Au Uianga a te Aronga Tatau
◼ Ia Roma 8:27, te tuatua ra te New World Translation i te tuatua Ereni phroʹne·ma ei “aiteanga,” inara i te Ro 8 irava 6 e te 7, te tuatua ra “manakoanga.” Eaa ra teia tuatua Ereni i uri tukekeiaʼi?
Te akamako ra te papaanga o te tuatua i nga tuatua tei ikiia.
Kua akakite te Papa Mua o te New World Translation of the Christian Greek Scriptures (1950) e: “Ki te tuatua puapinga okotai kua oronga matou e tai aiteanga e kua mou rai i te reira aiteanga ki te papaanga o te tuatua te akatika ra i te reira.” Kare etai pae e tamanako ia phroʹne·ma ei tuatua puapinga, i te mea e e a rai taime i taikuia. Inara, e pirianga tona ki te au tuatua tei taangaanga maataia. Okotai ko te phro·neʹo, te aiteanga “kia manako, kia manakoia na tetai tu tei matauia.” (Mataio 16:23; Mareko 8:33; Roma 8:5; 12:3; 15:5) Te oronga ra tetai au tuatua Ereni i te manako o te raveanga i te pakari tei taangaangaia, tu kite, me kore matakite.—Luka 1:17; 12:42; 16:8; Roma 11:25; Ephesia 1:8.
Te akaari maira The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures e te taikuia ra a phroʹne·ma e a taime ia Roma 8:6, 7, 27 e ko tona aiteanga tikai i te au taime pouroa ko te “manakoanga.” Kua akamarama te aronga apiipii Ereni ko Bauer, Arndt, e Gingrich ia phroʹne·ma ei: ‘tu manakoanga, (tuku-)manako, akakoroanga, anoano anga, tautaanga.’—A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature.
Ia Roma pene 8, kua ako te apotetoro ko Paulo i te au Kerititiano auraka e aaere i tau ki te kopapa apa kore ra. Kia manuia i teia, kia paruru ratou i te au inangaro me kore te anoano o te kopapa, pera katoa te au maroanga a tetai ngakau apa kore. Ka tauturuia ratou me ‘tuku i to ratou manako’ ki runga i te au mea i tau ki te vaerua tapu o te Atua.—Roma 8:1-5.
Kua oronga a Paulo i teia tuke: “Te aiteanga o te manakoanga i te pae kopapa ko te mate ia, inara te aiteanga o te manakoanga i te vaerua ko te ora ia e te au; no te mea te aiteanga o te manakoanga i te pae kopapa ko te akaenemi ia ki te Atua, kare oki ia i kauraro i raro ake i te ture a te Atua.” (Roma 8:6, 7, NW) Te tumu tuatua i roto i teia au irava ko te au tangata. Ko te au tangata, te au Kerititiano tikai, kare e tau kia tuku i to ratou au manako ki runga, me kore te “manakoanga,” i te au mea o te kopapa ara ra. Mari ra, kia tuku ratou i to ratou au manako ki runga, me kore te “manakoanga,” i te au mea te rotai ra e te akakeuia ra e te vaerua.
Te tuke, i te Ro 8 irava 27, te tuatua ra no te Atua uaorai. Ka tatau tatou: “Inara koia [a Iehova] tei kimi ra i te au ngakau kua kite e eaa te aiteanga o te vaerua, no te mea te pati ra i tau ki te Atua no te aronga tapu ra.” (NW) Ae, te “koia” i konei ko Iehova ia, Tei Akarongo i te pure.
Ka tau te tuatua phroʹne·ma i te tuatuaia i te Ro 8 irava 27 ei “manakoanga.” Inara kare te vaerua tapu i tetai peretana te ka manako me kore ra e manakoanga tona uaorai. Te vaerua ko te ririnui taangaangaia te reira o te Atua, tei kite e akapeea tona vaerua tapu te angaanga anga i te akatupu i tona anoano. Te maata atu, te mea puapinga i te irava te tuke ra mei ia Roma 8:6, 7. Te au irava i mua atu te akakite maira i te anoano no te au tangata i te akaaere i to ratou manakoanga e te au angaanga. Inara kare a Iehova e tau kia angaanga, me kore putoto, no te akaaere iaia uaorai. Kua kite aia eaa tei papaia e tei akauruia mei te au tuatua Puka Tapu rai tei akakite mai i tona anoano no tona au tavini i te enua nei. Kua tuatua te Taote a Heinrich Meyer no Roma 8:27: “Ka kite te Atua i te akakoroanga o te Vaerua i te au mea ravarai.”
E no reira, i tau tikai te tuatua “aiteanga” te tau ra te reira ki te papaanga me kore ki te tumu tuatua o Roma 8:27, e kua akatikaia te reira e te Ereni. Kua tuatua The Translator’s New Testament i te reira: “Koia tei kimi ra i te au ngakau kua kite ia eaa te aiteanga o te Vaerua.”
◼ Eaa te New World Translation i tetai au taime e tuatua ra i te tuatua Ereni pi·steuʹo e ko te “irinaki” (mei te maata anga o te au urianga) e i tetai au taime e ko te “taangaanga anga [me kore te tuku] i te akarongo ki roto”?
Kua raveia teia no te akaari i te au tu akaraanga tukeke o te au aiteanga tei tuatuaia e te tuatua Ereni pi·steuʹo.
Ei akaraanga, A Grammar of New Testament Greek, na James Moulton, te akakite ra e kua kite papu te au Kerititiano i mua ana “i te tuke i rotopu i te irinaki ua anga . . . e te irinaki anga nona uaorai.” Teia nga manako e rua ka rauka te reira i te akaariia na te taangaanga anga i te tuatua Ereni pi·steuʹo.
Te maata anga o te taime, te au tu akaraanga tukeke o te aiteanga o te pi·steuʹo kia akaraia te reira ma te au papaanga tuatua. Inara, i tetai au taime, ka tauturu tetai au akapapaanga tuatua tukeke kia kiteaia e eaa te manako o te tangata tata. Ei akaraanga, me kua aruia mai a pi·steuʹo e te nauno i te turanga o te au akaraanga nauno, e maata te taime e tuatua ana te New World Translation i te reira e ko te “irinaki”—naringa ra kua akakite mai te papaanga tuatua i tetai mea ke. (Mataio 21:25, 32; inara akara ia Roma 4:3.) Me kua aruia a pi·steuʹo e te tuatua e·piʹ, “i runga,” te maata anga o te taime e tuatuaia ana “irinaki ki runga.” (Mataio 27:42; Angaanga 16:31) Me ka aruia mai e te eis, “kia,” te maata anga o te taime e uriia ana “taangaanga i te akarongo ki roto.”—Ioane 12:36; 14:1.
Teia tuatua openga (te akamaara maira ia tatou e no ko mai te pi·steuʹo i te tuatua Ereni pi·stosʹ, “akarongo”) te rotai ra ki te tuatua a te An Introductory Grammar of New Testament Greek, na Paul Kaufman. Te tuatua ra teia angaanga: “Tetai akapapa anga tei matauia i roto i te Koreromotu Ou (i roto tikai i ta Ioane Evangeria) ko te πιστεύω [pi·steuʹo] e te εἰς [eis] e te turanga akaapa . . . Te katoa anga o te papaanga o te εἰς kapiti mai te akaapaia, kia uriia te reira auraka e tauta i te uri i te tuatua kapipiti εἰς ei tuatua kopaeia. Kua tamanakoia te tuatua Akarongo ei tuatua angaanga, ei mea raveia e te tangata, koia oki te tukuanga i te akarongo ki roto i tetai ua atu.”