Simikunata allinta t’oqyachiy

IMA rimasqaykipas sut’i entiendeymi kanan. Mana chayqa manan allintachu entiendesunkiku, allin importante kaqtaña willashaqtiykipas.

Mana sut’i entiendey kaq simikunaqa manan runaq sonqonman chayanmanchu. Kallpawanña rimakunman chaypas, mana allin t’oqyachisqa simikunaqa yanqapaqmi kanman. Mana reqsisqa rimay hinan uyariqkunapaqqa kanman (Jer. 5:15). Biblian nin: “Corneta tocaq mana sut’itachu tocanman chayqa, ¿pitaq maqanakuypaq wakichikunman? Chay hinallataqmi qankunawanpas kanman, mana yachasqa simipi manachus sut’ita rimawaqchis chayqa, manan yachankumanchu ima nishasqaykichistapas, ch’usaqman rimasqa hinan rimasqaykichisqa kanman”, nispa (1 Cor. 14:8, 9).

¿Imaraykun simikuna mana sut’i entiendeychu t’oqyamun? Chayqa kanman simita mana allinta kichakuqtinmi. Waqonchista kuyurichiq aychanchis chuchu kaqtin, siminchispas yanqalla kuyuriqtinqa manan allintachu t’oqyachinchis.

Nishu usqhaylla rimaqtinchispas manan allintachu entiendenkuman, grabasqa discursotapas phawayllata rimarqachiwaq chay hinan kanman. Llapan simikunataña uyariwaq chaypas, manan llapantachu entiendenki.

Wakinqa sasachakuspan rimanku siminkupi, qallunkupi tonqorninkupi imapas mana allin kaqtin. Chaywanpas yanapachikunkumanmi kaypi yachachikusqanwan.

Qhaliña kashaspankupas wakinpa rimasqanqa manan allintachu entiendekun, ¿imarayku? Letrakunata mana allintachu t’oqyachisqankurayku, otaq rimaykunata nishuta huñusqankurayku. Chaymantapas wakinqa mikhurqapunkun wakin letrakunata, nishu usqhayllatataq rimankupas, chhaynapin uyariqkunaqa mana entiendenkuchu wakin rimakusqanta. Chhaynaqa allinta yachachinapaqqa simikunatan allinta t’oqyachina.

¿Imaynatan simikunata allinta t’oqyachiwaq? Chaypaqqa allintan reqsinanchis rimasqanchis simikuna imayna t’oqyachikusqanta, t’aqakusqantawan. Quechuapiqa qelqasqa simikunaqa askhamanmi t’aqakunman (“yachasunchis” nisqa simiqa khaynatan t’aqakun: ya-cha-sun-chis). Allinta rimanapaqqa allintan t’oqyachina simikunaq llapan t’aqachankunata, manataqmi usqhayllachu rimana. Qallariypiqa hukniraypaschá uyarikunqa rimasqanchis, ichaqa sapa kutilla kallpachakusun chayqa atisunmi imayna rimakusqanman hina sumaqta t’oqyachiyta. Ch’uyata rimanapaqqa huñunapaschá kanqa wakin simikunata, ichaqa manan chayta ruwanachu pisillata entiendekunqa chayqa.

Imayna t’oqyachiyta practicashaqtiykiqa hukniraypaschá rimayniyki lloqsimunqa nishu k’apakta simikunata t’oqyachisqaykirayku. Ichaqa ama chhayna rimaymanqa yachakuychu, mana hinaqa manan imayna rimakusqanman hinachu t’oqyachinki.

Sichus kunkayki mana allintachu uyarikun chayqa, umaykita hoqariy amataq k’umuychu. Bibliata leeshaspaqa altopi hap’iy, chhaynapin mana umaykitaraqchu hoqarinayki kanqa uyariqkunata qhawanaykipaq, ch’uyatataqmi rimayniyki lloqsimunqa.

Mayninpitaq mana allintachu t’oqyachinchis cuerponchis qaqa kaqtin. Sichus uyanchispas kunkanchispas qaqa kanqa chayqa, manan allintachu rimayninchis t’oqyanqa. Arí, qaqa kaqtinchismi wayrata samachiwaqninchiskuna, rimachiwaqninchiskuna, umanchispas manaña yanapanakuspachu llank’anku.

Waqonchiskunapi nerviokunaqa manan qaqayananchu, chhaynapin mana sasachaspalla siminchista rimananchispaq kicharisun, wisq’asun, kuyuchisunpas. Waqonchiskunapas siminchispas chuchu kaqtinqa ñak’aytan rimayninchis lloqsimunqa, manataqmi allintachu uyarikunqa entiendekunqapas. Ichaqa manan nishutaqa chaykunata ruwanachu aswanmi imaynatachus rimakun hinallata ch’uyata t’oqyachina.

Imaynatas simikunata t’oqyachishanki chayta reparanaykipaqqa, kunkawanmi leenayki. Hinaspapas allinta reparakuy rimasqayki ch’uyata lloqsimunanpaq hinachu simiykita kicharinki chayta. Chaymantapas allinta llank’achiy qalluykita, kunkaykita, waqoykita, simiykita, uyapi nerviokunata, hukkunatawan. Manachus uyaykita rimasqaykiman hina kuyuykachachinki chayqa, manapaschá sut’i entiendeytachu rimayta atinki.

Grabadorayki kan chayqa, chaypin rimasqaykita grabawaq. Chaypaqmi iskay kinsa minuto rimawaq pitapas predicashawaq hina. Hinaspataq uyarikuwaq rimasqaykita, wakin simikunaqa manapaschá allintachu uyarikun pisi kallpallawan rimasqaykirayku otaq kuskankamalla t’oqyachisqaykirayku, chaykunatan makilla reparanayki. Chaykunata allichanaykipaqqa ñawpaqpi nisqanchis hinan ruwawaq.

¿Simiykipi imaykichu mana allin kashan? Chhayna kaqtinqa aschatawan simiykita kichariy rimanaykipaq, tukuy yuyaywantaq t’oqyachiy. Ukhuykimanta allinta samaspa rimay. Chaykunata ruwaspan askha runakuna aswan allin t’oqyachiyta yacharqanku, sasachakuspa rimaqña karqanku chaypas. Sichus anchata kallpachakushaspapas mana allintapunichu t’oqyachishanki chayqa, ama nishuta llakikuychu. Moisespas manan usqhay rimaqchu karqan, yaqapaschá ukhunpi imanpas mana allin kasqanrayku. Chaywanpas Jehová Diosmi payta akllarqan importante willakuykunata Israel runakunaman Faraonmanpas willananpaq (Éxo. 4:10-12). Sichus pay hina yanapachikunki chayqa, Diosmi servicioykita t’ikarichinqa.