YUYARINANCHISPAQ
100 watañan karqon lloqsimusqanmanta
“Russell iñiqmasimanmi astawan rikch’akun kikin Russell iñiqmasimantaqa” (1914 watapi Foto-Drama nisqata qhawaq)
KAY watawanmi 100 wata hunt’akun “Foto-Drama de la Creación” nisqa película lloqsimusqanmanta. Chay peliculaqa Diospa Simin Qelqapi aswan askha runakuna iñinankupaqmi ruwakurqan. Chay tiempopiqa sinchitan mast’arikusharqan evolución nisqa yachachikuy, mana allinpaq imatapas qhawariq runakuna, cheqaq kaqmanta iskayaykuna ima. “Foto-Drama” peliculan ichaqa Jehová Dios tukuy kamaq kasqanta rikuchirqan.
Chay tiempopaqqa Charles T. Russell iñiqmasin Biblia Estudiaq iñiqmasikunaq llank’ayninta umallisharqan. Payqa Bibliamanta cheqaq yachachikuykuna pisi tiempollapi aswan askha runakunaman mast’arikunantan munarqan. Biblia Estudiaqkunaqa 30 wata masñan qelqakunawan runakunata yanaparqanku. Chaymi qhepamanqa cine nisqapiñataq yuyaykurqanku.
ALLIN WILLAKUYKUNA PELICULAPI MAST’ARIKUN
1980 watakunapin peliculakuna chayllaraq lloqsimurqan, ichaqa manan imatapas uyarikuqchu. 1903 watapin Nueva York llaqtapi huk iglesia peliculata pasachirqan. 1912 watapaqmi Russell iñiqmasi “Foto-Drama” nisqata horqomurqan, chay watakunapaqqa chayllaraqmi peliculakuna lloqsimusharqan. Chaymi Russell iñiqmasiqa yuyaykurqan Bibliamanta yachachikuykunapas peliculapi lloqsimunanpaq, chay hinapi aswan askha runakuna yachanankupaq.
“Foto-Drama” nisqa peliculaqa pusaq hora qhawanapaqmi karqan, chaymi t’aqaqku tawa t’aqapi qhawanapaq. Chaypin uyarikurqan 96 huch’uy discursokunaq leekamusqan, hinaspapas wakin peliculakunapin música uyarikuq. Maquinakunata utilizayta yachaq iñiqmasikunan colorniyoq fotokunapi peliculakunapi Bibliamanta willakuykunata, grabasqa musicawan, rimamusqankuwan ima tupachiqku.
“Chaypin rikukurqan ch’askakuna kamasqa kasqanmantapacha, Cristo waranqa wata kamachikuynin tukupunankama” (F. Stuart Barnes, 1914 watapi 14 watanpi)
Vidriomanta colorniyoq fotokunata peliculakunatapas Filadelfia, Nueva York, París, Londres llaqtakunapi tarikuq hatun empresakunamantan apamurqanku. Chaypin sapanka fotokunata makillawan pintaqku. Wakintaqa Betelpin pintarqanku hinallataq p’akikuq vidriomanta fotokunatapas hukwan cambiarqanku. Ichaqa manan llapa peliculakunachu rantisqa karqan, wakintaqa Yonkers, Nueva York llaqtakunapin grabarqanku. Chaypaqqa Betelmanta iñiqmasikunan p’achakurqanku Abrahammanta, Isaacmanta, angelmanta ima (Gén. 22:9-12).
Maquinakunata utilizayta yachaq iñiqmasikunan yanapakurqanku. Peliculaq cintanmi 3 kilómetro masta medirqan, kallarqantaqmi 26 grabacionkuna, yaqa 500 vidriomanta fotokunapas
Russell iñiqmasita yanapaqmi noticiakunata willaqman nirqan: “Kayqa askha runakunatan yanapanqa Bibliamanta yachanankupaq, khaynataqa manan hayk’aqpas ruwakurqanchu”, nispa. ¿Imaninmanmi curakuna? ¿Kusikunkumanchu Bibliamanta mana yachaq runakuna chay peliculawan yanapasqa kanankuta yachaspa? Manan, “cristianon kayku” niq religionkunapi umallikunaqa “Foto-Drama” nisqa película contran rimarqanku. Wakinqa hark’aqkun chay peliculata qhawanankuta. Huk llaqtapin religionpi umallikuna luztapas wañuchirqanku imaraq.
Chay llaqtapi iñiq t’aqakunamanta hermanakunan millonninpi folletokunata rakirqanku, chaypin “Foto-Drama” nisqamanta fotokuna karqan
Sapankamanmi qorqanku huk insigniata, chaypin Jesuspa foton karqan nirqantaq “Pax” nispa. Chaymi sapankata yuyarichirqan “thak-kaypa wawan kasqanta”
Chaywanpas askha runakunan “Foto-Drama” nisqata gratislla qhawarqanku. Estados Unidos nacionpin 80 llaqtakunapi kikin p’unchayllapi rikurqanku chay peliculata. Askha runakunan mana hayk’aqpas rikurqankuchu chhayna peliculata. Askha fotokunata usqhayllata pasachisqankuraykun rikukurqan imaynata huk chiwchi runtumanta t’oqyamusqanta hinallataq huk t’ika sumaqta phanchirimusqantapas. Chay peliculan rikuchirqan Jehová Dios yachayniyoq kasqanta. Russell iñiqmasita “Foto-Drama” nisqa peliculapi rikhurimuqta rikuspan, huk runa nirqan: “Russell iñiqmasimanmi astawan rikch’akun kikin Russell iñiqmasimantaqa”, nispa.
BIBLIAMANTA YACHACHINAPAQ ALLINPUNI KARQAN
1914 wata 11 enero p’unchaypin Nueva York llaqtapi, “Foto-Drama” nisqa chayllaraq rikukurqan kay sumaq teatropi, chay localqa Biblia Estudiaqkunaqmi karqan
“Foto-Drama” nisqa manaraq lloqsimushaqtinqa karqanmi huk peliculakuna. Ichaqa manan hayk’aqpas chay peliculata hinaqa ruwakurqanchu, nitaq Bibliamantaqa yachachirqanchu. Chaymi cinemanta yachaq Tim Dirks runa “Foto-Drama” nisqamanta nirqan: “Kay peliculapiqa rimasqankutan uyarikuq, rikukuqmi kuyuykachasqankutapas, fotokunapas peliculakunapas imaymana colorpin karqan. Chay hina peliculaqa manan hayk’aqpas rikukurqanchu”, nispa. Chayllaraq lloqsimuqtinmi isqon millón runakuna rikurqanku Norteamérica, Europa, Australia cheqaskunapi hinallataq Nueva Zelanda nacionpipas.
1914 wata 11 enero p’unchaypin “Foto-Drama” nisqa peliculata Nueva York llaqtapi chayllaraq rikukurqan. Qanchis killa qhepamantaq Primera Guerra Mundial qallarirqan. Chaywanpas waranqanpi runakunan “Foto-Drama” nisqata qhawaq rirqanku. Chaypin rikurqanku Diospa Gobiernon sumaq saminchaykuna apamunanta, chhaynapin askha runakuna sonqochasqa karqanku. Chay sasa tiempokunapi “Foto-Drama” nisqa lloqsimusqanqa ancha allinpunin karqan.
“Foto-Drama” nisqamanta 20 copiakunatan horqokurqan Norteamérica cheqaspi runakunaman rikuchinankupaq