Kua Autu Ainei te Kino?

TE MANAKO no te putoto anga o tetai ao e pini ua ake i rotopu i te au mana no te meitaki e te kino kua akatupuia te tamanako anga ope kore e te au tangata tata e te au tangata kite i roto i te tuatua enua. Inara, e puka tetai, te vaira te tuatua enua tika tikai no te tamaki anga i rotopu i te Atua e te Tiaporo. Ko taua puka ra ko te Pipiria. Te akakite maira te reira i te au maro anga te piri ra ki teia tamaki anga e te oronga maira i te au ravenga no te akatakaanga e koai tikai tei autu.

I muri poto ake i te anga anga i te tangata mua e te vaine, ko tetai vaerua ora kitea koreia, ko Satani te Tiaporo, kua akaao i to te Atua taoonga tutara. Akapeea? Na te akakite kikite anga e te arai ra te Atua i te au mea meitaki mei tana au mea i anga e ka meitaki ua atu te au tangata me taka ke mai mei iaia ra.​—Genese 3:1-5; Apokalupo 12:9.

I muri mai, i te au ra o te pateriareka ko Iobu, kua akatupu a Satani i tetai atu maro anga. Te kimianga i te aati i to Iobu tu tau ki te Atua, kua na ko maira a Satani e: “Ei kiri no te kiri, e riro oki ta te tangata katoa ra ei oko i tona ora.” (Iobu 2:4) Mei teaa ra te pakari o taua akaapa anga! Na te taangaanga ua anga i te tuatua “te tangata” kare ra te ingoa o Iobu, kua akatupu a Satani i te manako ekoko anga no te tu tau o te au tangata ravarai. Tera te tu, kua tuatua aia e: ‘Ka rave tetai tangata i tetai ua atu apinga kia akaora i tona oraanga. E oronga mai i tetai tuatau kiaku, e ka rauka iaku i te akaanga ke i tetai ua atu mei te Atua ra.’

Te autuanga i te tamaki i rotopu i te Atua e te Tiaporo kua akatakaia na te pauanga i nga uianga e rua: Kua rauka ainei i te tangata i te tutara manuia iaia uaorai? Kua rauka ainei i te Tiaporo i te akaanga ke i te katoatoa mei te Atua mou ra?

Ka Rauka Ainei i te Au Tangata i te Tutara Manuia ia Ratou Uaorai?

No te au tauatini mataiti, kua tamatamata te au tangata i te au tu tutara anga tukeke. Kua tamataia ana te au tu kavamani tukeke, mei te tutara ariki, te akaaere tutara teitei, te temokaratia, te akatereanga okotai tutara, te Vatiti, te Komuniti i roto i te au tuatau i topa akenei. Kare ainei te tika anga e kua vai ana te anoano anga putuputu kia tamatamata e akaari maira e ko teia au mataara tukeke no te akaaereanga e mea tau koreia?

“Kua kite te au tangata Roma ia ratou uaorai i te akono anga ma te tapapa kore i te akaaerenga maata tamatamata anga,” i tata ei a H. G. Wells i roto i te A History of the World, neneiia i te 1922. Kua tuatua aia e: “E taui ua ana rai te reira, kare roa i rauka ana i te reira tetai ua atu tinamou anga. I tetai tu, kare te tamatamata anga i puapinga ana. I tetai tu, kare te tamatamata anga i oti ana, e te tauta nei rai a Europa e Marike i teia tuatau i te rapakau i te au manamanata no te kite akaaere i te ao tei tupu i mua ana ki te au tangata Roma.”

Te raveia nei te tamatamata anga i te kavamani i roto i te 20 anere mataiti. Kua ope taua anere mataiti ra ma te tutara temokarati te raukaanga te ariki anga maata atu i to mua ana. Tei manakoia te itae nei te temokaratia i te kapiti mai i te katoatoa. Inara kua akaari mai ana ainei te temokaratia e ka rauka i te au tangata i te tutara autu anga me kare te Atua? Kua kapiki a Jawaharlal Nehru, te minita maata i mua ana o Initia, i te temokaratia e e meitaki inara kua na ko maira e: “Te tuatua nei au i teia no te mea e kino atu tetai atu au akatere anga.” Kua na ko maira te peretiteni i mua ana o Varani ko Valéry Giscard d’Estaing e: “Te kite nei tatou i tetai turanga kino o te temokaratia komonoia.”

Noatu i roto i te rima anere mataiti M.T.N., kua kite te tangata tata Ereni ko Plato i te tu paruparu i roto i te mataara tutaraanga temokaratia. Kia tau ki te puka A History of Political Theory, kua akaapa aia i “te tu kamakura e te kite kore o te au tangata poritiki, ko te tumatetenga maata oki te reira o te au temokaratia.” Kua mii te au poritiki e manganui o teia tuatau i te tu ngata no te kimianga i te au tangata karape tataki tai tei tau kia angaanga i roto i te kavamani. “Kua riri [te au tangata] i te au arataki tei akara anga e kare e tau ana i tetai taime te maata ra te au manamanata te aro atura ratou,” i na ko maira The Wall Street Journal. Te tuatua atura te reira e: “Kua reka kore ratou i te kiteanga i te manako papu kore e te pikikaa me kimi ratou i te arataki anga.”

E akamanako ana i teianei i te tutara anga a te Ariki ko Solomona o Iseraela i taito. Kua oronga te Atua ko Iehova i te pakari maata roa atu kia Solomona. (1 Ariki 4:29-34) Akapeea te iti tangata o Iseraela i te autu anga i te tuatau o to Solomona 40 mataiti i te tutara anga? “Ko Iuda, e ko Iseraela, e aronga maata ïa,” i pau mai ei te Pipiria, “mei te one taatai ra ïa i te maata, i te kai anga e te inu anga, e te akarekareka anga ia ratou.” Kua akakite katoa mai te tata anga e: “Noo ua iora Iuda raua ko Iseraela ma te au, ko te tangata katoa i raro ake i tana vine, e tana suke, mei Dana mai e tae ua atura ki Bere-seba, e ope rava akera to Solomona au rā.” (1 Ariki 4:20, 25) Ma tetai ariki pakari te tutaraanga i rungao ia ratou ei komono akaraia no te Tutara Ngateitei kitea koreia, ko te Atua ko Iehova, kua mataora te iti tangata i te tinamou meitaki tikai, te puapinga anga, e te rekareka.

Mei teaa ra te tuke maata i rotopu i te tutara a te tangata e ta te Atua! Ka rauka ainei i tetai atu i te tuatua tika tikai e kua autu a Satani no runga i te maro anga o te taoonga tutara? Kare, no te mea kua akakite tika mai te peroveta ko Ieremia e: “Kua kite oki au, e Iehova e, e kare tei te tangata uaorai tona aerenga: kare tei te tangata e aere nei, i te akono i tona uaorai takainga tapuae.”​—Ieremia 10:23.

Ka Rauka Ainei ia Satani i te Akaanga Ke i te Katoatoa mei te Atua?

Kua autu ainei a Satani i roto i tana akaapa anga e ka rauka iaia i te akaanga ke i te katoatoa mei te Atua ra? I roto i te pene 11 o te puka Pipiria o Ebera, kua akakite mai te apotetoro ko Paulo i te au ingoa o tetai pupu tangata tiratiratu e te au vaine o te au tuatau i mua ake i te au Kerititiano. I reira kua akakite mai aia e: “E roa ua oki kia tuatua au ia Gideona, ia Baraka, ia Samasona, ia Iepheta; ia Davida oki ia Samuela, e te au peroveta ra.” (Ebera 11:32) Kua taiku tika ua a Paulo i teia au tavini tiratiratu o te Atua ei ‘tiaorangi maata o te au kite.’ (Ebera 12:1, NW) Te tuatua Ereni te taangaangaia ra i konei no te “tiaorangi” ko te aite anga, kare e ko tetai tiaorangi taka ke, e tei taka meitaki te maata e te tu, mari ra ko tetai tiaorangi maata utonga kore ua. Kua tano teia no te mea e maata tikai te au tavini tiratiratu o te Atua i te tuatau i topa akenei e kua aite ratou mei tetai tiaorangi maatamaata tikai. Ae, na roto mai i te au anere mataiti i aereia mai, e manganui te au tangata kare e rauka i te tareia kua taangaanga i to ratou anoano rangatira e kua iki i te oronga i ta ratou kauraroanga ki te Atua ko Iehova.​—Iosua 24:15.

Eaa ta tatou i kite i to tatou tuatau nei? Kua maata atu te numero o te Au Kite o Iehova i te ao katoa kia tere atu i te ono mirioni noatu te takinokinoanga e te patoianga ta ratou i kite i te tuatau o te 20 anere mataiti. E iva mirioni tei kapitiia mai me kare tei piri mai kia ratou, e e manganui o teia aronga te rave ra i te au takainga tau kia tomo atu ki roto i tetai piri anga nona uaorai ma te Atua.

Te pau anga maata ki ta Satani akaapa anga e ka rauka iaia i te akaanga ke i te au tangata mei ia Iehova no ko mai ia i ta te Atua uaorai Tamaiti, ko Iesu Karaiti. Kare roa i rauka ana i te mamae kino i runga i tetai rakau tamamae anga i aati ana i tona tu tiratiratu. Ia Iesu e akaea ra i tona ao openga, kua kapiki atura aia e: “E taku Metua, te tuku atu nei au i toku vaerua ki to rima na.”​—Luka 23:46.

Kua taangaanga a Satani i te au mea katoatoa i roto i tona mana​—mei te au timataanga ki te takinokinoanga​—i te tauta anga kia akamou i te au tangata ki raro ake i tana akatere anga. Te taangaanga anga i “te anoano tika kore o te kopapa nei, e te anoano tika kore o te mata nei” kia timata i te au tangata, kua kimi aia kia akamou me kore kia akavare ia ratou mei ia Iehova. (1 Ioane 2:16) Kua ‘akapoiri katoa a [Satani] i te au manako o te aronga irinaki kore, kia kore te marama o te tuatua meitaki e te kaka no runga i te Karaiti ra, e marama atu.’ (2 Korinetia 4:4, NW) E kare a Satani e tapupu i te rave i te au tamataku anga e te taangaanga i te mataku i te au tangata kia akatupu i tona akakoroanga.​—Angaanga 5:40.

Inara, ko te aronga tei to te Atua ra tua, kare e autuia e te Tiaporo. Kua rauka ia ratou i te kite i te Atua ko Iehova e ‘kia aroa iaia ma to ratou ngakau katoa e ma to ratou meta katoa e ma to ratou manako katoa.’ (Mataio 22:37, NW) Ae, te tiratiratu ngaueue kore o Iesu Karaiti e te au tangata e manganui te akapapu maira i te autu kore maata no te Tiaporo ko Satani.

Eaa ta te Tuatau ki Mua ka Apai Mai?

Ka tere ua atu ainei te au tamatamata anga a te tangata i roto i te kavamani e tuatau ua atu? Kua totou mai te peroveta ko Daniela e: “I te au rā o taua au ariki ra, e akatupu ei te Atua no te rangi i tetai basileia, te ka kore rava e akakoreia e tuatau ua atu: kare oki taua basileia ra e riro i etai ke, e riro na te reira e akapueurikiriki e e akapou i taua au basileia katoa ra, e ka vai rai te reira e tuatau ua atu.” (Daniela 2:44) Ko te Patireia ta te Atua o te rangi i akatupu ra e kavamani ia i te rangi i roto i nga rima o Iesu Karaiti. Ko taua Patireia rai te reira ta Iesu i apii ki tana au pipi kia pure. (Mataio 6:9, 10) Na taua Patireia ra e takore i te au kavamani katoatoa a te tangata i “te tamaki [te aere mai nei] i taua rā maata o te Atua mana katoatoa ra” e ka tupu ki te enua katoa nei.​—Apokalupo 16:14, 16.

Eaa te ka tupu kia Satani? Kua akataka mai te Pipiria i teia tupuanga ki mua e: “[Na tetai angera a Iehova i] opu iora iaia, i te taae, i taua ovi taito ra, koia oki te diabolo ra, ko Satani, kua tapeka iaia kia okotai tausani i te mataiti, Kua uri atura iaia ki raro i te vaarua takere kore ra, e popani atura iaia i reira, tuku iora i te akairo ki rungao, kia kore aia e pikikaa akaou i te pa enua, e kia ope rava aua nga mataiti okotai tausani ra.” (Apokalupo 20:1-3) I muri ua ake ka uriia atura ei a Satani ki roto i te vaarua takere kore o te rave angaanga kore e akamatai te Tutara Tauatini Mataiti o Iesu Karaiti.

Mei teaa ra te rekareka anga o teia ngai i teia enua nei a te reira taime! Ka ngaro ke atu te au tu kino e te aronga tei akatupu i te reira. Kua taputou mai te Pipiria e: “Ka riro oki te aronga i rave i te kino ra i te tipu keia . . . Kareka te aronga maru ra, ka noo ïa i te enua, e ka rekareka ratou i te maata o te au ra.” (Salamo 37:9-11) Kare to ratou au e tamatakuia e tetai ua atu tumu​—te tangata me kare te animara. (Isaia 11:6-9) Noatu te au mirioni tei, kamakura ra e no te ngere anga i te tuatau kia kite ia Iehova, tei piri ki te tua o te Tiaporo i te tuatau o te tuatua enua ra ka akaora akaouia mai e ka orongaia te apiianga tu-Atua.​—Angaanga 24:15.

Tae anga ki te openga o te Tutara Tauatini Mataiti, ka akaoki akaouia mai te enua ki roto i tetai turanga parataito, e te au tangata i runga i reira ka akaokiia mai ki te tu apa kore o te tangata. I reira ka tukunaia mai a Satani no “tetai manga tuatau iti,” i muri ake ka takoreia atu ei aia e tuatau ua atu kapiti atu te au tangata katoatoa te patoi ra i ta te Atua taoonga tutara.​—Apokalupo 20:3, 7-10.

Ka Iki Koe i Toai Tua?

Ko te 20 anere mataiti ra e tuatau ia i te akatupuanga a Satani i te kino i runga i te enua. Inara, kare i akakite mai e kua autu aia, kua akakite mai te au turanga i runga i te enua i tetai akairo e tei roto tatou i te tuatau openga o teia ao kino. (Mataio 24:3-14; Apokalupo 6:1-8) Kare ko te pakari o te tu kino i runga i te enua kare katoa ko te maata anga o te manako ra te tumu i te akamanakoanga e koai tei autu. Ko te au tumu akataka anga ra e naai te tutara anga meitaki roa atu e me kua tavini ra tetai i te Atua ma te aroa. No nga maro anga, kua autu a Iehova.

Me kua akapapu takere mai te tuatau tei akatikaia e kua tarevake a Satani, eaa ra te Atua i tuku uai i te kino? Te akaari maira a Iehova i te akakoromaki ‘no te mea kare aia e anoano kia akapouia tetai mari ra te anoano ra kia rauka te tataraara i te katoatoa.’ (2 Petero 3:9, NW) Ko to te Atua anoano ko “te tangata katoatoa kia ora, e kia rauka te kite i te tuatua-mou.” (1 Timoteo 2:4) Kia taangaanga rai koe i te tuatau te vai nei kia apii i te Pipiria e te ‘tamouanga i te kite i te Atua mou anake ra e tana i tono maira, ko Iesu Karaiti.’ (Ioane 17:3, NW) Ka mataora te Au Kite o Iehova i te tauturu ia koe kia rauka te kite tikai kia rauka katoa ia koe i te piri atu ki te au mirioni te vai ketaketa ra ki te tua autuanga.

[Au Tutu i te kapi 5]

Na te tamou anga i te tiratiratu, kua akapapu mai te Au Kite o Iehova i to Satani autu kore anga

[Tutu i te kapi 7]

E manganui te aronga tiratiratu o Iehova tei tona tua