Guerra kaqtinqa llapa runakunan sufrinku
“Segunda Guerra Mundial kasqanmantapachan pachantinpi astawanraq ch’aqwaykuna yapakurqan. Chaymantapas kay tiempopiqa 2 mil millones runakunan guerraq kasqan llaqtakunapi tiyashanku”.
Amina Mohammed, vicesecretaria general de las Naciones Unidas, 26 enero 2023.
Guerrapas ch’aqwaykunapas qonqayllan mayqen nacionpipas jatarinman. Manaña guerraq kasqan llaqtakunapichu tiyasunman chaypas llapanchismi sufrinchis. Guerrakuna tukukunña chaypas askha watakunatawanraqmi runakunaqa imaymanakunawan ñak’arinku. Kaypi wakinmanta yachasun:
Mijuykunan pisiyapun. Programa Mundial de Alimentos nisqa organizacionmi nin: “Askha runakunan yarqaypi tarikunku guerraq kasqan llaqtakunapi ch’aqway kasqan llaqtakunapi tiyasqankurayku. Guerraq kasqanraykun mijuykuna pisiyapun”, nispa.
Imaymana onqoykunan paqarin. Guerrakunapas ch’aqwaykunapas kaqtinqa manañan runakunaqa ñaupaqpi jinañachu kausanku jujkunaq yanapaynintan necesitanku, wakintaq sinchita llakikuspa umankumanta mana qhalichu kanku. Manataqmi doctorkunapas askhachu chay ladokunapi kan.
Runakunan llaqtankumanta ripunku. Alto Comisionado de las Naciones Unidas para los Refugiados nisqan nin: “Guerrakuna ch’aqwaykuna kasqanraykun 2023 watapi setiembre killapi 114 millones runakuna llaqtankumanta juj llaqtakunaman ripurqanku”, nispa.
Qolqen pisiyapun. Guerrakuna ch’aqwaykuna kasqanraykun qolqe pisiyapun. Gobiernokunan askha qolqeta gastanku armakuna rantiypi soldadokunapi ima, chaymi manaña qolqe aypanchu allin educación kananpaq hospitalkunapipas allin atención kananpaq. Llapa chaykunawanmi runakunaqa nishuta sufrinku. Guerraq thunisqanta jujmanta jatarichiypas askha qolqepaqmi.
Jallp’anchispas manañan ñaupaqpi jinañachu. Guerra kaqtinqa unupas wayrapas qhellichakunmi, jallp’apas manañan igualñachu. Chayraykun imaymana onqoykunapas rijurimun. Guerra pasaytapas runakunaqa wañushallankun p’ampasqa bombakunata saruspa.
Guerraqa imaymana sasachakuykunatan apamun, qolqepas pisiyapunmi.