Akaputu e te Akapapa nei a Iehova i Tona au Tangata no te Angaanga

Mei te au anere mataiti mai, kua totoa te akarukeanga i te akarongo e kako rava ake te ao katoa, mei te zizania rai tei ruruia ki roto i te kainga sitona ra. E au apiianga Puka Tapu etai na te au pupu akonoanga akamori e manganui inara te maata anga te aru ra i te au apiianga tukuia mai e te tangata e e manganui te au peu na te etene te akamataanga. Ko te au manakonako no te oki akaou anga mai o te Mesia kua oparaia ki te ngai i muri roa.—Akaaite iatu kia Mataio 13:24-30, 37-43.

Inara, kua tuatua ana a Iesu kia matakite no tona oki mai anga! Ko tetai pupu tei rave ana i te reira i Allegheny, i Pennsylvania, i Marike. I nga mataiti mua o te 1870, kua akamata a Charles Taze Russell, e etai taeake nona, i te apii papu i te Puka Tapu no runga i te oki akaou anga mai o te Mesia na roto i te tu takake i te au akonoanga. Kua akamata katoa ratou i te kimi i te tuatua mou o te Puka Tapu no runga i etai atu apiianga tumu e manganui. Ko te akamata anga te reira o te au angaanga a te au Kite o Iehova o teia tuatau nei.—Mataio 24:42.

Kua marama teia pupu i reira e ko te apiianga no te Toru Tai kare no te Puka Tapu mari ra ko Iehova anake ua te Atua mana katoatoa e Tei Anga mai, ko Iesu Mesia Tana i anga mua mai e ko Tana Tamaiti anau tai ia, e ko te vaerua tapu kare i te peretana mari ra ko te mana rave angaanga o te Atua te akara koreia ra. Kua kite teia pupu e ko te meta (soul, Peritane) kare i te mate kore mari ra e mea te ka mate ua, e ko te manakonakoanga no tei mate ko te tuakaouanga ia, e ko te utunga no te aronga rave kino tei tataraara kore kare i te tamamaeanga mutu kore mari ra ko te akapouanga.

Kua kiteaia e ko ta Iesu oronga anga i tona oraanga ei oko no te tangata katoa e apiianga tumu tikai te reira. Te mea mua, ko te 144,000 au tane e te au vaine, tei ikiia mei te anere mataiti mua tae roa mai ki to tatou tuatau nei, ka okoia no te enua nei kia riro ei aronga tuanga atu ki te Mesia i te Basileia o te rangi. Ei muri mai na roto i te oko o Iesu e au pirioni ua atu o te au tangata, kapipiti katoa te aronga akatuia mai, ka rauka ia ratou te tu tangata apa kore ua ma te manakonakoanga no te ora mutu kore ki runga i te enua nei i raro ake i te tutara a te reira Basileia.

Kua kite katoa a Russell e tona au taeake e e akara koreia to te Mesia taenga mai, i te mea e vaerua. Ko te Tuatau o te au Etene, koia te tuatau kare to te Atua tu ngateitei i akakitekiteia ana na roto i tetai kavamani i te enua nei, ka akaopeia te reira i te 1914. I reira kua akanooia to te Atua ra Basileia i te rangi. Te akatakaia nei teia au apiianga e te au Kite o Iehova i teianei tuatau.

Kua akakitekiteia teia au tuatua mou e Russell e tona au taeake kia mamao e kia atea na te au tuatua e te au kapi tei neneiia. Kua akamataia e Russell ia Tiurai 1879, te nenei anga i te Zion’s Watch Tower (tei tapaia i teianei ko The Watchtower [Te Punanga Tiaki Anga]). Kua manako aia e ka tau kia raveia te angaanga tutu anga na runga anake ua i te au tauturu oronga uaia e kare e raveia te koi moni. Pera katoa, ka tau te tuatua kia tuaia na roto i te tauta anga oronga uaia kare e tutaki e te aronga irinaki. Kua oronga tauturu a Russell uaorai no roto mai i te au apinga tana i akaputu i tana ravenga kimi moni tae mai ki te reira tuatau.

I akaputuputu ana te Aronga Apiipii Puka Tapu (Bible Students) i roto i te au pupu i reira, ko te ingoa te reira i tapaiaʼi to ratou au putuputuanga. Kua uipaa ratou e toru taime i te epetoma, no te au tuatua, te apii Tuatua Tapu, e te uipaanga no te akakitekite. E putuputu ratou i te iki anga i te au tane tau ei aronga pakari, no te akaaere i te au angaanga i te pae vaerua no te au pupu tatakitai.

I te 1884, kua taokotaiia te Zion’s Watch Tower Tract Society (Totaiete Pepa Akonoanga Punanga Tiaki Anga o Ziona) ei taokotaianga i Pennsylvania kare no te kimi moni. Kua ikiia te peretiteni no te taokotaianga i te au mataiti tatakitai. Na te reira i oronga i te apinga tau i te ture, kare i tamouia ki runga i te oraanga o tetai tangata okotai, ei akatere ki mua i te angaanga apii Puka Tapu. Kua ikiia a Charles T. Russell ei peretiteni, e kua akamanakoia tona opati e ko te opati maata.

I raveia te au tautaanga maata kia totoa te angaanga ki etai atu enua. I itae atu ki Kanata e ki Peritane i te au mataiti mua o te 1880. I te 1891 kua aere a Russell i te tutaka i Europa e Asia i te kimi manako e eaa te mea tau kia raveia ei akatere atu i te totoa anga i te tuatua mou ki reira. I nga mataiti mua o te 1900, kua akanooia nga opati manga o te Totaiete ki Peritane, ki Tiamani, e Otereria.

I te 1909 kua neke iatu te opati maata o te Watch Tower Society (Totaiete Punanga Tiaki Anga) ki Brooklyn, i New York, kia akatotoaia te angaanga tutu aere kia tae meitaki ki te ao katoa. Kua anoanoia i reira kia akapapa i te taokotaianga kapiti atu i raro i te ture o te New York State, te kiteaia nei te reira i teianei ko te Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. (Totaiete Punanga Tiaki Anga Puka Tapu e te Pepa Akonoanga o New York, Taokotaiia). I te 1914 kua akanooia te International Bible Students Association (Taokotaianga Aronga Apiipii Puka Tapu o te Ao Katoa) ki London, i Peritane, ei akatere i te au angaanga a te Aronga Apiipii Puka Tapu takapini te Enua Peritane. I teianei e vaitata i te 70 au taokotaianga e te au akapapaanga tei akamanaia i te ture i roto i te au enua e manganui kako rava ake teianei ao i te rave anga i te au akakoroanga a te Watch Tower Society. Te katoatoa no te tauturu i te au tangata, tei turuia na roto i te moni tauturu oronga uaia e pera katoa te aronga angaanga.

Kua mate a Charles Taze Russell i te 1916, e kua monoia e Joseph Franklin Rutherford ei peretiteni no te Watch Tower Society. I nga mataiti akaope anga o te Tamaki Mua o te Ao, kua timata pakari ravaia te Aronga Apiipii Puka Tapu na te takinga kino, tei tae ki tona take i te tapekaanga tarevake i e varu taeake tei rave ra i te apainga maata i roto i te opati maata o te Totaiete i Marike. Kua akaraanga kino i reira te tu o te angaanga a te Aronga Apiipii Puka Tapu. Inara, i te 1919 kua tataraia teia au taeake e kua kitea e e apa kore ratou, e i reira i akamataʼi te totoaanga o te tutu aere anga kia maata rava atu.

Kua rave tamou te taokotai anga o te aronga akatainuia o te Aronga Apiipii Puka Tapu Kerisitiano ra i te oronga i te kai vaerua i te tuatau tau ra na te aronga katoa tei piri atu ki te akaaerenga, na roto atu i te opati maata o te Totaiete. Mei te putuputuanga o te aronga Kerisitiano akatainuia ra i te anere mataiti mua ra tei riro ko ratou “te tavini akono meitaki e te pakari” tei taikuia e Iesu, pera katoa te pupu akatainuia o te Aronga Apiipii Puka Tapu tei akatapu i to ratou oraanga, te rave nei i te angaanga no te Basileia, ko ratou te pupu o “te tavini akono meitaki e te pakari” i to tatou tuatau. I to Iesu aere mai anga i te tutaka i te putuputuanga, kua kitea e ia teia pupu i te oronga anga i te kai na te aronga o tona ngutuare; i reira aia i akamanaʼi iaia ei akaaere i te au apinga ravarai nana ra.—Mataio 24:45-47; Luka 12:42.

I muri uake i te Tamaki Mua o te Ao, kua kite papuia e kua oti te akanooia te Basileia o te Atua i raro ake ia Iesu Mesia ki te rangi i te 1914. No reira kua tupu tikai ta Iesu au tuatua i teianei: “E tutu aereia te evangelia o te basileia nei, e kako rava ake te ao katoa nei; ei kite no te pa enua ravarai; ko te openga iora ia i reira ra.” Kua rave tikai a Joseph F. Rutherford i te taki anga i te oronga i teia tuatua no te Basileia kia tae ki te aronga e maata rava atu te numero.—Mataio 24:14.

Mei reira mai, i iki ei te Totaiete i te rave i tana uaorai nenei anga na te taangaanga anga i te aronga anoano ua i te rave, koia te au tangata kua akatapu i to ratou oraanga, kia raukai te nenei anga tamou i te au puka apii Puka Tapu ma te moni tutaki mea ngiti ua. Kua akamaroiroiia te Aronga Apiipii Puka Tapu katoatoa kia rave putuputu i te tutu aere i te tuatua meitaki o te Basileia. Kua raveia te akakitekite anga na te ratio i te au tuatua no te Puka Tapu i etai au enua.

I mua ake i te 1918 kua marama te Aronga Apiipii Puka Tapu e ko te akakoroanga no ta ratou tutu aere anga koia oki ko te akaputuputu i te toenga o te aronga ikiia te ka kapiti iatu kia Iesu Mesia ki te rangi e kia akamatakite i to te ao nei i ta te Atua au akavaanga te aere maira. E mea ngiti ua te manako tei orongaia no te akaputu anga i te aronga te ka ora atu i te openga o teianei akatereanga kino e kia noo i te enua nei. I reira mei te 1918 kua akakitekite ateaia te tuatua “E au Mirioni Uatu te Ora nei Kare e Mate!”

I te 1923 na te apii anga i ta Iesu parabole no runga i te mamoe e te puakanio ia Mataio 25:31-46 kua akaariia mai e i mua ake ia Aramagido ka rauka katoa te marekaanga o te Atua i te aronga akono tuatua tika kare ra ratou no te Basileia o te rangi e ka ora atu ratou ia Aramagido. I te 1935 kua akaari akaouia mai na roto i te apii anga e ko teia aronga mei te mamoe rai te tu e e aiteite ratou ko te aronga maata rava tei akakiteia maira ia Apokalupo 7:9-17. Ka akaputuia mai teia aronga no te au enua ravarai, kia ora atu i te Mate Maata e kia rauka te ora mutu kore ia ratou i runga i te enua nei. Na teia marama anga i akamatutu maata i te rave anga i te tutu aere.—Ioane 10:16.

I te 1931 kua rave te Aronga Apiipii Puka Tapu i te ingoa e au Kite o Iehova. I mua ake i te reira kua matauia ratou e e Aronga Apiipii Puka Tapu, e te Aronga Apiipii Puka Tapu o te Ao Katoa (International Bible Students), e aronga Akirata te Tauatini Mataiti (Millenial Dawn), e te au tangata Watch Tower. Kua tapa kanga uaia e e Russellites. Kua kite pu ia e kare teia au ingoa i tau ei akataka ia ratou. Noatu rai e ko te ingoa Kerisitiano, kua tapaia no te au pipi a Iesu i raro i ta te Atua akauru anga i te anere mataiti mua ra, e te tau ra, tera ra kua rave katoaia e te au pupu e manganui tei aru i te au apiianga pikikaa ra. Ei akataka ia ratou uaorai i te au mirioni ua atu au Kerisitiano akameamea ua, kua tau tetai ingoa te ka akataka papu tikai i te au pipi mou a te Mesia i teia tuatau.

Na te akamanako anga no runga i te au Tuatua Tapu i akataka marama e mei ta Iehova i tapa ra i tona iti tangata Iseraela e ko tona au kite, pera katoa tona iti tangata i te openga o te akatereanga o te au mea nei, ko ratou tei akatapuia kia akakitekite i tona ingoa e tana akakoroanga, ka tau katoa kia tapaia e e au Kite o Iehova. Na teia ingoa i akataka papu tikai, i te aronga Kerisitiano mou te akamori ra ia Iehova, i etai aronga katoatoa te karanga ra e e Kerisitiano ratou i teia tuatau nei.—Salamo 83:18; Isaia 43:10-12.

I te 1942, i te tuatau o te tamaki Rua o te Ao ra, kua mate a Joseph F. Rutherford, e ko Nathan H. Knorr tei mono atu iaia ei peretiteni no te Watch Tower Society. Kua kite papuia i reira i te au totouanga e e tuatau manga au ua e te tapeka kore te ka tuku kia akatotoa maata i te angaanga tutu aere i mua ake i te ope anga o teia akatereanga nei. Ia Peperuare 1943 kua akanooia te Watchtower Bible School of Gilead (Apii Puka Tapu Punanga Tiaki Anga o Gileada) ei akamatau i te au orometua tamou no te angaanga evangelia i te au enua ke ke. I te tuanga openga o te reira mataiti, kua kapitiia mai tetai apiianga takake no te angaanga orometua ki te uipaanga epetoma tei akapapaia no te au Kite o Iehova.

I te 1950 kua akamata te Totaiete i te oronga i etai au tuanga o te New World Translation of the Holy Scriptures (Urianga Ao Ou o te au Tuatua Tapu), e urianga Puka Tapu ki te reo Peritane o teia tuatau kua kiritiia mei te au tataanga no te reo akamata anga mairai. Na teia uri anga tano i te Puka Tapu e te ngoie ua i te marama, tei neneiia no te moni mama ua i te au ngai nenei anga a te Totaiete, kua riro ei tauturu maata i te angaanga tutu aere. I teianei e tere atu i te 40 mirioni o teia Puka Tapu kua oti te neneiia ki roto i te 11 au reo ke ke.

I te openga o te 1985, e tere atu i te toru mirioni au Kite o Iehova tei rave ana i te angaanga tutu aere i te au enua e te au motu o te moana e tere atu i te 200. No te Akamaaraanga i te matenga o te Mesia, ko te uipaanga maata rava te numero no te au uipaanga katoatoa i to ratou au putuputuanga e 49,716 i te 1985, ko te katoatoa anga e 7,792,109 i akaputuputu atu i reira.

Te kiteia nei e te taangaanga papu ra te Atua i te au Kite o Iehova na roto i to ratou tamou anga i te rave i tana angaanga, to ratou taokotaianga i te ao katoa nei, to ratou rave maroiroi i te akateitei i te ingoa o Iehova e te tutu aere anga i tona Basileia, to ratou turanga tika e te viivii kore, to ratou arikianga i te Puka Tapu katoa e ko te Tuatua tika na te Atua, e na to ratou tu rangatira mei te peu mataku tau kore e te purepure.

Na te au tuanga i muri akenei e akakite e akapeea e raukai ia koe te puapinga na roto mai i te akaoraanga i te akamori mou i te Atua ra.

• Eaa te apiianga tumu o te Puka Tapu tei akataka i te Aronga Apiipii Puka Tapu mei te au akonoanga atua ke ke?

• Eaa te au tupuanga akaaerenga tei tupu ki te Aronga Apiipii Puka Tapu tae roa mai ki te 1918?

• Akapeea e tau ei kia tuatuaia e ko teia pupu Aronga Apiipii Puka Tapu tei akatainuia ko ratou “te tavini akono meitaki e te pakari” ia Mataio 24:45-47 ra?

• Eaa te marama anga no to te Atua ra akakoroanga tei oronga mai i te akamatutu anga maata ki te akatotoa anga i te angaanga tutu aere?

• Eaa te akakoroanga te akatupuia ra e te ingoa te au Kite o Iehova?

• Eaa te au akapapuanga e te taangaanga papu ra te Atua i te au Kite o Iehova?

[Au Tutu i te kapi 8]

C. T. Russell i te 1879

Neneianga o Tiurai 1879

Pupu Mua o te Aronga Apiipii Puka Tapu, i Pittsburgh, Pa.

[Au Tutu i te kapi 9]

Opati maata, 1889-1909, i Pittsburgh, Pa.

Nga opati mamaata, 1909-1918, i Brooklyn, N.Y.

Ngai nooanga i te opati maata, 1909-1926, i Brooklyn, N.Y.

[Au Tutu i te kapi 10]

Opati maata o te au Kite o Iehova no te ao katoa, i Brooklyn, New York, i Marike

Runga tua kaui: Au ngai o te opati

Runga tua katau: Au ngai nooanga

Raro tua kaui: Au ngai no te rave angaanga

Raro tua katau: Ngai tuku anga apinga

[Au Tutu i te kapi 11]

Akakitekite anga a J. F. Rutherford na te ratio

Matini nenei mua a te Watchtower Society, taangaangaia e te aronga rave ua

New World Translation o te Puka Tapu, neneiia i teianei i e 11 au reo