Khuyakusqanchis wañuqkunapaq ¿Ima suyakuymi kan?
“Runa, ¿wañuspanri kausarimunmanchus?”, nispan ñaupa tiempokunapiraq patriarca Job tapukuran. (Job 14:14.) Qanpas chaytaqa tapukurankipaschá. ¿Kay Allpapi, khuyakusqayki wañusqawan sumaq kausaypi hukmanta huñukunaykita yachaspa, kusirikuwaqchu?
Bibliaqa chaytan munachikun: “Wañuqniykikunan kausarimunqa. [...] Hatarinpunqakun”. Nillantaqmi: “Chanin runakunan kay allpata hap’ikapunqaku, chaypin wiñaypaq kausanqaku”. (Isaías 26:19; Salmo 37:29.)
Chay suyakuykunapi hunt’asqa iñinanchispaqmi, munanchis kay tapukuykuna kutichisqa kananta: ¿Imanaqtinmi runa wañun? ¿Maypin wañuqkuna kashanku? ¿Imaynatan wañuqkunaq kausarinpunanmanta allin takyasqa kaswanchis?
Wañuy, imayna wañuypi kaypiwan
Biblian willawanchis, qallariypiqa Diosninchisqa, manan munaranchu runakunaq wañunantaqa. Paymi ñaupaq warmi qharita, Adanta Evatawan kamaran, churasqataq Edén sutiyoq t’ikapatapi, kamachisqataq miranankupaq, t’ikapata wasinkutataq allpantinman mast’arinankupaq. Kamachikuyninta wasanchaspallankun wañunanku karan. (Génesis 1:28; 2:15-17.)
Adanwan Evawanqa Diospa sumaq kaynintan mana khuyarankuchu, chaymi mana kasukurankuchu, chaywantaq ñak’ariyta tarikuranku. “Allpamanmi [kutinki] —nisqan Dios Adanta— allpamanta ruwasqan kanki, ñut’u allpan kanki, ñut’u allpamantaq tukunki.” (Génesis 3:19.) Manaraq kamasqa kashaspanqa, manayá karanchu Adanqa; allpan karan. Wasanchakuspa huchallikusqanmantataq, allpaman, mana kausayman kutinankupaq ñakasqa kasqaku.
Chayrayku, wañuyqa mana kausaymi. Bibliaqa wañuyta churanachin kausaywan: “Huchaq paqayninqa wañuymi, Diospa hathun qokuyninmi ichaqa wiñay kausay”. (Romanos 6:23.) Nillantaqmi wañuyqa llapa imaymana yuyaykunapas tukukuymi, nintaqyá: “Kausaqkunaqa yachankun wañukapunankuta; wañuqkunan ichaqa, mana imatapas yachankuchu”. (Eclesiastés 9:5.) Chaymantapas, Bibliaqa nínmi, huk runa wañuqtinqa “Espiritunmi lloqsin, paytaqmi allpaman kutin; chay p’unchaypin tukukun yuyayninkuna”. (Salmo 146:3, 4.)
Edenpi kamachikuytaqa, Adanwan Evallawantaq mana kasukurankuchu, ¿ñoqanchisri imanaqtintaq wañunanchis? Chayqa, Adanpa mana kasukusqan qhepata paqarisqanchisraykun, paymantataq chaskinchis huchata wañuytawan. Biblian chhaynata nín: “Ch’ulla runallawanmi [Adán] huchaqa kay pachapi qallarirqan, wañuytaq huchamanta, chhaynatan wañuyqa llapa runaman mast’arikuran”. (Romanos 5:12; Job 14:4.)
Kanmanmi tapukuqkuna: ‘¿Manachu runaq wañusqan qhepata alman kausashallan?’. Askhan chhaynata yachachirqanku, ninkuraqtaq: ‘Wañuyqa huk kausaymanmi apawanchis’ nispa. Chay yuyaychakuyqa manan Bibliamantachu hamun. Aswanmi Diospa siminqa yachachin alma kasqaykita, almaqa qanmi kanki tukuy kallpantin yuyaynintin ima. (Génesis 2:7; Jeremías 2:34; Proverbios 2:10.) Bibliapas nínmi: “Huchallikuq almaqa... wañunqapunin”. (Ezequiel 18:4.) Manan ima qelqapas Bibliapiqa ninchu, runa wañuqtinqa almanqa kausashallanmi nispaqa.
Imaynatataq runakunari kausayman kutimunqaku
Huchawan, wañuy runaman chayaqtinmi, Dios willakamuran ancha munakuyninpi, wañuymanta runaq kausarinanta. Chayraykun Biblia willakun: “Abrahánqa [...] yuyaykurqan wañusqakuna ukhumanta [Isaac churinta] Dios kausarichinpunanta”. (Hebreos 11:17-19.) Manan yanqachu Abrahampa suyakuyninqa karan, Tukuy-atiqmantan Bibliaqa nín: “manan wañuqkunaq Diosninchu Payqa, kausaqkunaqmi, Paypaqqa lliwmi kausashanku”. (Lucas 20:37, 38.)
Arí, Tukuy-atiyniyoq Diosqa manan kausarichiyllatachu atin, munanpunin akllasqan runakuna kausarichiyta. Jesucristopunin nirqan: “Ama kay nisqaywan musphaychischu, aya p’ampanakunapi kaqkunaq, rimasqayta uyarispa lloqsimunanku p’unchaymi chayamushanña.” (Juan 5:28, 29; Hechos 24:15.)
Chay nisqan qhepallamanmi, Jesusqa rikurqan Naín sutiyoq Israel llaqtamanta wañuq wantumusqankuta. Wañusqa waynaqa (jovenqa) viudaq ch’ulla wawanmi kasqa. Warmiq hathun llakiyninta qhawarispan Jesusqa khuyapayaran; ayata qhawarispataqmi, kamachin: “Wayna (joven), ñoqan niyki: ¡Hatariy!”. Chaymi waynaqa sayarirqan, Jesustaq mamanman qopuran. (Lucas 7:11-17.)
Chay viudaqpi hinallataqmi, judiokunaq yachaynin umalliq Jairoq wasinpi, Jesús kashaqtinpas hathun kusikuy karan, Jairoq ususin chunka iskayniyoq watallayoq wañupusqa. Jairoq wasinman chayaspan Jesusqa wañusqata nirqan: “Sipas, ¡hatarikuy!” ¡Hinan sayarirqanpacha! (Lucas 8:40-56.)
Chaykuna qhepatataq Lázaro wañupusqa, Jesuspa khuyaq masin. Wasinman Jesús chayaqtinqa tawa p’unchayllaraqmi Lázaroq wañusqan kasqa. Ancha llakisqa kashaspanmi panan Martaqa suyakuyninmanta nirqan: “P’uchukay p’unchaypi kausarinpunantaqa yachanin”. Jesusqa aya p’ampanaman rispan, kamachirqan rumi tanqanankupaq, hinaspan waqyarqan (qhayarqan): “¡Lázaro, lloqsimuy!”. ¡Hinaspan lloqsimusqa! (Juan 11:11-44.)
Kaypi yuyaykuy: ¿Imaynan kasharan Lázaro tawantin p’uychaykuna wañusqanpi? Lazaroqa manan niranchu, kusikuypin hanaq pachapi kamurani otaq raurashaq ninapin ñak’arimurani nispapas, chaykunapi kamuspaqa willakunmanchá karan. Manan, Lazaroqa wañusqan mana yuyayninpi kasharan, chhaynallan kashanman karan mana Jesús kausarichimuqtinqa, “p’uchukay p’unchaypi kausariykama”.
Jesuspa milagronkunaqa waq tiempokunallapaqyá karan, kausarichisqan runakunapas hukmantan wañupusqaku. 1,900 wata ñaupaqtaraqmi, payqa rikuchirqan Diospa atiyninwanqa, ¡wañuqkunaqa kausarichisqan kanqaku! Milagronkunawanmi Jesús qhawachisqa huch’uyllapi, Diospa Kamachikamuyninpi kay allpapaq ruwanankunata.
Khuyasqanchis wañuqtin
Wañuy auqa chayamuqtinqa, kausarichiy p’unchaytaña suyakunchis chaypas, hathun llakiyqa chayamuwanchispunin. Abrahanqa iñiranmi warminpa kausarimunanpiqa, qelqan niwanchis “Abrahán Saramanta anchata llakikuspa waqaran”. (Génesis 23:2.) ¿Imanirantaq Jesús? Lázaro wañuqtin, “anchatan sonqonpi llakikuran”, chaymantataq “waqasqa”. (Juan 11:33, 35.) Chaymi khuyasqanchis wañuqtin waqayqa manan qhasñu (debil) kaychu.
Hathunmi llaki huk churi wañuqtinqa, mamanpaqqa aswanraq. Bibliapas qhawarichinmi nanaq llaki mamanpaq wañuy kasqanta. (2 Reyes 4:27.) Hinallataqyá taytanpaqpas. “¡Ñoqachá wañuyman karan, ñoqapuni, rantiykitaqa!”, chhaynatan kamachiq David llakipakuran churin Absalón wañuqtin. (2 Samuel 18:33.)
Sichus, qampa suyakuyniyki kan kausarichikuypi chayqa llakiyniykiqa allinchasqachá kanqa. Bibliapin, niwanchis ama llakipakuychischu “mana suyakuyniyoqkuna hinaqa”. (1 Tesalonicenses 4:13.) Aswan Diosman mañakuspayki asuykuy, Biblian munachin: “Paypunin waqaychasunki”. (Salmo 55:22.)
Llapa Bibliaq willayninkunaqa Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escriturasmantan (Español), mana chaymanta kaqtinqa willakushanmi.