“Vida pasaqmasiki wañukuptin”

ACHKA runakunam casarakuspanku prometenakunku wañunankukama vida pasanankupaq, wakinqa chaynata nispankuqa manamá piensankuchu mayqanninkupas wañukunantaqa. Ichaqa mayqanninkupas yuyaqyaywan, onqoywan otaq imawanpas wañukuptinkum qepaqllaña ancha llakikuypi tarikun (Eclesiastes 9:11; Romanos 5:12).

Estudiaqkunam ninku, qarikunamantaqa warmikuna yaqa llapallanpi viuda kanankuta. Ninkutaqmi 65 wata masniyoq warmikunamanta yaqa parten viuda kasqankuta. Chaymi wakinqa ninku ‘warmikunallapaq chay kasqanta’. ¿Qampapas millonnintin runakunapa hinachu qosayki otaq señorayki wañukun?

Hinaptinqa, yachaytachá munanki chay llakita imayna aguantanamanta. ¿Biblia yanapasunkimanchu? ¿Imatam hukkuna rurarqaku chayna tarikuspanku? Milagro hina huk yanapakuy mana kaptinpas, qatiqninpi Bibliapa yachachikuyninkunaqa yaqapaschá yanapasunkiman.

Pasasusqaykita reqsikuy

Wakin runakunaqa piensankum warmikunalla waqasqankuta, ninkuraqmi waqayqa mana allin kasqanta. Ichaqa manam chaynachu. Viudaña Joyce Brothers doctorapa nisqanman hinaqa, sonqonchikpi llakisqa tarikuptinchikqa waqayqa hampi hinam. Arí, waqayqa manam penqakunapaqchu, aswanmi allinyachiwanchik. Piensariy Abrahanpi, payqa ancha iñiyniyoqmi karqa chaymi Diosqa amistadnin kasqanta nirqa. ¿Imatam pay rurarqa kuyasqan señoran wañukuptin? Bibliam willawanchik ‘Saramanta llakikuspa waqasqanta’ (Genesis 23:2).

Chaymantapas munanchikmi sapallanchikpi kayta. Ichaqa yuyarinanchikmi Proverbios 18:1 nisqanta: “Runamasinmanta rakikuq runaqa kikillanpaqmi imatapas maskachkan”. Hinaptinqa kallpanchakuyá entiendeq aylluykiwan hinaspa amistadnikikunawan kuska kanaykipaq. Chaypiqa yanapasunkimantaqmi cheqap cristianokunapa huñunakuyninkuman risqayki, chaypim tarinki allin consejokunawan cheqap yanapakuq cristianokunata (Isaias 32:1, 2).

Wakinkunataqa yanapantaqmi chaskisqanku cartakunatawan tarjetakunata qellqaspa kutichisqanku. ¿Imanasqataq mana qellqankichu qosaykipa otaq señoraykipa gustasqankunata hinaspa kusikuywan imapas rurasqaykichikkunata? Ichapas librota hina ruraruwaq fotokunawan, cartakunawan otaq chayman rikchakuqkunawanpas.

Chaymantapas, pipapas qosan otaq señoran wañukuptinqa hukmanyasqam tarikun, manam atinchu ima tanteaytapas. Chaymi sapa punchaw ima rurayninchikta hinalla rurana. Puñuspapas, hatarispapas, mikuspapas... rurasqaykiman hina horallanpi ruray. Ñawpaqmantaraq tanteay semana tukuyta otaq yuyarinaykipaq hina punchawkunapi ima ruranaykipaq, manachayqa astawanraqmi chay punchawkunapi llakikuwaq. Amataq saqeychu Diosta serviynikipi imapas ruraynikikunataqa (1 Corintios 15:58).

Chaymantapas, yaqapaschá llumpay llakisqa tarikusqaykirayku imatapas mana allintaqa tanteankichu, chaymi wakin runakunaqa imatapas ruranaykipaq nisunkiman. Chayrayku, ama chayllaqa imatapas tantearuychu. Bibliam nin: “Mana tanteaq runapa chaylla rurasqanqa wakchayachinqam”, nispa (Proverbios 21:5). Hinaptinqa, wasikita rantikunaykipaq, ima negociotapas ruranaykipaq, astakunaykipaq otaq kaqmanta casarakunaykipaqpas suyayá allin sientekunaykikama.

Viuda otaq viudo qepaqpaqqa llumpay sasachá kanqa qosanpa otaq señoranpa mayqan kapuqninkunawan qepakunanpaq tanteayqa, aswanraqchá unay watakunaña casarasqa kaptinqa. Sasa kasqanrayku chayta qepa punchawkunapaq saqespaykiqa astawanmi hukmanyanki (Salmo 6:6). Wakinqa sapallankum chay rurayta munanku; wakinñataqmi munanku pi amistadninpas ruraysinanta. Qanmi chaytaqa tanteakunayki. Niwaqmi mayqan amistadnikitapas otaq aylluykitapas documentokunata rurananpaq. Ichapas niwaq wañukusqanmanta papelkunata horqonanpaqwan wasikipa documentonkunata allichananpaq, hinaspa wañukusqanmanta bancokunaman, gobiernopa oficinankunaman willananpaq chaynataq hampichikusqanmanta pagananpaqwan pensionmanta qollqeta chaskinaykipaq papelta horqonanpaqpas.

Yuyariytaq mana allin munaykunapa chawpinpi kawsasqanchikta, chaymi ima huchapakuymanpas chaylla wichiykuwaq. Apostol Pablopa kayna niwasqanchikta kasukuy: “Sapakamayá warmiyoq kaychik ama huchallikuspa hinaspa respetayta yachaspa. Amayá mana allinkunataqa munaychikchu Dios mana reqsiq runakuna hinaqa” (1 Tesalonicenses 4:4, 5). Chaynaqa warmi-qari kuyanakuykunamantaqa amayá leeychu, uyariychu nitaq qawaychu.

Yuyarinaykitaqmi sonqoykipi allinyanaykipaqqa achka tiempo pasananta. Instituto de Investigaciones Sociales de la Universidad de Michigan nisqanman hinam, huk revista nin viudaqa otaq viudoqa 18 killakunapi chayraq allinyasqanta. Chaynaqa Diostayá aguantanaykipaq otaq pacienciakunaykipaq mañakuy, kayqa chuya espiritupa rurunmi (Galatas 5:22, 23). Yaqapaschá kaykunaqa sasaniraq rikchakusunki, ichaqa punchawkuna pasasqanman hinam allin tarikunki.

Hukkuna imayna atipasqankumanta

Tawa chunka wataña casarasqa Anna sutiyoq warmipa qosanmi qaynakunalla wañukun. Paymi nin: “Mamaymi wañukurqa chunka kimsa watayoq kachkaptiy. Tiempopa risqanman hinam taytaywan iskaynin turiykunapas wañukurqa, chaymantañataq ñañaypas. Ichaqa qosaypa wañukusqanmi llumpa-llumpayta llakichiwarqa. Arí, iskayman kuchuruwanmankupas hinam tarikurqani”, nispa. ¿Imataq Annata yanaparqa chayna tarikusqanta atipananpaq? Ninmi: “Qosaypa wañukusqanmanta chaskisqay lliw cartakunawan hinaspa tarjetakunawanmi hatun librota hina rurarurqani. Chaykunapim niwaqku Darryl qosayta ancha kuyasqankuta hinaspa sumaq kayninkunamantapas. Sapakama cartam paymanta allinkunata niq. Segurom kachkani Jehová Diospas payta yuyasqanta hinaspa kawsarichinantapas”, nispa.

⁸⁸ watanpiña kaq Esther sutiyoq viudapas ninmi: “46 wataña qosaywan casarasqa kaspaymi wañukuptin sasachakurqani sapallay kasqayta atipanaypaq. Ichaqa musyakunim Dios serviyniypi hinalla rurasqay yanapawasqanta. Manam haykapipas saqerqanichu huñunakuykunaman riytaqa, predicaytapas nitaq Biblia leeytapas. Chaymantapas, allintam yanapawarqa uyariqniy amistadniykunawan kasqay. Sapa kuti mana consuelawaptinkupas, ñoqawan rimanankupaq tiempochakusqankum allinta yanapawan”, nispa.

Robert sutiyoq runapa señoranmi cáncer onqoywan wañukurqa 48 wataña casarasqa kachkaptinku. Paymi nin: “Anchatam sasachakurqani llakisqa kasqayta atipanaypaq. Munarqanimá paywan rimayta, kuska maymanpas riyta, imakuna pasawasqanmanta willayta hinaspa ima tanteanaypaq yanapawanantapas. Kunankamapas sasachakuniraqmi, ichaqa tanteakurunim mana atipachikuspay vidayta pasanaypaq. Chaypaqmi anchata yanapawarqa imapas rurayniyoq kasqay. Orakusqaypas anchatam kallpanchawarqa”, nispa.

Imam ruranaykikunata hinalla ruray

Qosayki otaq señorayki wañukuptin llumpay hukmanyasqa tarikuspaykipas hinallam imam ruranaykikunataqa ruranayki. Piensariy imakuna ruray atisqaykipi. Ichapas ñawpaqpi mana ruray atisqaykikunata, otaq imapas gustasusqaykikunata rurawaq, chaynataq huk lawkunamanpas riwaq. Chay ruraykunaqa anchatam yanapasunki. Hukkunañataqmi Diosta servinankupaq astawan tiempochakunku. Ima ruraymantapas hukkunata yanapaymi anchata kusichiwanchik. Jesusmi nirqa: “Ima chaskiqmantapas aswan kusisqaqa imapas qoqmi”, nispa (Hechos 20:35).

Ama piensaychu kusisqa kayta haykapipas mana atinaykita. Jehová Diosqa manam haykapipas saqenchu payman asuykuqkunataqa. Diospa serviqnin Davidpas nirqam: “Payqa mantienenmi [. . .] viudakunatapas”, nispa (Salmo 146:9). ¡Mayna kuyakuqmi Diosninchikqa! Chaymi Bibliaqa nin ‘llakipayakuq Tayta hinaspa sinchi kallpanchaqninchik Dios’ kasqanta. Nintaqmi: “Makillaykita kicharispam llapallan kawsaqkunata saksaykachinki”, nispa (2 Corintios 1:3; Salmo 145:16). Arí, kuyakuq Jehová Diosqa listom kachkan sonqomanta mañakuqninkunata yanapaykunanpaq. Chaynaqa ñawpaq israelitakuna hinayá Diospi confiay, paykunam takirqaku: “Orqokunata qawarispaymi tapukullayman: ¿Maylawmantaraq yanapaqniyqa hamullawanman? Yanapakuyqa hamullawanqa Tayta Diosmantam, cielokunapas allpa-pachapas unanchaqmantam”, nispa (Salmo 121:1, 2).

[29 kaq paginapi suti rikuylla kaq willakuy]

¿Qampapas millonnintin runakunapa hinachu qosayki otaq señorayki wañukun?

[31 kaq paginapi recuadro]

Kaqlla casarakuymanta

Bibliapa yachachisqanman hinaqa, casado kayqa tukunmi mayqaninkupas wañukuptin, chaymi atinmanku kaqlla casarakuyta (1 Corintios 7:39). Ichaqa sapakamamantam chayqa. Mayqanta tanteaptinkupas allinpunim churi-wawanku taytanpa otaq mamanpa munasqankuta yachayninkuqa hinaspa yanapayninkupas (Filipenses 2:4). Qawasun, Andresqa manam munarqachu taytan yapamanta casarakunanta. Mamanta anchata kuyaspanmi mana munarqachu pipas mamanpa rantinpi kanantaqa. Andresmi nin: “Ichaqa tiempopa risqanman hinam musyakururqani taytay allinta tantearusqanta. Casarakuruspanmi kaqmanta kusisqa tarikurqa. Saqesqan ruraykunatapas kaqllamantam rurarqa. Casarakusqan señoranpas allintam cuidan, chaymi anchata agradecekuni”, nispa.

[30 hinaspa 31 kaq paginakunapi dibujokuna]

Imapas rurayniyoq kasqanchik hinaspa Diosta mañakuyninchikpas yanapawanchikmi allinyananchikpaq.