¿Cheqaptapunichu Jesusmanta Biblia yachachin?

KAYNA rimaykunaqa tiemponchikpim astawan mirarun, wakin novelakunapi, peliculakunapi Jesuspa vidanmanta mana kaqta niptinku. Kay cuento hina nisqankunamantaqa kanraqmi Jesuspa contranpi rimaq qellqakuna 2 kaq hinaspa 3 kaq siglokunapi rurasqa. Ninkum, kay qellqakunaqa Jesuspa vidanmanta Bibliapi mana rikuriq willakuykunamantam yachachin nispanku. ¿Cheqapchu chay nisqankuqa? ¿Imaynatataq yachachwan Jesusmanta Bibliapa nisqanqa cheqap kasqanta?

Kay tapukuykunata contestanapaqmi 3 yachachikuymanta yachasunchik. Punta kaq: Bibliata pikuna qellqasqanmanta hinaspa imay tiempopi qellqasqankumantam. Iskay kaq: pitaq Bibliapi mayqen librokuna kananpaq tantearqa hinaspa imaynata. Kimsa kaq: chuya espiritupa mana guiasqan otaq apócrifo nisqa qellqakunaqa chuya espiritupa guiasqan otaq canona nisqa qellqakunawan imapi mana tupasqanmanta.

¿Haykapim hinaspa pikunataq Griego rimaypi Diospa Palabranta qellqarqaku?

Achkam ninku Cristopa wañukusqanmanta yaqa 8 wata pasaytañam Mateo librotaqa qellqarqaku yaqa 41 kaq watapi nispa. Kaykunamanta estudiaqkunam ninku qepa tiempotañam qellqarqaku nispa. Chayna kaptinpas Griego rimaypi Diospa Palabran librokunataqa qellqaytam tukurqaku 98 kaq watapaq.

Chay watapaqqa karqaraqmi Jesuspa rurasqankunata, wañukusqanta hinaspa kawsarisqanta rikuqkuna. Jesusmanta mana kaqta qellqaptinkuqa paykunach cheqap kaqta qellqanankupaq ninmanku karqa. Kay asuntomanta estudiaq Frederick F. Brucem nin: “Apostolkunaqa confianzawanmi predicaqku Jesusmanta yachaq runakunamanqa. Manam nirqakuchu, ‘rurasqanmantam ñoqaykuqa testigo kaniku’ nispallachu, aswanqa nirqakum qamkunapas ‘chaytaqa yachankichikmi’ nispa (Hechos 2:22)”.

¿Pikunataq Griego rimaypi Diospa Palabranta qellqarqaku? Jesuspa apostolninkunawan wakin discipulonkunam. Jacobo, Judas, Marcos yaqa llapankuch karqaku 33 watapi cristianokunapa congregacionnin qallariptinqa. Apostol Pablopas qellqarqam. Paykunam huk sonqolla karqaku Diospa Llaqtanpi Punta Apaqkunawan, chay punta apaqkunaqa apostolkunawan Jerusalenpi ancianokunam karqaku (Hechos 15:2, 6, 12-14, 22; Galatas 2:7-10).

Jesusmi qatiqninkunata kamachirqa lliwman predicaspa yachachinankupaq (Mateo 28:19, 20). Chaymantapas nirqam: ‘Qamkunata kasukuqqa ñoqatapas kasuwanmi’ nispa (Lucas 10:16). Hinaspapas nirqam, allinta predicanankupaq Diospa atiynin yanapananmanta. Chaymi punta kaq cristianokunaqa apostolkunamanta otaq yanapaqnin cristianokunamanta cartakunata chaskispankuqa Diospa Palabranta hina chaskirqaku (kay cartakuna apachiqkunaqa clarotam qawachirqaku chuya espiritupa yanapasqanta).

Bibliata qellqaq wakin cristianokunaqa allinpaqmi hapirqaku chuya espiritupa yanapayninwan rurasqa qellqakunata hinaspa wakin qellqaqkunapa nisqantapas. Apostol Pedrom Pablopa cartankunatawan wakin qellqakunata allinpaq hapirqa (2 Pedro 3:15, 16). Pablopas reqsikurqam, profetakunawan apostolkunapas chuya espiritupa yanapasqan kasqankuta (Efesios 3:5).

Qawasqanchikman hinam Jesusmanta willakuq librokunaqa qellqasqam kachkan confiananchikpaq hina. Kay willakuykunaqa manam cuentokuna hinachu. Cristota rikuqkunapa willakusqan hinaspa Diospa chuya espiritunpa yanapayninwan qellqasqankuqa sutillam kachkan.

¿Pitaq Bibliapi mayqen librokuna kananpaqqa tantearqa?

Librokuna qellqaqmi ninku: unay tiempo pasaruptinñam Griego rimaypi qellqasqa Diospa Palabran librokuna kananpaqqa tantearqaku, chaypaqmi rey Constantino religiosokunata permisarqa mayqen librokunata akllanankupaq nispa. Ichaqa pruebakunam qawachin mana chayna kasqanta.

Religionkunamanta qellqaq huk profesormi nin: “Mayqen librokuna Griego rimaypi Diospa Palabran kananpaq otaq mana kananpaqqa, manam huk runallachu nitaq religionkunapi kaq runakunachu tantearqaku. [. . .] Ichaqa allinta tanteaspam akllananku karqa: apostolkunapa chaynataq yanapaqninkunapa qellqasqankutam confianzawan hapirqaku. Huk qellqakuna, cartakuna hinaspa ‘Jesuspa vidanmanta willaq librokunapas’ manam churasqachu karqaku Griego rimaypi qellqasqa Diospa Palabranpiqa. [. . .] Kay librokunaqa listoñam karqa rey Constantinopa ñawpaqnintaraq chaynataq iglesianpas manaraq ancha atiyniyoq kachkaptin. Cristorayku wañuqkunam Griego rimaypi qellqasqa Diospa Palabran librokuna kananpaqqa tantearqaku manam Iglesiapi munaychakuq religiosokunachu”.

Griego rimaypi qellqasqa Diospa Palabran librokuna estudiaq Ken Berding profesormi Bibliapi mayqen librokuna kananmanta kaynata nirqa: “Manam iglesiapi kaq runakunachu tantearqaku mayqen librokuna kananpaqqa; aswanqa Diospa Palabranta hinam qawarqaku chay librokunataqa iglesiapi kaq religiosokunapas”.

¿Apostolkunapa tiemponpi llampu sonqo cristianokunachu Griego rimaypi qellqasqa Diospa Palabran mayqen librokuna kananpaqqa tantearqaku? Bibliam willawanchik, runamantaqa aswan atiyniyoq yanapasqanmanta.

Bibliam nin apostolkunapa tiemponpi cristianokuna chuya espiritupa yanapayninwan admirakuypaq ‘cheqap [kaqta] reqsinankupaq’ chaskisqankuta (1 Corintios 12:4, 10). Chuya espiritupa yanapayninwanmi cristianokunaqa yacharqaku mayqen qellqakuna Diospa pensamienton kasqanmanta mayqentaq mana chayna kasqantapas. Chaymi cristianokunaqa Bibliapi kaq librokunapi confiananchik Diospa espiritunpa guiasqan kasqanrayku.

Mayqen librokuna Bibliapi kananpaqqa sutillam kachkan apostolkunapa wañukusqan pasaq watakunallapi chuya espiritupa yanapayninwan tanteasqanku. Librokuna qellqaq runakunam 100-199 watakunapi reqsikurqaku Bibliapi librokuna chuya espiritupa guiasqan kasqanta. Ichaqa manam paykunachu tantearqaku Bibliapi mayqen librokuna kananpaqqa, aswanqa willakurqakum Diosta serviqkuna chuya espiritupa guiasqanman hina qellqasqankumanta.

Diospa Palabranta ñawpa tiempopi copiasqankuta tarisqankupas sutillatam qawachin kay tiempopi Bibliapa libronkuna chuya espiritupa guiasqan kasqanta. Kanmi Griego idiomapi pichqa waranqa masnin qellqakuna, wakinqa 100-299 watakunamantaraqmi. Wakin librokunamantaqa kay qellqakunallatam chay watakunapiqa chuya espiritupa guiasqanta hina chaskirqaku, chaymi hukta-hukta copiasqankurayku servichikurqaku achka sitiokunapi.

Chaynamá, chuya espiritupa guiasqanwan qellqakusqanqa sutillatam qawakun chay librokunapa yachachikuyninpi. Chuya espiritupa guiasqan llapan librokunaqa tupanmi Diospa ‘cheqap yachachikuyninwan’ (2 Timoteo 1:13). Leeqninkunatam kallpanchan Jehová Diosta kuyanankupaq, yupaychanankupaq hinaspa servinankupaqpas, kamachintaqmi creenciamanta, brujeriamanta, taytacha-mamachamanta karunchakunankupaqpas. Estudioso runakunapa nisqanwanmi tupan hinaspapas confianapaqmi profeciankunapas. Chaymantapas, leeqninkunatam kallpanchan runamasinkuta kuyanankupaq. Griego rimaypi qellqasqa Diospa Palabran librokunaqa kayna yachachikuyniyoqmi. ¿Chaynatachu yachachinman chuya espiritupa mana guiasqan librokuna?

¿Imakunapitaq mana tupankuchu?

Diospa mana guiasqan librokunaqa manam tupanchu Paypa qellqachisqan librokunawanqa. Chay librokunataqa yaqapaschá qellqarqaku apostolkunapa wañukusqanmanta 150 wata pasaytaña. Chaymantapas Jesusmanta hinaspa qatiqninkunamanta nisqankupas manam tupanchu Bibliapa nisqanwanqa.

Jesuspa mana rimasqankunam Tomaspa qellqasqanpi rikurin, ejemplopaq, hanaq pachamanta Gobiernamunanpaqqa Marias qariman tikrakunan kasqa. Jesuspa warma kasqanmanta Tomaspa qellqasqanqa nintaqmi, Jesusqa malcriado warmam karqa hinaspanmi disyunta huk warmachata wañurachirqa nispan. Los hechos de Pablo hinaspa Los hechos de Pedro nisqa librokunapim ninku pi qaripas warmiwan mana puñunankupaq hinaspa warmikunapas qosankumanta rakikunankupaq apostolkunapa kallpanchasqankumanta. Evangelio de Judas nisqa qellqapiñataqmi willakun apostolkuna mikunankupaq orakuptinku Jesuspa asikusqanmanta. Kaykunam qawachin chuya espiritupa guiasqan librokunapi yachachikuykunawan mana tupasqanta (Marcos 14:22; 1 Corintios 7:3-5; Galatas 3:28; Hebreos 7:26).

Diospi mana iñiq runakunapa nisqantam qawachin chuya espiritupa mana guiasqan achka librokunaqa, chaypim ninku Unanchaqninchik Jehová Diosqa mana allin Dios kasqanta. Nirqakutaqmi wañuqkunaqa kay pachapi mana kawsarinanmanta, tukuy imapas mana allin kasqanmanta hinaspa casado vidata chaynataq wawa-churiyoq kaytapas Satanas qallarichisqanmanta.

Bibliapi rikuriq wakin sutikunamantam chay librokuna riman. ¿Pipas tantearunmanchu karqa kay librokuna Bibliapi mana kananpaq? Kay librokunamanta estudiaq Montague R. James runam nin: “Griego rimaypi Diospa Palabranmantaqa manam pipas horqorqachu, yachachisqankuna mana tupasqanraykum sapaqcharurqaku”, nispa.

Biblia qellqaqkunam nirqaku Dios qepanchaqkuna rikurinanmanta

Chuya espirituwan guiasqa librokunapim tarinchik Diosta qepanchaq runakuna rikurispanku Diospa llaqtanta iskayrayachinanmanta. Chayna runakunaqa karqañam 1 kaq siglopi ichaqa congregacionta chay runakunamanta cuidanankupaqmi apostolkunaqa kallpanchakurqaku (Hechos 20:30; 2 Tesalonicenses 2:3, 6, 7; 1 Timoteo 4:1-3; 2 Pedro 2:1; 1 Juan 2:18, 19; 4:1-3). Bibliapa nisqanmi entiendechiwanchik apostolkunapa wañukusqan qepata imanasqa Jesuspa yachachisqankunapa contranpi qellqakuna rikurisqanmanta.

Chuya espiritupa mana guiasqan qellqakunaqa ancha valorniyoqmi ñawpa tiempomanta yachanankupaq estudioso runakunapaqqa. Ichaqa piensay kaypi: estudioso runakuna tukuy rikchaq yanqa rimaq revistakunata hinaspa religiosokunapa imaymana qellqasqankuta huñuruspanku baulpi churarunmanku. ¿Confianapaqchu chay qellqakuna rikurirunman una-unay wata pasaruptin? Chay qellqakunata 1.700 wata pasaytaña horqoruptinkuqa, ¿yaqachu unay watayoq kasqanrayku confianapaq hinaña rikurirunman?

Manam. Magdala llaqtamanta Mariawanmi Jesusqa casarakurqa nisqanku chaynataq wakin yanqa rimaykunapas mana confianapaqmi. ¿Imanasqataq confiachwan yanqa rimaq qellqakunapi cheqapmanta yachananchikpaq Biblia kachkaptinqa? Bibliam kachkan Jesusmanta imapas yachay munasqanchikqa, chay qellqam allintaqa yachachiwasun.