Rounuanga Moni ki te Au Taeake Kerititiano

E NGA oa meitaki a Pedro raua ko Carlos.a E nga taeake Kerititiano raua, e e maata te taime e rekareka ana to raua nga ngutuare tangata meitaki i te piri anga maana ma tetai e tetai. No reira te anoano anga a Carlos i etai moni no tana pitiniti, kare a Pedro i imiimi ana no te oronga atu i te reira kiaia. “I te mea e e oa meitaki maua,” i na Pedro ei, “kare au i manata ana.”

Inara, e rua marama i muri mai, kua poka ta Carlos pitiniti, e kua akamutu te au tutaki anga. I to Pedro poitirere kua kite mai aia e kua taangaanga maata a Carlos i te moni tana i pati mai no te tutaki i tetai au kaiou kare no te pitiniti e te akapou i te moni no tetai oraanga apinganui. Kare teia mea i akaotiia ki to Pedro mareka anga pera katoa i muri ake i te au atoro anga e tetai reta ie okotai mataiti. No tona iu ma te manamanata kua aere a Pedro ki te au mana akaaere e kua apai ia Carlos​—tona oa e taeake Kerititiano—​kia tiriaia ki roto i te are auri.b E kaveinga tau ainei teia no te rave? Ka akara ana tatou.

Te au mea tei kare i au e te au mea marama koreia no te au rounu e tupu anga putuputu teia i te au oa tei takinoia i rotopu i te au tangata takapini i teianei ao. I tetai au taime penei ka riro teia ei akatupu i te takake i rotopu i te au taeake Kerititiano. I te au enua e manganui e aka angaanga kia rauka te au rounu pangika, no reira e mea matauia no te au tangata te anoano ra i te moni kia aere atu ki to ratou au taeake e te au kopu tangata. Inara, te akatutu maira te kite anga tangi o Pedro e Carlos, e naringa e kia aru meitakiia te au kaveinga Puka Tapu e te nga tangata tei pati e tei oronga, ka tupu te au manamanata pakari. Eaa i reira te mataara tau no te raverave atu i tetai pati anga no tetai rounu no ko mai i tetai taeake Kerititiano?

Tareanga i te ka Pou no te Patianga

Kare te Puka Tapu e akamaroiroi ana i te patianga anoano koreia. Kua raurau a Paulo e, “auraka kotou ei kai ou na te tangata ravarai, kareka kia aroa atu tetai ki tetai.” (Roma 13:8) No reira i mua ake ka kaiou ei, e tare i te ka pou no te raveanga i te reira. (Akaaiteia atu kia Luka 14:28.) E anoano tikai ainei tetai no te pati i te moni? E mea ua ainei teia no te rave tamouanga i toou oraanga no te akono i toou ngutuare tangata? (1 Timoteo 5:8) Me kare te o maira ainei tetai tu noinoi ki roto​—penei ko tetai anoano no te noo ma te puapinga tikai?​—1 Timoteo 6:9, 10.

Tetai tika puapinga katoa, te apaianga i te kaiou me ka maro ainei te reira ia koe kia angaanga i te au ora no tetai tuatau roa e penei te akangaropoina anga i te au uipaanga e te au angaanga tutu aere. Pera katoa, ka rauka tikai ainei ia koe i te rave atu i ta tetai ua atu moni? Akapeea me poka te pitiniti me kare te akaaereanga i te reira? Kia akamaara, “e pati te tangata kino ra, e kare e akaoki mai.”​—Salamo 37:21.

‘Tuatuaanga i te Tuatua Mou’ ki te Aronga Rounu

I muri ake i te tamanakoanga i teia au tika, penei ka manako rai koe e te anoanoia ra tetai rounu pitiniti. Me kare te reira e rauka mai na roto i te au rave anga angaanga, kare i reira i te mea tarevake no te aere atu ki tetai taeake Kerititiano, no te mea e mea matauia no te aere atu ki te au taeake i te tuatau anoanoia, mei ta Iesu i akakite ia Luka 11:5. Inara e tau kia rave tetai i te au tauta anga no te ‘tuatua i te tuatua mou.’ (Ephesia 4:25) Ma te tiratiratu e akamarama i te au tika tei o mai ki roto​—kapitianga i te ka tupu, pera katoa te au mea te akara anga meangiti. E auraka e riri i te tangata tei tamanakoia e ka oronga me ui aia i te au uianga e manganui e papu ei iaia e kua marama aia i te akanoo anga tikai.c

E tuatua mou ainei no te pati no tetai tumu e oti taangaanga atu i te au moni no tetai atu mea? Kare rava. Kua akamarama tetai tangata pangika Ratini Marike e: “Ka tipu te pangika i taau moni, e me kare koe e tutaki viviki mai i taau kaiou, ka tiki ratou i tetai pepa akava anga no te rave i taau au apinga katoatoa.” Me orongaia tetai moni te manako anga e ka akamaata te reira i te moni e aere maira na te pitiniti, te taangaanga atu i te reira no tetai akakoro anga ke atu, te keia ra te reira i tei oronga mai i tana akapapu anga e ka rauka te rounu i te akaokiia mai. E tika, penei kare koe e mataku i te au rave anga i tau ki te ture te patianga no ko mai i tetai taeake Kerititiano. Noatu rai, “kua riro te ori ei tavini no tei oriia.”​—Maseli 22:7.

Taangaanga Anga i te Ture Auro i Roto i te Pitiniti

Kua tuatua a Iesu: “E te au mea katoa ta kotou i anoano ia etai ke ra, na reira katoa kotou ia ratou.” (Mataio 7:12) Mei teaa atura te puapinga no te teia ture kia autu ia tatou e rave pitiniti ra ma tetai taeake irinaki! Ei akaraanga, akapeea koe me uri atu me kare tetai taeake e akatika mai i taau pati anga no tetai rounu? Ka manako ainei koe e kua pikikaa aia i toou akataeake anga iaia? Me kare ka akangateitei ainei koe i tana tika anga no te kopae i taau pati anga, te kiteanga e penei ka anoano aia i tana moni me kore ra penei kua tamanako maata aia i te au manamanata ei mea kino rava atu i taau i manako? Penei ka ui mai aia i toou kite no te rave i te au moni ma te tau tikai. I teia turanga, tana kore anga e akatika penei e mea tau tikai te reira e te aroa.​—Maseli 27:6.

Me akatika ra tetai taeake i te oronga i etai moni kia koe, e tau te au raverave anga kia tataia ki raro, pera katoa e eia i patiia, eaa te tumu i inangaroiaʼi te moni, eaa uaʼi te au apinga ei akatinamou i te rounu, e akapeea e aea e tutakiia mai ei. I etai au turanga, e akaari anga pakari te tata i te pepa koreromotu me kare kia akaraia e tetai roia e te akonoia e te au mana akaaere. I tetai ua atu tu, me tainaia te koreromotu, “kia riro ra ta kotou Koia, ei Koia; e ta kotou Kare, ei Kare.” (Mataio 5:37) Auraka e manako ua i te anoano meitaki o toou taeake na te pokaanga i te apai mai te tau tikai i taau apainga kiaia mei taau ki te pangika.

Aronga Rounu ma te Kikite

Akapeea me araveiia mai koe no tetai rounu? E maata tei runga ua i te au turanga tei o atu. Ei akaraanga, penei ka topa tetai taeake Kerititiano ki roto i turanga o te moni tei pou, kare ua nei nona te tarevake. I te mea e ka rauka ia koe i te tauturu, na te aroa Kerititiano e akakeu ia koe kia ‘oronga kiaia te au mea anoanoia no tona kopapa.’​—Iakobo 2:15, 16.

Mei teaa atura i te aroa kore te akateiaa anga i to tetai taeake taitaia na te taakianga i te moni tere ki runga! Kua raurau a Iesu: “E aroa ra kotou i to kotou au enemi, e e takinga-meitaki, e oronga atu, auraka ua atu ei manako okooko.”​—Luka 6:35; akaaiteia atu kia Levitiku 25:35-38.

Akapeea i reira, me ka ui ngoie uaia kia koe kia oronga i te moni no tetai pitiniti me kare te akatinamou i tetai rounu? Tei matauia, e tau meitaki teia au mea kia raveia atu ei au moni akaputu. Te raurau papu maira te Puka Tapu i te akamatakite anga, te akoanga: “Auraka e kapiti katoa ki roto i te aronga e mou te rima ra; ki roto i te aronga e riro ei tutaki no te kai ou ra.”​—Maseli 22:26.

No teia tu, kia tamanako koe na mua e me ka rauka rai ia koe i te oronga no teia akaputu anga. Ka akatupu ainei te reira i taau moni kia pou me poka ake te pitiniti me kore ra me kare e rauka vave i tei pati maira i te tutaki mai i te rounu? Me ka peke ia koe te rounu e te tupu ra te au moni e aere maira ki roto, e tika anga katoa toou no te mou i te reira, na te tiatianga i tetai moni tere tei tau no taau rounu. (Akaaiteia atu kia Luka 19:22, 23.) Te akamatakite maira a Maseli 14:15 e: “Te akarongo ra te kite kore i te au tuatua katoa ra: te akara meitaki ra te tangata akono ra i tona takainga.” Kua rave etai au tangata pitiniti kite ma te tau kore i te rave pitiniti anga ki te au taeake Kerititiano. Te maunu o te au tutaki anga moni teitei kua arataki atu teia i etai pae ki te au akaputu anga moni tau kore te ngai i ngere ei ratou i ta ratou moni e to ratou akataeake anga ma te au taeake Kerititiano.

Ma te tau tikai, e tamanako putuputu ana te au pangika i te au tika e toru na te akarakaraanga e eaa te ka tupu mei tetai rounu: (1) te tu o te tangata tei pati mai i te rounu, (2) tana ka rauka no te akaoki mai, (3) te au turanga te tupu maira mei tana rave anga pitiniti. Kare ainei i te akaari anga “pakari meitaki” no te akara tikai i te au mea mei teia ia koe e tamanako ra i te orongaanga i taau moni tei angaanga pakariia ki tetai ke atu?​—Maseli 3:21.

Ei akaraanga, eaa te tu o te taeake e pati maira i te moni? Kua kiteaia ainei aia ei tangata irinakiia e te mako me kare tau kore e te ngaueue. (Akaaiteia atu kia 1 Timoteo 3:7.) Me ka inangaro aia i te akamaata i tana pitiniti, kua rave ainei i te reira ma te manuia tikai i teia atianga? (Luka 16:10) Me kare, penei ka riro te tauturu taangaangaia no te akonoanga i tana moni ei mea puapinga i te maata anga o te taime i te orongaanga atu i te moni kiaia penei ka puapinga kore te rave anga.

Tetai akaou tika ko te tu kite o te taeake i te akaoki. Eaa tana moni e aere maira ki roto? Eaa tana au kaiou? E mea tau ua rai kia tiratiratu aia kia koe. Noatu rai, te tau meitaki ra te aroa Kerititiano. Ei akaraanga, penei ka inangaro koe i te akatinamou i te rounu ma te au apinga a te taeake te ka rauka i te oko aere. Kua akaapa te Ture a Mose te apaianga i te au apinga o te oraanga ngutuare a tetai tangata me kare tana au apinga tikai no te akatinamou ua nei i tetai rounu. (Deuteronomi 24:6, 10-12) No reira, ko tetai taeake i te Tua Tonga o Marike, e tangata pitiniti aia kua tuatua aia e ka oronga ua aia kia tae ki te apa o te au apinga a tetai taeake te ka rauka i te oko atu. Kua akamarama aia, “e kare au e manako i tana au apinga no te angaanga me kare tona are ei au apinga te ka rauka i te okoia atu. Kare rava au e inangaro i te tuaru i toku taeake ki runga i te mataara e te mou i tona are kia rauka ua mai taku moni i te tutakiia mai.”

I te openga, e tau koe kia tamanako tikai i te au turanga noa ua nei o te pitiniti te ngai e noo ra koe. Te noo nei tatou i roto i te “au ra openga ra,” i teia tuatau nei ka riro te au tangata “ei noinoi i te moni, . . . ei tapepe pikikaa.” (2 Timoteo 3:1-4, NW) Koi tiratiratu ei toou oa e te taeake, penei kare tona au patana, tana aronga angaanga, e te aronga akara iaia e pera ana. Ei Kerititiano, kare e rauka iaia i te tuku ua atu i te rave i te au mea ma te tutakiia mai e te pikikaa​—e au ravenga penei ka taangaanga tona aronga tarere mai kiaia ei meitaki no ratou. Pera katoa kia tamanakoia ko te au tu kino o te “tuatau ra, e te manuia ua.” (Koheleta 9:11) Te puapinga o te oko anga ka topa viviki ua te reira. Te kake maata o te au apinga ka takore te reira i tetai pitiniti me kare ka takino te reira i te puapinga o tetai rounu. Te keikeia, te tumatetenga, te takore anga apinga, e te au mamae anga e au tika mareka koreia teia o te pitiniti. E tau koe kia tamanako i teia au tu ravenga ravarai i te tuku anga i taau tika.

Poka Anga

I tetai au taime, noatu te au akamatakite anga, kare e rauka i tetai Kerititiano i te tutaki i tana rounu. Na te Ture Auro e akakeu iaia kia akakitekite manako putuputu ki te tangata tei oronga mai i te moni kiaia. Penei ka rauka ua te au tutaki anga rikiriki no tetai taime. Noatu rai, auraka tetai Kerititiano e manako e ka riro te au tutaki anga rikiriki ei kotoe anga nana mei te maani anga i te au oronga anga atinga maata no te akatupu i tana au apainga. (Salamo 15:4) Tetai tangata tei oronga koia oki e Kerititiano e apainga rai tana no te akaari i te tu aroa. Me manako aia e kua raveraveia atu aia ma te tau kore, penei e tau aia kia taangaanga i te ako ia Mataio 18:15-17.

Kapitianga mai i te aronga mana akaaere, mei tei tupu kia Pedro tei taikuia i mua ake, kare te reira e anoanoia. Kua tuatua te apotetoro a Paulo: “Tei roto aina tetai ia kotou, e tapepe anga tana i tetai ke, kare e mataku kia akavaia ki mua i te aroaro o te aronga tuatua-tika kore ra, e auraka ki mua i te aroaro o te aronga tapu? . . . Koia ïa, kare rava e tangata kite i roto ia kotou e okotai iti ake, e tika iaia kia akataka i te tuatua a tona taeake? Te akava na oki tetai taeake ki tetai, e ki mua katoa oki i te aroaro o te aronga akarongo kore ra. E teianei, e ara tikai tei roto ia kotou na, i te mea te akava na kotou ia kotou uaorai. Eaa kotou i kore ei i akakoromaki i te kino? eaa kotou i kore ei i akakoromaki kia akangereia?”​—1 Korinetia 6:1-7.

Penei te vaira etai au turanga​—mei te akaoanga mai i te au patana kare i te aronga irinaki, te aronga o teianei ao tei oronga mai, me kare ra te au mea no te akapapu anga—​te akara anga e te ikuikuia ra tetai akaoti anga ki roto i te pia akava anga me kare tetai pia o te kavamani. Inara i te maata anga o te taime, e meitaki ake tetai Kerititiano te mamae i etai moni tei pou i te taakama atu i te putuputuanga no te akaapaanga i tetai taeake no runga i tetai rounu kare i tutakiia.

Te maata anga o te taime ka rauka teia au rave anga openga tikai i te kopaeia. Akapeea? I mua ake i te rounuanga me kare te patianga no ko mai i tetai taeake, kia matakite i te au manamanata te ka tupu mai. E taangaanga i te tu matakite e te pakari. Tei maata rava atu, “kia raveia te au mea ravarai” kapiti katoa te au angaanga pitiniti “ma te aroa.”​—1 Korinetia 16:14.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]