Familiawan hawka kawsakusunchik

1. ¿Imakunataq wakin familiakunataqa anchata sasachanman?

KUYANAKUSPA, entiendenakuspa familiapi hawkalla kawsakuyqa kusikunapaqmi. ¿Chaynatachu qam kawsakunki familiaykiwan? Ichaqa, achkaq familiakunam kay rimasqanchikpi hinaqa mana kawsakunkuchu. ¿Imanasqa? Kay yachachikuypim yachasunchik familiapi hawka kawsakuyta imakuna sasachasqanmanta. Wakinqa sasachakunkum familian mana iñiqmasin kasqanwan, wakinñataqmi padrastroyoq otaq madrastrayoq kasqankuwan, hukkunañataqmi sasachakunku kapuqniyoq kay maskasqankuwan. Ichaqa manam lliw familiachu kaywanqa sasachakunku. ¿Imaynanpi?

2. ¿Pikunapa consejontam wakinqa maskanku, hinaspa imapitaq allin consejotaqa tarichwan?

² Sapakama huk claseta piensasqanchikmi sasachawanchik. Familianchikpi hukkaqninchikpa imayna tanteasqanta otaq piensasqanta respetaspaqa hawkallam kawsakusun. Chaymantapas sasachawanchikmantaqmi hukkunapa consejonta kasukuypas. Wakinqa llamkaqmasinpa, vecinonpa otaq huk runakunapa consejasqanman hinam kawsanku. Wakin familiam ichaqa sasachakuyninkuta atipanankupaq Bibliapa yachachikuyninta maskanku hinaspam chayman hina kawsakunku. ¿Imaynatataq kayna rurasqankuqa yanapanman familia hawkalla kawsakunanpaq? (2 Timoteo 3:16, 17.)

SAPAQ RELIGIONNIYOQ QOSA KAPTIN

3. a) ¿Imanintaq Bibliaqa Jehová Diosta mana serviqwan casarakuymanta? b) Bibliapa mayqen yachachikuyninkunataq yanapanman, ¿sapaq religionniyoq qosa otaq warmi kaptin?

³ Bibliaqa kamachiwanchikmi Jehová Dios serviq puralla casarakunanchikpaq (Deuteronomio 7:3, 4; 1 Corintios 7:39). Wakin warmiqa casarakusqan qepatañam Bibliapa yachachikuyninmanta yachan, qosanñataqmi yachayta mana munanchu. Chayna kaptinqa, ¿imatataq ruranman? Casarakuspa prometekusqantaqa manam cambiananchu (1 Corintios 7:10). Bibliaqa yachachinmi casarasqakunaqa kuskalla kawsakunankupaq, yachachintaqmi sasachakuyninkuta allichanankupaq, manam chaymanta lluptinankupaqchu (Efesios 5:28-31; Tito 2:4, 5). Sapaq religionniyoq qosaqa manapaschá munanqachu warmin huñunakuyman rinanta otaq wasin-wasin predicanantapas. Hinaptinqa, ¿imatataq warmiqa ruranman Dios serviyninta qosan harkaptinqa?

4. Diosta serviq warmiqa, ¿imaynatam qosanman kuyasqanta qawachinman?

⁴ Warmiqa tapukunanmi: ‘¿Imanasqataq qosayqa kaynata piensan?’, nispa (Proverbios 16:20, 23). Qosaqa hukmanrayanmanmi warminpa imam rurasqanta mana yachaspan. Hukmanrayanmantaqmi costumbrenkuta warmin manaña rurasqanmanta familiankuna tapupayaptin. Huk qosam nirqa: “Wasiypim wischusqa hina sientekurqani”, nispa. Kay runaqa piensarqam warminpa religionnin rakinachisqanta. Hatunchakuq kaspanmi sapallan sientekusqantaqa warminman mana willakurqachu. Chaymi warmiqa, Diosta servispanpas qosan kuyasqanta qawachinan. Chaymantapas qosanpaqmi tiempochakunan.

5. Diosta serviq warmiqa, ¿imaynatam qawachinman qosanta chaynataq cristo respetasqanta?

⁵ Mana iñiq qosayoq warmitaqa Bibliapa kayna nisqanpas yanapanmanmi: “Qosaykichikta kasukuychik Señorman iñisqaykichikrayku” (Colosenses 3:18). Qosanta respetaq warmiqa manam munasqanman hinachu imatapas ruranan. “Señorman iñisqaykichikrayku” nispanqa qawachichkan qosanta kasukuspanpas Jesucristota kasukunanmantam. Chaynaqa Jesucristotapas qosantapas kasukunanmi.

6. ¿Bibliapa ima nisqankunatataq Diosta serviq warmiqa kasukunan?

⁶ Jehová Diosta serviqqa manam saqenanchu huñunakuyninta nitaq runakunaman iñiyninmanta willakuytapas, chay ruraykunaqa Diosta yupaychanapaqmi (Romanos 10:9, 10, 14; Hebreos 10:24, 25). ¿Imatataq rurachwan Diospa kamachisqanta mana rurananchikpaq pipas harkawaptinchik? Jesucristopa apostolninkunam nirqa: “Runakunamanta puntataqa Diostam kasukuna”, nispa (Hechos 5:29). Sasachakuykunapi tarikuspanchikqa apostolkuna hinam ñoqanchikpas kananchik. ¿Jehová Diosta kuyasqanchikqa kallpanchawasunchu payman sonqo kanapaq? Icha, ¿qosanchik kuyasqanchikraykuchu hinaspa respetasqanchikraykuchu Diosman sonqo kayninchikta cambiaruchwan qosanchikpa agradonpaq hina? (Mateo 4:10; 1 Juan 5:3.)

7. ¿Imatam Japón nacionmanta iñiqmasinchik yachachin Dios serviq warmikunata?

⁷ Jesusmi qawachirqa chayna rurayqa Diospa mana agradonpaq kasqanta. Nirqamá, cristianoqa Jehová Diosta servisqankurayku familian cheqniptin rakisqa hina kananmanta (Mateo 10:34-36). Japón nacionpi iñiqmasinchikpa qosanmi chunka hukniyoq watapuni harkakurqa Dios serviyninta. Llumpaytam maqarqa, wakin kutikunapiqa wasinmantapas qarqorqam, chayna kaptinpas iñiqmasinchikqa hinallam kallpanchakurqa iñiyninpi, wakin wawqe-paninchikkunapas yanaparqataqmi. Sapa kutim Diosta mañakurqa hinaspam 1 Pedro 2:20 nisqanwan kallpanchakurqa. Kay iñiqmasinchikqa confiakurqam iñiyninpi hinalla takyaptinqa qosanpas tiempopa risqanman hina Jehová Dios serviq kananmanta. Chaynamá karqa.

8, 9. ¿Imaynatam Dios serviq warmiqa qosanpa harkakusqanta cambiachinman?

⁸ Warmiqa allin rurayninkunawanmi qosanpa piensasqanta cambiachinman. Dios servinanta qosan mana munaptinqa kallpanchakunanmi imapas rurayninkunapi qosan mana imatapas rimananpaq. Chaymi warmiqa wasinta sumaqta limpianan, kikinpas allichakunanmi hinaspapas kuyakuywanmi qosantaqa atiendenan. Manam qosanpa contranpiqa imatapas rimakachananchu aswanqa kasukuspanmi respetasqanta qawachinan. Manataqmi vengakunanchu ñakarichisqanmantaqa (1 Pedro 2:21, 23). Yuyananmi llapanchik pantaq kasqanchikta, chaymi imamanta piñanakuruspankupas cristianaqa puntata disculpakunan (Efesios 4:26).

⁹ Huñunakuyman rinan kaptinpas qosanpaqqa tiempowanmi yanupunan. Predicaqpas lloqsinmanmi qosan llamkaq rinankama. Allin yuyayniyoq warmiqa manataqmi qosantaqa mana munachkaptinqa predicananchu. Aswanqa kasukunmi apostol Pedropa kamachisqanta, paymi nin: “Warmikuna, qamkunapas qosaykichiktayá kasuychik, chaynapim Diospa palabranpi mana iñiq qosakunapas mana rimapayachkasqalla allin kawsasqaykichikwan iñikunqaku. Respetowan allin kawsasqaykichikta qawaspam iñikunqaku”, nispa (1 Pedro 3:1, 2). Diosta serviq warmikunaqa kallpanchakunkum Jehová Diospa munayninman hina kawsakunankupaq (Galatas 5:22, 23).

SAPAQ RELIGIONNIYOQ WARMI KAPTIN

10. ¿Imaynataq qosaqa kanan señoran sapaq religionniyoq kaptinqa?

¹⁰ ¿Imatam rurachwan señoranchik huk religionniyoq kaptin? Bibliam nin: ‘Huk kaq wawqepa warmin kanqa Diospi mana iñiq, ichaqa hawkalla yachakunqa paywan hinaptinqa, amayá rakikuchunchu’, nispa (1 Corintios 7:12). Bibliaqa nintaqmi: “Qosakuna, kuyaychik warmikichikta”, nispa (Colosenses 3:19).

11. ¿Imaynatataq qosaqa respetowan cuentallikunman sapaq religionniyoq warminmanta?

¹¹ Warminchik sapaq religionniyoq kaptinqa kallpanchakunanchikmi imayna piensasqanta otaq sientekusqanta respetananchikpaq. Lliw runakuna hinam payqa libre mayqan religionpi kananpaqpas, chay religionnin manaña gustawaptinchikpas. Ichaqa manam piensananchikchu iñiyninchikmanta willaykuptinchik unay wataña religionninta chaylla saqerunantaqa. Religionninpi costumbrenkuna pantasqa kasqanmanta sientichiq hina rimapayanamantaqa, pacienciakuspam Bibliapa yachachisqanman hina yachachinanchikpaq kallpanchakunanchik. Diosta servisqanchikrayku señoranchikpaq mana tiempochakuptinchikqa wischusqa hinam sientekunmanku. Dios servisqanchikta harkakuspankuqa yaqapaschá huk rimaypiqa niwachkanchik: “Tiempochakuy ñoqapaq”, nispa. Pacienciakusunyá. Kuyakuywan pacienciakusqanchikqa yanapanmanmi tiempopa risqanman hina Jehová Dios yupaychaq kananpaq (Colosenses 3:12-14; 1 Pedro 3:8, 9).

WARMAKUNAMAN YACHACHIYMANTA

12. Tayta-mama sapakama religionniyoq kaptinkupas, ¿ima nintaq Bibliaqa wawa-churinkuman yachachiymanta?

¹² Tayta-mama sapakama religionniyoq kaptinkuqa warmakunaman Diosmanta yachachiyqa sasam kanman. ¿Imaynatataq yachachichwan Bibliapa yachachikuyninkunata? Bibliaqa taytatam kamachin churinkunaman Diosmanta yachachinanpaq, chayna kaptinpas warmipas wawankunamanqa yachachinanmi (Proverbios 1:8; tupachiy Genesis 18:19; Deuteronomio 11:18, 19). Taytaqa familianpa umanmi, qosapa uman Cristo kasqanta mana reqsikuspankupas.

13, 14. ¿Imatataq warmiqa ruranman wawankunata huñunakuyman pusananta otaq Biblia estudianankuta qosan harkakuptinqa?

¹³ Diosta mana serviq wakin qosakunaqa, Diosmanta churinkunaman warmin yachachinantaqa manam harkakunkuchu, wakinmi ichaqa harkakunku. Chayna kaptinqa, ¿imatataq warmiqa ruranman wawankunata huñunakuyman pusananta qosan mana munaptin otaq Bibliata wasinpi estudianankuta mana munaptinpas? Warmiqa allintam tanteanan rurayninkunata cumplinanpaq: Jehová Diosta servinanpaq, qosanta hinaspa kuyasqa wawankunatapas allinta atiendenanpaq. ¿Imaynatataq chaytaqa ruranman?

¹⁴ Puntataqa Jehová Diospa yanapaynintam mañakunan (Filipenses 4:6, 7; 1 Juan 5:14). Chaywanpas warmiqa tanteananmi imaynata rurananpaq. Qosanta respetowan sumaqllata rimapayaptinqa, tiempopa risqanman hinachá qosanqa manaña harkakunqañachu. Wawankunata huñunakuyman pusananta otaq Biblia estudianankuta qosa hinalla harkakuptinpas, warmiqa atinmanmi wawankunaman Diosmanta yachachiytaqa. Sapa punchaw rimapayaspa hinaspa kikinpa imayna kawsakusqanwanmi Jehová Dios kuyayta yachachinman, kamachikuyninkuna kasukuyta, tayta-maman respetayta, runamasin llakipayayta hinaspa allin llamkaq kaytapas. Warmankunapa sumaq portakusqanta taytan qawaspanqa warmin kallpanchakuspa churinkunata allin uywasqantachá reqsikunqa (Proverbios 23:24).

15. ¿Imatam Biblia kamachin Diosta serviq taytaman?

¹⁵ Wakin familiapiqa qosallam Diosta servin, warminñataqmi mana. Chayna kaptinqa qosam kallpanchakunan churinkunata Diospa “yachachikuyninman” hina uywananpaq (Efesios 6:4). Chayna kaptinpas allin tanteaqmi kanan hinaspapas warmintaqa kuyakuywanmi respetanan.

SAPAQ RELIGIONNIYOQ TAYTA-MAMA KAPTIN

16, 17. Tayta-mamanmanta sapaq religionniyoq kaq warmakunaqa, ¿Bibliapa mayqen yachachikuynintataq yuyanan?

¹⁶ Wakin warmakunapas kay tiempopiqa manañam tayta-mamanpa religionninpiñachu kanku. ¿Chaynachu qam kanki? Chayna kaptikiqa, Bibliapim qampaq allin consejokuna kachkan.

¹⁷ Bibliam nin: ‘Churikuna, Señorman iñiqña kasqaykichikraykuyá tayta-mamaykichikta kasukuspa [...] respetaychik’, nispa (Efesios 6:1, 2). Kayna nisqanmi qawachin tayta-mamata sonqomanta respetanapaq. Tayta-mamaykita kasukuspaykipas Diospa kamachikuynintaqa manam qonqanaykichu. Warmakuna wiñayta tukuruspankuqa sapakamam imayna tanteakusqankumanta responsable kanku, autoridadkunapa kamachikuyninpi chaynallataq Diospa kamachikuyninpipas. Bibliam nin: ‘Sapakamam Diosmanqa cuentata qosunchik’, nispa (Romanos 14:12).

18, 19. ¿Imaynatataq warmakunaqa huk religionniyoq tayta-mamanta yanapanman iñiyninta respetananpaq?

¹⁸ Diospa yachachikuyninwan imayna kawsakuynikita cambiaspaykipas respetanaykim tayta-mamaykipa piensasqantaqa. Tayta-mamaykiqa kusikunqakum Bibliapi yachasqaykiman hina respetoyoq hinaspa kasukuq kaptikiqa. Ichaqa Jehová Diosta yupaychasqaykirayku allinpaq hapisqanku costumbrenkuta manaña ruraptikiqa, piensanqakupaschá chay rurasqanku costumbrenku despreciasqaykita. Chaymantapas yachasqayki lawpi rurasqayki mana allinpaq qawasqa kaptinqa preocupakunqakupaschá allinnikipaq munasqankurayku hinaspa reqsisqa chaynataq kapuqniyoq kanaykipaq manaña kallpanchakuptiki. Orgulloso kaypas harkakunmi. Nisqaykikuna cheqap kasqanta yachachkaspankupas manapaschá reqsikunqakuchu pantaypi kasqankutaqa.

¹⁹ Imaynaña kaptinpas kallpanchakuy tayta-mamaykiman ancianokunata otaq iñiyninpi takyasqa cristianokunata reqsichinaykipaq. Tayta-mamaykita invitay huñunakusqayki Salonman, chaypi imamanta yachachisqankuta uyarinankupaq hinaspa Jehová Diospa testigonkuna imayna runa kasqankuta reqsinankupaqpas. Ichapas tiempopa risqanman hina tayta-mamaykiqa imayna piensasqanta cambianman. Tayta-mamayki iñiynikimanta llumpayta harkasuspayki Bibliamanta qellqakunata llikipaptinpas otaq huñunakuykunaman rinaykita mana munaptinpas atiwaqmi Biblia leeytaqa wasikimanta huklawpi hinaspa iñiqmasikikunawan rimaytapas, atiwaqtaqmi maypi kaspaykipas hukkunaman Diosmanta yachachiytapas. Chaymantapas Jehová Diosta mañakuy. Wakin warmakunaqa wiñayta tukunankukamam suyanku astawanraq Diosta servinankupaq. Imayna kaptinpas ama qonqaychu tayta-mamayki ‘respetaytaqa’. Kallpanchakuy tayta-mamayki hawkalla kawsakunankupaq (Romanos 12:17, 18). Ichaqa imamantapas llalliriqtaqa Diospa qayllanpi allinta kawsakuy.

PADRASTRO OTAQ MADRASTRA KAPTIN

20. Wakin warmakunaqa, ¿imaynatam portakunku padrastronwan otaq madrastranwan?

²⁰ Wakin familiakunaqa manam sapaq religionniyoq kasqankuwanchu sasachakunku, astawanqa padrastroyoq otaq madrastrayoq kasqankuwanmi. Achkaq runakunam casado vidankupi kawsanku entenadoyoq otaq entenadayoq. Chayna familiapim wakin warmakunaqa padrastronta otaq madrastranta cheqnispanku taytallanman otaq mamallanman sayapakunku. Chaymi taytan otaq maman hina kananpaq paykuna kallpanchakuptinkupas warmakunaqa manapaschá munanqakuchu. ¿Imaynatam hawka kawsakuyta tarinmanku entenadoyoq otaq entenadayoq kaq familiaqa?

21. Padrastro otaq madrastra kaspaqa, ¿imanasqataq Bibliapa yachachikuyninwan yanapachikunanchik?

²¹ Entenadoyoq otaq entenadayoq casado vidapi sasachakuqkunatapas Bibliapa yachachikuyninqa wakin familiakunata hinam yanapanman. Munasqanchikman hina kawsayqa, qallariypiqa allinpaq hinam kanman ichaqa tiempopa risqanman hinaqa sasachakuypim kasun (Salmo 127:1; Proverbios 29:15). Yachayniyoq hinaspa entiendeqmi kananchik. Yachayniyoq kayninchikmi yanapawasunchik Diospa yachachikuyninta kasukunanchikpaq chayqa tiempopa risqanman hinam yanapawasun. Entiendeq kayninchikñataqmi yanapawasunchik entenadopa otaq entenadapa imayna portakusqanta entiendenanchikpaq. Chaymantapas llakipayakuqmi kananchik (Proverbios 16:21; 24:3; 1 Pedro 3:8).

22. ¿Imanasqataq warmakunaqa padrastronta otaq madrastranta mana allinpaq hapinku?

²² Manaraq padrastron otaq madrastran kaptinchikqa amistadninta hinachá warmakunaqa qawawarqanchik. Padrastronña otaq madrastranña kaptinchikqa manañapaschá allinpaqñachu qawawasun. Warmakunaqa taytankuta otaq mamankuta yuyaspankum piensanmanku taytanpa otaq mamanpa rantinpi kaspa kuyakuynin qechusqanchikta. Wakin kutipiqa niwasunpaschá, manam taytaychu otaq manam mamaychu kanki, nispa. Chayna niwasqanchikqa sientechiwanchikmi. Bibliam nin: ‘Ama chaylla piñakuruqqa kaychu’, nispa (Eclesiastes 7:9). Warmakunapa imayna rimasqanta otaq portakusqanta entiendenapaqqa allin yachayniyoq hinaspa kuyapayakuqmi kananchik.

23. ¿Entenadota otaq entenadataqa imaynatam corregichwan?

²³ Yachayniyoq hinaspa kuyapayakuyniyoq kayqa yanapawasunmi entenadonchikta otaq entenadanchikta correginanchikpaq. Correginanchikqa imayna portakusqanman hinallam (Proverbios 6:20; 13:1). Warmakunaqa sapakama genioyoqmi kanku chaymi portakusqanman hina corregina. Wakin padrastroqa otaq madrastraqa tanteankum qallariypiqa warmapa maman otaq taytan correginanpaq. Chaymantapas tayta-mamaqa allintam tanteananku imayna correginankupaq, corregispanqa wawanman otaq churinman mana sayapakuspallanmi correginanku (Proverbios 24:23). Kasukuyqa allinpaqmi ichaqa yuyananchikmi pantaq kasqanchikta chaymi warmakunapas wakin kutipiqa mana allinta portakunku. Mana chaylla piñakuqmi kananchik. Kuyakuywanmi mana piñakuspalla correginanchik (Colosenses 3:21).

24. ¿Imataq yanapanman entenadoyoq otaq entenadayoq kaqkunata sasachakuypi mana tarikunankupaq?

²⁴ Familiawan rimayqa yanapanmi sasachakuypi mana tarikunapaq. Yanapawanchikmi allin ruraykunapi kallpanchakunapaq (tupachiy Filipenses 1:9-11). Chaymantapas yanapawanchiktaqmi tanteasqanchikman hina familianchikpi hawkalla kawsakunanchikpaq. Chaynallataqmi confianzawan rimaspanchikqa allinllam kawsakusunchik. Warmi warmamanqa yachachinanchikmi padrastronpa hinaspa paypa churinpa qayllanpi imaynata portakunanpaq otaq pachakunanpaq, chaynallataqmi qari warmamanpas yachachina madrastranpa otaq paypa warmi wawanpa qayllanpi imaynata portakunanpaq (1 Tesalonicenses 4:3-8).

25. ¿Imayna kayninchiktaq yanapawachwan entenadonchikkunawan hawkalla kawsakunapaq?

²⁵ Padrastro otaq madrastra kayqa pacienciakunapaqmi. Unaypim entiendenakunchik entenadowan otaq entenadawanqa. Sasam kanman paykunawan respetachikuyqa otaq kuyachikuyqa. Chayna kaptinpas atikunmanmi. Padrastro otaq madrastra kaspanchikpas yachayniyoq hinaspa allin tanteoyoq kaspaqa Jehová Diospa agradonpaq hinam familianchikwan hawkalla kawsakusunchik (Proverbios 16:20). Yachayniyoq hinaspa allin tanteoyoq kayqa yanapawasunmi ima sasachakuykunapipas.

¿SASACHANMANCHU FAMILIANCHIKTA QOLLQELLA MASKAYQA?

26. ¿Familiataqa imaynatam sasachan qollqe maskayqa?

²⁶ Kapuqniyoq kay munayqa achkaq familiatam casado vidanpi sasachan. Wakinqa liryanakunkum qollqemanta rimaspa otaq astawan kapuqniyoq kayta munaspa, hinaspam sasachanku familiankuta. Kayna liryanakuyqa rikurin warmi-qari sapakama llamkapakuspa qollqeyoq kay munasqankuraykum. Wakinqa manapaschá qollqemantaqa liryanakunkuchu ichaqa sasachakunkum sapakama llamkapakusqankurayku warminpaq otaq qosanpaq mana tiempochakusqankuwan. Achka nacionkunapim wakin tayta-mamaqa familianta saqespa killantin otaq watantin karu sitiokunaman llamkapakuq rinku astawan qollqe tarinankurayku. Chayna rurayninkuqa familiatam sasachakuypi tarichinman.

27. ¿Bibliapa ima nisqankunataq qollqemanta sasachakuq familiata yanapanman?

²⁷ Sapa familiapam kan sasachakuynin hinaspa ima necesitasqanpas. Chayna kaptinpas Bibliapa yachachikuyninqa yanapawachwanmi. Proverbios 13:10 qawachin, ‘allin consejo chaskiqkunaqa’ imawan sasachakusqankutapas atipasqankuta. Manam munasqanchikman hinachu imatapas rurananchik, aswanqa qosanchikpa otaq warminchikpa imayna piensasqanta tapuspam imatapas tanteananchik. Qollqenchikpa haypasqanman hinalla gastonchikkunata tanteaspaqa hawkallam familianchikpi kawsakusunchik. Wakin kutipiqa warmi-qaripaschá llamkapakunan kanqa wawa-churinkuta otaq mayqen familiankutapas mantienenankupaq. Chayna kaptinpas qosaqa warminpaqmi tiempochakunan. Hinaspapas kikinpas chaynataq churinkunapas yanapanankum wasipi ima ruraykunapipas (Filipenses 2:1-4).

28. Bibliapa, ¿ima nisqankunata kasukuytaq familiata hawkalla kawsakunanpaq yanapanman?

²⁸ Qollqetam munanchik ima necesitasqanchikpaqpas ichaqa qollqewanqa manam rantichwanchu kusikuytaqa nitaq vidanchiktapas (Eclesiastes 7:12). Kapuqniyoq kay munayqa Dios serviyninchikta hinaspa casado vidanchikpi hawka kawsakuyninchiktapas yanqacharunmanmi (1 Timoteo 6:9-12). Imamantapas llalliriqtaqa Jehová Diospa munayninta rurananchikpaqmi kallpanchakunanchik, hinaptinqa Diosqa qowasunchikmi imapas pisipuwaqninchiktaqa (Mateo 6:25-33; Hebreos 13:5). Jehová Dios serviyninchikta vidanchikpi imamantapas puntapi churaspaqa ima sasachakuykunaña familianchikpi kaptinpas atipaspanchikmi hawkalla kusisqa kawsakusunchik.