TUMU MANAKO I TE KAPI MUA | TO TE ATUA MANAKO NO TE KAI AVAAVA
Eaa to te Atua Manako no te Kai Avaava?
Akakite a Naoko tei taikuia i roto i te atikara mua no runga i te akaruke takiri anga aia i te kai avaava e, “Kua rauka iaku te taui i toku oraanga na te apii anga i te tuatua mou no runga i to te Atua au tu e tona akakoroanga.” Kua apii a Naoko i te Pipiria. Noatu e kare te avaava i taikuia i roto i te Pipiria, ka tauturu te Pipiria ia tatou kia marama i to te Atua manako no te kai avaava.a Kua tauturu teia kite i te manganui kia patoi e kia akakore takiri i teia peu viivii. (2 Timoteo 3:16, 17) Ka uriuri tatou e toru tu kino ka tupu no te kai avaava e ka akara tatou e eaa ta te Pipiria e akakite maira no runga i teia au tu.
KAKI PANGIA KORE I TE AVAAVA
Tei roto i te avaava tetai apinga akakona te ka akatupu i te kaki pangia kore, koia oki ko te nicotine. Ka akatupu te reira i te tu oraora e te tu akamarie. Me puipuiia te avaava, ka apai viviki te reira i te nicotine ki roto i te roro. I te taime okotai e puipuiia ana te avaava, okotai vaito nicotine ka akaeaia. Ko te tangata tei akapou i te paketi avaava i te ra okotai, aite rai te reira ki te 200 vaito nicotine tana e akaea ra, ko te vaito maata roa atu teia i tetai ua atu apinga akakona. Teia te tumu i tupu ei te kaki pangia kore i te avaava. Me matau tetai tangata i te kai avaava, ka makiia aia me kare e kai i te avaava no tetai tuatau roa.
“E tavini ïa kotou nona no ta kotou e akarongo ra.”—Roma 6:16
Ka rauka ainei ia koe te akamareka i te Atua me te riro ra koe ei tuikaa no te kai avaava?
Te tauturu maira te Pipiria ia tatou kia rauka te manako tau no runga i teia manamanata. Te na ko ra te irava e: “Kare kotou i kite e, ko ta kotou e oronga ia kotou io ei tavini ei akarongo atu iaia, e tavini ïa kotou nona no ta kotou e akarongo ra?” (Roma 6:16) Me akaaereia te manako e te angaanga a tetai tangata e tona tu kaki maata i te avaava, ka riro aia ei tuikaa no taua peu ra. Inara, ko te Atua ko Iehova, te inangaro maira ia tatou kia akaruke i te au peu ka akakino i to tatou kopapa e to tatou vaerua, koia oki to tatou aerenga manako. (Salamo 83:18; 2 Korinetia 7:1) No reira, me akangateitei e me ariki rekareka tetai tangata ia Iehova, ka marama aia e ka tau aia kia oronga i te mea meitaki roa kia Iehova e kare e rauka iaia i te rave i te reira me e tuikaa aia ki teia peu viivii. Ka oronga teia kite i te maroiroi ei tauturu i tetai tangata kia kopae i te au anoano tika kore.
Ko Olaf, no Tiamani tei akamata i te kai avaava e 12 ona mataiti, kua akamutu aia i te kai i te avaava i muri ake i tetai 16 mataiti. I te akamataanga, kua manako a Olaf e kare i te mea kino me kai aia i te avaava. Inara i te au mataiti tei aru mai, kua riro te reira ei mea ngata tikai i te akakore. Akakite aia e: “I tetai ra kua taitaia au no tei pou taku avaava, e kua koʼi au i te au tumu avaava kia akaputu i te reira ei taviriviri ki roto i tetai aenga nuti pepa. Me akamaara au i te reira, kite mai au i te tu akama tikai.” Akapeea aia te akamutu anga i te kai avaava? Akakite aia e: “Te mea puapinga roa atu, ko toku inangaro kia akamareka ia Iehova. Kua riro to Iehova aroa no te tangata e te manakonakoanga tana i oronga mai ei akamaroiroi iaku kia akakore takiri i teia peu viivii.”
KA TAKINOKINO TE KAI AVAAVA I TE KOPAPA
“Akakite te aronga kite e ko te kai avaava taviriviri, te akakino ra i te au mero pouroa o te kopapa, e te akamaata maira i te maki e te mate,” i tuatua ai The Tobacco Atlas. Kua kitea mai e ka tupu te au maki mei te maki mate, maki pukuatu, e te maki ate mama. Inara te akakite ra te World Health Organization (WHO), e ka akatupu katoa te kai avaava i te au maki totoa, mei te maki maro.
“E anoano atu koe i to Atua ia Iehova ma to ngakau katoa, e ma to vaerua katoa, e ma to manako katoa.”—Mataio 22:37
Te akangateitei ra e te inangaro ra ainei koe i te Atua me takino koe i toou kopapa na te rave anga i teia peu viivii?
I roto i tana Tuatua te Pipiria, te apii maira te Atua ko Iehova ia tatou kia tau to tatou manako no runga i te akono anga i to tatou oraanga, to tatou kopapa, e to tatou manako. Kua tuatua tana Tamaiti ko Iesu no runga i teia i te na ko anga e: “E anoano atu koe i to Atua ia Iehova ma to ngakau katoa, e ma to vaerua katoa, e ma to manako katoa.” (Mataio 22:37) Taka meitaki e, te inangaro maira te Atua ia tatou kia akono i to tatou kopapa e te oraanga e kia kore e takinokino i te reira. Ia tatou e apii ra no runga ia Iehova e tana au taputou, ka akamata tatou i te akaperepere iaia no te au mea tana i rave no tatou. Ka akakeu te reira ia tatou kia kore rava e takinokino i to tatou kopapa.
Kua kai avaava a Jayavanth, tetai taote i Initia no tetai 38 mataiti. Karanga aia e: “Kua kite au i te au mea kino ka tupu no te kai avaava i roto i te au puka a te aremaki. Kua kite au e e tarevake te reira, e kua akakite au ki te aronga taku i rapakau kia akakore i te kai avaava. Inara kare i rauka iaku i te akamutu i te reira, noatu e kua tauta au e rima me kore e ono taime.” Eaa tei tauturu iaia kia akamutu? Akakite aia e: “Kua akamutu au i te kai avaava no taku apii Pipiria. Kua akakeuia au kia akamutu viviki i teia peu no toku inangaro kia akamareka ia Iehova.”
KA TAKINOKINO TE KAI AVAAVA I ETAI KE
E poitini te auai o te avaava e kā ua ra, e te auai ta te tangata kai avaava e pupui ra ki roto i te reva. Me akaeaia te reira, ka tupu te maki mate e etai atu tu maki, e i te au mataiti tataki tai e 600,000 tangata kare e kai avaava ana tei mate, e vaine e te tamariki te maataanga. Te akamatakite maira tetai ripoti a te WHO e: “Ka tupu te kino me akaeaia te auai avaava.”
“E aroa atu koe i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.”—Mataio 22:39
Te akaari ra ainei koe i te aroa no toou tangata tupu e te ngutuare tangata me akaea ratou i taau auai avaava poitini?
Akakite a Iesu e ko te aroa no te tangata tupu, koia oki to tatou ngutuare tangata, au oa, e te aronga takapini ia tatou, ko te rua ïa o te akauenga i muri ake i te aroa i te Atua. Karanga aia e, “E aroa atu koe i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.” (Mataio 22:39) Me rave ua tatou i tetai peu te ka takino i te aronga tei akaperepereia, kare tatou e akaari ana i te aroa no te tangata tupu. Te akakeu ra te aroa mou ia tatou kia akono i te akoanga a te Pipiria e: “Auraka rava e tangata e kimi i tona uaorai meitaki, e kimi ra te tangata ravarai i to etai ke ra.”—1 Korinetia 10:24.
Akakite a Armen tei noo ki Armenia e: “No te mea te takinoia ra ratou, kua pati akatenga toku ngutuare tangata iaku kia akamutu au i te kai avaava. Inara kare au e inangaro i te akatika e ka takinoia ratou.” Akamarama mai aia i te tumu i taui ei tona manako: “Kua tauturu toku kite i te Pipiria e toku inangaro no Iehova iaku kia akamutu i te kai avaava e kia akatika e te takino ra teia iaku pera katoa te aronga takapini iaku.”
KA TAKORE TAKIRIIA TE KAI AVAAVA!
Kua tauturu te kite Pipiria ia Olaf, Jayavanth, e Armen kia akakore takiri i teia peu viivii tei takino ia ratou e i etai ke. Kare ratou i akakore i te reira no te mea kua kite ua ratou e e mea kino te kai avaava. Mari ra, no te mea kua inangaro ratou ia Iehova e kua tauta i te akamareka iaia. I roto ia 1 Ioane 5:3, te taikuia ra te tuanga puapinga o te aroa i te na ko anga e: “Teia oki te inangaro i te Atua, ko te akono i tana au akauenga; kare oki tana au akauenga i te mea teiaa.” E tika, kare i te mea mama te aru i te au kaveinga Pipiria, tera ra me akakeuia tetai tangata no tona inangaro oonu ia Iehova, kare i te mea teiaa te akarongo kiaia.
Na roto i tetai apii anga takapini i teia ao, te tauturu nei te Atua ko Iehova e mirioni ua atu tangata kia akakore takiri e kia kopae ua atu rai i te kai avaava. (1 Timoteo 2:3, 4) Kare e roa atu, ka takore takiri a Iehova i te au ngai oko avaava noinoi tei akatuikaa i te au mirioni tangata ki te avaava. Ka rave aia i te reira na roto i tona Patireia, e kavamani te reira i raro ake i te mana o tana Tamaiti ko Iesu Mesia. Ka akakore takiri aia i te manamanata o te kai avaava e ka akaoki i te aronga tei akarongo kiaia ki te turanga apa kore i te pae kopapa e te pae manako.—Isaia 33:24; Apokalupo 19:11, 15.
Me te ngata ra ia koe i te akamutu i te kai avaava, eiaa e tuku i te au. Na te apii anga kia inangaro ia Iehova e kia ariki i tona manako no runga i te kai avaava, ka rauka ia koe te maroiroi taau e anoano ra kia akamutu. Ka mataora te Au Kite o Iehova i te oronga i te tauturu noou kia apii koe i te au kaveinga Pipiria e kia akono i te reira. Kia akamaara ua rai e me inangaro koe i ta Iehova tauturu kia akakore takiri i te kai avaava, ka oronga mai aia i te maroiroi taau e anoano ra.—Philipi 4:13.
a Te kai avaava i roto i teia atikara, te tuatua ra no runga i te puipui anga i te avaava, te taviri avaava e te avaava paipa. Inara, ka tau katoa te au kaveinga tei uriuriia ki te avaava ngaungauia, te mea ongiia, avaava erikitoroniki e nicotine to roto, e tetai atu tu avaava.