VIDANMANTA
Diospa munayninta ruwaptinchikqa payqa anchatam bendeciwanchik
INGLATERRA nacionpa Hemsworth llaqtachapim nacerqani 1923 kaq watapi. Turiypa sutinmi Bob. Isqun watachaypi kachkaptiymi, taytay wasiyman apamurqa religionkuna runakunata pantachisqanmanta rimaq librokunata. Ñawincharuspanmi payqa anchata admirakururqa, payqa piñakuqmi religionkunapi punta apaqkuna yachachisqankuman hina mana ruwaptinku. Iskay-kimsa watakuna qipatam, Bob Atkinson sutiyuq runa wasiykuman hamuspa Rutherford iñiqmasinchikpa yachachisqanta tocadiscopi uyarichiwarqaku. Chay yachachisqanqa tuparqam taytaypa apamusqan librokunawan. Tayta-mamayqa Bob Atkinson runatam nirqaku sapa tuta wasiykuman mikuq hamuspan tapukuyniykumanta yachachiwanankupaq. Chaymantañataqmi payqa niwarqaku huñunakuykunaman rinaykupaq, chayqa karu-karum karqa wasiykumantaqa. Karu kaptinpas rirqanikum, tiempopa risqanman hinam llaqtaykupiña huñunakuykuna apakurqa. Llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkuna hamuptinkum wasiykupi samachiq kaniku, hinaspapas precursorkunatam ñuqaykuwan mikunankupaq qayay kaniku. Paykunawan kasqaymi anchata yanapawarqa.
Aylluymi negociota kicharurqa, ichaqa taytaymi turiyta nirqa: “Precursor kayta munaptikiqa, kunallanmi kay negociotaqa wichqaruymanku”, nispa. Chaymi turiyqa 21 watanpi kachkaspan precursor karqa hinaspa huk llaqtakunaman rirqa Diosmanta willakunanpaq. Iskay wata qipallatam 16 wataypi kachkaspay ñuqapas precursora karqani. Lunesmanta vierneskamaqa yaqa llapanpim sapallay Diosmanta willakuq kani tocadiscota hinaspa tarjetakunata aparikuspay. Chayna kallpanchakusqaytam Jehova Diosqa bendecirqa, chaymi bibliamanta yachachisqay warmi manapas unaymanta testigoña karqa. Chaymantapas achka ayllunkunam testigo karqaku. Huk wata pasaytam, precursora especial karqaniku Mary Henshall iñiqmasinchikwan. Niwarqakum condado de Cheshire lawta rinaykupaq, chaypiqa manam hukllapas testigoqa karqachu.
Chay watakunapiqa iskay kaq hatun guerram kachkarqa, chaymi warmikunatapas autoridadkuna niwarqaku guerrapi yanapakunaykupaq. Wakin religionkunapi punta apaqkunaqa manam guerramanqa rirqakuchu, chaymi piensarqaniku tukuy tiempo Diosmanta willakusqaykurayku ñuqaykupas mana rinaykumanta. Ichaqa juezkuna mana munasqankuraykum carcelpi huk killa karqani. Huk wata pasaytam 19 wataypi kachkaspay iskay kutikama juezkunapa qayllanpi karqani guerraman riyta mana munasqayrayku. Ichaqa chay iskay kutikunapim hawkalla pasakunaypaq niwarqaku. Chaynapi tarikuspaymi musyakurqani Jehova Dios chuya espiritunwan yanapaykuwasqanmanta, hinaspapas iñiyniypim astawan takyarqani (Is. 41:10, 13).
PURIQMASIYTAM TARIRURQANI
1946 kaq watapim Arthur Matthews iñiqmasinchikta riqsirurqani. Paypas guerraman riyta mana munasqanraykum 3 killa carcelpi karqa. Payqa Hemsworth llaqtaymanmi hamurqa Dennis wawqinwan kuska Diosmanta willakunanpaq. Taytankuqa warma kasqankumantam Diosmanta yachachirqaku, chaymi mozollaraq kaspanku bautizakurqaku. Manapas unaymantam wawqin Dennistaqa nirqaku Irlanda nacionman rinanpaq, chaymi Arthurqa sapallan qiparurqa. Chaymi tayta-mamayqa nirqaku paykunawanña yachananpaq. Paytaqa kuyarqakum Diosmanta willakusqanpi anchata llamkasqanrayku hinaspa allin runa kasqanrayku. Tayta-mamayta watukuq riptiymi mikuyta tukuruspayku Arthurwan kuska platokunata mayllaq kaniku. Qipa punchawkunataqa qillqanakuytañam qallaykurqaniku. 1948 watapim Arthurqa kaqmanta kimsa killa carcelpi karqa. Chaymantañataqmi 1949 watapa enero killanpi casarakururqaniku. Ñuqaykuqa hinallam tukuy tiempoykuwan Diosmanta willakuyta munarqaniku. Chaymi qullqichaykutaqa mana usuchiqchu kaniku, hinaspa tiempochayku kaptinqa frutakunata pallaspa llamkaq kaniku. Jehova Diospa yanapakuyninwanmi hinalla precursor karqaniku.
Hemsworth llaqtapi casarakusqayku qipallata 1949 kaq watapi
Huk watamantam niwarqaku Irlanda del Norte lawman rinaykupaq. Rirqanikum Armagh hinaspa Newry llaqtakunaman, chaypiqa achka runakunam catolicokuna karqaku. Huk religionniyuq runakunata chiqnisqankuraykum sumaqllata Diosmanta willakunayku karqa. Huñunakuqmi kaniku huk iñiqmasinchikkunapa wasinpi, wasiykumantaqa karullay-karum karqa. Pusaq runakunam huñunakuq kaniku. Chaypi qipakuspaykuqa pampapim puñuq kaniku hinaspa paqarinnintinqa allinta mikuq kaniku. Kunanqa achkañam chaypiqa huñunakunku, chayqa anchatam kusichiwan.
“¡ÑUQAYKUYÁ RISAQKU!”
Turiywan warmichanqa Irlanda del Norte lawpiqa precursor especialñam karqaku. Tawaykum 1952 kaq watapi rirqaniku Belfas llaqtapi hatun huñunakuyman. Samapakusqayku wasipiqa karqataqmi Pryce Hughes iñiqmasinchik, payqa Gran Bretaña kaq betel wasipi cuentallikuqmi karqa. Huk kutipim rimarqaniku El camino de Dios es el de amor niq musuq qillqamanta, chay qillqaqa Irlanda nacionniyuq runakunapaqmi karqa. Pryce Hughes iñiqmasinchikmi niwarqaku Irlanda nacionpi yachaq catolico runakunaman Diosmanta willakuyqa sasa kasqanmanta. Chay nacionpiqa iñiqmasinchikkunatam samapakusqanku wasikunamanta qarquqku hinaspapas sacerdotekunam runakunata niqku iñiqmasinchikkunata maqanankupaq. Chaymantam nirqa: “Munanikum carroyuq iñiqmasinchikkuna Irlanda nacionman rinankuta, chaynapi kay musuq qillqanchikta lliw runakunaman aypunankupaq”, nispa.a Chaymi nirqaniku: “¡Ñuqaykuyá risaqku!”, nispa.
Precursor kaq amistadniykunawanmi motopa hawanpi kachkaniku
Dublin llaqtapiqa “mama” Rutland iñiqmasinchikpa wasinpim precursorkunaqa samapakuqku, payqa achka watakunam tukuy sunqunwan Jehova Diospaq llamkarqa. Chay llaqtaman chayaruspaykum wasinpi samapakurqaniku. Wakin kapuqniykuta rantikuruspaykum turiy Bobpa motonwan tawayku carro rantiq rirqaniku. Rantisqayku carroqa manam musuqchu karqa, ichaqa allintam purirqa. Rantikuwasqanku runatam nirqaniku wasiykuman apapuwanankupaq ñuqayku mana manejayta yachasqaykurayku. Arthurqa tukuy tardem carrota manejachkanmanpas hina camapi tiyaspan practicarqa. Qatiqnin punchawmi Arthur carrota hurquchkaptin Mildred Willet iñiqmasinchik chayaramurqa (payqa misioneram karqa, chaymantam John Barr iñiqmasinchikwan casarakurqa). Mildredqa yacharqam carro manejayta chaymi yachachiwarqaku. Yacharuspaykum llaqtakunaman rinaykupaqqa listoña karqaniku.
Yachanaykupaq carro rantisqayku
Chaymantaqa yachanaykupaq wasitam maskanayku karqa. Iñiqmasinchikkunaqa niwarqakum carrollapiqa ama yachanaykupaq runakuna kañarunanmanta manchakuspanku. Wasitam maskarqaniku, ichaqa mana tarisqaykuraykum carrollaykupi puñurqaniku. Qatiqnin punchawtaqa huk carrotañam rantirurqaniku, ukunpiqa iskay camachakunam puñunapaq karqa. Chaypim yacharqaniku. Wakin runakunaqa saqiwaqkum chakrankupi carroykuta saqinaykupaq, ichaqa chay llaqtapiqa manam Diosmantaqa willakuqchu kaniku carroykuta mana kañarunankupaq, huk llaqtaman carroykuta apaspaykuñam chay llaqtakunamanqa kutiq kaniku Diosmanta willakunaykupaq.
Irlanda nacionpa achka llaqtankunapim mana sasachakuspalla willakurqaniku hinaspa 20.000 masnin qillqanchikkunata aypurqaniku. Chaymantapas bibliamanta yachay munaq runakunapa sutintam Gran Bretañapi betel wasiman apachirqaniku. Anchatam kusikuni achka iñiqmasinchikkunaña chaypi kasqankumanta.
KUTIRQANIKUM INGLATERRA NACIONMAN, CHAYMANTAÑATAQ ESCOCIA NACIONMAN
Watakuna qipatam niwarqaku Londres llaqtapa sur lawninman rinaykupaq. Ichaqa iskay-kimsa semanakunallamantam Arthurta qayamurqaku hinaspa nirqaku iñiqmasinchikkunata llaqtan-llaqtan watukuq kananpaq. Huk semanam yachachisqa karqaniku hinaspam Escocia lawman rirqaniku. Arthurpaqa manam tiemponpas hayparqachu yachachikuykunata preparakunanpaqqa. Ichaqa Jehova Diospaqmi astawan ruwayta munaq. ¡Chayna kasqanqa anchatam yanapawarqa! Iñiqmasinchikkunata watukusqaykuraykum ancha kusisqa tarikurqaniku. Achka watakunam karu llaqtachakunapi sapallayku karqaniku, chaymi iñiqmasinchikkunawan kayqa anchata kusichiwaqku.
1962 watapim Arthurta nirqaku Galaad escuelaman rinanpaq. Chaypim chunka killa yachachisqa kanan karqa, ichaqa ñuqaqa manam rinaychu karqa. Chayna sasa kaptinpas tantearurqanikum Galaad escuelaman Arthur rinanpaq. Niwarqakum Hemsworth llaqtayman precursora especial hina rinaypaq. Huk watamanta Arthur kutiramuptinmi nirqaku llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkunata watukunanpaq. Iñiqmasinchikkunatam watukurqaniku Escocia, Irlanda del Norte hinaspa Inglaterra nacionpa wakin llaqtankunapi.
IRLANDA NACIONPIM YANAPAKURQANIKU
1964 watapim Arthurta nirqaku Irlanda nacionpi kaq betel wasipi cuentallikuq kananpaq. Kusisqam tarikurqaniku llaqtan-llaqtan watukuq kaspayku, chaymi mancharisqa hina tarikurqaniku betel wasiman rinaykumanta yachaspayku. Ichaqa kunanqa ancha kusisqam tarikuni betel wasipi yanapakusqaymanta. Jehova Diospa imapas niwasqanchikta ruwaptinchikqa yanapawanchikmi. Betel wasipiqa llamkarqanim oficinakunapi, qillqanchikkunata apanankupaq allichaypi, yanukuspay hinaspa pichaspay. Wakinpim llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkunata watukurqaniku hinaspa achka iñiqmasinchikkunata riqsirqaniku. Hinaspapas achka runakunatam yanaparqaniku Diosta riqsinankupaq. Tukuy chaykunam yanapawarqaku Irlanda nacionpi iñiqmasinchikkunawan huk ayllu hina kanaykupaq. ¡Chayqa kusikunapaqmi!
IRLANDA NACIONPI HATUN HUÑUNAKUY APAKUSQANQA ANCHA ALLINMI KARQA
1965 watapim achka nacionkunamanta iñiqmasinchikkuna Irlanda nacionman rirqaku hatun huñunakuyman.b Achka runakuna harkakuptinkupas chay huñunakuyqa apakurqam. Huñunakurqakum 3.948 iñiqmasinchikkuna hinaspa 65 iñiqmasinchikkuna bautizakurqaku. Huk nacionkunamanta hamuq 3.500 iñiqmasinchikkunaqa Dublin llaqtapi mana testigo kaq runakunapa wasinpim samapakurqaku. Chayna samaykachisqankumantam betel wasimanta cuentallikuqkuna huk cartata apachirqaku agradecekunankupaq. Paykunañataqmi iñiqmasinchikkunamanta allinta rimarqaku. Chaymantapacham runakunaqa Jehova Diospa testigokunataqa allintaña chaskirqaku.
1965 watapim, Nathan Knorr iñiqmasinchik hatun huñunakuypaq chayaptin Arthur chaskichkan
Arthurmi 1983 watapi irlandes rimaypi Bibliamanta willakuq libroy niq qillqanchikta chayllaraq lluqsimusqanmanta willakuchkan
1966 watapim, Irlanda del norte hinaspa Irlanda nacionkunata Dublin llaqtapi kaq betel wasi cuentallikurqa. Chay nacionpi runakuna religionninkurayku utaq autoridadkunarayku rakinasqa kaptinkupas, iñiqmasinchikkunaqa huk sunqullam karqaku. Ancha kusikunapaqmi karqa ñawpaq catolicokunawan huk religionniyuqkunapas kuskankuña Diospaq llamkasqankuta qawayqa.
HUK LAWMAN RINAYKUPAQMI KAMACHISQA KARQANIKU
2011 watapim Gran Bretañapi kaq hinaspa Irlanda nacionpi kaq betel wasikuna hukllawakururqaku, chaymi niwarqaku Londres llaqtaman astakunaykupaq. Qusay unqusqanwanmi chay watakuna llakisqa tarikurqani. Doctorkunam niwarqaku Parkinson unquywan kasqanmanta, chayqa enteron cuerpontam katkatatachiq. 2015 watapa 20 mayo killapim qusayqa wañukurqa, paywan kuskam 66 watakuna Diospaq llamkarqaniku.
Kay watakunam llumpay llakisqa tarikuni Arthur ñuqawan manaña kasqanrayku. Paywanqa maypipas kuskam karqaniku. Kayna sasachakuykunapi tarikuspanchikmi Jehova Diospi astawan hapipakuyta yachanchik. Qusayqa iñiqmasinchikkunawanmi kuyachikurqa, chaymi anchata kallpanchawan. Achka amistadniykunam cartata apachimuwarqaku Irlanda, Gran Bretaña hinaspa Estados Unidos nacionkunamanta. Chay apachimuwasqanku cartakunam sunquyta tiyaykachin. Anchatataqmi agradecekuni qusaypa wawqin Dennista, warmichan Mavista hinaspa Rutwan Judy sobrinaykunatapas kallpanchawasqankumanta.
Isaias 30:18 nisqanmi anchata kallpanchawan, ninmi: “[Jehova] Diosqa suyasuchkankichikmi llakipayasunaykichikpaq. Chayraykum payqa rikurimun kuyapayariykusunaykichikpaq. Allinlla arreglaq Diosmi [Jehova] Diosqa. ¡Mayna kusisqam llapallan paypi suyaqkunaqa!”, nispa. Sunquytam tiyaykachin Jehova Dios tukuy sasachakuykunata allichananmanta yachasqay. Diosqa musuq pachapiqa kusikunapaq llamkaykunata ruwanapaqmi kamachiwasun.
Ñawpaq watakunata yuyarispaymi musyakuni Irlanda nacionpi achka yupaychaqninkuna kananpaq Jehova Dios anchata yanapasqanmanta. Ancha kusisqam tarikuni chayna kananpaq imallapipas yanapakusqaywan. Arí, Jehova Diospa munayninta ruwaptinchikqa payqa anchatam bendeciwanchik.
a Qaway 1988 watapi lluqsimuq Anuario qillqanchikta castellano rimaypi, 101 hinaspa 102 paginankunata.
b Qaway 1988 watapi lluqsimuq Anuario qillqanchikta castellano rimaypi, 109-112 paginakama.