E Aruaru Tamou i te Aroa Takinga Meitaki
“Ko tei aruaru i te tuatua tika e te aroa takinga meitaki ka rauka iaia te ora, te tuatua tika e te kaka.”—MASELI 21:21, NW.
1. Eaa i tau ei ia tatou kia manakonako atu i te aronga te aratakiia ra e te vaerua o te Atua kia akaari i te takinga meitaki?
E TAKINGA meitaki a Iehova e te aroa. “E Atua aroa [aia] e te aroa ua, kare e riri vave e te ki i te aroa takinga meitaki e te tuatua mou.” (Exodo 34:6, 7, NW) E mea taka meitaki i reira e, te kapiti ra te au ua o tona vaerua tapu i te aroa e te takinga meitaki.—Galatia 5:22, 23.
2. Eaa etai akatauanga te ka akamanako tatou i teianei?
2 Ko te aronga te aratakiia ra e te vaerua tapu o Iehova, me kare tona mana rave angaanga, te akaari maira i te ua o te takinga meitaki. Te akaari maira i te aroa takinga meitaki i to ratou au pirianga ma etai ke ra. Ae, te aru ra ratou i te akatauanga a te apotetoro ko Paulo, i te akatikaanga ia ratou uaorai ei au orometua na te Atua “i te takinga-meitaki” e na etai atu mataara. (2 Korinetia 6:3-10) Ko to ratou tu takinga meitaki, te aroa, e te vaerua akakore i te ara te rotai ra ma to Iehova tu, ko tei “ki i te aroa takinga meitaki” e te ki ra tana Tuatua i te au akaraanga e manganui no te takinga meitaki. (Salamo 86:15, NW; Ephesia 4:32) Eaa ta tatou ka kite mei etai o teia au tu?
Ka Akariro te Takinga Meitaki ia Tatou Kia Noinoi Kore e te Akamanuiri
3. Akapeea to Aberahama tu meitaki i te akaarianga takinga meitaki, e eaa ta Paulo akamaroiroi anga i oronga mai no teia tu?
3 Kua akanoo maira te pateriareka ko Aberahama (Aberama)—i te akatauanga meitaki i te akaarianga takinga meitaki—“e oa aia no Iehova” e “te metua o te aronga katoa e akarongo to ratou.” (Iakobo 2:23, NW; Roma 4:11, NW) Kua akaruke aia e tona ngutuare tangata, kapiti katoa tei akatamaiti ra aia koia a Rota, i te oire Kaledea ko Ura e kua tomo atura ki Kanaana i ta te Atua ra akauenga. Noatu rai e ko Aberahama tei pakari atu e ko te upoko ia o taua ngutuare tangata ra, e takinga meitaki aia e te noinoi kore i te tukuanga no Rota te ngai meitaki o te enua, e kua rave aia nona te ngai i toe mai. (Genese 13:15-18) Penei ka akakeu te reira tu takinga meitaki ia tatou kia akatika kia riro te meitaki ia etai ke ra e ko tatou kia ngere. Te rotai ra te reira takinga meitaki noinoi kore ki ta te apotetoro ko Paulo i ako maira: “Auraka rava e tangata e kimi i tona uaorai meitaki, e kimi ra te tangata ravarai i to etai ke ra.” Ko Paulo uaorai ‘kua akarekareka i te tangata ravarai i te au mea katoa nei, kare aia i kimi i te meitaki nona uaorai, no te tangata katoa ra e manganui, kia ora ratou.’—1 Korinetia 10:24, 33.
4. Eaa te tutaki anga ia Aberahama raua ko Sara no te akaarianga takinga meitaki i te tu o te kite akamanuiri?
4 I etai taime te raveia ra te takinga meitaki na te tu akono ei manuiri ma te ngakau aroa. E takinga meitaki a Aberahama raua ko tana vaine, ko Sara, i te akono i nga manuiri tangata ke toko toru te aaere ra i tetai ra. Kua manono atura a Aberahama kia noo mai ratou no etai tuatau ua, kia teateamamao viviki raua ko Sara i tetai manga meitaki na taua nga manuiri ra. Kitea ake taua nga tangata ke ra e e angera na Iehova, na tetai o ratou ra i akakite mai i te taputou e ko Sara kua ruaine ra e kare ana tamariki, ka anau aia i tetai tamaiti nana. (Genese 18:1-15) E tutaki meitaki tikai te reira no te akono anga i te manuiri ma te takinga meitaki!
5. Na teea mataara ta Gaio akaari anga takinga meitaki, e akapeea tatou i te rave anga i tetai apinga mei te reira te tu?
5 Ko tetai mataara te ka rauka i te au Kerititiano katoatoa i te akaari i te takinga meitaki na te akono meitaki i te manuiri. (Roma 12:13; 1 Timoteo 3:1, 2) Kia tau ki te reira, te rave ra te au tavini o Iehova i te akono i te au akaaere tutaka ma te takinga meitaki. E ravenga akamaaraara teia i te takinga meitaki ta Gaio i akaari maira koia tetai Kerititiano o te anere mataiti mua ra. “E angaanga tiratiratu” tana i rave i te ariki anga i te au taeake tutaka ra ma te akono meitaki—e e “tangata ke ke” ratou kare aia i kite ana i mua ana. (3 Ioane 5-8, NW) Te mea matauia, kua kite rai tatou i te aronga ta tatou ka ariki kia akono atu ma te takinga meitaki. Penei ka kite tatou e te noo maromaroa ua ra tetai tuaine i te pae vaerua. Penei e akarongo kore tona tokorua akaipoipo me kare e tangata kua akaateaia i te putuputuanga. E mea tau tikai kia akaari atu i te takinga meitaki na te pati anga iaia kia rekareka i te kapitianga i te pae vaerua e te kaikai anga ma to tatou ngutuare tangata i etai taime! Noatu rai e kare tatou e akapapa i tetai umukai maata, e mea papu e ka rekareka to tatou ngutuare tangata i te akaarianga i te takinga meitaki ki taua tuaine ra. (Akaaiteia atu kia Maseli 15:17.) E kare e ekoko anga ka akakite aia i tana akameitaki anga no te reira na te tuatua anga me kare na tetai pepa akameitaki anga.
6. Akapeea ta Ludia akaari anga takinga meitaki, e eaa i puapingaʼi kia akaari i te ariki anga no te au ravenga takinga meitaki?
6 I muri ake i te papetito angaia a Ludia e vaine tiratiratu i te Atua ra, “kua tauoaoa maira ia matou, na ko maira, Te tuatua na kotou [a Paulo e tona au oa] e, e tuatua-mou taku i te Atu [ia Iehova], ka aere mai ki roto i toku are nei noo ei. Manono roa maira aia ia matou” ko ta Luka ia i tuatua kapiti mai. Kare e ekoko anga e, kua arikiia mai to Ludia tu takinga meitaki. (Angaanga 16:14, 15, 40) Inara ko te kore e akakite i te ariki anga ka riro mai ei kino. I tetai atianga, kua rave tetai tuaine e 80 mataiti i te teateamamao i tetai kaikai anga na etai manuiri, e apikepike ua aia e e meangiti ua tana apinga. Kua manamanata tikai aia i te kore anga tetai tangata mapu ua i akakite mai kiaia e kare e rauka iaia i te aere mai. I tetai atu atianga, e rua nga tuaine kare i tae mai ki te kaikai anga tei teateamamaoia e tetai vaine mapu na raua. “Kua paii tikai au,” i nana ei, “no te mea kare i ngaropoina i tetai ia raua. . . . e meitaki atu naringa au i rongo e i ngaropoinaia raua te kaikai anga, kareka ra kare rava tetai o raua i takinga meitaki me kare e aroa mai kia kapiki mai kiaku.” Ka akakeu ainei te ua o te vaerua tapu ia koe koia te takinga meitaki kia akakite i te ariki anga e te manako anga i raro ake i te au tu mei te reira ra?
Ka Akariro te Takinga Meitaki ia Tatou Kia Akamanako
7. Eaa te tumu te akatutuia maira e te takinga meitaki o te tauta anga kia rave i ta Iakoba i anoano no tona tanumanga ra?
7 Ka tau te takinga meitaki kia akariro ia tatou kia akamanako ia etai ke ra e i to ratou au inangaro tika ra. Ei akatutu anga: Kua pati a Iakoba (Iseraela) ki tana tamaiti kia Iosepha kia akono i te aroa takinga meitaki kiaia kia kore e tanu iaia ki Aiphiti. Noatu e ka umuumuia kia apaiia te kopapa o Iakoba e ngai mamao roa, kua rave a Iosepha e etai atu tamariki katoa a Iakoba ra “kua apai marie oki tana au tamariki iaia ki te enua ra ki Kanaana, e kua tanu oki iaia ki roto i te ana i te kainga i Makapela, i tei okoia e Aberahama ma te kainga katoa, ei tanumanga tangata, ia Epherona ngati Heta ra, i vaitata i Mamera ra.” (Genese 47:29; 49:29-31; 50:12, 13) Kia rotai ki te reira akatauanga, kare ainei te aroa takinga meitaki e akakeu ia tatou kia rave i te akanoonoo anga tanumanga tei anoanoia e tetai mema o te ngutuare tangata Kerititiano tei tau ra ki ta te Tuatua Tapu?
8. Eaa te apiiia maira kia tatou e ta Rahaba i rave ra no runga i te tutakianga i te takinga meitaki?
8 Me akaari mai tetai i te aroa takinga meitaki kia tatou, kare ainei tatou e tau kia akakite atu i te ariki anga me kare kia na reira katoa oki tatou i te rave anga. E mea tika kia pera tatou. Kua akakite a Rahaba koia te vaine akaturi ra i te takinga meitaki ki nga tutaka Iseraela ra i te uuna anga ia raua. No reira, kua akakite katoa atu taua nga Iseraela ra i te aroa takinga meitaki na te akaoraanga iaia e tona ngutuare tangata i ta ratou akapou anga i te oire o Ieriko ra. (Iosua 2:1-21; 6:20-23) E akatauanga meitaki tikai te akakite maira e ka tau ra tatou kia tutaki atu i te takinga meitaki na te akamanako anga e kia takinga meitaki katoa oki tatou ia tatou uaorai!
9. Eaa koe ka karangaʼi e ka tika ua kia pati i tetai ke ra kia akaari mai i te takinga meitaki kia tatou?
9 No te reira tumu, e tika katoa oki kia pati atu i tetai ke ra kia akakite mai i te aroa takinga meitaki kia tatou. Kua rave a Ionatana i te reira, koia te tamaiti a te ariki mua o Iseraela ko Saula. Kua pati a Ionatana i tona oa ou akaperepere ko Davida kia akono mai i te aroa takinga meitaki kiaia e tona ngutuare. (1 Samuela 20:14, 15; 2 Samuela 9:3-7) Kua maaraara a Davida i te reira i tana tutaki anga i te tarevake ta Saula i rave ki to Gibeona ra. Kua manako iora Davida i “te taputou kia Iehova” i rotopu ia raua ko Ionatana, kua akono a Davida i te aroa takinga meitaki na te akaoraanga i te tamaiti a Ionatana koia a Mephiboseta. (2 Samuela 21:7, 8) Te riro ra ainei ‘ta tatou Koia, ei Koia’? (Iakobo 5:12) Me no te aronga pakari tatou o te putuputuanga, te aite aru ra ainei to tatou aroa kia anoanoia mai te reira aroa takinga meitaki e to tatou au taeake akarongo ra.
Akamaroiroi te Takinga Meitaki i te Ruru Anga
10. Akapeea te akameitaki anga i to Ruta aroa takinga meitaki ra?
10 Ka akamaroiroi te aroa takinga meitaki i te ruru anga ngutuare o te tangata e ka akatupu i te mataora. Kua akaariia mai te reira i te vaine Moabi ra ia Ruta. Kua rave aia i te koianga i te kainga o Boaza pakari ra i vaitata i Betelehema, kua akono aia i te manga nana e tona metua vaine ongai tei takaua ra e te putaua, koia a Naomi. (Ruta 2:14-18) Kua tuatua atura Boaza i muri iora kia Ruta: “Kua maata oki toou takinga-meitaki i te openga nei, i tei muatangana ra, ko koe kare i kimi i te tane tamariki, i te aronga apinga e te aronga apinga kore.” (Ruta 3:10) Te mea mua, kua akaari a Ruta i te aroa takinga meitaki no Naomi. “I te openga nei,” kua akaari taua vaine Moabi ra i te aroa takinga meitaki na te akatikaanga kia akaipoipo ia Boaza ruaine ra ei akatupu i tetai ingoa no tana tane i mate ra e no Naomi ruaine ra. Na Boaza, kua riro a Ruta ei metua vaine no to Davida tupuna ko Obeda. E kua oronga atura te Atua i te “tutaki meitaki” kia riro aia ei tupuna vaine no Iesu Mesia. (Ruta 2:12, NW; Rut 4:13-17; Mataio 1:3-6, 16; Luka 3:23, 31-33) Mei teaa ra te tupu anga mei to Ruta ra aroa takinga meitaki, nona e tona ngutuare tangata! I teia tuatau nei, te akameitakianga, te mataora, e te akamaroiroianga te ruru anga o te ngutuare tangata te tupu katoa ra me ka ruperupe te aroa takinga meitaki ki roto i te au ngutuare akono i te atua ra.
11. Eaa te tupu anga no to Philemona takinga meitaki?
11 Te akamaroiroi katoa ra te takinga meitaki i te ruru anga i roto i te au putuputuanga o te au tangata o Iehova. Kua kitea a Philemona no tona akaarianga i te aroa takinga meitaki ki tona au oa akarongo ra. Kua tuatua a Paulo kiaia: “Te akameitaki nei au i taku Atua, ma te akaiki katoa ia koe i taku nei pure kare i tivata, Kite akenei au i toou akarongo i te Atua ra ia Iesu, i toou aroa i te aronga tapu katoa ra . . . E rekareka maata oki to matou e te pumaana i toou aroa, no te mea kua mareka te ngakau o te aronga tapu ia koe na, e to matou taeake.” (Philemona 4-7) Kare te au Tuatua Tapu ra i akakite e i akapeea te akarekareka anga i te ngakau o te aronga tapu na roto mai ia Philemona. Inara, e mea tau e kua akaari atu aia i te aroa takinga meitaki ki te au taeake akatainuia ra na te au tu tuke tuke tei akariro kia rekareka ratou, e kare e ekoko anga kua akamaroiroi te reira i te ruru anga i rotopu ia ratou ra. Te aite ra te au tupu anga i teia tuatau nei i te akaari anga te au Kerititiano i te aroa takinga meitaki.
12. Eaa tei tupu mai no te takinga meitaki ta Onesiphoro i akaari ra?
12 E tupu anga meitaki katoa oki to te takinga meitaki o Onesiphoro ra. “Kia aroa mai te Atu i te kopu-tangata o Onesiphoro,” ta Paulo i tuatua, “kua matuapuru putuputu mai aia iaku, e kare i akama i taku nei pirianganaoa; Kua kimi marie ra aia iaku iaia i Roma nei, e kitea iora au. Kia aroaia mai oki aia e te Atu [e Iehova] kia tae ki taua rā ra: e te maata oki o tona takinga-meitaki anga iaku i Ephesia ra, kua kite ua oki koe i te reira.” (2 Timoteo 1:16-18) Me ka akamaroiroi tatou i te akaari i te aroa takinga meitaki ki te au taeake akamori ra, ka mataora tatou e ka akamaroiroi katoa i te ruru anga o te aroa i roto i te putuputuanga Kerititiano.
13, 14. Eaa te akaraanga meitaki o te putuputuanga i Philipi ra, e eaa ta Paulo i tuatua no te takinga meitaki o te reira ra?
13 Me akaari te putuputuanga ravarai i te aroa takinga meitaki ki te au taeake akamori ra, ka akamaroiroi te reira i te ruru anga i rotopu ia ratou ra. Mei te reira te tu o te ruru anga i rotopu ia Paulo e te putuputuanga i te oire o Philipi ra. Ko te tika e, ko tetai tumu i tataʼi aia i tana puka ki to Philipi ra, ko te akameitaki anga ia no to ratou takinga meitaki e te tauturu no te pae kopapa ra. Kua tata aia: “I te akamataanga i te apii i te tuatua meitaki, i toku akaruke anga i Makedonia ra, kare tetai putuputuanga i topiri mai kiaku i te rave i te oronga mai e te oronga atu, mari ra ko kotou anake; no te mea, i Tesalonia, kua tuku ake kotou i te apinga naku e e tai ki te rua oki akau anga mai ei tauturu i toku ngere. . . . E maata taku apinga i teianei e kua rava. Kua rava taku apinga, i te mea kua tae mai ta kotou apinga mei ia Epaperodito mai, e ruru kakara ia, e atinga marekaia, e kua mareka meitakiia e te Atua ra.”—Philipi 4:15-18, NW.
14 No reira rai to Philipi takinga meitaki ra i o ei ki roto i te pure a Paulo ra! Kua na ko aia: “Te akameitaki nei au i taku Atua kia maara ua atu au ia kotou kare e tivata i taku au pati anga ravarai no kotou katoatoa, iaku i oronga i taku pati anga ma te rekareka, no te tauturu ta kotou i oronga no te tuatua meitaki mei te ra mua mairai e tae roa mai ki teia atianga nei.” (Philipi 1:3-5, NW) Kare te putuputuanga e putaua i te reira tu ngakau meitaki e te tauturu anga i te angaanga tutu aere. I muri ake i te rave anga takinga meitaki a to Philipi i tei rauka ra ia ratou, kua akapapu atura Paulo kia ratou: “Na taku Atua ra e o mai i te au mea ravarai e tau ia kotou na, i tona apinga maata i te oa i te Mesia ra ia Iesu.” (Philipi 4:19) Ae, ka tutaki rai te Atua i te takinga meitaki e te oronga ua. Te karanga ra tana Tuatua: “Ko te angaanga meitaki ta tetai tangata ka rave, ka tutaki akaouia mai ia e Iehova ra.”—Ephesia 6:8, NW.
Me Akaari te Au Vaine i te Takinga Meitaki
15, 16. (a) I akapeea te akamaaraara anga i te takinga meitaki o Doreka ra, e eaa tei tupu i tona matenga? (e) Akapeea i maataʼi te au angaanga meitaki a te au vaine Kerititiano ngakau takinga meitaki ra i teia tuatau nei?
15 Kare i kore kua tutakiia te aroa takinga meitaki o te pipi ra ko Doreka (Tabita) o Iopa ra. “Kua ki oki taua vaine ra i te angaanga meitaki tana i rave ra, e te oronga oki i te apinga,” e ‘kua makiia iora aia e mate rava atura,’ kua tono atura te au pipi kia aere mai a Petero mei Luda maira. I tona taenga mai, “kua arataki ratou iaia ki roto i taua pia i runga ra: kua tu ua maira te au vaine takaua i tona pae ma te aue, e te akakite anga mai i te au pona, e te kakau pu, i roiia e Doreka, iaia i noo katoa ki o ratou ra.” E akatutu ana i taua ngai ra: Te mii ra te au vaine takaua ma te roimata i te tuatua anga ki te apotetoro ra e e takinga meitaki tikai a Doreka e kua akaari atu kiaia i te au kakau ei akapapu anga i tona tu aroa e te takinga meitaki. Kua tuku atura Petero ia ratou ki vao, kua tuturi iora, pure atura e ariu atura ki taua kopapa ra. E akarongo! Kua na ko atura: “E Tabita, ka tu”! E ina! “Puera akera tona mata, e kite akera ia Petero, kua nootu ua maira aia ki runga. Kua rave atura aia i tona rima, akatu rava akera ki runga: kua kapiki atura i te aronga tapu ra, e te au vaine takaua ra, kua tuku atura iaia kia ratou ra, kua ora rava akera.” (Angaanga 9:36-41) Mei teaa ra te akameitakianga mei ko mai i te Atua ra!
16 Ko teia te tuakaou anga mua tei raveia e tetai apotetoro na Iesu Mesia, tei tataia ra. E ko te au tu tei taki atura ki teia semeio umere tikai kua akaia ki roto i te takinga meitaki anga. Koai te ka tuatua e ka akaraia mai a Doreka kia ora naringa kare aia i rave maata i te au angaanga meitaki e te oronga anga i te au apinga aroa—me kare aia i rave maata i te aroa takinga meitaki ra? Kare ko te akameitaki anga anake ia Doreka e taua aronga vaine takaua ra mari ra kua akakite maira te semeio o te tuakaou anga i te kite no to te Atua ra kaka. Ae, kua “kitea puia akera i Iopa katoa ra; e manganui tei akarongo i te Atu.” (Angaanga 9:42) I teia tuatau nei, te rave maata katoa ra te au vaine Kerititiano ngakau takinga meitaki i te au angaanga meitaki—penei na te tuituianga kakau no te au taeake akarongo ra, teateamamaoanga kaikai na te aronga ruaine i rotopu ia tatou ra, e te akonoanga kia kite atu ia etai ke ra. (1 Timoteo 5:9, 10) Mei teaa ra ta te reira akakite anga ki te aronga te akara maira! E maata atu oki, e mataora tikai tatou e na te tu akono i te Atua e te aroa takinga meitaki i akakeu e teia ‘nuku tamaine maata kia akakite i te tuatua meitaki’ ei akakaka i to tatou Atua, ia Iehova!—Salamo 68:11.
E Aruaru Atu i te Aroa Takinga Meitaki
17. Eaa te tuatuaia maira ia Maseli 21:21, e akapeea te piri anga taua au tuatua ra ki te aronga tataki tai tei akono i te atua ra?
17 Te aronga katoa te inangaro ra i ta te Atua akaperepere anga ka tau kia aruaru i te aroa takinga meitaki. “Ko tei aruaru i te tuatua tika e te aroa takinga meitaki ka kitea e ia te ora, te tuatua tika e te kaka,” ta tetai materi pakari ia i tuatua. (Maseli 21:21, NW) Ka aruaru pakari te tangata akono i te atua ra i te tuatua tika no te Atua ra, na te au turanga a te Atua e arataki ana iaia. (Mataio 6:33) Ka rave tamou aia i te aroa tiratiratu me kare aroa takinga meitaki, kia etai ke ra i te pae kopapa e maata oki i te pae vaerua. E no reira kua kitea e ia te tuatua tika, no te mea te tauturu maira te vaerua o Iehova iaia kia akono i te mataara tuatua tika. Ko te tika, kua ‘akakakau aia i te tuatua tika’ mei te tangata akono i te atua ra koia a Iobu. (Iobu 29:14) Kare te reira tu tangata e kimi i tona uaorai kaka. (Maseli 25:27) Mari ra, ka rauka iaia te kaka ta Iehova i akatika kia rauka iaia, penei i te tu akangateiteiia mei tona au taeake tangata maira tei akakeuia e te Atua kia akono takinga meitaki kiaia no tona uaorai aroa takinga meitaki atu ia ratou ra. Pera katoa oki, ko te aronga rave tiratiratu i to te Atua ra anoano ka kite i te ora kare no etai mataiti tokoiti ua mari ra e tuatau ua atu.
18. Eaa i tau ei tatou kia aruaru i te aroa takinga meitaki?
18 E no reira, e te aronga katoatoa te aroa ra i te Atua ko Iehova e rave ua atu i te aruaru i te aroa takinga meitaki. Na teia tu tatou ka akaperepereiaʼi e te Atua e etai ke katoa ra. Na te reira e akatupu i te akono kia kite atu ia etai ke ra e ka akariro katoa ia tatou kia akamanako ia etai atura. Ka akamaroiroi te takinga meitaki i te ruru anga i roto i te ngutuare tangata e te putuputuanga Kerititiano oki. Te au vaine te akaari ra i te aroa takinga meitaki te arikiia ra e te manako akateiteiia ra. E ko te aronga katoatoa te aruaru ra i teia tu meitaki ka apai mai i te kaka ki te Atua o te aroa takinga meitaki, koia a Iehova ra.
Akapeea Koe Me Pau?
◻ Eaa i akaraanga meitaki ei a Aberahama i te akaarianga takinga meitaki?
◻ Eaa te apiiia maira kia tatou i te tutakianga i ta Rahaba takinga meitaki i rave ra?
◻ Akapeea te akaari anga a te putuputuanga i Philipi ra i te takinga meitaki?
◻ Eaa te rave anga maata a te au vaine Kerititiano ngakau takinga meitaki ra i teia tuatau nei?
◻ Eaa tatou ka tau ei kia aruaru i te aroa takinga meitaki ra?