“Sumaq huertapim ñuqawan kanki”

1. ¿Imatam Jesusqa nirqa waqtanpi warkurayaq runata? (Rimarimuytaq Lucas 23:39-43 nisqanmantapas).

JESUSWAN kuska warkurayaq iskay suwakunaqa nanaywanmi ñakarichkarqaku (Luc. 23:32, 33). Chay runakunaqa Jesusmantam asikurqaku, paykunaqa manam Jesuspa qatiqninchu karqaku (Mat. 27:44; Mar. 15:32). Ichaqa hukninmi pantasqanta riqsikuspan nirqa: “Jesus, yuyarillawankimá kamachiqña kaspaykiqa”, nispa. Hinaptinmi Jesus nirqa: “Kunanmi niki: Sumaq huertapim ñuqawan kanki”, nispa (leey Lucas 23:39-43). Chay runaqa ichapas Jesuspa willakusqan Diospa gobiernonmantaqa uyarirqa, chaywanpas manam Jesustaqa qatikurqachu. Manataqmi Jesuspas nirqachu chay runa paywan kamachinanmantaqa (Mat. 4:17). Jesusqa rimachkarqa hamuq tiempopi kay allpa pachapi sumaq huertamantam.

2. ¿Imanasqataq nichwan huchanta riqsikuq suwaqa judio runa kasqanta?

² Huchanta riqsikuq runaqa yaqachusmi judio runa karqa. ¿Imaynanpi? Chaynataqa ninchik Diosmanta rimaspan chullallamanta rimasqanraykum. Huknin suwatam nirqa: “Qampas pay hina castigasqa kachkaspaykiqa ¿manachu imaniraqllatapas Diosta manchakunki?”, nispa (Luc. 23:40). Judio runakunaqa huk Diosllatam yupaychaqku, wakin runakunam ichaqa achka dioskunata yupaychaqku (Ex. 20:2, 3; 1 Cor. 8:5, 6). Mana judio kaspancha ichaqa ninman karqa: “¿Manachu imaniraqllatapas dioskunata manchakunki?”, nispan. Chay runa judio kasqantaqa ninchiktaqmi ‘chinkasqa ovejakuna hina kaq Israel nacionniyuqkunallaman’ Jesus hamusqanrayku. Paykunaman hamusqanraykum mana anchachu willakurqa huklaw nacionmanta kaq runakunamanqa (Mat. 15:24). Chaymantapas Israel runakunamanmi Jehova Dios nirqa wañusqakuna kawsarimunanmanta. Chay runaqa yaqachusmi chayta yacharqa, chaymi Jesusta ima nisqanwan yachanchik Jesusqa wañuruspanpas kamachiq kananpaq kawsarimunanta yachasqanta. Yacharqataqmi paytapas Diosqa kawsarichiyta atinanmanta.

3. ¿Imatataq huchanmanta wanakuq runaqa yachanman karqa sumaq huertamanta Jesuspa nisqanwan? (Rimarimuytaq Genesis 2:15 nisqanmantapas).

³ Huchanmanta wanakuq runa judio kaspanqa yacharqachá sumaq huertapi Adantawan Evata Jehova Dios churasqanta. Chayraykuchá payqa yacharqa Jesuspa nisqan sumaq huertaqa kay allpa pachapi kananta (leey Genesis 2:15).

4. ¿Imapitaq yuyaymanananchik suwata Jesuspa nisqanwan?

⁴ Suwata Jesuspa nisqanqa yuyaymananapaqmi. Chaywanqa yuyaymanananchikmi sumaq huertapi imayna kawsakunanchikpi. Chaypaqqa yanapawasunmi Salomon kamachiptin hawka kawsakusqankumanta yachay. Bibliapim Jesusmanta nin ‘Salomonmantapas aswan riqsisqa’ kasqanta. Chaynaqa, Salomonpa tiemponpi kawsakuymantapas aswan allin kawsakuyraqmi kanqa Jesuswan yanapaqninkuna kay allpa pachata kamachimuptinkuqa. Paykunaqariki tukuytam ruwanqaku kay pacha sumaq huerta kananpaq (Mat. 12:42). ‘Sapaq ovejakunapas’ Diospa nisqanman hinam kunanmantapuni kawsakunanku kanqa sumaq huertapi kawsanankupaqqa (Juan 10:16).

¿IMAYNATAQ KAWSAKUSUN SUMAQ HUERTAPIQA?

5. Sumaq huerta, ¿imayna kanantataq niwaq?

⁵ Sumaq huerta, ¿imayna kanantataq niwaq? Yaqapaschá Eden huerta hina kasqanta (Gen. 2:7-9). Ichapas yuyachkanki Miqueaspa nisqanta, paymi nirqa: “Uvasninkupa sikinpim sapakama tiyakunqaku, higosninkupa sikinpim sapakama tiyakunqaku”, nispa (Miq. 4:3, 4). Chaymantapas yaqapaschá yuyarinki kawsaykuna achkanpi kananmanta bibliapi nisqanta (Sal. 72:16; Is. 65:21, 22). Chaynaqa, sumaq huertapi kawsakuyqa suma-sumaqmi kanqa, waytakunapas suma-sumaqllañam kanqa. Kawsarimuq ayllunchikkunawanmi kusisqallaña mikusun, llapanchikmi asi-asillaña kasun, tukuy imapim kusisqallaña llamkasun. Tukuy chaykunaqa manam yanqa rimayllachu. Chaynapunimá kay allpa pachaqa kanqa.

6. ¿Imakunatataq sumaq huertapiqa ruwasun? (Qaway dibujota).

⁶ Jehova Diosqa unanchawarqanchik llamkasqanchikwan kusisqa kawsakunapaqmi (Ecl. 2:24). Chaymi waranqa wata Jesus kamachimuptinqa tukuy ima ruwana kanqa. Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapi mana wañuyta riqsiqkunapaqmi chaynataq wara-waranqantin kawsarimuqkunapaqmi wasita ruwana kanqa, pachata ruwana kanqa, mikunankupaq mikuyta yanuna kanqa. Achka ruwaykuna kaptinpas kusisqam chaykunataqa ruwasun. Imaynam Adanwan Evapas kamachisqa karqaku Eden huertamanta nanachikunankupaq, chaynam ñuqanchikpas kay allpa pacha sumaq huerta kananpaq tukuyta ruwasun. ¡Maynataraq kusikusun wara-waranqantin kawsarimuqkunaman Jehova Diosmantawan munayninmanta yachachispanchikqa! Yachachinanchiktaqmi kanqa Jesus manaraq kay pachapi kachkaptin Diosman sunqu kachkaspa wañukuqkunamanpas.

7. ¿Imamantataq mana iskayrayananchikchu, imaynanpi?

⁷ Sumaq huertapiqa hawkañam kasun, tukuy imayuqmi kasun, manañam chaqwaqa kanqachu. Chayna kananmantaqa manam iskayrayananchikchu. Jehova Diosqariki Salomon kamachiptin runakuna imayna kawsakusqankumantam bibliapi qillqachirqa. Chaytaqa qillqachirqa kay allpa pachata churin kamachiptin imayna kawsakunanchikmanta yachanapaqmi.

SALOMONPA TIEMPONPI HINAM HAMUQ TIEMPOPIPAS KAWSAKUY KANQA

8. ¿Imaynatataq Salmos 37:10, 11, 29 nisqanqa cumplikurqa? (Qaway “Astawan yachay munaqkunapaq” niqta).

⁸ Jehova Diosmi Davidwan qillqachirqa hamuq tiempopi allin yachayniyuq chaynataq allin yuyayniyuq kamachiq kaptin kawsakuy imayna kananmanta (leey Salmos 37:10, 11, 29). Sumaq huertamanta runakunaman willakuspanchikqa yaqa llapanpim Salmos 37:11 nisqanwan willakunchik. Jesuspas achka runakunaman yachachispanmi Davidpa chay qillqasqanmanta rimarqa. Chaywanmi yachanchik Davidpa qillqasqanqa hamuq tiempopaq kasqanta (Mat. 5:5). Puntataqa Davidpa qillqasqanqa Salomonpa tiemponpim cumplikurqa. Salomon kamachiptinqariki runakunaqa hawkam hinaspa tukuy imayuqmi kawsakurqaku. Diosmi paykunata nirqa: “Ñuqapa kamachisqaykunata [...] hinalla kasukuptikichikqa [...], ñuqa yanapaptiymi hawkalla kawsakunkichik, hinaspapas mana manchakuspam hawka puñukunkichik”, nispa (Lev. 20:24; 26:3, 6). Chaynamá karqa Salomonpa tiemponpi (1 Cron. 22:9; 29:26-28). Mana allin runakunañataqmi Diospa nisqanman hina chinkananku karqa (Sal. 37:10). Chaynaqa Salmos 37:10, 11, 29 nisqanqa ñawpaq tiempopim cumplikurqaña, ichaqa hamuq tiempopipas cumplikunqam.

9. ¿Imatam Saba nacionta kamachiq warmi nirqa Salomonta?

⁹ Salomon kamachiptinqa Israel runakunaqa hawkayaypim kawsakurqaku, manam imankupas pisirqachu. Chaytam yacharurqa Saba nacionta kamachiq warmipas, chaymi kikin ñawinwan qawaykunanpaq karu-karuta Jerusalenkama rirqa (1 Rey. 10:1). Chayna kasqanta qawaykuspanmi kamachiq Salomonta nirqa: “Imallaraqsi willawasqankuqa [...]. ¡Mayna kusisqam yachaynikita sapa punchaw uyariq runaykikunaqa!”, nispa (1 Rey. 10:6-8). Salomonpa tiemponpi hawka kawsakusqankuqa qallariyllanraqmi karqa. Jesus kamachiptin kay pacha Diospa makinpiña kaptinmi ichaqa aswan allinraq kawsakusun.

10. ¿Imaynanpitaq Jesusqa mana Salomon hinachu?

¹⁰ Jesusqa Salomonmantaqa tukuy imatapas aswan allinta ruwaqmi. Salomonqa pantaq kasqanraykum wakinpiqa mana allinkunata tantiaspan Diospa runankunata sasacharqa. Jesusmi ichaqa tukuy imapi mana pantaq (Luc. 1:32; Heb. 4:14, 15). Payqa satanas huchaman wichichiyta munaptinpas manam wichirqachu. Jesusqa manamá haykaqpas huchallikunqachu, nitaqmi Diospa runankunatapas sasachanqachu. ¡Mayna sumaqmi Jesus kamachiqninchik kasqanqa!

11. ¿Pikunataq Jesusta yanapanqa?

¹¹ Jesustaqa 144.000 hanaq pachapaq kaqkunam yanapanqa. Kuskankum kay allpa pachapi runakunamanta nanachikunqaku, hinaspankum kay pachapi Diospa munayninta ruwanqaku (Apoc. 14:1-3). Paykunaqa qaripas warmipas kay pachapi kachkaspanku tukuy imawan ñakarisqankuraykum ñuqanchiktaqa llakipayawasun. Imakunata ruwanankumantayá astawan yachaykusun.

¿IMA RUWAYNIYUQTAQ KANQAKU HANAQ PACHAPAQ KAQKUNAQA?

12. ¿Ima ruwayniyuqtaq kanqaku 144.000 hanaq pachapaq akllasqakunaqa?

¹² Salomonmantaqa Jesuswan 144.000 hanaq pachapaq kaqkunam aswan ruwayniyuq kanqaku. Salomonqa llaqtanpi runakunallatam kamachirqa, Jesuswan kamachiqkunam ichaqa kay allpa pachapi llapallan runakunata kamachinqaku. ¡Mayna kusikunapaqmi hanaq pachapaq kaqkunata chayta ruwanankupaq Jehova Diospa churaykusqanqa!

13. ¿Imata ruwaspankutaq Jesuswan kamachiqkunaqa Diospa runankunata astawan yanapanqaku?

¹³ 144.000 hanaq pachapaq akllasqakunaqa Jesus hinam kamachiqkuna hinaspa sacerdotekuna kanqaku (Apoc. 5:10). Moisespa chaskisqan kamachikuyman hinaqa sacerdotekunaqa imamantapas puntatam Diospa runankunaman yachachiqku, hinaspapas mana unqurunankupaqmi yanapaqku. ‘Moisespa chaskisqan kamachikuykunaqa allin kaqkunapa llantuynin hinallam’ karqa. Chayraykum Jesuswan kamachiqkunapas Diospa runankunata paymanta yachachinqaku hinaspa mana unqurunankupaq yanapanqaku (Heb. 10:1). Kunanqa manaraqmá yachanchikchu hanaq pachapaq akllasqakunaqa imaynata kay allpa pachapi runakunawan rimanankumantaqa. Imaynataña Jehova Dios tantiaptinpas manam iskayrayananchikchu sumaq huertapi kawsakuqkunaqa imata ruwanankupaqpas yachachisqa kanankumantaqa (Apoc. 21:3, 4).

¿IMATATAQ ‘SAPAQ OVEJAKUNAQA’ RUWANANKU SUMAQ HUERTAPI KAWSANANKUPAQ?

14. ¿Imaynataq kanku ‘sapaq ovejakunawan’ ‘aslla kaq ovejakunaqa’?

¹⁴ Paywan kamachiqkunatam Jesusqa suticharqa “aslla kaq ovejakuna” nispa (Luc. 12:32). Kay pachapi kawsakuqkunatañataqmi ‘sapaq ovejakuna’ nispa suticharqa. Aslla kaq ovejakunawan sapaq ovejakunaqa huk kanchallam kanku (Juan 10:16). Paykunaqa huk sunqullam imatapas ruwanku, kay allpa pacha sumaq huertaña kaptinpas huk sunqullam imatapas ruwanqaku. Chaypaqqa ‘aslla kaq ovejakunaqa’ hanaq pachapiñam kanqaku, ‘sapaq ovejakunañataqmi’ kay allpa pachapi kanqaku, chaypi wiña-wiñaypaq kawsakunankupaq. Ichaqa, ¿imatataq sapaq ovejakunaqa kunanmantapuni ruwananku sumaq huertapi kawsakunankupaq?

15. (1) ¿Imaynatam ‘sapaq ovejakunaqa’ Jesuspa wawqinkunata yanapanchik? (2) ¿Imaynatam fotopi qawasqanchik iñiqmasinchikta qatipakuchwan?

¹⁵ Huchanmanta wanakuq suwaqa manam atirqachu payrayku Jesuspa ruwasqanmanta agradecekuytaqa, ‘sapaq ovejakunam’ ichaqa tukuy imata ruwaspa agradecekuyta atichwan. Jesusta kuyasqanchikqa hinaspa agradecekusqanchikqa sutillam qawakun wawqinkunata yanapasqanchikpi, paykunaqariki kanku hanaq pachapaq kaqkunam. Jesuspa nisqanman hinaqa wawqinkunata yanapaqkunaqa ovejakunam kanqaku (Mat. 25:31-40). Jesuspa wawqinkunataqa yanapanchik Diosmanta willakuspam chaynataq runakunata Diosman iñikunankupaq yachachispam (Mat. 28:18-20). Chaymi tukuy ima quwasqanchikkunawan runakunata yachachinanchik. Ancha allinmi Kusisqa kawsakunapaq niq qillqanchikwan runakunata yachachiyqa. Manaraq pimanpas Diosmanta yachachispaykiqa haykam tupasqayki runakunatayá niy yachachinaykipaq.

16. ¿Imatam kunanmantapuni ruwachkananchikña sumaq huertapi kawsakunapaq?

¹⁶ Jehova Diosqa munanmi sumaq huertapi kawsakuqkunaqa payta kasukuq kanankuta. Chaymi kunanmantapuni kallpanchakunanchik tukuypi Jehova Diosta kasukunapaq. Kunanmantapunim kallpanchakunanchik mana llullakuq hinaspa mana suwakuq kanapaq chaynataq allinta kawsakunapaq. Chaymantapas anchatam kallpanchakunanchik Diosman sunqu kanapaq, iñiqmasinchikkunata kuyanapaq hinaspa qusallanchikta utaq señorallanchikta kuyanapaq. Mana allin runakunapa chawpinpi kawsakuspapas Diosta tukuypi kasukuspaqa hamuq punchawpiqa manam sasachakusunñachu kasukunapaqqa. Kunanmantayá kallpanchakusun imatapas ruwayta yachanapaq chaynataq aswan allin runaña kanapaq, chaynapi sumaq huertapi imapipas allinta yanapakunapaq. Qaway “¿Sumaq huertapi kawsakunapaq hinañachu kachkanchik?” niqta.

17. ¿Imaynanpitaq ñawpaqpi huchanchikkunamantaqa manaña ñakakunanchikchu?

¹⁷ Ñawpaq huchanchikkunamantaqa manam yapa-yapamantaqa ñakakunanchikchu. Ñuqanchikrayku Jesuspa wañukusqanwanmi chaykunamantaqa pampachasqaña kanchik, ichaqa manam chayraykuchu llullanchikta huchallikunanchik (Heb. 10:26-31). Sunqumanta wanakuruspanchikqa, Jehova Dioswan hinaspa punta apaqkunawan yanaparachikuspanchikqa chaynataq huchata saqiruspanchikqa amañayá iskayrayasunchu Diosninchik pampachaykuwasqanchikmantaqa (Is. 55:7; Hech. 3:19). Jesusmi fariseokunata nirqa: “Hamurqaniqa manam allin runakuna qayaqchu, aswanqa huchasapakunata qayaqmi”, nispa (Mat. 9:13). Arí, Jesus wañukusqanraykum huchanchikkunamantaqa pampachasqaña kanchik.

ATICHWANMI SUMAQ HUERTAPI WIÑAYPAQ KAWSAKUYTAQA

18. ¿Imamantataq parlayta munawaq huchanmanta wanakuq suwawan?

¹⁸ Sumaq huertapiqa huchanmanta wanakuq suwatachá tapusun wañukunanpaqña kachkaspan Jesus imayna tarikusqanmanta hinaspa Jesuspa nisqanwan paypas imayna tarikusqanmanta. Paypas tukupay punchawkunapi satanas munaychakuptin imayna kawsakuy kasqanmantachá tapuwasun. Iskayninchikchá Jesuspa wañukusqanmanta ancha-anchata agradecekusun. ¡Mayna sumaqchá kanqa chayna runakunaman sumaq huertapi Diosmanta yachachiyqa! (Efes. 4:22-24).

19. ¿Imaynanpitaq sumaq huertapiqa manaña imapas aminapaq hinañachu kanqa? (Qaway qaranpi kaq dibujota).

¹⁹ Sumaq huertapiqa manañam imapas aminapaq hinaqa kanqañachu. Chaypiqa mana riqsisqanchik runakunata riqsispam kusisqallaña kasun, llamkaytapas manam amisunchu. Chaypiqa Diosninchikmantam sapa punchaw astawan yachasun, kuyawasqanchikrayku tukuy ima quwasqanchikkunawanmi kusisqa kasun. Chayqa suma-sumaqmá kanqa. Manamá haykaqpas tukusunchu Diosmantawan unanchasqankunamanta yachaytaqa. Diostapas sapa punchawmi aswan-aswan kuyasun. ¡Mayna-maynatam agradecekunchik Jehova Dioswan Jesus sumaq huertapi wiñaypaq kawsakunanchikta munasqankumantaqa!