Internetta allinta servichikunanpaq yanapaychik

IMAM SASACHASUNKI

Internetpi mana allin runakuna, warma abusaqkuna hinaspa suwa runakuna kasqanmantam noticiakunapi admirakuypaq kaqkunata uyarinchik. Chaywanqa hukmanyankipaschá warmayki sapa kuti Internetta qawasqanwan chaynataq chaypi peligrokuna kasqanta mana reparasqanwan.

Internetta allinta servichikunanpaqmi warmaykita yachachiwaq, chaypaqqa qamraqmi allinta reqsinayki Internetpi ima peligrokuna kasqanmanta.

IMAPIM REPARANAYKI

Celularwan otaq tablet nisqanwanqa Internetmanmi yaykunku. Wasipi familiapa qayllanpi Internet churasqaykiqa allinmi, ichaqa warmaykipa celularnin otaq tablet nisqan aparaton Internetniyoq kaptinqa manam yachankichu imay hora qawasqanmantaqa.

Wakin mozo-sipaskunam Internetpi llumpayta tiemponkuta usuchinku. Huk mozom nirqa: “Computadoratam prendeni pichqa minutollata Internetpi mensajeta leenaypaq, ichaqa videokuna qawaymanmi achka horata qokururqani. Chaymi tiempoyta mana usuchinaypaq allinta tanteakunay”, nispa.

Mozo-sipaskunaqa hukkunaman mana willanankupaq kaqkunatam willakunku. Internetpim wakin mana allin runakuna mozo-sipaskunapa fotonkunata otaq ima willakusqankutapas servichikunku maypi yachasqanta, maypi estudiasqanta otaq haykapi sapallan wasinpi kasqanta yachanankupaq.

Wakinqa manam cuentata qokunkuchu Internetpi churasqankuwan ima sasachakuypi tarikunankumanta. Internetpi imapas churasqaykitaqa manañam chinkachiyta atiwaqchu. Wakinpiqa mana qawanapaq kaq fotokunata otaq ima willakuykunatapas churankum. Ichapas chay churasqaykitaqa pipas tarirunman. Llamkayta qosunaykipaq patronpas qanmantam iskayrayanman otaq manaña chaskisunkimanchu.

Yuyariy: manam Internetchu problemaqa, aswanqa imayna servichikuymi.

IMATAM RUWAWAQ

Imakuna allin kasqanpi reparananpaq hinaspa tiemponta allin servichikunanpaq yanapay. Allin yuyayniyoq kanapaqqa yachananchikmi imakunatam vidanchikpi puntapi ruwanata. Familiawan parlariyqa, escuelapi hinaspa wasipi ima tareakuna qowasqanchik ruwayqa ancha allinmi Internetpi kaymantaqa. Warmayki Internetpi tiemponta llumpayta usuchiptinqa hayka tiempolla kananpaq niy, yanapanayki kaptinqa relojwanpas controlawaqmi. (Bibliam consejan: Filipenses 1:10.)

Manaraq Internetpi imatapas churachkaptin allinta piensarichiy. Warmaykita yanapay kaykunata tapukunanpaq: “¿Pitapas hukmanyachiymanchu kaynata qellqaruspay? ¿Yanqachakurusaqchu kay fotota churaspay? ¿Penqaypichu tarikuyman kay fotota churaruptiy otaq kaynata qellqaruptiy tayta-mamay hinaspa reqsiwaqniy runakuna qawaruptinkuqa? ¿Imatataq piensanqaku ñoqamanta? ¿Imatataq niyman pipas chayna fotota churasqanmanta otaq chayna qellqasqanmanta?”, nispa. (Bibliam consejan: Proverbios 22:3.)

Allin kaqkunapi reparananpaq yanapay, ama kamachisqallaykipichu. Warmaykipa tukuy ima ruwasqanta controlayqa sasam. Manataqmi munankichu chayna controlaytaqa, aswanqa yanapaytam munanki, imam ‘allin kaq hinaspa imam mana allin kaqkunamanta’ wiñasqankuman hina cuentata qokunankupaq (Hebreos 5:14). Imapipas kamachinallaykimantaqa otaq castiganallaykimantaqa yachachinaykim imata ruwaspa allin runa kananpaq otaq imayna runa kasqanwan reqsichikunanpaq. Warmaykitaqa yanapanaykim imapipas allin tanteaq kananpaq. (Bibliam consejan: Proverbios 3:21.)

Carrota imayna manejayta yachaspapas yachanam cuidadowan manejayta. Chaynam warmaykipas necesitan yanapanaykita Internetta cuidadowan servichikunanpaq. Internetmanta cuidakunapaq allin entiendeq Parry Aftab sutiyoq runam nirqa: “Tayta-mamankumantaqa warmakunam Internetmanta astawan yachanku, ichaqa tayta-mamam imayna vida pasaymantaqa astawan yachanku”, nispa.