¿Ima ninanmi “Taytaykita mamaykita sumaqta respetay” nisqa kamachikuy?
¿Ima ninmi Biblia?
Bibliapin rijurin “Taytaykita mamaykita sumaqta respetay” nisqa kamachikuy (Éxodo 20:12; Deuteronomio 5:16; Mateo 15:4; Efesios 6:2, 3). Chaypaqmi kaykunata ruwananchis:
Paykunata valorana. Papanchista mamanchistaqa respetasunman noqanchisrayku tukuy ruwasqankumanta agradecekuspan. Valorasqanchistapas rikuchisunmanmi consejawasqanchista kasukuspa (Proverbios 7:1, 2; 23:26). Biblian nin: “Wawakunaq kusikunanqa tayta-mamakunan”, nispa. Chaywanmi rimashan wawakunaqa tayta-mamankuta may allinpaq qhawarinankumanta (Proverbios 17:6).
Autoridadninkuta respetana. Wayna-sipaskunan astawanqa tayta-mamankuta kasukunanku, chhaynapin Diospa qosqan autoridad chaskisqankuta respetashanku. Colosenses 3:20 texto wawakunata nin: “Qankunapas, wawakuna, tayta-mamaykichista tukuy imapi kasukuychis, chaymi Señortaqa anchata kusichin”, nispa. Jesús kikinpunin warmallaraq kashaspa tayta-mamanta kasukuran (Lucas 2:51).
Respetowan tratana. (Levítico 19:3; Hebreos 12:9.) Respetonchisqa rikukun ima nisqanchispi imayna nisqanchispin. Mayninpiqa wakin tayta-mamakunaqa manan allintachu comportakunku, chaymi wawakunapaq sasa kanman paykunata respetay. Ichaqa chaywanpas wawakunaqa rimayninkupi ruwayninkupipas respetanankun tayta-mamankuta (Proverbios 30:17). Biblian nin pipas taytantapas mamantapas mana respetowan trataqqa jatun juchata ruwashasqanta (Mateo 15:4).
Paykunata cuidaspa. Tayta-mamakunaqa kurajman tukupuspan astawanqa necesitanku yanapayta. Paykuna respetasqanchistan rikuchinchis tukuy necesitasqankuta qospa (1 Timoteo 5:4, 8). Ejemplopaq, manaraq wañupushaspan Jesús jujnin discipulonman encargaran mamanta cuidapunanpaq (Juan 19:25-27).
Tayta-mama respetaymanta pantasqa yachachikuykuna
Pantasqa yachachikuy: Tayta-mamankuta respetaq wayna-sipaskunaqa, dejankun tayta-mamanku matrimonionkuta controlanankuta.
Cheqaq kaq: Biblian yachachin warmiwan qhariwan jujllachakuqtinkuqa matrimonionku aswan importante familiankumanta kasqanta. Génesis 2:24 texto nin: “Runaqa taytantapas mamantapas saqepunqa, jinaspan warminman jujllachaykakapunqa”, nispa (Mateo 19:4, 5). Casadokunaqa beneficiakunkumanmi tayta-mamankuq jinallataq suegronkuq consejo qosqanmanta (Proverbios 23:22). Casado warmi-qhariqa decidinmanmi maytukuytas familianku matrimonionkupi yanapanman otaq manapas chayta (Mateo 19:6).
Pantasqa yachachikuy: Wawakunaqa tayta-mamankuq llapa nisqantan kasukunanku.
Cheqaq kaq: Diosqa tayta-mamakunamanña familiapi autoridadta qoran chaypas, runakunaq autoridadninqa manan Diospa autoridadninwan igualakunmanchu. Diosllan ancha jatun autoridadqa. Ejemplopaq, juj jatun tribunalmi Jesuspa discipulonkunata kamachiran Diosta mana kasukunankupaq, chaymi paykunaqa kutichiranku: “Noqaykuqa kamachikuq Diostan ñaupaqtaqa kasukunayku, runakunata kasukunaykumantaqa”, nispa (Hechos 5:27-29). Chay jinallataqmi wawakunapas tayta-mamankuta kasukunanku “Señorpa munasqanman jina”. Ichaqa sichus kamachisqanku Diospa leynin contra kanman chayqa, manan kasukunankuchu (Efesios 6:1).
Pantasqa yachachikuy: Wawakunaqa tayta-mamankuq religionnintan seguinanku.
Cheqaq kaq: Biblian niwanchis yachachiwasqanchis cheqaqchus icha manachus chayta investiganapaq (Hechos 17:11; 1 Juan 4:1). Pipas chayta ruwaqqa, juj religionniyoqpas kanmanmi. Bibliaqa Dios serviq askha runakunamantan rimashan, paykunaqa manan tayta-mamankuq religionnintachu seguiranku. Ejemplopaq: Abrahán, Rut, apóstol Pablo ima (Josué 24:2, 14, 15; Rut 1:15, 16; Gálatas 1:14-16, 22-24).
Pantasqa yachachikuy: Wawakunaqa wañupuq ñaupa abuelonkuta adoranankupaq costumbrekunatan ruwananku.
Cheqaq kaq: Biblian nin: “Jehová Diosniykitan adoranki, pay sapallantataqmi servinkipas”, nispa (Lucas 4:8). Diosqa manan allinpaqchu qhawarin ñaupa abuelonchiskuna adorayta. Chaymantapas Bibliaq yachachisqanman jinaqa, wañukapuqkunaqa ‘manan imatapas yachankuchu’. Chaymi mana reparakunkuchu respetasqachus kanku icha manachus chayta. Manan pitapas yanapayta atinkumanchu nitaq ima dañotapas ruwayta atinkumanchu (Eclesiastés 9:5, 10; Isaías 8:19).