq wasiyuqta chaqnachkaspanqa. Chaqnaruspallanmi wasintaqa suwarunman. 28 Chiqaptapunim nikichik: ‘Runakunaqa tukuy imamantam pampachasqa kanqaku, ima hucha ruwasqankumantapas hinaspa ima mana allin rimasqankumantapas pampachasqam kanqaku. 29 Chuya espiritumanta* mana allinkunata rimaqmi ichaqa mana haykapipas pampachasqachu kanqa,+ payqa wiñaypaq huchayuqmi kanqa’”, nispa.+ 30 Chaynatam Jesus nirqa “demonioyuqmi” nispa runakuna niptinku.+

31 Chaymantam Jesuspa mamanwan wawqinkuna hamururqaku,+ hinaspam hawapi suyaspanku qayachimurqaku.+ 32 Ichaqa achkallaña runakunam Jesuspa muyuriqninpi tiyachkarqaku, chaymi paykuna nirqaku: “Mamaykiwan wawqikikunam hawapi kachkanku, paykunam maskasuchkanki”, nispa.+ 33 Payñataqmi nirqa: “¿Pitaq mamayqa? ¿Pitaq wawqiykunaqa?”, nispa. 34 Hinaspanmi muyuriqninpi tiyaqkunata qawariykuspan nirqa: “¡Paykunam mamaywan wawqiykunaqa!+ 35 Pipas Diospa munayninta ruwaqmi wawqiyqa, paniyqa hinaspa mamayqa”, nispa.+

4 Kaqmantam Jesusqa yachachiyta qallaykurqa lamar quchapa patanpi, hinaptinmi nana-nanaq runakuna paypa kasqanman huñunakaramurqaku. Jesusñataqmi boteman qispispan tiyaykurqa quchapa patanmanta karuniqpi, runakunañataqmi lamar quchapa patallanpi karqaku.+ 2 Chaymi rikchanachiykunawan tukuy imamanta yachachiyta qallaykurqa,+ yachachispanmi nirqa:+ 3 “Uyariychik, huk runam tarpuq rirqa.+ 4 Tarpuchkaptinmi wakin muguqa ñanman wichirqa, chaymi urpikuna hamuspan mikururqa. 5 Wakin muguñataqmi wichiykurqa mana ancha allpayuq ranrakunaman, chaymi utqayllaman wiñaramurqa mana ancha allpa kasqanrayku.+ 6 Ichaqa llumpayta rupamuptinmi chakiyta qallaykurqa, hinaspam hawallapi sapichakusqanrayku chakirurqa. 7 Wakin muguñataqmi kichkakunapa kasqanman wichirqa, kichkakunañataqmi wiñaramuspan iquyarachirqa, hinaptinmi mana rururqachu.+ 8 Wakin mugukunam ichaqa allin allpaman wichirqa, chaymi wiñaspan chulla mugullamanta rururqa kimsa chunkata, suqta chunkata hinaspa pachakta”, nispa.+ 9 Chaymantapas nirqaraqmi: “Pipas rinriyuqqa uyarichunyá”, nispa.+

10 Sapallan kachkaptinmi 12 qatiqninkunawan chaypi kaq runakuna tapurqaku rikchanachiykunawan rimasqanmanta.+ 11 Hinaptinmi Jesusqa nirqa: “Qamkunam yanapasqa kankichik Diospa gobiernonmanta* pakasqa kaqta entiendenaykichikpaq,+ wakinkunamanmi ichaqa imatapas rikchanachiykunawan yachachini,+ 12 chaynapi qawaspapas mana rikunankupaq, uyarispapas mana entiendenankupaq, chaynapim paykunaqa Diosman mana haykapipas kutirikusqankurayku mana pampachasqachu kanqaku”, nispa.+ 13 Jesusqa nirqataqmi: “Kay rikchanachiyta mana entiendechkaspaykichikqa, ¿imaynamá wakin rikchanachiykunatapas entiendewaqchikqa?

14 Tarpuq runaqa Diospa palabrantam tarpun.+ 15 Wakin runakunaqa kanku ñanman wichiq mugu hinam, Diospa palabranta uyariruptillankum satanasqa hamuruspan+ sunqunkupi tarpusqa Diospa palabranta qichurun.+ 16 Wakin runakunañataqmi kanku ranrapi tarpusqa mugu hina, Diospa palabranta chaylla uyariruspankum kusikuyllawanña chaskinku.+ 17 Ichaqa mana sapichasqa kasqankuraykum mana unaytachu takyanku, chaymi Diospa palabranrayku chiqnisqa kaspanku hukmanyarunku utaq sasachakuypi kasqankurayku hukmanyarunku. 18 Wakinkuñataqmi kanku kichkakunapa kasqanpi tarpusqa mugu hina. Paykunaqa kanku Diospa palabranta uyariqkunam,+ 19 ichaqa sunqunkumanmi yaykurun kay pachapi* imamantapas llakikuy,+ kapuqniyuq kayta munay+ hinaspa tukuy imakunata munapayay,+ tukuy chaykunam uyarisqanta iquyarachin, chaymi mana rurunchu. 20 Wakin runakunam ichaqa kanku mugupa wichisqan allin allpa hina, paykunam Diospa palabranta uyarinku hinaspa kusikuyllawanña chaskinku, chaymi chulla mugullamanta rurunku kimsa chunkata, suqta chunkata hinaspa pachakta”, nispa.+

21 Jesusqa nirqataqmi: “¿Yaqachu mecherotaqa canasta ukuman churanmanku utaq cama ukuman churanmanku? Manamá. Achkitaqa alto patachamanmi churana.+ 22 Manam imapas pakasqaqa kanmanchu tiempo pasaptin mana rikurichisqa kananpaq hinaqa, manataqmi imapas suma-sumaq pakasqaqa kanmanchu mana yachakunanpaq hinaqa.+ 23 Pipas rinriyuqqa uyarichunyá”, nispa.+

24 Nirqataqmi: “Uyarisqaykichikta umaykichikman churaychik.+ Imayna tupusqaykichikman hinam qamkunapas tupusqa kankichik. Qamkunamanqa yapasunkichikraqmi. 25 Kapuqniyuqqa astawanraqmi chaskinqa,+ mana kapuqniyuqmi ichaqa kapuqnintapas qichuchikunqa”, nispa.+

26 Kaytapas nirqataqmi: “Diospa gobiernonqa rikchakun chakrapi mugu tarpuq runamanmi, 27 paymi sapa tuta puñun hinaspa sapa punchaw hatarin, muguñataqmi hatunta wiñan, chay runañataqmi mana yachanchu imayna wiñasqanta. 28 Kikillanmantam allpaqa as-asllamanta kawsayta qispichin: Puntatam llaqillantaraq*, chaymantañam espigantawan ruruntaqa. 29 Puquruptinñataqmi chay runaqa cosecha chayaramusqanrayku rutuyta qallaykun”, nispa.

30 Jesusqa nirqataqmi: “¿Imawantaq Diospa gobiernonta tupachichwan utaq imawan rikchanachispataq entiendechichwan? 31 Mostaza muguwanmi, chay muguqa kay pachapi llapallan mugukunamantapas aswan uchuychallam,+ 32 tarpuruptinkum ichaqa wiñamuspan mikuna llapallan yuyukunatapas masyarunraq, kallmankunapas hatuntam wiñan hinaptinmi alton pawaqkunapas chaypi qistachakun*”, nispa.

33 Jesusqa chayna rikchanachiykunawanmi+ Diospa palabranmanta entiendenankukama yachachirqa. 34 Yachachispaqa yachachiq rikchanachiykunallawanmi, qatiqninkunamanmi ichaqa tukuy imamanta sapallankupi yachachiq.+

35 Chay punchaw tutaykuqtam paykunata nirqa: “Hakuchik quchapa waklaw patanman”, nispa.+ 36 Chaymi qatiqninkunaqa runakunata aviaruspanku Jesusta botepi pusarqaku, chaypiqa karqataqmi huk botekunapas.+ 37 Hinaptinmi manchakuypaq llumpay wayra qallakuykurqa, yakupas huqarikuspam boteta nisyu-nisyuta laqyarqa, chaymi yakuqa boteman yaqaña huntaykuchkarqa.+ 38 Jesusñataqmi botepa qipa lawninpi sawnakuykuspan puñuchkarqa. Hinaptinmi rikchachispanku nirqaku: “Yachachikuq, ¿manachu imapas qukusunki? ¡Wañurusunmi!”, nispanku. 39 Chaymi rikchariruspan wayrata qaqcharqa hinaspa lamar quchata nirqa: “¡Upallaspayki hawkayay!”, nispa.+ Hinaptinmi wayrawan lamar quchaqa hawkayarurqa. 40 Chaymi paykunata nirqa: “¿Imanasqataq llumpayta manchakunkichik? ¿Iskayrayankichikchu Dios yanapaykusunaykichikmanta?”, nispa. 41 Paykunam ichaqa llumpayta mancharikuspanku ninakurqaku: “¿Pitaq kay runaqa wayrapas chaynataq lamar quchapas kasunanpaqqa?”, nispanku.+

5 Chaymantam chayarurqaku lamar quchapa chimpan Gerasa lawman.+ 2 Chaymi botemanta Jesus lluqsiruptillan demonioyuq runa panteonmanta lluqsiramuspan payman asuykurqa. 3 Chay runaqa panteonpim yacharqa*, chay punchawkamaqa manam pipas cadenawan wataytaqa atirqachu. 4 Achka kutitañam chakintawan makintapas cadenawan wataqku, ichaqa cadenatapas tipiparuqmi, chaqnasqanku fierrotapas pakiparuqmi, chaymi mana pipas harkayta atiqchu. 5 Tuta-punchawmi panteonkunapipas urqukunapipas qaparkachaq hinaspa rumikunawan kuchukuq. 6 Jesusta karullamanta rikuruspanmi kallpaspan* ñawpaqninpi kumuykurqa.+ 7 Hinaspanmi qaparispan nirqa: “¿Imatataq ñuqawan munanki hanaq pacha Diospa churin Jesus? Diospa sutinpiyá niway ama ñakarichiwanaykipaq”, nispa.+ 8 Chaynataqa nirqa: “¡Yaw demonio, kay runamanta lluqsiy!”, nispa Jesus nisqanraykum.+ 9 Jesusñataqmi nirqa: “¿Imataq sutiki?”, nispa. Payñataqmi nirqa: “Achkallaña kasqaykuraykum sutiyqa Tropa*”, nispa. 10 Demoniokunaqa achka kutitam ruegakurqaku huklawman mana qarqusqa kanankupaq.+

11 Chaypitaqmi urqupa waqtanpi+ achkallaña kuchikuna mikuchkarqa.+ 12 Chaymi chay demoniokunañataq ruegakuspa nirqaku: “Achkallaña kuchikunaman yaykunaykupaqyá kamachiwayku”, nispa. 13 Jesus “arí” niykuptinmi chay demoniokunaqa runamanta lluqsiruspanku kuchikunamanña yaykururqaku, hinaptinmi yaqa 2.000 kuchikuna quchaman qaqanta pawaykuspanku hiqiparurqaku. 14 Kuchi michiqkunañataqmi ayqikuspanku llaqtapi runakunamanwan chakrapi runakunaman willakamurqaku, chaymi paykunaqa hamurqaku ima pasarusqanta qawanankupaq.+ 15 Hinaspam Jesuspa kasqanman chayaruspanku demonioyuq runataqa rikuykurqaku tiyachkaqtaña, pachasqataña hinaspa yuyayninman kutisqataña, chaymi llumpayta mancharikurqaku. Payqa demoniokunapa ñakarichisqanmi karqa. 16 Chay pasakusqanta rikuqkunapas willakurqakum demoniopa ñakarichisqan runatawan kuchikunata imam pasasqanmanta. 17 Chaymi runakunaqa Jesusta ruegakurqaku llaqtanku lawmanta pasakunanpaq.+

18 Hinaptinmi boteman Jesus qispiruptin sanoyaruq runaqa ruegakurqa paywan rinanpaq.+ 19 Jesusmi ichaqa mana munaspan nirqa: “Ripukuy wasikiman hinaspa willakamuy aylluykikunaman Jehova* Dios qampaq ima ruwasqanmanta hinaspa llakipayasusqaykimanta”, nispa. 20 Hinaptinmi chay runaqa pasakuspan Decapolis llaqtakunapi* willakurqa paypaq Jesus ima ruwasqanmanta, chaymi runakunaqa uyarayarqakuraq.

21 Quchapa patanman botepi Jesus kutiruspa chaypi kachkaptinmi achkallaña runakuna huñunakaramurqaku.+ 22 Chaymantam Jairo hamurqa, hinaspam Jesusta rikuruspan pampaman kumuykurqa,+ payqa huñunakuna wasipi* huknin kamachiqmi karqa. 23 Hinaspanmi achka kutita ruegakurqa: “Warmi churillaymi wañuruchkanña. Ama hina kaspaykiyá hamuspayki makikita hawanman churaykuy+ chaynapi ama wañurunanpaq”, nispa. 24 Chaymi Jesusqa paywan rirqa, achkallaña runakunañataqmi ñitinakustin qatirqaku.

25 Paykunawantaqmi karqa 12 wataña+ yawarpakuywan* unquq warmipas.+ 26 Achka doctorkunawan hampichikuspanpas anchatam ñakarillarqa, tukuy kapuqnintam yanqapaq tukurqa, allinyananmantaqa astawanmi unqururqa. 27 Chaymi Jesusmanta rimasqankuta uyariruspan qipallanta asuykurqa achkallaña runakunapa chawpinta, hinaspam pachanta llachpaykurqa,+ 28 payqa nirqa: “Pachallantapas llachpaykuspayqa sanoyarusaqmi”, nispam.+ 29 Chaymi chaylla sanoyarurqa, hinaptinmi musyakururqa ñakarichiqnin unquyninmanta sanoyarusqanta.

30 Jesusñataqmi musyarurqa paymanta atiy lluqsirusqanta,+ chaymi muyuriykuspan runakunata qawarispan nirqa: “¿Pitaq pachayta llachpaykamuwan?”, nispan.+ 31 Qatiqninkunañataqmi nirqaku: “Qawachkankitaq kaynaña runakuna ñitisusqaykitaqa, chaychu ninkiraq: ‘¿Pitaq llachpaykamuwan?’”, nispa. 32 Jesusñataqmi muyuriqninta qawarirqa pi llachpaykusqanta yachananpaq. 33 Chay warmim ichaqa, sanoyarusqanmanta musyakuspan mancharisqallaña katkatatastin Jesuspa ñawpaqninpi pampaman kumuykurqa, hinaspanmi lliwta imam kaqta willakurqa. 34 Jesusñataqmi nirqa: “Mamáy*, iñiyniyuq kasqaykiraykum sanoyarunki. Kunanqa hawkallañayá pasakuy,+ ñakarichisuqniki unquymantam allinyarunkiña”, nispa.+

35 Chaynata Jesus rimachkaptinraqmi huñunakuna wasipi kamachiqpa runankuna hamuruspanku Jairota nirqaku: “¡Warmi churikiqa wañukunñam! ¿Imapaqñataq yachachikuqpa umantaqa nanachinki?”, nispa.+ 36 Chayna rimasqankuta uyariruspanmi Jesusqa Jairota nirqa: “Ama llakikuychu, iñiylla-iñiyqa”, nispa.+ 37 Hinaspam Jesusqa mana pipas rinanta munaspan pusarqa Pedrota, Santiagota hinaspa Santiagopa wawqin Juanllata.+

38 Chaymantam chayarurqaku Jairopa wasinman, Jesusñataqmi rikururqa chaqwa ruwaq runakunata chaynataq waqaspa qaparkachaqkunata.+ 39 Wasiman yaykuruspanñataqmi nirqa: “¿Imanasqataq chaqwakuchkankichik hinaspa waqachkankichik? Sipaschaqa manam wañunchu, puñuyllam-puñuchkan”, nispa.+ 40 Chaymi Jesusmanta burlakuspa asikurqaku. Jesusmi ichaqa chaypi kaqkunata hawaman lluqsirachispan sipaschapa kasqanman tayta-mamanwan hinaspa riqmasinkunallawan yaykurqa. 41 Hinaspanmi sipaschapa makinta hapiykuspan nirqa: “Talita kumi”, nispa. Chayqa: “Sipascha, qamtam niki, ‘¡hatariy!’”, ninanmi.+ 42 Chaymi sipaschaqa chaylla hatariruspan puriyta qallaykurqa, payqa 12 watanpim karqa. Tayta-mamanñataqmi kusisqallaña kasqankurayku mana ima niytapas atirqakuchu. 43 Jesusmi ichaqa achka kutita nirqa kawsarichisqanmanta pimanpas ama willakunankupaq,+ hinaspam nirqa sipascha mikunanpaq imallatapas quykunankupaq.

6 Chaymanta pasaspanmi Jesusqa qatiqninkunawan kuska llaqtanman chayarurqa.+ 2 Samana punchaw* chayaramuptinmi huñunakuna wasipi* yachachiyta qallaykurqa, hinaptinmi yaqa llapallan uyariqkuna admirakuspanku nirqaku: “¿Maypitaq kay runaqa kaykunata yacharamun?+ ¿Imaynatamá kaykunataqa yacharamun? ¿Imaynatataq milagrokunatapas ruwan?+ 3 ¿Manachu payqa Mariapa wawan+ carpintero?+ ¿Manachu wawqinkunapas Santiago,+ Josey, Judas hinaspa Simon?+ ¿Manachu paninkunapas llaqtamasinchik?”, nispa. Chaymi paykunaqa Jesustaqa mana creerqakuchu. 4 Jesusñataqmi nirqa: “Diosmanta willakuqqa* maypipas respetasqam. Wasinpi, ayllunpi hinaspa llaqtanpim ichaqa mana respetasqachu”, nispa.+ 5 Chayraykum ima milagrokunatapas chaypiqa mana ruwarqachu, aswanqa huk-iskay unquqkunallaman makinta churaykuspanmi sanoyachirqa. 6 Paykuna mana creeptinkum llakikurqa. Hinaspam pasakuspan llaqtachakunapiña yachachistin purirqa.+

7 Chaymantam 12 apostolninkunata qayachispan iska-iskaytakama kacharqa,+ demoniokunata qarqunankupaqpas atiytam qurqa.+ 8 Nirqataqmi rispankuqa ama imatapas apanankupaq, manam apanankuchu karqa: Tantatapas, alforjatapas nitaq qullqitapas*, apaspaqa apananku karqa chulla tawnallatam.+ 9 Nirqataqmi churakusqanku usutallankuwan hinaspa hawankupi pachallankuwan rinankupaqpas. 10 Chaymantapas kaynatam nirqa: “Maypipas wasiman yaykuspaykichikqa chaypi qipakuychik chay llaqtamanta lluqsinaykichikkama.+ 11 Maypipas mana chaskisuptikichikqa utaq mana uyarisuptikichikqa chaymanta lluqsispayá chakikichikpi allpatapas taspikuychik, chaynapi pantaypi kasqankuta yachanankupaq”, nispa.+ 12 Chaymi rispanku runakunaman willarqaku huchankumanta wanakunankupaq,+ 13 hinaspam achka demoniokunata qarqurqaku,+ unquqkunata sanoyachirqaku, hinaspapas aceitewanmi llusirqaku.

14 Jesusmanta tukuy hinastinpi rimaptinkum kamachiq Herodespas yacharurqa. Runakunam niqku: “Bautizaq Juanmi wañusqanmanta kawsariramuspan milagrokunata ruwachkan”, nispa.+ 15 Wakinkuñataqmi niqku: “Payqa Eliasmi”, nispa. Hukkunañataq nirqaku: “Payqa Diosmanta willakuqmi, ñawpaq tiempopi Diosmanta willakuqkuna hina”, nispa.+ 16 Herodesñataqmi chayta uyariruspan nirqa: “Umanta qururachisqay Juanmi kawsariramun”, nispa. 17 Ñawpaqtaraqmi Herodesqa Juanta hapirachimuspan chaqnarachimurqa wawqin Filipopa warmin Herodias hikutasqanrayku, hinaspam carcelman churarachirqa. Herodesqa Herodiaswanmi casarakururqa.+ 18 Juanqa Herodestam nipayarqa: “Manam allinchu wawqikipa warminwan kakuynikiqa”, nispa.+ 19 Chaymi Herodiasqa Juanta chiqnispan wañurachiyta munarqa, ichaqa manam atirqachu. 20 Chaynam karqa Herodes harkakusqanrayku, payqa Juantam manchakurqa allin runapaq hinaspa Diosman sunqu runapaq hapisqanrayku.+ Sapa kuti uyarispanpas Juantaqa manam ima ruwaruytapas atirqachu, chaywanpas kusisqallañam Juantaqa uyariq.

21 Ichaqa munasqanta Herodias ruwananpaqmi punchaw chayaramurqa. Herodesmi santon punchawpi+ mikuchirqa ancha riqsisqa kamachiqkunaman, 1.000 soldadokunapa kamachiqninkunaman hinaspa Galileapi riqsisqa runakunaman.+ 22 Hinaptinmi Herodiaspa warmi wawan chayman yaykuruspan tusurqa. Herodespaqwan chaypi mikuqmasinkunapaq* chay tususqan sumaqllaña kaptinmi Herodesqa sipasta nirqa: “Mañakuway imam munasqaykitapas, qusqaykim”, nispa. 23 Hinaspam nirqa: “Imataña mañakuwaptikipas qusqaykim, kamachisqay llaqtakunapa partentapas”, nispa. 24 Chaymi sipasqa lluqsiramuspan mamanta nirqa: “¿Imatataq mañakuyman?”, nispa. Mamanñataqmi nirqa: “Bautizaq Juanpa umanta”, nispa. 25 Chaymi sipasqa Herodesman chaylla asuykuspan mañakurqa: “Bautizaq Juanpa umanta kunallan platopi quykuway”, nispa.+ 26 Chay mañakusqanwan llumpayta hukmanyaruspanpas Herodesqa manam negayta atirqachu chaypi kaqkunapa qayllanpi prometekusqanrayku. 27 Chaymi Herodesqa huknin soldadonta chaylla kamachirqa Juanpa umanta apamunanpaq. Hinaptinmi soldadonqa riruspan Juanpa umanta carcelpi qururamurqa, 28 hinaspam platopi umanta aparamuspan sipasman quykurqa, sipasñataqmi mamanman quykurqa. 29 Juanpa qatiqninkunañataqmi chayta yacharuspanku hamururqaku, hinaspam Juanpa cuerponta pampamurqaku.

30 Apostolkunañataqmi Jesuswan huñunakuruspanku willakurqaku tukuy ima ruwasqankumanta hinaspa yachachisqankumanta.+ 31 Jesusñataqmi nirqa: “Haku mana runapa kasqanman, chaypi ratollapas samariykamunaykichikpaq”, nispa.+ Chaynataqa nirqa runakuna hukña-hukña paykunaman hamusqanraykum, chaymi imallatapas mikunankupaq tiemponku mana karqachu. 32 Chayraykum paykunalla kanankupaq runapa mana kasqanman botepi rirqaku.+ 33 Chaywanpas runakunaqa risqankutam rikururqaku, achkallañataqmi yacharurqakupas, chaymi llapallan llaqtakunamanta utqaylla rispanku paykunatapas llallirurqakuraq. 34 Jesusqa botemanta lluqsiruspanmi achkallaña runakunata rikururqa, hinaspam mana michiqniyuq ovejakuna hina kasqankuta qawaykuspan+ paykunata llakipayarirqa.+ Chaymi tukuy imamanta yachachiyta qallaykurqa.+

35 Tardeykuqtañataqmi qatiqninkuna asuykuspanku nirqaku: “Chunniqmi kay kasqanchikqa, llumpay tardeñataqmi kachkanpas.+ 36 Runakunatayá niykuyña pasakunankupaq hichpapi chakrakunaman hinaspa llaqtachakunaman rispanku mikunankupaq imallatapas rantinankupaq”, nispa.+ 37 Jesusñataqmi nirqa: “Qamkunayá imallatapas mikuykachiychik”, nispa. Hinaptinmi paykunañataq nirqaku: “Chaypaqqa 200 denario* qullqipa chanin tantatach rantimunayku kanqa, ¿maymantataq rantimusaqku?”, nispa.+ 38 Payñataqmi nirqa: “¿Haykataq tantaykichik kachkan? Qawaramuychikyá”, nispa. Hayka kasqanta yacharamuspankum nirqaku: “Pichqa tantawan iskay challwakunallam”, nispa.+ 39 Hinaptinmi kamachirqa llapallan runakuna pastopi huñu-huñulla tiyanankupaq.+ 40 Chaymi runakunaqa tiyarqaku pachakkama hinaspa pichqa chunkakama rakinasqa. 41 Hinaptinmi pichqa tantatawan iskay challwakunata hapiykuspan cielota qawarispan Diosta mañakurqa.+ Hinaspam tantata partiykarispan qatiqninkunaman qurqa runakunaman aypunankupaq, iskay challwakunatapas llapallankupaqmi rakirqa. 42 Chaymi llapallanku mikurqaku saksanankukama. 43 Hinaspam tantapa puchusqanta huñurqaku 12 canasta huntataraq. Huñurqakutaqmi puchuq challwakunatapas.+ 44 Tantata mikuqkunam karqaku 5.000 qarikuna.

45 Chaymantam Jesusqa qatiqninkunata chaylla kamachirqa runakunata avianankama boteman qispispanku lamar quchapa patanpi Betsaida llaqtaman richkanankupaq.+ 46 Runakunata aviaruspanñataqmi urquman rirqa Diosta mañakuq.+ 47 Tutayaramuptinñataqmi boteqa lamar quchapa chawpinpiña kachkasqa, Jesusñataqmi urqupiraq sapallan karqa.+ 48 Chaymantañataqmi qatiqninkunata rikururqa, paykunam llumpayta wayramuptin bote rinanpaq ñaka-ñakayllataña yakuta qachichkarqaku. Jesusmi manaraq achikyamuchkaptin* yaku hawanta puristin paykunaman asuykurqa, ichaqa hinallam rirqa paykunata pasaqtukuspan. 49 Yakupa hawanpi purichkaqta rikuruspankum qaparispa nirqaku: “¡Imataq wakqa!”, nispanku. 50 Qaparirqakuqa Jesusta rikuruspa mancharikusqankuraykum. Jesusñataqmi chaylla paykunata rimapayaspan nirqa: “Ama manchakuychikchu, ñuqam kani”, nispa.+ 51 Hinaspanmi Jesusqa paykunapa kasqan boteman qispirurqa, hinaptinmi wayraqa hawkayarurqa. Qatiqninkunañataqmi chayta rikuspa anchata admirakururqaku. 52 Manam yacharqakuchu tantawan milagro ruwasqan ima ninan kasqantaqa, paykunaqa rumi sunqu hinaspa mana entiendeqmi karqaku.

53 Lamar quchata chimparuspankum Genesaretman chayarurqaku, hinaspam boteta qucha patanpi watarqaku.+ 54 Botemanta lluqsiruptillankum runakuna Jesusta riqsirurqaku, 55 hinaspankum tukuy chaylawkunaman kallpaylla* rispanku unquqkunata chakanakunapi aparqaku Jesuspa kasqanman. 56 May llaqtamanpas, llaqtachakunamanpas hinaspa chakramanpas yaykuptinmi runakunaqa unquqkunata churarqaku plazakunapi, hinaspam Jesusta ruegakurqaku pachanpa patallantapas llachpaykunankupaq.+ Haykam llachpaykuqkunaqa sanoyaqkum.

7 Jerusalenmanta hamuq fariseokunawan wakin escribakunam Jesuspa muyuriqninpi huñunakururqaku.+ 2 Paykunam rikururqaku Jesuspa wakin qatiqninkuna mana mayllakuspa qacha* makinkuwan mikusqankuta. 3 Fariseokunawan lliw judiokunaqa ñawpaq runakunapa costumbrenkuman hapipakuspankum makinkuta kuchusninkukama manaraq mayllakuspankuqa imatapas mana mikunkuchu, 4 mercadomanta kutimuspankupas manaraq mayllakuspankuqa manataqmi mikunkuchu. Kantaqmi ñawpaqmanta ruwasqanku achka costumbrekunapas, chaykunamanmi hapipakunku: Yakumanmi challpunku vasokunata, aysakukunata hinaspa broncemanta serviciokunata.+ 5 Chay fariseokunawan escribakunam Jesusta nirqaku: “¿Imanasqataq qatiqnikikunaqa ñawpaq tiempopi runakunapa costumbrenkunata mana kasukunkuchu hinaspa makinkutapas mana mayllakuspa mikunku?”, nispa.+ 6 Jesusñataqmi nirqa: “Yaw iskay uyakuna, chaychá Isaiasqa qamkunamanta willakurqa. Qillqasqam kachkan: ‘Kay runakunaqa simillankuwanmi hatunchawan, sunqunkum ichaqa ñuqamanta karupi kachkan.+ 7 Yanqam yupaychawankupas, paykunaqa runakunapa kamachisqallantam yachachinku’, nispa.+ 8 Arí, qamkunaqa Diospa kamachikuyninkunata qipanchaspaykichikmi runakunapa costumbrenkunaman hapipakunkichik”, nispa.+

9 Chaymantapas kaynatam nirqa: “Qamkunaqa Diospa kamachikuyninkunata mana kasukunaykichikraykum sakrillawanña costumbrekichikta hinalla ruwachkankichik.+ 10 Moisesmi nirqa: ‘Tayta-mamaykita kuyay hinaspa kasukuy’, nispa.+ Nirqataqmi: ‘Pipas taytanmanta utaq mamanmanta mana allin rimaqqa wañuchisqam kanan’, nispa.+ 11 Qamkunam ichaqa ninkichik: ‘Pipas tayta-mamantaqa ninmanmi: “Yanapanaypaq imaypas qunay kaqqa Diospaq sapaqchasqañam*”’, nispa. 12 Chaynapim qamkunaqa manaña saqinkichikchu tayta-mamankupaq imallatapas ruwanankuta.+ 13 Chaynata ruwaspaykichikmi yachachisqaykichik costumbrekichikta ruwasqaykichikrayku Diospa palabranta yanqachankichik.+ Achkallatañam chaykunaman rikchakuqtapas ruwankichik”, nispa.+ 14 Chaymi kaqmanta runakunata qayaykuspan nirqa: “Llapallaykichik uyariwaychik hinaspa rimasqaykunata entiendeychik.+ 15 Runataqa manam mikusqanchu qachachan, aswanqa sunqunmanta lluqsimuqmi”, nispa.+ 16 *

17 Chaymantam runakunamanta asurikuspan Jesusqa huk wasiman yaykururqa, hinaptinmi qatiqninkuna chay rikchanachiymanta tapurqaku.+ 18 Chaymi paykunata Jesus nirqa: “¿Paykuna hinachu qamkunapas mana entiendeq kachkankichik? ¿Manachu yachankichik runapa imapas mikusqanqa mana qachachasqanta? 19 Runapa mikusqanqa manam sunqunmanchu yaykun, aswanqa wiksallanmanmi, chaymantañataqmi lluqsin ispakuna sitioman”, nispa. Chaywanmi nichkarqa llapallan mikuykunaqa limpio kasqanta. 20 Nirqataqmi: “Runamanta lluqsiqmi runataqa qachachan.+ 21 Runapa sunqunmantam lluqsin mana allin piensaykuna:+ Huchapakuy*, suwakuy, wañuchinakuy, 22 hukwan pierdekuy*, imatapas llumpayta munapayay, mana allin ruway, engañanakuy, mana pinqakuspa mana allin ruway*, envidianakuy, kaminakuy, hatuntukuy hinaspa loco hina ruwaykuna. 23 Lliw kay mana allinkunam runapa ukunmanta lluqsin, hinaspam runataqa qachachan”, nispa.

24 Chaymanta lluqsiruspanmi rirqa Tiro lawmanwan Sidon lawman.+ Chaypim huk wasiman yaykurqa chaypi kasqanta pipas mana yachananpaq. Chaywanpas runakunaqa yacharurqakum. 25 Chaypim Jesusmanta uyariruspan huk warmi chaypunilla hamurqa, hinaspam chakinman qunqurakuykurqa, chay warmipa warmi warmachanmi demonioyuq karqa.+ 26 Chay warmiqa yacharqa* Siria provinciapi kaq Fenicia lawpim, payqa karqa Grecia runakunapa kastanmi, paymi Jesusta ruegapayarqa warmachanpi kaq demoniota qarqumunanpaq. 27 Jesusmi ichaqa nirqa: “Suyaykuy, warmakunaraqyá puntataqa saksaruchunku, manam allinchu kanman paykunapa tantanta allquchakunaman wischuykuyqa”, nispa.+ 28 Warmiñataqmi nirqa: “Arí, chaynam señor, ichaqa allquchakunapas mesapa ukunpim mikunku warmachakunapa wichichisqanku tantata”, nispa. 29 Chaymi Jesusñataq nirqa: “Chayna nisqaykiraykuyá kunanqa pasakuyña, ñam demonioqa wawaykimanta lluqsirunña”, nispa.+ 30 Chaymi wasinman kutispan wawantaqa tarirurqa camanpi sirirayachkaqta, manañam demonioqa paypiqa kasqañachu.+

31 Tiro lawmanta kutiramuspanmi Jesusqa Sidon lawninta hinaspa Decapolis llaqtakunapa* chawpinta rirqa Galilea quchaman.+ 32 Chaymanmi pusamurqaku mana uyariq chaynataq mana rimaq runata,+ hinaspam Jesusta ruegakurqaku chay runapa hawanman makinta churaykunanpaq. 33 Runakunamanta karuniqman pusaruspanmi sapallanpi runapa iskaynin rinrinman dedonta hinaykurqa, hinaspam dedonman tuqaykuspan qallunta llachpaykurqa.+ 34 Cielota qawarispanmi llakiwan hapichikuspan nirqa: “Efata”, nispa. Chay ninanqa: “Kicharikuy”, ninanmi. 35 Hinaptinmi chay runapa rinrinqa kicharikururqa+ chaynataq qallunpas paskakururqa, chaymi rimaytaña qallaykurqa. 36 Hinaptinmi Jesusqa runakunata nirqa pimanpas ama willakunankupaq.+ Ichaqa chaynata nichkaptinpas astawanraqmi willakurqaku.+ 37 Admirasqallaña kaspankum+ nirqaku: “Tukuy imatam allinta ruwan. ¡Mana uyariqkunatam uyarichin, mana rimaqkunatapas rimachinmi!”, nispa.+

8 Chay punchawkunapim achkallaña runakuna kaqllamanta huñunakururqaku. Mikunankupaq imapas mana kaptinmi Jesusqa qatiqninkunata qayachimuspan nirqa: 2 “Kay runakunata qawaspaymi llakikuni,+ ñam kimsa punchawña ñuqawan kachkanku, manataqmi mikunankupaqqa imapas kanchu.+ 3 Mana mikusqata wasinkuman kutichiptiyqa risqankupim yarqaymanta desmayarunmanku, wakinkuqa llumpay karumantaraqmi kankupas”, nispa. 4 Qatiqninkunañataqmi nirqa: “¿Maypitaq kay chunniqpiqa pipas tantata tarimunman kaynaña runaman mikuchinapaqqa?”, nispa. 5 Hinaptinmi paykunata Jesus nirqa: “¿Haykataq tantaykichik kachkan?”, nispa. Paykunañataqmi nirqa: “Qanchisllam”, nispa.+ 6 Chaymi runakunata nirqa pampapi tiyanankupaq, hinaspam qanchis tantata hapiykuspan Diosta mañakurqa, partiykarispanñataqmi qatiqninkunaman qurqa aypunankupaq, paykunañataqmi runakunaman aypurqaku.+ 7 Paykunapaqa karqataqmi iskay-kimsa uchuy challwachankupas, Diosta mañakuspantaqmi chaytapas aypuchirqa, 8 chaymi mikurqaku saksanankukama. Hinaspam puchuqtapas huñurqaku qanchis hatun canastakuna huntataraq.+ 9 Chaypi kaqkunaqa karqaku yaqa 4.000 qarikunam, chaymantañam paykunataqa aviarqa.

10 Chaymantañataqmi Jesusqa qatiqninkunawan kuska boteman chaylla qispirurqaku, hinaspam Dalmanuta lawman chayarurqaku.+ 11 Chayman hamuruspankum fariseokunaqa Jesuswan atipanakuyta qallaykurqaku, paykunam pantachiyta munaspanku hanaq pachamanta kaq milagrota mañakurqaku.+ 12 Chaymi anchata llakikuspan nirqa: “¿Imanasqataq kay runakunaqa* señalta mañakunku?+ Chiqaptapunim nini: Manam ima señalpas ruwasqachu kanqa kay runakunapaqqa”, nispa.+ 13 Hinaspanmi Jesusqa paykunata saqirurqa. Boteman kaqlla qispiruspanñataqmi lamar quchapa waklaw chimpanman pasakurqa.

14 Ichaqa tanta apaytam qunqarusqaku, botepiqa karqa huk tantallam.+ 15 Hinaptinmi payqa avisaspan nirqa: “Allintayá qawakuychik, cuidakuychikyá fariseokunapa hinaspa Herodespa levadurankumanta”, nispa.+ 16 Qatiqninkunañataqmi piñanakuyta qallaykurqaku tantanku mana kasqanmanta. 17 Chayta qawaspanmi Jesus nirqa: “¿Imanasqataq tantaykichik mana kasqanmanta piñanakunkichik? ¿Manaraqchu yachankichik nitaq entiendenkichik? ¿Manaraqchu entiendenaykichikpaq sunquykichikta kicharinkichik? 18 ‘Ñawikichik kachkaptinpas, ¿manachu rikukunkichik? Rinrikichik kachkaptinpas, ¿manachu uyarinkichik?’ ¿Manachu yuyankichik 19 pichqa tantata+ partispay 5.000 qarikunaman haypachisqayta? ¿Hayka canasta huntatataq puchuqninta huñurqankichik?”, nispa. Qatiqninkunañataqmi nirqaku: “Chunka iskayniyuqtam”, nispanku.+ 20 Jesusqa nirqataqmi: “Qanchis tantata partispay 4.000 qarikunaman haypachiptiypas, ¿hayka hatun canasta huntatataq puchuqninta huñurqankichik?”, nispa. Qatiqninkunañataqmi nirqaku: “Qanchistam”, nispanku.+ 21 Hinaptinmi nirqa: “¿Manaraqchu entiendenkichik?”, nispa.

22 Chaymantañataqmi Betsaida llaqtaman chayarurqaku. Chaypim ñawsa runata runakuna Jesusman pusamurqaku, hinaspankum llachpaykunanpaq ruegakurqaku.+ 23 Chaymi Jesusqa ñawsata makinmanta aysaspan chay llaqtachamanta hawaman pusarqa. Chaypim ñawinman tuqaykuspan llachpaykurqa,+ hinaspam nirqa: “¿Imallatapas rikuchkankichu?”, nispa. 24 Ñawsañataqmi qawarispan nirqa: “¡Runakunatam sachakunata hina rikuchkan, ichaqa purichkankum!”, nispa. 25 Chaymi runapa ñawinta kaqllamanta llachpaykurqa, hinaptinmi ñawin allinyaruptin runaqa allintaña rikukurqa. Chuyay-chuyaytañamá rikukurqa. 26 Chaymantam wasinman aviaspan nirqa: “Amam llaqtachamanqa yaykunkichu”, nispa.

27 Chaymantam Jesusqa qatiqninkunapiwan rirqa Cesarea de Filipo llaqtapa hichpan llaqtachakunaman, hinaspam qatiqninkunata ñanpi nirqa: “¿Pi kasqaytataq runakuna ñuqamanta ninku?”, nispa.+ 28 Paykunañataqmi nirqaku: “Bautizaq Juan kasqaykitam.+ Wakinñataqmi ninku Elias kasqaykita.+ Hukkunañataqmi ninku Diosmanta willakuq* kasqaykita”, nispa. 29 Hinaptinmi paykunata nirqa: “Qamkunaqa, ¿pi kasqaytataq ninkichik?”, nispa. Chaymi Pedro nirqa: “Qamqa kanki Cristom*”, nispa.+ 30 Chaymantañataqmi Jesusqa nirqa pimanpas paymanta ama willakunankupaq.+ 31 Chaymantapacham yachachiyta qallaykurqa runapa churinqa tukuy imawan ñakarinanmanta+ hinaspa autoridadkuna, riqsisqa sacerdotekuna chaynataq escribakunapas chiqninanmanta hinaspa wañuchiptinku kimsa punchawmanta hatarimunanmanta.+ 32 Chaykunamantaqa mana imatapas pakaspanmi rimarqa. Pedrom ichaqa Jesusta huklawman pusaspan qaqcharqa.+ 33 Hinaptinmi Jesusqa muyuriykuspan qatiqninkunata qawarirqa, hinaspam Pedrota qaqchaspan nirqa: “¡Qipayman churakuy satanas! Qamqa manam Diospa piensasqanman hinachu piensanki, aswanqa runakunapa piensasqanman hinallam”, nispa.+

34 Chaymantam achkallaña runakunatawan qatiqninkunata qayaspan nirqa: “Pipas qatiwayta munaqqa amaña kikillanpaq kawsaspayá ñakarichiqnin qirunta* hombrokuykuspan hinalla qatiwachun.+ 35 Vidanta salvay munaqqa wañunqam, ñuqarayku hinaspa sumaq willakuykunarayku wañuqmi ichaqa kawsanqa.+ 36 Chiqaptapuniqa, ¿imatataq runaqa hurqukunman kay pachapi tukuy imatapas hayparuchkaspan wañuruspanqa?+ 37 ¿Imatataq runaqa qunman vidanrayku?+ 38 Pipas ñuqamanta hinaspa rimasqaykunamanta kay huchallikuq hinaspa Diosta qipanchaq* runakunapa* qayllanpi pinqakuqtaqa, runapa churinpas pinqakunqam+ taytanpa kanchariyninpi chuya angelninkunapiwan chayamuspan”, nispa.+

9 Chaymantapas paykunatam nirqa: “Chiqaptapunim nikichik, kaypi kaqkunamanta wakinqa manapunim wañunqakuchu Diospa gobiernonpi* atiyniyuq reyta rikunankukama”, nispa.+ 2 Suqta punchaw pasaruptinmi Jesusqa Pedrota, Santiagota hinaspa Juanta pusarikuspan hatun urquman rirqa paykunallawan chaypi kananpaq. Chaypim paykunapa qayllanpi Jesuspa rikchaynin tikrakururqa,+ 3 hinaptinmi hawanpi pachanpas yuraq-yuraq rikuriruspa kancharirqa. Manam ima pacha taqsanapas kay allpapiqa chaynataqa yuraqyachinmanchu. 4 Chaypitaqmi paykunaman rikuriykurqa Eliaswan Moisespas, paykunam Jesuswan rimachkasqaku. 5 Chaymi Pedroqa Jesusta nirqa: “Yachachikuq*, ima sumaqmi kaypi kasqaykuqa. Ruwarusaqkuyá kimsa carpakunata: Hukninta qampaq, hukninta Moisespaq, huknintañataq Eliaspaq”, nispa. 6 Ichaqa llumpay mancharisqallaña kasqankuraykum Pedroqa mana ima ruwaytapas atirqachu. 7 Hinaptinmi puyu rikuriramuspan llantuyninwan paykunata tapaykurqa. Puyumantañataqmi kaynata nimurqa:+ “Paymi kuyasqay churiy,+ uyariychikyá”, nispa.+ 8 Chaymi muyuriqninkuta qunqayllamanta qawarispanku pitapas manaña rikurqakuchu, aswanqa Jesusllatañam rikurqaku.

9 Urqumanta kutimuchkaptinkum Jesusqa chunkay-chunkayta kamachirqa rikusqankuta pimanpas ama willakunankupaq.+ Willakunankuqa karqa runapa churin wañusqanmanta kawsarimuptinñam.+ 10 Kamachisqantaqa kasukurqakum*, ichaqa kikinkupuram atipanakurqaku wañusqakunapa kasqanmanta kawsarimuy ima ninan kasqanmanta. 11 Chaymantañataqmi tapuyta qallaykurqaku: “¿Imanasqataq escribakunaqa ninku Elias+ puntata hamunanmanta?”, nispanku.+ 12 Jesusñataqmi nirqa: “Chiqaptapunim Eliasqa puntata hamunqa, hinaspam tukuy imata allichanqa.+ Ichaqa, ¿imaynanpitaq qillqasqa kachkan runapa churin tukuy imawan ñakarinanmanta+ hinaspa chiqnisqa kananmanta?+ 13 Ñuqam ichaqa nikichik Eliasqa+ ñam hamurunña, hinaptinmi paymanta qillqasqa kasqanman hina munasqankuta ruwarunku”, nispa.+

14 Chaymantam, Jesuswan kimsan qatiqninkuna wakin qatiqninkunapa kasqanman chayaruspanku paykunapa muyuriqninpi rikururqaku achkallaña runakunata. Rikururqakutaqmi iskay-kimsa escribakunatapas qatiqninkunawan atipanakuchkaqta.+ 15 Chaymantañataqmi Jesusta chaylla rikuruspanku chay runakuna admirakurqaku, hinaspam rimaykunankupaq Jesusman kallparqaku*. 16 Hinaptinmi paykunata Jesus nirqa: “¿Imamantataq qatiqniykunawan atipanakuchkankichik?”, nispa. 17 Chaymi huk runa nirqa: “Yachachikuq, qanmanmi churiyta pusamurqani mana rimachiq demonioyuq kasqanrayku,+ 18 maypipas hapiruspanmi pampaman wikapan, hinaptinmi churiyqa pusuqullataña aqtuspan kiruntapas kirichichichin, hinaspam mana kallpayuqña rikurirun. Qatiqnikikunatam nirqani churiymanta demoniota qarqunankupaq, ichaqa manam atirqakuchu”, nispa. 19 Chaymi Jesusqa nirqa: “Mana iñiyniyuq runakuna*,+ ¿haykapikamataq qamkunawan kasaq? ¿Haykapikamataq aguantasqaykichik? Kayman pusamuwaychik chay warmachata”, nispa.+ 20 Chaymi warmata pusarqaku. Hinaptinmi demonioqa rikuruspan warmata pampapi chutaykacharachirqa, chaymi wikapakuspan pusuqullataña aqturqa hinaspam chutaykachakurqa. 21 Hinaptinmi Jesusqa warmapa taytanta nirqa: “¿Hayka tiempoñataq churikiqa kayna kachkan?”, nispa. Chaymi pay nirqa: “Warmacha kasqanmantapacham, 22 wañurachinanpaqmi achka kutita ninamanpas yakumanpas wichichin. Imallatapas ruwayta atispaykiqa llakipayaykuwaykuyá, hinaspayá yanapaykullawayku”, nispa. 23 Jesusñataqmi nirqa: “¿Imanasqataq ninki ‘atispaykiqa’ nispa? ¡Iñiyniyuq kaspaqa ima ruwaytapas atisunmi!”, nispa.+ 24 Chaymi warmapa taytan qaparispan nirqa: “¡Iñinim! ¡Ichaqa aswan iñiyniyuq kanaypaqyá yanapaykuway!”, nispa.+

25 Kallpaylla runakuna paykunaman asuykamusqanta Jesus rikuruspanmi chay demoniota qaqcharqa: “Mana rimachiq hinaspa mana uyarichiq demonio, paymanta lluqsinaykipaq hinaspa amaña haykapipas kaqmanta kutiykunaykipaqmi kamachiki”, nispa.+ 26 Chaymi qaparirachispan hinaspa achka kutita chutaykacharachispan demonioqa lluqsirurqa, hinaptinmi warmaqa wañusqa hina rikurirurqa, chaymi llapa runakuna nirqaku: “¡Wañurunmi!”, nispa. 27 Jesusñataqmi makinmanta hapiykuspan aysariykurqa, hinaptinmi warmaqa sayarirurqa. 28 Chaymi wasiman yaykuruptinku qatiqninkuna sapallanpi Jesusta nirqaku: “¿Imanasqataq ñuqaykuqa demonio qarquyta mana atirqanikuchu?”, nispanku.+ 29 Jesusñataqmi paykunata nirqa: “Diosta mañakuspallam kayna demoniotaqa qarquchwan”, nispa.

30 Chaymanta lluqsispankum Galilea lawninta pasarqaku, Jesusqa manam munarqachu maypi kasqanta pipas yachanantaqa. 31 Chay risqankupim payqa qatiqninkunata kaynata yachachirqa: “Runapa churinqa runakunamanmi entregasqa kanqa, hinaptinmi wañuchinqaku.+ Ichaqa wañuchiptinkupas kimsa punchawmantam hatarimunqa”, nispa.+ 32 Paykunam ichaqa chayna nisqantaqa mana entienderqakuchu, manchakurqakutaqmi tapuykuytapas.

33 Chaymantañataqmi Capernaum llaqtaman chayarurqaku. Hinaptinmi wasipi kachkaptinku paykunata nirqa: “¿Imamantataq ñanpi atipanakurqankichik?”, nispa.+ 34 Paykunañataqmi upallalla karqaku, pim aswan riqsisqa kasqankumanta ñanpi kikinkupura atipanakamusqankurayku. 35 Chaymi tiyaykuspan 12 qatiqninkunata qayaspan nirqa: “Pipas puntapi kayta munaqqa llapankupa sullkanmi hinaspa llapallanpa serviqninmi kanan”, nispa.+ 36 Chaymantañataqmi qatiqninkunapa chawpinkupi huk warmachata sayaykachirqa, hinaspam makinta hombrochanman churaykuspan nirqa: 37 “Pipas ñuqapa sutiypi kayna warmachakunamanta mayqillantapas chaskiqqa+ ñuqatam chaskiwan, pipas ñuqata chaskiwaqqa manam ñuqallatachu chaskiwan aswanqa chaskinmi kachamuwaqniytapas”, nispa.+

38 Juanñataqmi nirqa: “Yachachikuq, huk runatam rikuramuniku qampa sutikipi demoniokunata qarquqta, hinaptinmi harkakurqaniku ñuqanchikwan mana purisqanrayku”, nispa.+ 39 Jesusñataqmi nirqa: “Amayá harkakuychikchu, manam pipas ñuqapa sutiypi milagrokunata ruwachkaspanqa ñuqamanta mana allinkunataqa rimanmanchu, 40 pipas contranchikpi mana kaspaqa ñuqanchikwanmi kachkan.+ 41 Chiqaptapunim nikichik, pipas Cristopa* kasqaykichikrayku huk vaso yakullatapas haywaykusuqnikichikqa+ chaskinqapunim pagonta.+ 42 Ichaqa ñuqapi iñiq kay uchuychakunamanta hukninta pipas huchallichiqpaqqa aswan allinmi kanman asnopa muyuchisqan molino rumita kunkanman wataruspa lamar quchaman wischuykuyninku.+

43 Makiki haykapipas pantachisuptikiqa qurukuruyá, allinqa kanman kawsay vidaman mana makiyuq yaykuynikim iskaynin makintin qalaypaq chinkachisqa kanaykimantaqa*, chaypiqa ninapas mana amachay atinam.+ 44 * 45 Chakiki pantachisuptikipas qurukuruyá, allinqa kanman kawsay vidaman mana chakiyuq yaykuynikim iskaynin chakintin qalaypaq chinkachisqa kanaykimantaqa*.+ 46 * 47 Chaynallataqyá ñawiki huchallichisuptikiqa wikaparuy,+ allinqa kanman Diospa gobiernonman chullalla ñawiyuq yaykuynikim iskaynin ñawintin qalaypaq chinkachisqa kanaykimantaqa*,+ 48 chaypiqa manam urukunapas nitaq ninapas wañunchu.+

49 Imaynam mikuyman kachita hinanku, chaynam kayna runakunamanpas nina tallikaykamunqa.+ 50 Kachiqa allinpunim, ichaqa qamyayaruptinqa ¿imaynatamá kaqmantaqa puchquyachiwaqchik?+ Kachi hinayá kaychik,+ hinaspayá piwanpas hawkalla kaychik”, nispa.+

10 Chaymanta hatarispanmi Jesusqa Jordan mayuta chimpaspan Judeapa hichpanman chayarurqa, chaypim kaqmanta achkallaña runakuna payman asuykurqaku. Chaymi wakin kutikunapi hina kaqmanta yachachiyta qallaykurqa.+ 2 Hinaptinmi fariseokuna payman asuykurqaku, hinaspam pantachiyta munaspanku nirqaku: “¿Allinchu kanman warminmanta qaripa divorciakuynin?”, nispanku.+ 3 Payñataqmi nirqa: “¿Imatataq Moisesqa kamachisurqankichik?”, nispa. 4 Paykunañataqmi nirqaku: “Moisesqa manam harkakurqachu divorciakunanpaq papelta ruwaspa warminmanta pipas divorciakunantaqa”, nispa.+ 5 Jesusmi ichaqa paykunata nirqa: “Rumi sunqu kasqaykichikraykum chayna kamachikuytaqa qillqapusurqankichik.+ 6 Ichaqa runakunata unanchasqan tiempomantapacham ‘Diosqa qaritawan warmita ruwarqa.+ 7 Chayraykum qariqa tayta-mamanta saqinqa,+ 8 chaynapim paykunaqa hukllaña kanqaku’.+ Chaynaqa manañam iskayñachu kanku, aswanqa hukllañam. 9 Hinaptinqa Diospa kuskanchasqantaqa amayá pipas rakichunchu”, nispa.+ 10 Wasipi kachkaptinkum qatiqninkuna chay rimasqanmanta tapurqaku. 11 Hinaptinmi Jesusqa nirqa: “Pipas warminmanta divorciakuspa hukwan casarakuqqa pierdekuy* huchaman wichiykuspanmi+ warminta ñakarichin, 12 chaynallataqmi warmipas qusanmanta divorciakuruspan hukwan casarakuruspanqa pierdekuy huchaman wichiykun”, nispa.+

13 Chaymantañataqmi runakunaqa warmachakunata pusamuyta qallaykurqaku Jesus llachpaykunanpaq*, qatiqninkunañataqmi chay runakunata qaqcharqaku.+ 14 Chayta rikuruspanmi Jesusqa piñakuspan nirqa: “Hinayá warmachakunaqa ñuqaman hamuchun, amayá harkaychikchu. Kay warmachakuna hina kaqkunapaqmi Diospa gobiernonqa*.+ 15 Pipas warmacha hina kaspa Diospa gobiernonta chaskiqqa chaymanmi yaykunqa”, nispa.+ 16 Chaymantañataqmi warmachakunata marqarikuykurqa, hinaspanmi paykunapa hawanman makinta churaykuspan bendecirqa.+

17 Chaymantam ñantakama Jesus richkaptin huk runa kallpaylla* asuykuspan ñawpaqninpi qunqurakuykurqa, hinaspam nirqa: “Allin yachachiq, ¿imatataq ruwanay wiñay kawsayta chaskinaypaq?”, nispa.+ 18 Jesusñataqmi nirqa: “¿Imanasqataq allin niwanki? Manam pipas allinqa kanchu aswanqa Diosllam.+ 19 Qamqa yachankim Diospa kamachikuyninkunata, chaypim nichkan: ‘Amam wañuchinkichu,+ amam hukwanqa pierdekunkichu*,+ amam suwakunkichu,+ amam llullataqa willakunkichu,+ amam engañankichu,+ tayta-mamaykitapas kuyankim, hinaspapas kasukunkim”, nispa.+ 20 Chay runañataqmi nirqa: “Yachachikuq, tukuy chaykunataqa musu kasqaymantapacham kasukuni”, nispa. 21 Hinaptinmi qawarispan Jesusqa llakipayarispan nirqa: “Chaywanpas kaytaraqmi ruwanayki: Rispaykiyá tukuy imaykita rantikamuspayki* wakchakunaman quykamuy, chaynapim hanaq pachapi kapuqnikikuna kanqa, hinaspayá qatiqniyña kay”, nispa.+ 22 Chaynata niykuptinmi llakikururqa, hinaspam achka kapuqniyuq kasqanrayku llakisqallaña pasakurqa.+

23 Chaymi muyuriqninta qawariykuspan Jesusqa qatiqninkunata nirqa: “¡Mayna sasachá kanqa Diospa gobiernonman qullqisapakunapa yaykuyninqa!”, nispa.+ 24 Chayna nisqanmantam qatiqninkunaqa mancharikurqaku. Hinaptinmi Jesus nirqa: “Churillaykuna, ¡mayna sasam Diospa gobiernonman yaykuyqa! 25 Diospa gobiernonman apu runa yaykunanmantaqa camelloraqchá agujapa rinrinta yaykurunman”, nispa.+ 26 Chaywan astawanraq mancharikuspankum nirqaku*: “Chaynaqa, ¿pitaqsi salvakuyta atinman?”, nispa.+ 27 Jesusñataqmi paykunata qawarispan nirqa: “Runakunapaqqa mana atinanmi, Diospaqmi ichaqa mana chaynachu, Diospaqqa tukuy imapas atinallanmi”, nispa.+ 28 Pedroñataqmi kayna niyta qallaykurqa: “Ñuqaykuqa tukuy imata saqiramuspaykum qatichkaykiku”, nispa.+ 29 Jesusñataqmi nirqa: “Chiqaptapunim nikichik, pipas ñuqarayku hinaspa sumaq willakuykunata willakunanrayku wasinta, wawqi-paninkunata, turi-ñañankunata, tayta-mamanta, churi-wawanta utaq chakrankunata saqiqqa+ 30 ñakarichisqa kaspanpas 100 kuti mastaraqmi kay tiempopi chaskinqa: Wasikunata, wawqi-panikunata, turi-ñañakunata, mamakunata, churi-wawakunata chaynataq chakrakunata,+ hamuq tiempopiñataq* wiñay kawsayta. 31 Ichaqa puntapi achkallaña kaqkunam qipapi kanqaku, qipapi kaqkunañataqmi puntapi kanqaku”, nispa.+

32 Chaymantañataqmi Jerusalenman riq ñanninta wichayman richkarqaku, Jesusñataqmi ñawpaqninkuta rirqa, qatiqninkunañataqmi admirasqallaña karqaku, qipan riqkunam ichaqa mancharisqallaña karqaku. Hinaptinmi 12 qatiqninkunata sapaqman pusarqa, hinaspanmi payta imakuna pasananmanta yuyarichispan willayta qallaykurqa.+ 33 Kaynatam nirqa: “Jerusalenmanmi qispichkanchik, chaypim runapa churinqa riqsisqa sacerdotekunapa hinaspa escribakunapa makinman churasqa kanqa. Hinaptinmi wañuchinankupaq ninqaku, hinaspankum huklaw nacionniyuqkunaman quykunqaku. 34 Paykunam burlakunqaku, tuqaykunqaku, azotenqaku hinaspa wañuchinqaku, ichaqa kimsa punchawmantam hatarimunqa”, nispa.+

35 Hinaptinmi Zebedeopa churin Santiagowan Juan,+ Jesusman asuykuspanku nirqaku: “Yachachikuq, munanikum imapas mañakusqayku ruwapuwanaykikuta”, nispa.+ 36 Payñataqmi nirqa: “¿Ima ruwapunaytataq munankichik?”, nispa. 37 Hinaptinmi nirqaku: “Kamachispaykiqa qanwan kuskatayá tiyaykachiwayku, hukniykuta alliq* lawnikipi hukniykutañataq ichuq* lawnikipi”, nispa.+ 38 Jesusmi ichaqa nirqa: “Qamkunaqa manam yachankichikchu imam mañakusqaykichiktaqa, ¿yaqachu tomanay vasota* tomawaqchik utaq bautizakusqay bautismowan bautizakuwaqchik?”, nispa.+ 39 Paykunañataqmi nirqaku: “Atiymankum”, nispa. Chaymi Jesus nirqa: “Tomanay vasomantaqa tomankichikmi, bautizakusqay bautismowanpas bautizakunkichikmi.+ 40 Ichaqa, alliq lawniypi utaq ichuq lawniypi tiyaykuyqa manam ñuqamantachu, chayqa kachkan chaypaq alistasqa kaqkunapaqmi”, nispa.

41 Chaymi chunka qatiqninkunañataq chayta uyariruspanku Santiagopaq hinaspa Juanpaq piñakururqaku.+ 42 Hinaptinmi Jesusqa qatiqninkunata qayaykuspan nirqa: “Qamkunaqa yachankichikmi nacionkunata kamachiqkunaqa runakunata munaychakusqanta, yachankichiktaqmi munayniyuq runakunapas runakunata kamachisqanta.+ 43 Qamkuna ukupim ichaqa mana chaynachu kanan, qamkunamanta pipas riqsisqa kayta munaspanqa qamkunapa serviqnikichikmi kanan.+ 44 qamkunamanta pipas puntapi kayta munaspanñataqmi llapallaykichikpa serviqnikichik kanan. 45 Runapa churinpas manam servinankupaqchu hamurqa, aswanqa servinanpaqmi+ hinaspa achka runakunarayku wañunanpaqmi”, nispa.+

46 Chaymantam Jerico llaqtaman yaykurqaku. Ichaqa chay llaqtamanta qatiqninkunawan hinaspa achkallaña runakunawan Jesus lluqsichkaptinmi ñanpa patanpi tiyachkarqa Timeopa churin Bartimeo, payqa karqa limosnata mañakuq ñawsa runacham.+ 47 Chaymi Nazaret llaqtayuq Jesus kasqanta uyariruspan qayaykachakuspan kaynata nirqa: “¡Davidpa churin+ Jesus, llakipayariykullawayá!”, nispa.+ 48 Chaymi achka runakuna upallananpaq qaqcharqa, hinaptinmi aswanraq qayaykachakurqa: “¡Davidpa churin, llakipayariykullawayá!”, nispa. 49 Chaymi Jesusqa sayaykuspan nirqa: “Qayamuychik”, nispa. Hinaptinmi ñawsata qayamuspanku nirqaku: “¡Ama hukmanyaychu! Hatariy, qayachkasunkim”, nispanku. 50 Chaymi pachanta wischuspan chaylla sayarirurqa, hinaspam Jesusman asuykurqa. 51 Hinaptinmi Jesusqa nirqa: “¿Qampaq ima ruwanaytataq munanki?”, nispa. Ñawsañataqmi nirqa: “Yachachikuq*, qawarikuytam munallani”, nispa. 52 Jesusñataqmi nirqa: “Ripukuyña, iñiyniyuq kasqaykiraykum sanoyarunki”, nispa.+ Hinaptinmi chaylla qawarikuruspan+ Jesusta qatirqa.

11 Chaymantañataqmi Jerusalenpa hichpanpi kaq Olivos muquman chayarurqaku. Chaypim karqa Betfague llaqtachawan Betania llaqtacha,+ hinaspam Jesusqa iskay qatiqninkunata kachaspan+ 2 nirqa: “Wak llaqtachamanyá riychik, chayman chayaruspallaykichikmi tarinkichik manaraq pipapas sillakusqan malta asnocha watarayachkaqta, paskamuspaykichikyá pusamuychik. 3 Sichu pipas nisunkichik: ‘¿Imapaqtaq paskachkankichik?’, nispa. Hinaptinqa ninkichikmi: ‘Señormi munachkan, chayllam kutichipamusunki’”, nispa. 4 Chaymi paykunaqa rispanku malta asnochata tarirurqaku wasipa punkunpi kaq ñanpi watarayachkaqta, hinaspam paskarqaku.+ 5 Chaypi sayaqkunamanta wakinmi nirqaku: “¿Imapaqtaq chay asnochata paskachkankichik?”, nispa. 6 Paykunañataqmi Jesuspa nisqanman hina nirqaku, chaymi manaña harkakuptinku asnochataqa pusarqaku.

7 Hinaspam malta asnochataqa Jesusman pusarqaku,+ chaymantam pachankuwan asnochata karunaykuptinku Jesusqa sillakuykurqa.+ 8 Chaymantapas achkallaña runakunam pachankuta ñanpi mastarqaku, hukkunañataqmi ñanpa patanpi mastarqaku sachapa kallmankuna kuchusqankuta.+ 9 Ñawpaqnintawan qipanta riqkunañataqmi qayaykachakuspanku nirqaku: “¡Dioslláy, ama hina kaspaykiyá salvaykuy!+ ¡Bendecisqayá kachun Jehova* Diospa sutinpi hamuqqa!+ 10 ¡Bendecisqayá kachun taytanchik Davidmanta hamuq kamachiqqa!+ ¡Hanaq pachapi kaqyá salvaykuchun!”, nispa. 11 Jesusñataqmi Jerusalenman chayaruspan Diospa wasinman* yaykururqa, hinaspanmi muyuriqninpi kaqkunata qawarirqa, ichaqa tardeña kaptinmi 12 qatiqninkunawan Betaniaman kutirqa.+

12 Paqarintin punchawñataqmi Betaniamanta lluqsichkaptinku Jesusta yarqarurqa.+ 13 Hinaptinmi payqa llaqiyuq* higos sachata karullamantaraq rikuruspan asuykurqa imallatapas tariyta munaspan. Chayaruspanmi ichaqa mana ruruntaqa tarirqachu, manaraq higospa tiempon kasqanraykum llaqillanta tarirurqa. 14 Chaymi higos sachata nirqa: “Amañayá haykapipas ruruykitaqa pipas mikuchunchu”, nispa.+ Chayna nisqantaqa qatiqninkunapas uyarirqakum.

15 Chaymantam paykunaqa Jerusalenman chayarurqaku. Chaypim Diospa wasinman yaykuruspan, chaypi rantikuqkunata hinaspa rantiqkunata* llapallanta qarqururqa, tikrarurqataqmi qullqi cambiaqkunapa mesankutapas chaynataq paloma rantikuqkunapa tiyanankutapas.+ 16 Manataqmi munarqachu imatapas apastin pipas Diospa wasin ukunta pasanantaqa. 17 Jesusqa hinalla yachachispanmi nirqa: “¿Manachu qillqasqa kachkan: ‘Llapallan nacionkunapaqmi wasiyqa sutichasqa kanqa Diosta mañakuna wasiwan’, nispa?+ Qamkunam ichaqa suwakunapa machayninta hina ruwarunkichik”, nispa.+ 18 Hinaptinmi riqsisqa sacerdotekunawan escribakuna Jesuspa rimasqanta uyarirurqaku, hinaspam tantiarurqaku imaynata wañurachinankupaq,+ ichaqa manchakurqakum yachachisqanwan admirasqallaña lliw runakuna kasqanrayku.+

19 Chaymantaqa yaqa inti siqaykuytañam llaqtamanta lluqsirqaku. 20 Paqarintin tutapayta richkaspankuñataqmi chay higos sachataqa rikururqaku sapinmantapuni chakisqataña.+ 21 Chaymi Jesuspa nisqanta yuyariruspan Pedro nirqa: “¡Yachachikuq*, qaway! Chay ñakasqayki higos sachaqa chakirusqam”, nispa.+ 22 Jesusñataqmi paykunata nirqa: “Diospiyá hapipakuychik. 23 Chiqaptapunim nikichik, sichum pipas mana iskayrayaspan chaynataq tukuy nisqan ruwasqa kananta suyaspan kay urquta ninqa: ‘Huqarikuspa lamar quchaman wischukuy’, nispa hinaptinqa chaynam kanqa.+ 24 Chaymi nikichik: Imatañapas mañakusqaykichikta chaskirusqaykichikpaqña piensaspaqa chaskinkichikpunim.+ 25 Sayanpa mañakuchkaspaykichikqa hukwan piñanasqa kasqaykichiktaraqyá pampachaychik, chaynapi qamkunatapas hanaq pachapi taytaykichik imapas pantasqaykichikmanta pampachasunaykichikpaq”, nispa.+ 26 *

27 Kaqmantam Jerusalenman chayarurqaku, hinaptinmi Diospa wasinpi Jesus purichkaptin riqsisqa sacerdotekuna, escribakuna hinaspa autoridadkuna payman asuykurqaku. 28 Paykunam nirqaku: “¿Ima derechoykiwantaq kaykunata ruwanki? ¿Pitaq kamachisurqanki kaykunata ruwanaykipaq?”, nispa.+ 29 Jesusñataqmi nirqa: “Ñuqapas tapusqaykichikyá, tapusqaymanta niwaptikichikqa ñuqapas nisqaykichikmi kaykuna ruwanaypaq pi kamachimuwasqanta. 30 Niykuwaychik: ¿Pitaq Juanta kamachirqa bautizananpaq? ¿Hanaq pacha Dioschu icha runakunachu?”, nispa.+ 31 Chaymi ninakurqaku: “Sichum ‘Diosmi’ nisun hinaptinqa niwasunchá: ‘Chaynaqa, ¿imanasqataq mana creerqankichikchu?’, nispa. 32 Manataqmi nichwanchu ‘runakunam’” nispaqa. Llapallan runakunam nirqaku Juanqa Diosmanta willakuq* kasqanta, chaymi paykunaqa runakunata manchakurqaku.+ 33 Chaymi Jesusta nirqaku: “Manam yachanikuchu”, nispanku. Hinaptinmi Jesuspas nirqa: “Chaynaqa manam ñuqapas nisqaykichikchu pi kamachimuwaptin kaykuna ruwasqaytaqa”, nispa.

12 Chaymantam Jesusqa rikchanachiykunawan rimayta qallaykurqa, kaynatam nirqa: “Huk runam uvasta plantaruspan+ chakranta cercorurqa, uvasta sarunapaq uchkutapas ruwarurqam, ruwarqataqmi chakrata cuidanapaq wasitapas.+ Hinaspanmi chakrapi llamkaqkunaman arriendakuruspan huklaw nacionman ripukurqa.+ 2 Uvas pallay tiempo chayaramuptinmi huknin serviqninta arriendaqkunaman kacharqa uvaspa rurunmanta tupaqninta mañamunanpaq. 3 Paykunam ichaqa hapiruspanku maqarurqaku, hinaspam mana imayuqta kutirichirqaku. 4 Kaqmantam dueñoqa huknin serviqnintaña kacharqa, paytapas umantam pakirurqaku, hinaspapas pinqaymanmi churarurqaku.+ 5 Chaymantam huktaña kacharqa, hinaptinmi wañurachirqaku. Kacharqataqmi hukkunatapas, paykunamanta wakintam maqarurqaku, wakintañataq wañurachirqaku. 6 Chay dueñopaqa karqataqmi kuyasqan sapallan churinpas,+ chaymi ‘churiytaqa respetanqakuch’ nispan paytaña kacharqa. 7 Chakrapi chay llamkaqkunam ichaqa ninakurqaku: ‘Paymi herencia chaskiqqa.+ Wañurachisunyá, hinaptinmi herencianqa ñuqanchikpaqña kanqa’, nispanku. 8 Chaymi hapiruspanku wañurachirqaku, hinaspam uvas chakramanta hawaman apaspanku wischuykurqaku.+ 9 Hinaptinqa, ¿imatataq ruwanqa uvas chakrapa dueñonqa? Hamuruspanmi chay llamkaqkunata wañurachinqa, hinaspam uvas chakrantaqa hukkunamanña quykunqa.+ 10 ¿Manachum haykapipas Diospa palabranpi leerqankichik: ‘Pirqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa wasi pirqapa esquinanpi hapiq rumiñam rikurirun’, niqta?+ 11 ¿Manachu leerqankichik: ‘Chay rumiqa Jehova* Diosmantam hamurqa hinaspapas suma-sumaqmi’, niqta?”.+

12 Chaymi Jesustaqa aswanraq hapiruyta munarqaku, paykunaqa cuentatam qukurqaku chay rikchanachiywan paykunamanta rimasqanta, ichaqa achkallaña runakunatam manchakurqaku. Chaymi saqiruspanku pasakurqaku.+

13 Chaymantam kachamurqaku wakin fariseokunatawan Herodespa wakin qatiqninkunata rimasqallanwan Jesusta pantarachinankupaq.+ 14 Chay runakunam chayaruspanku Jesusta nirqaku: “Yachachikuq, yachanikum imam kaqta rimasqaykita, pipas qanman sayapakusunaykita mana maskasqaykita, qamqa manam runakunapa hawallantachu qawanki, aswanqa Diospa ñannintam imam kaqta yachachinki. Niykuwaykuyá, Roma nacionta kamachiqman* impuestota pagayqa ¿allinchu kanman icha manachu? 15 ¿Paganaykuchu icha manachu?”, nispanku. Iskay uya kasqankuta yachaspanmi Jesusqa nirqa: “¿Imanasqataq pantachiwayta munankichik? Qawanaypaqyá huk denario* qullqita apamuwaychik”, nispa. 16 Qullqita haywaykuptinkum Jesusqa paykunata nirqa: “¿Pipa uyantaq hinaspa pipa sutintaq kay qullqipi kachkan?”, nispa. Paykunañataqmi nirqaku: “Roma nacionta kamachiqpam”, nispa. 17 Chaymi Jesusqa nirqa: “Roma nacionta kamachiqpa kaqtaqa paymanyá quychik,+ Diospa kaqtañataqyá Diosman quychik”, nispa.+ Hinaptinmi paymantaqa admirakurqaku.

18 Chaymantam saduceokuna* Jesusman asuykurqaku, paykunaqa manam creeqkuchu wañuqkuna kawsarimunanpiqa,+ chaymi nirqaku:+ 19 “Yachachikuq, Moisesmi qillqarqa, pipapas wawqin manaraq churiyuq kachkaspan wañukuptinqa wawqinmi chay wañuqpa warminwan casarakunan wañukuqpa miraynin kananpaq.+ 20 Wawqintin qanchis qarikunam karqaku, piwi* kaqmi casarakururqa, ichaqa manaraq churiyuq kachkaspanmi wañukurqa. 21 Hinaptinmi qatiqnin wawqinña wañukuqpa warminwan casarakururqa, ichaqa paypas manaraq churiyuq kachkaspanmi wañukurqa, chaynallam karqa qatiqnin wawqinwanpas. 22 Manamá qanchisninmanta mayqinninpapas churinku karqachu. Chaymantañataqmi warmipas wañukurqa. 23 Qanchisnintinpa warmin kachkaspanqa, ¿kawsarimuptinkuqa mayqinninpa warmintaq chay warmiqa kanqa?”, nispa. 24 Jesusñataqmi nirqa: “Qamkunaqa Diospa palabranta hinaspa atiyninta mana riqsispaykichikmi pantaypi kachkankichik.+ 25 Wañuqkuna hatarimuspankuqa manam qarikunapas nitaq warmikunapas casarakunqakuchu, paykunaqa hanaq pachapi angelkuna hinam kanqaku.+ 26 Wañuqkuna kawsarimunankumantaqa, ¿manachum Moisespa libronpi leerqankichik kichkayuq taksa sachamanta willakuypi Diospa kayna nisqanta: ‘Ñuqaqa kani Abrahanpa, Isaacpa hinaspa Jacobpa Diosninmi’, niqta?+ 27 Payqa manam wañuqkunapa Diosninchu, aswanqa kawsaqkunapa Diosninmi. Qamkunaqa pasaypaqtam pantachkankichik”, nispa.+

28 Chaymantam Jesusman asuykurqa escribakunamanta huknin, paymi uyarirurqa atipanakusqankuta, hinaspam allintapuni Jesuspa nisqanta uyarispan nirqa: “¿Mayqintaq llapallan kamachikuykunamanta punta kaq kamachikuyqa?”, nispa.+ 29 Jesusñataqmi nirqa: “Punta kaqqa kaymi: ‘Sumaqtayá uyariykuychik Israelpa mirayninkuna, Jehova* Diosninchikqa chullalla Jehova Diosmi, 30 Jehova* Diosnikitam kuyanayki tukuy sunquykiwan, tukuy vidaykiwan*, tukuy yuyaynikiwan* hinaspa tukuy kallpaykiwan*’.+ 31 Iskay kaqñataqmi kay: ‘Runamasikitam kuyanayki kikikita hina’.+ Kay kamachikuykunamanta aswan allin kamachikuyqa manam kanchu”, nispa. 32 Escribañataqmi nirqa: “Yachachikuq, allintam qamqa rimarunki, ‘Diosqa chullallam, manataqmi paymanta huk Diosqa kanchu’.+ 33 Tukuy sunquwan, tukuy yuyaywan* hinaspa tukuy kallpawan* Diosta kuyayqa hinaspa runamasinchiktapas kikinchikta hina kuyayqa aswan allinmi animalkuna kañanamantaqa hinaspa nakanamantaqa”, nispa.+ 34 Hinaptinmi yachaywan rimasqanta uyarispan Jesusqa nirqa: “Qamqa manam karupichu kachkanki Diospa gobiernonmantaqa*”, nispa. Chaymantaqa manañam pipas tapuytaqa munarqachu.+

35 Ichaqa Diospa wasinpi* hinalla yachachispanmi Jesusqa nirqa: “¿Imaynanpitaq escribakunaqa ninku Cristoqa* Davidpa churin kasqanta?+ 36 Atiyninwan*+ Dios yanapaptinmi kikin David nirqa: ‘Jehova* Diosmi señorniyta nirqa: “Chiqniqnikikunata saruchinaykamayá alliqniypi* tiyaykuy”’, nispa.+ 37 Davidpuni ‘señor’ nispa payta sutichachkaptinqa, ¿imaynataq churinqa kanman?”, nispa.+

Achkallaña runakunañataqmi kusisqallaña uyarirqaku. 38 Hinalla yachachispanmi Jesus nirqa: “Cuidakuychikyá escribakunamanta, paykunam munanku hatun pachawan kayman-chayman puriyta, plazakunapi rimaykunankuta,+ 39 huñunakuna wasikunaman* yaykuspa puntapi tiyayta, convidoman rispankupas riqsisqa runakunapaq akllasqa tiyanapim tiyayta munanku.+ 40 Paykunaqa viudakunapa kapuqninkunatam hapikurunku, hinaspapas runakuna qawanallanpaqmi Diosta una-unay mañakunku, paykunaqa aswan castigasqaraqmi kanqaku”, nispa.

41 Chaymantam Jesusqa qullqi churananku cajakunapa chimpanpi tiyaykurqa,+ hinaspam qawarqa imayna chay cajakunaman llapa runakuna qullqi churasqankuta, achkallaña apukunam achka qullqita churaqku.+ 42 Wakcha viudapas asuykuspanmi mana ancha valorniyuq iskay uchuy qullqichakunata* churaykurqa.+ 43 Hinaptinmi qatiqninkunata qayaspan Jesus nirqa: “Chiqaptapunim nikichik, wak viudam wakcha kachkaspanpas aswan achkataraq churaykun llapallan qullqi churaqkunamantapas.+ 44 Llapallankum puchuqllankutaña churaykunku, paymi ichaqa wakcha kachkaspanpas lliw kapuqninta churaykun, kawsananpaq kaqtam llapanta quykun”, nispa.+

13 Diospa wasinmanta* Jesus lluqsichkaptinmi huknin qatiqnin nirqa: “Yachachikuq, ¡qaway kay hatu-hatun sumaq rumikunata hinaspa Diospa wasinta!”, nispa.+ 2 Jesusñataqmi nirqa: “¿Qawachkankichu kay hatun wasikunata? Manam chulla ruminpas pirqasqaqa qipanqachu, lliwmi taqmasqa kanqa”, nispa.+

3 Diospa wasinpa chimpan Olivos muqupi Jesus tiyachkaptinmi Pedro, Santiago, Juan hinaspa Andres sapanpi tapurqaku: 4 “Niykuwaykuyá, ¿haykapitaq chaykunaqa kanqa hinaspa ima señaltaq kanqa tukuy chaykunapa tukupaynin tiempo chayaramusqanmantaqa?”, nispa.+ 5 Hinaptinmi Jesus nirqa: “Cuidakuychikyá, yanqañataq pipas pantachisunkichikman.+ 6 Achkaqmi hamunqaku ñuqapa sutiypi ‘ñuqam kani Cristo*’ nispanku. Hinaspam achkata pantachinqaku. 7 Chaymantapas guerrakunamanta hinaspa guerrakuna kasqanmanta willakuykunata uyarispaykichikqa amam manchakunkichikchu. Chaykunaqa kananmi, ichaqa manam tukuy imapa tukupayninraqchu.+

8 Huk nacionmi peleanqa huklaw nacionwan chaynataq huk gobiernopas huklaw gobiernowan,+ kanqam kaypi-chaypi terremotokuna, kanqataqmi muchuypas*.+ Tukuy kaykunaqa ñakariykunapa qallariyllanraqmi.+

9 Cuidakuychikyá, qamkunaqa juzgadokunamanmi pusasqa kankichik, huñunakuna wasikunapim*+ azotesunkichik, hinaspapas sutiyraykum autoridadkunapa hinaspa kamachiqkunapa ñawpaqninman pusasunkichik,+ chaynapi ñuqamanta paykunaman willakunaykichikpaq.+ 10 Chaymantapas puntataqa llapallan nacionkunapim sumaq willakuyraq willakusqa kanan.+ 11 Autoridadkunaman pusasuchkaptikichikqa amayá llakikuychikchu imam rimanaykichikmantaqa, rimaychikqa chay horapi chuya espiritunwan Dios rimachisusqaykichiktayá, manam kikillaykichikmantachu rimankichik aswanqa Diospa atiyninwanmi*.+ 12 Chaymantapas wawqillanmi wawqinta wañuyman entreganqa, taytapas churintam entreganqa, chaynataqmi churi-wawakunapas tayta-mamankupa contranpi hatarinqaku hinaspam wañuchinqaku.+ 13 Qamkunaqa sutiyraykum llapallan runakunapa chiqnisqan kankichik,+ tukupaykama aguantaqmi+ ichaqa salvasqa kanqa.+

14 Pipas kayta leeqqa allintayá entiendechun, chinkachiq millakuypaq kaqta mana kananpi sayachkaqta rikuspaykichikqa+ Judeapi kaqkunayá urqukunaman ayqiychik.+ 15 Wasipa hawanpi* kaqpas amayá wasinmanqa yaykuchunchu imanpas hurquqqa, 16 chakrapi kaqpas amayá kutichunchu imapas saqisqanmanqa nitaq pachan huqariqqa. 17 ¡Imaynaraq kanqaku chay punchawkunapi wiksayuq warmikunaqa hinaspa ñuñuq wawayuq warmikunaqa!+ 18 Hinallayá Diosta mañakuychik paranan hinaspa chirinan tiempopi chaykuna mana kananpaq, 19 chay punchawkunaqa llumpa-llumpay ñakariy* punchawkunam kanqa,+ manam chayna ñakariyqa karqachu runakunata Dios unanchasqanmanta kunankamapas, manataqmi haykapipas kanqachu.+ 20 Chay punchawkunata Jehova* Dios mana asllayachiptinqa manach pipas salvakunmanchu, ichaqa paypa sapaqchasqan akllasqakunaraykum chay punchawkunataqa asllayachinqa.+

21 Sichu pipas nisunkichik ‘¡qawaychik! Kaypim kachkan Cristo’ utaq ‘¡qawaychik! Wakpim kachkan’ nispa, hinaptinqa amayá creeychikchu.+ 22 Rikurimunqam ‘Cristom’ kani niqkuna hinaspa Diosmanta willakuqtukuqkuna*,+ hinaspam milagrokunata chaynataq mana pipapas ruway atinankunata ruwanqaku pantachinankupaq, chaynapim akllasqakunatapas pantachiyta munanqaku. 23 Qamkunaqa qawan-qawanllayá kaychik,+ ñawpaqmantaraqmi tukuy imamanta willachkaykichikña.

24 Chay punchawkunapi ñakariy pasaruptillanmi intipas tutayarunqa, killapas manañam achkinqachu,+ 25 lucerokunapas hanaq pachamantam wichimunqa, cielokunapi kaqkunapas taspipasqam kanqa. 26 Chaymantam runapa churinta+ rikunqaku tukuy atiywan hinaspa hatun kanchariywan puyupi hamuchkaqta.+ 27 Hinaptinmi payqa angelkunata kachamunqa, paykunañataqmi akllasqankunata huñumunqaku kay pachapa tawan lawninmanta*, kay pachapa cantonmanta qallaykuspa cielopa cantonkama.+

28 Kunanñataqyá higos sachamanta rikchanachiyta yachaychik, musuq kallmankuna wiñamuspan llaqinkunata* ikllichimuptinqa* yachankichikmi tarpuy tiempo hichpamusqanta.+ 29 Chaynallataqyá tukuy kaykuna pasasqanta qawaspaykichikpas yachaychik runapa churin kayllapiña utaq punkullapiña kasqanta.+ 30 Chiqaptapunim nikichik, manam kay tiempopi runakunaqa chinkanqachu tukuy kaykuna kanankama.+ 31 Cielowan kay pachapas chinkanqam,+ rimasqaykunam ichaqa manapuni chinkanqachu.+

32 Chay punchawmanta hinaspa chay horamantaqa manam pipas yachanchu, hanaq pachapi angelkunapas nitaq Diospa churinpas, aswanqa taytallaymi yachan.+ 33 Akllasqa tiempo haykapi kananta mana yachasqaykichikraykuyá+ qawan-qawanlla hinaspa rikchan-rikchanlla kaychik.+ 34 Rimasqaykunaqa rikchakun huklaw nacionman ripukuq runamanmi, paymi ripukuspan serviqninkunaña cuidananpaq wasinta saqirqa,+ hinaspam sapakamaman llamkayta qurqa, punku cuidaqtapas qawan-qawanlla kananpaqmi kamachirqa.+ 35 Chaynaqa qawan-qawanllayá kaychik, qamkunaqa manam yachankichikchu wasiyuq haykapi chayamunantaqa,+ ichapas chayaramunman inti siqaykuyta, chawpi tutata, manaraq achikyamuchkaptin utaq achikyaqta,+ 36 chaynapi qunqaymanta wasiyuq chayaramuspan puñuchkaqta mana tariramusunaykichikpaq.+ 37 Qamkunaman nisqaytaqa llapallanmanmi nini: ‘Qawan-qawanllayá kaychik’”, nispa.+

14 Pascua+ yuyarina punchawpaqmi hinaspa mana levadurayuq tanta ruwana fiestapaqmi iskay punchawllaña faltarqa.+ Riqsisqa sacerdotekunawan escribakunañataqmi maskarqaku Jesusta engañowan hapirunankupaq hinaspa wañurachinankupaq.+ 2 Paykunam nirqaku: “Amayá fiestapiqa hapirusunchu, yanqañataq llaqtapi runakuna chaqwata ruwanmanku”, nispa.

3 Jesusqa kachkarqa Betaniapim, leprawan unquq Simonpa wasinpi. Mikuchkaptinmi* huk warmi hamururqa yuraq rumimanta puyñuchapi* miski asnaq aceiteta aparikuspan, chay aceiteqa karqa achka qullqipa chanin nardo nisqankum. Hinaspanmi chay puyñuchata kichaspan Jesuspa umanman tallirqa.+ 4 Chayta rikuruspankum wakinqa piñanakuspanku ninakurqaku: “¿Imanasqataq wak miski asnaq aceitetaqa usurachin? 5 Wak miski asnaq aceitetaqa 300 masnin denario* qullqipaqchiki rantikuruchwan* karqa, hinaspach chay qullqitaqa wakchakunaman quchwan karqa”, nispanku. Hinaspam warmipaq llumpayta piñakurqaku. 6 Jesusmi ichaqa nirqa: “Amayá harkakuychikchu, ¿imanasqataq hukmanyachichkankichik? Payqa allin kaqtam ñuqapaq ruwarun.+ 7 Wakchakunaqa qamkunawanmi tukuy tiempo kachkan,+ chaymi haykapipas paykunapaqqa allin ruwayta atiwaqchik, ñuqam ichaqa mana tukuy tiempochu qamkunawan kasaq.+ 8 Payqa atisqantam ruwarun, miski asnaq aceitetam cuerpoyman talliykuwan pampakunaypaq cuerpoyta alistaspan.+ 9 Chiqaptapunim nikichik, maypipas kay sumaq willakuymanta enterollan kay pachapi willakusqa kaptinmi+ kay warmipa ruwasqanpas willakusqa kanqa yuyarisqa kananpaq”, nispa.+

10 Judas Iscarioteñataqmi riqsisqa sacerdotekunaman rirqa paykunaman Jesusta entregananpaq, payqa karqa 12 apostolkunamanta hukninmi.+ 11 Judaspa nisqanta uyariruspankum kusikurqaku, hinaspam nirqaku qullqita qunankupaq.+ Chaymantapacham Judasqa tantiarurqa haykapi entregaykunanpaq.

12 Mana levadurayuq tanta ruwana fiestapa qallariyninpim+ Jesuspa qatiqninkuna payta nirqaku: “Pascua mikuyta mikunaykipaqqa,+ ¿maypi alistamunaykutataq munanki?”, nispanku. Chay pascua punchawpiqa animaltam wañuchiqku.+ 13 Hinaptinmi iskay qatiqninkunata kacharqa kaynata nispan: “Llaqtaman riychik, chaypim tupankichik puyñupi yaku apachkaq runawan. Paytam qatinkichik,+ 14 mayman yaykusqanpi wasiyuqtam ninkichik: ‘Yachachiqmi nin: “¿Maypitaq invitasqa runakunapaq cuarto kachkan qatiqniykunawan pascua mikuyta mikunaypaq?”’, nispa. 15 Hinaptinmi wasiyuqqa sumaq allichasqa hatun cuartota wasipa altusninpi qawachisunkichik, chaypiyá ñuqanchikpaq alistamuychik”, nispa. 16 Chaymi qatiqninkunaqa pasaspanku llaqtaman chayaruspa tarirurqaku paypa nisqanman hina. Hinaspam pascuata ruwanankupaq alistarqaku.

17 Tutaykuytam Jesusqa 12 apostolninkunawan chayarurqa.+ 18 Tiyaykuspa mesapi mikuchkaptinkum Jesusqa nirqa: “Chiqaptapunim nikichik, ñuqawan mikuqmanta huknikichikmi traicionawanqa”, nispa.+ 19 Paykunañataqmi llakikuspanku sapakama nirqaku: “Manachá ñuqachu ¿aw?”, nispanku. 20 Jesusñataqmi nirqa: “Traicionawaqniyqa chunka iskayniyuqmanta huknikichikmi, payqa ñuqawan kuska platomanta mikuqmi.+ 21 Runapa churinqa paymanta qillqasqa kasqanman hinam wañunqa. Ichaqa, ¡imaynaraq kanqa runapa churinta traicionaq runaqa!+ Aswan allinqa kanman karqa chay runapa mana naceyninmi”, nispa.+

22 Hinalla mikuchkaptinkum tantata hapiykurqa, hinaspam Diosta mañakuspan partiykurqa, chaymantam qatiqninkunaman quykarispan nirqa: “Hapiychik, kayqa cuerpoywanmi tupan”, nispa.+ 23 Vasotapas hapiykuspanmi Diosta agradecekurqa, hinaspam paykunaman haywaptin llapallanku tomarqaku.+ 24 Chaymantam paykunata nirqa: “Kayqa tupan ‘yawarniywanmi,+ yawarniyraykum Diospa contrato* ruwasqanqa valorniyuq kanqa’,+ achka runakunapa huchan pampachasqa kananpaqmi yawarniyqa chaqchusqa kanqa.+ 25 Chiqaptapunim nikichik: Manañam uvaspa rurunmantaqa tomasaqñachu Diospa gobiernonpi* musuq vinota tomanay punchawkama”, nispa. 26 Chaykunamanta qipatam Diospaq takita takiruspanku Olivos muquman rirqaku.+

27 Hinaptinmi Jesus nirqa: “Llapallaykichikmi saqiwankichik, qillqasqam kachkan: ‘Michiqtam wañurachisaq,+ hinaptinmi ovejakuna chiqirunqaku’, nispa.+ 28 Ichaqa kawsariramuspaymi qamkunamanta puntataraq Galileaman risaq”, nispa.+ 29 Pedrom ichaqa nirqa: “Llapallanku saqirusuptikipas ñuqaqa manam saqisqaykichu”, nispa.+ 30 Chaymi Jesus nirqa: “Chiqaptapunim niki, kunan tutapunim qamqa iskay kutikama manaraq gallo waqachkaptin kimsa kutikama negawanki”, nispa.+ 31 Pedrom ichaqa kuti-kutirispa nirqa: “Qanwan wañunayña kaptinpas manapunim negasqaykichu”, nispan. Llapankupas chaynallatam nirqaku.+

32 Getsemani huertaman chayaruptinkum qatiqninkunata nirqa: “Kaypi tiyachkaychik Diosta mañakamunaykama”, nispa.+ 33 Hinaspanmi Pedrota, Santiagota chaynataq Juanta pusarikurqa,+ chaymantam llakikuyta qallaykurqa hinaspam hukmanyasqallaña karqa. 34 Chaymi paykunata nirqa: “Wañukunaypaq hinañam llumpa-llumpay llakisqa kachkani.+ Kaypi qipaspaykichikyá rikchan-rikchanlla kaychik”, nispa.+ 35 Chaymanta waklawniqman rispanmi qunqurakuykurqa hinaspam kumuykuspan mañakurqa, atikuptinqa chay sasallaña hora payman mana chayamunanpaq. 36 Kaynatam nirqa: “Abba*, taytalláy+ qamqa tukuy imatam atinki, kay vasotayá* ñuqamanta asuriykachiy, ichaqa amayá munasqayman hinachu kachun, aswanqa munasqaykiman hinayá”, nispa.+ 37 Chaymanta hamuruspanmi paykunata puñuchkaqta tarirurqa, hinaspam Pedrota nirqa: “¿Puñuchkankichu Simon? ¿Manachum atirqanki huk horallapas rikchayta?+ 38 Qawan-qawanllayá kaychik, hinaspayá Diosta tukuy tiempo mañakuychik tentacionman ama wichiykunaykichikpaq.+ Allin ruwayta runa munaptinpas cuerpoqa* mana kallpayuqmi kachkan”, nispa.+ 39 Hinaspam kaqmanta kutispan hina kaqllata mañakurqa.+ 40 Yapamanta hamuspañataqmi kaqlla puñuchkaqta tarirurqa, paykunaqa puñuywanmi llumpayta aysachikuchkasqaku, chaymi ima niytapas mana atirqakuchu. 41 Kimsa kaq kutipi hamuruspanmi nirqa: “¿Kunanraqchu puñuchkankichik hinaspa samachkankichik? ¡Amaña puñuychikchu! Huchasapakunapa makinman runapa churin entregasqa kananpaqmi hora chayaramunña.+ 42 Hatariychik, hakuchik. Qawaychik, traicionawaqniymi hamuchkanña”, nispa.+

43 Chaynata Jesus rimachkaptinraqmi Judas chayaramurqa, payqa karqa 12 apostolkunamanta hukninmi, paywanmi achkallaña runakuna hamurqaku espadayuqkama hinaspa garroteyuqkama, chay runakunaqa hamurqaku riqsisqa sacerdotekunapa, escribakunapa hinaspa autoridadkunapa kachamusqanmi.+ 44 Chay traicionaq runaqa Jesusta imayna riqsinankupaqmi runakunata nirqa: “Muchaykusqay runam kanqa, paytam ama kacharispa pusankichik”, nispan. 45 Jesusmanpuni asuykuspanmi nirqa: “Yachachikuq*”, nispa. Hinaspam kuyakuyllawanña muchaykurqa. 46 Hinaptinmi paykunaqa Jesusta hapiruspanku presocharurqaku. 47 Ichaqa, Jesuswan chaypi sayaqkunamanta hukninmi espadanta hurquykuspan sirvientepa rinrinta qurururqa, chay sirvienteqa karqa sacerdotekunapa kamachiqninpa serviqninmi.+ 48 Hinaptinmi Jesusqa paykunata nirqa: “¿Suwata hapichkaq hinachu presochawanaykichikpaq espadakunawan hinaspa garrotekunawan hamuchkankichik?+ 49 Sapa punchawmi qamkunawan karqani Diospa wasinpi* yachachispay,+ ichaqa manam presochawarqankichikchu. Tukuy kaykunaqa pasakun Diospa palabranpa nisqan cumplikunanpaqmi”, nispa.+

50 Hinaptinmi qatiqninkuna saqiruspanku lliw ayqikurqaku.+ 51 Ichaqa linomanta* pachayuqlla huk musum qipanta qatirqa, paytapas hapiruytam munarqaku, 52 hinaptinmi linomanta pachanta saqiruspan qalalla* lluptikurqa.

53 Chaymantam Jesusta pusarurqaku sacerdotekunapa kamachiqninman,+ hinaptinmi riqsisqa lliw sacerdotekuna, autoridadkuna hinaspa escribakuna huñunakurqaku.+ 54 Pedrom ichaqa karullanta qatirqa sacerdotekunapa kamachiqninpa pation ukukama, hinaspam wasipi sirvientekunawan kuska ninapi qunikuspan tiyarqa.+ 55 Riqsisqa sacerdotekuna hinaspa judiokunapa cortenpi* llapallan kaqkunañataqmi Jesusta wañuchinankupaq contranpi rimaqkunata maskachkarqaku, ichaqa manam ima willakuytapas tarirqakuchu.+ 56 Achkallañam Jesuspa contranpi llullakunata willakurqaku,+ ichaqa willakusqankuqa manam tuparqachu. 57 Chaymantapas wakinkunam hamuspanku paypa contranpi llullakunata rimarqaku kaynata nispanku: 58 “Uyarirqanikum: ‘Runapa ruwasqan kay Diospa wasintam tuñirachisaq, hinaspam mana runapa ruwasqanta kimsa punchawllapi hukta hatarirachisaq’”, nisqanta.+ 59 Chayna rimasqankupas manam tuparqachu.

60 Hinaptinmi sacerdotekunapa kamachiqnin paykunapa chawpinkupi sayarispan Jesusta nirqa: “¿Manachu imallatapas rimarinki? ¿Manachu uyarinki kay runakunapa contraykipi rimasqanta?”, nispa.+ 61 Paymi ichaqa mana imatapas rimarispan upallalla karqa.+ Chaymi sacerdotekunapa kamachiqnin kaqmanta nirqa: “¿Qamchu kachkanki Diospa churin Cristo*?”, nispa. 62 Hinaptinmi Jesus nirqa: “Arí, ñuqam kachkani, qamkunaqa runapa churintam rikunkichik+ atiyniyuq Diospa alliqninpi* tiyachkaqta+ hinaspa cielomanta puyukunawan hamuchkaqta”, nispa.+ 63 Hinaptinmi sacerdotekunapa kamachiqninqa pachantapas llikispanraq nirqa: “¿Imapaqraqtaq testigokunataqa munanchik?+ 64 Kayqaya uyarirunkichikña Diospa contranpi mana allin rimasqanta. ¿Ima ninkichiktaq?”, nispa. Chaymi llapallanku nirqaku wañuchisqa kananpaq.+ 65 Wakinñataqmi tuqaykurqaku,+ uyanta tapaykuspam takaspa nirqaku: “Diosmanta willakuq* kaspaykiqa, niwaykuyá pim takasusqaykita”, nispanku. Cortepi serviqkunañataqmi uyanpi laqichuparuspankuraq pusarqaku.+

66 Patiopi Pedro kachkaptinmi sacerdotekunapa kamachiqninpa huknin sirvientan asuykuspan+ 67 Pedrota rikururqa qunikuchkaqta hinaspam allinta qawapayaykuspan nirqa: “Qampas Nazaretmanta Jesuswanmi kachkarqanki”, nispa. 68 Paymi ichaqa negaspan nirqa: “Paytaqa manam riqsinichu. Imamantach rimapayawankipas”, nispa. Hinaspam hawa punku lawman lluqsirurqa. 69 Chaypim sirvientaqa rikuruspan kaqllamanta chaypi kaqkunata nirqa: “Payqa qatiqninkunamanta hukninmi”, nispa. 70 Hinaptinmi Pedroqa kaqllamanta negarqa. Manapas unaymantam chaypi sayaqkunapas Pedrota nirqaku: “Qamqa paykunawan kaqmi kachkanki, Galileamantamiki kanki”, nispanku. 71 Pedroñataqmi ñakaspan hinaspa juraspanraq nirqa: “¡Manam riqsinichu chay rimasqaykichik runataqa!”, nispan. 72 Hinaptinmi chaylla kaqmanta gallo waqaramurqa,+ chaymi Pedroqa yuyarirurqa “manaraq iskay kutikama gallo waqachkaptinmi kimsa kutikama negawanki” nispa Jesuspa nisqanta.+ Chaymi llakisqallaña waqakuyta qallaykurqa.

15 Chaymantam achikyaramuptillan riqsisqa sacerdotekuna huñunakurqaku: Autoridadkunawan, escribakunawan hinaspa judiokunapa cortenpi* llapallan kaqkunawan rimanankupaq. Jesusta chaqnaruspankuñataqmi Pilatoman pusaspanku entregaykurqaku.+ 2 Hinaptinmi Jesusta Pilato nirqa: “¿Qamchu kanki judiokunapa kamachiqnin?”, nispa.+ Jesusñataqmi nirqa: “Arí, nisqaykiman hinam”, nispa.+ 3 Riqsisqa sacerdotekunam tukuy imamanta tumparqaku. 4 Hinaptinmi kaqmanta tapuspan Pilato nirqa: “¿Manachu imallatapas rimarinki?+ ¡Uyariyá tukuy imamanta tumpasusqaykita!”, nispa.+ 5 Jesusmi ichaqa manaña imatapas rimarqachu, chaymi Pilatoqa admirakurqa.+

6 Sapa pascua fiestapim Pilatoqa runakunapa mañakusqanku huk presota kachariq.+ 7 Chay tiempopaqqa Barrabasmi presochasqa kachkarqa chaqwa ruwaqkunawan kuska, paykunam chaqwa ruwasqankupi runakunata wañurachirqaku. 8 Hinaptinmi runakuna hamuspanku Pilatota nirqaku sapa kuti ruwasqanman hina ruwananpaq. 9 Payñataqmi nirqa: “¿Munankichikchu judiokunapa kamachiqninta kacharinayta?”, nispa.+ 10 Pilatoqa cuentatam qukurqa riqsisqa sacerdotekuna chiqnispanku payman entregaykusqankuta.+ 11 Riqsisqa sacerdotekunam ichaqa runakunata umacharqaku Barrabasta Pilato kacharinanpaq.+ 12 Chaymi Pilatoqa runakunata kaqmanta nirqa: “Hinaptinqa, ¿imatataq ruwasaq ‘judiokunapa kamachiqnin’ nispa sutichasqaykichik runawanqa?”, nispa.+ 13 Runakunañataqmi kaqllamanta qaparispa nirqaku: “¡Qirupiyá* wañuchun!”, nispanku.+ 14 Chaymi Pilato nirqa: “¿Imanasqa? ¿Ima mana allintataq payqa ruwarun?”, nispa. Paykunam ichaqa astawanraq qaparirqaku: “¡Qirupiyá wañuchun!”, nispanku.+ 15 Hinaptinmi runakunapa nisqanta Pilato ruwayta munaspan Barrabasta kachaykurqa, Jesustam ichaqa azoterachispan+ entregaykurqa qirupi wañuchinankupaq.+

16 Chaymantam Jesustaqa soldadokuna pusarqaku kamachiqpa palacionpa pation ukuman, hinaspam llapallan tropantin soldadokunata qayachimurqaku.+ 17 Hinaspam morado pachawan churaruspanku coronatapas kichkamanta simparuspanku umanman churarurqaku. 18 Hinaspam nirqaku: “¡Rimaykullaykiku judiokunapa kamachiqnin!”, nispanku.+ 19 Chaymantapas, suquswan umanpi waqtapaspankum tuqaykurqaku, hinaspam ñawpaqninpi qunqurakuykuspanku kumuykurqaku. 20 Paymanta burlakuruspankuñataqmi chay morado pachawan hinachisqankuta hurqururqaku, hinaspam kikinpa pachanwanña pachachirqaku. Chaymantam hawaman pasachirqaku qirupi clavowan takamunankupaq.+ 21 Chaymantam Cirene llaqtayuq Simonta kamachirqaku ñakarichiqnin qirunta* hombronanpaq. Paymi chakranmanta kutimuspan chayninta richkarqa, payqa karqa Alejandropawan Rufopa taytanmi.+

22 Hinaspam Golgotaman pusarurqaku, Golgotaqa: “Uma tullu sutiyuq sitio”, ninanmi.+ 23 Chaypim mirrawan* hukllawasqa vinota qurqaku,+ Jesusmi ichaqa mana tomayta munarqachu. 24 Chaymantam clavowan qirupi takarurqaku, hinaspam hawanpi pachantapas rakinakunankupaq sortearqaku mayqinta sapakama apakunankupaq.+ 25 Yaqa isqun hora tempranotam* Jesusta clavowan qirupi takarurqaku. 26 Imaynanpi wañuchisqankumanta qillqaruspankum umanpa altonpi churarqaku: “Judiokunapa kamachiqnin”, niqta.+ 27 Paywan kuskatataqmi qirukunapi warkururqaku iskay suwakunatapas, hukninta alliq* lawninpi huknintañataq ichuq* lawninpi.+ 28 * 29 Chayninta pasaqkunañataqmi umankutapas aywispankuraq Jesusmanta mana allinkunata nirqaku:+ “¡Yaw! Qamqa Diospa wasinta* tuñichispaykim kimsa punchawllapi hatarichinayki karqa,+ 30 chaynaqa chay ñakarichiqniki qirumanta uraykamuspayá salvakuy”, nispanku. 31 Chaynallataqmi riqsisqa sacerdotekunawan escribakunapas paymanta burlakuspanku ninakurqaku: “Hukkunataqa salvarqam, kikinmi ichaqa mana salvakuyta atinchu.+ 32 Kunanyá Israelpa kamachiqnin Cristoqa* ñakarichiqnin qirumanta uraykamuchun, chaynapi uraykamusqanta qawaspa creenanchikpaq”, nispa.+ Paywan waqtanpi warkusqa kaqkunapas burlakurqakum.+

33 Chaymantam yaqa chawpi punchawta* kasqanku law pasaypaqta tutayarurqa kimsa hora tardeykuqkama*.+ 34 Hinaptinmi kimsa hora tardeykuqta Jesusqa kallpawan qaparispan nirqa: “Eli, Eli ¿lama sabaqtani?”, nispa. Chayqa: “Diosnilláy, Diosnilláy, ¿imanasqataq saqirullawanki?”, ninanmi.+ 35 Chayta uyariruspankum chaypi wakin sayaqkuna nirqaku: “¡Uyariychik! Eliastam qayakuchkan”, nispanku. 36 Hukninñataqmi kallpaspan* puchqu vinoman esponjata challpuykurqa, hinaspanmi suqusman wataykuspan Jesus suqunanpaq asuykachirqa,+ hinaspam nirqa: “¡Saqiychik! Qawasunchik Elias hamunqachus icha manachus uraykachinanpaq”, nispa. 37 Jesusñataqmi kallpawan qaparispan wañukurqa.+ 38 Hinaptinmi Diospa wasinpi cortina+ iskayman llikikururqa hanaymanta uraykama.+ 39 Chaymantañataqmi ñawpaqninpi sayaq soldadokunapa capitannin chaykuna pasasqanta hinaspa wañukusqanta qawaspan nirqa: “Chiqaptapunim kay runaqa Diospa churin kasqa”, nispan.+

40 Karqataqmi karullamanta qawaq warmikunapas, paykunam karqa: Maria Magdalena*, sullka kaq Santiagopa hinaspa Josespa maman Maria hinaspa Salomey.+ 41 Paykunam Galileapi Jesus kachkaptin qatispanku yanaparqaku,+ karqataqmi Jesuswan kuska Jerusalenman qispimuq achka warmikunapas.

42 Tardeykuqña hinaspa alistakunankuña kasqanraykum utaq samana punchawpa* visperanña kasqanraykum 43 Arimatea llaqtayuq Josey hamurqa, paymi karqa judiokunapa cortenpi* kaq riqsisqa runa, payqa Diospa gobiernontam* suyarqa. Valorchakuspanmi yaykurqa Pilatopa kasqanman Jesuspa cuerponta mañaq.+ 44 Pilatom ichaqa nirqa: “Wañurunñachu imaynaya”, nispan. Chaymi soldadokunapa capitanninta qayachimuspan nirqa: “¿Wañurunñachu Jesus?”, nispan. 45 Jesus wañukusqanta soldadokunapa capitannin willaykuptinmi Jesuspa cuerponta Joseyman quykurqa. 46 Joseyñataqmi linomanta telata rantirurqa, hinaspam Jesuspa cuerponta uraykachispan chay telawan wankuykurqa, hinaspam qaqapi tuqusqa sepulturaman+ churaykuspan sepulturapa punkunkama hatun rumita tanqarqa.+ 47 Maria Magdalenawan Josespa maman Mariañataqmi maypi pampasqanta qawachkarqaku.+

16 Samana punchaw*+ pasaruptinmi Maria Magdalena*, Santiagopa maman Maria+ hinaspa Salomey, miski asnaq qurakunata rantirqaku Jesuspa cuerponman hinamunankupaq.+ 2 Hinaspam semanapa qallariynin punchawta* tutapaytaraq sepulturaman rirqaku, chayaruptillankum inti qispiramurqa.+ 3 Paykunam ninakurqaku: “¿Piraq sepulturapa punkunpi rumita suchuchipuwasun?”, nispanku. 4 Qawariykuspankum ichaqa rumitaqa asuchisqataña rikururqaku chay rumi hatu-hatun kachkaptinpas.+ 5 Hinaspam sepulturaman yaykuruspanku rikururqaku yuraq hatun pachayuq musuta alliq* lawpi tiyachkaqta, hinaspam mancharikurqaku. 6 Payñataqmi nirqa: “Amayá manchakuychikchu,+ qamkunaqa maskachkankichik qirupi* wañuchisqa Nazaretmanta Jesustam ¿aw? Payqa manam kaypiñachu, kawsarirunñam.+ Qawaychik mayman hinasqankuta.+ 7 Rispaykichikyá qatiqninkunamanwan Pedroman willamuychik: ‘Jesusqa Galileamanmi ñawpachkan,+ chaymanyá riychik, chaypim paytaqa rikumunkichik nisusqaykichikman hina’”, nispa.+ 8 Hinaptinmi sepulturamanta lluqsiruspanku chaylla kallparqaku* katkatatastin hinaspa admirasqallaña. Hinaspam mancharikusqankurayku pimanpas mana imatapas willarqakuchu*.+