Au Uianga a te Aronga Tatau

Te kopae ra ainei te Au Kite o Iehova i te akonoanga i te au ra anau anga no te mea e aiteanga akonoanga to te reira rave anga i te au tuatau taito?

Te akonoanga i te au ra anau anga kua akamataia te reira i roto i te tu mataku tau kore e te akonoanga pikikaa, inara kare ko te reira anake ua te tumu i kopae ei te Au Kite o Iehova i teia rave anga.

Ko etai au peu tei riro ana ei rave anga akonoanga kare te reira e pera akaou ana i te au ngai e manganui. Ei akaraanga, kua riro ana te tapea akaipoipoanga ei akaaiteanga akonoanga i te taime mua, inara i te maata anga o te au ngai i teia tuatau, kare te reira e pera akaou ana. Tera ra, e manganui te au Kerititiano mou te ariki ra i tei matauia o te aaoanga i tetai tapea akaipoipo ei akaari anga tika e kua akaipoipo tetai tangata. I roto i teia au mea nei, te mea maata rava atu koia oki me te piri atura tetai rave anga i teianei ki te akonoanga pikikaa.​—E akara i te “Au Uianga a te Aronga Tatau” i roto i te Te Punanga Tiaki (Engarani) o Tianuare 15, 1972, e Okotopa 15, 1991.

Inara kare e ekokoanga e e manganui te au tataanga te akaari maira i te tu mataku tau kore e te peu akonoanga ei nga tumu no te akonoanga i te au ra anau anga. Kua akakite The Encyclopedia Americana (tata anga 1991) e: “Te ao taito o Aiphiti, Ereni, Roma e Peresia kua akono ratou i te au ra anau anga o te au atua, te au ariki, e te uanga ariki.” Kua karanga te reira no te au Roma kua akono i te ra anau anga o Atema e te ra o Apolo. Ei akatuke anga, “noatu e kua akono te au Iseraela taito ra i te au papaanga o te au mataiti o te au pupu tane ra, kare e tika e kitea e kua rave ana ratou i te au oroa no te akamaara anga i te ra anau anga.”

I roto i tetai atu au tataanga, e maata tei tataia no runga i te akamata anga o te au akono anga ra anau anga: ‘Kua akamata te au tamataora anga ra anau anga i te au mataiti i topa ake nei i Europa. Kua irinaki te au tangata i te au vaerua meitaki e te kino, i etai au taime kua kapikiia e au tangata manamana meitaki e te kino. Kua mataku te katoatoa i teia au vaerua, i te mea ka akatupu ratou i te kino ki te tangata nona te ra anau anga, e no reira kua takapiniia aia e te au taeake e te au kopu tangata te ka riro ra ratou ei paruru iaia mei te au tumatetenga kitea koreia te ka apainaia mai e te ra anau anga. Na te apai anga mai i te au apinga aroa ka riro rai te reira ei paruru anga maata. Te kaikai kapiti anga kua riro katoa te reira ei paruru anga e kua riro ei tauturu i te apai mai i te au akameitakianga o te au vaerua meitaki. No reira kua akakoro muaia te tamataora anga ra anau anga ei akono i te reira tangata mei te kino e te akapapu i tetai mataiti meitaki nona i te tuatau ki mua.’​—Birthday Parties Around the World, 1967.

Kua akamarama katoa te puka i te akamata anga o te manganui o te au peu ra anau anga. Ei akaraanga: “Te tumu [no te taangaanga anga i te au kanara] kua akamata takere te reira ki te au Ereni e te au Roma mua ra tei manako e ko te au kanara ra e au tu manamana tona. Ka oronga ratou i te au pure e te au inangaro kia apainaia ki runga ki te au atua na roto i te ai ka o te au kanara. E oti ka tuku mai i reira te au atua i ta ratou akameitakianga e penei te pau anga ki te au pure.” Ko tetai atu au akakite anga no runga i teia tei runga te reira i te au kapi 69 e te 70 o te Reasoning From the Scriptures (Uriuri Manako Anga Mei te Au Tuatua Tapu) tei neneiia e te Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Inara mei tei taikuia, e maata atu tei o mai ki roto i teia uianga e me e peu akonoanga rai te akonoanga ra anau anga i te taime mua e pera katoa i teianei. Te manako pakari tikai ra te au Kerititiano pakarikari i tetai ua atu au akakite anga ta te Puka Tapu e oronga maira no te au ra anau anga.

Kua tata te au tavini o te Atua i taito ra e i naea te aronga tataki tai i anauiaʼi, koia oki kua tata i te numero o te mataiti. Ka tatau tatou e: “E e rima akera o Noa anere i te mataiti: anau akera ta Noa ko Sema, ko Hama, e ko Iapheta.” “I te ono o te anere anga o to Noa mataiti i te ora anga, . . . ko te ngaangaa anga ïa o te au tumu katoa o te moana maata ra.”​—Genese 5:32; 7:11; 11:10-26.

Kua taiku katoa a Iesu, i rotopu i te iti tangata o te Atua kua riro te anau anga mai o te tamaiti ra ei rave anga akameitakiia e te mataora. (Luka 1:57, 58; 2:9-14; Ioane 16:21) Inara kare to Iehova iti tangata i akamaara ana i te ra anau anga; kua akono ratou i tetai atu au akamaara anga kare ra i te au ra anau anga. (Ioane 10:22, 23) Kua karanga te Encyclopaedia Judaica e: “Te akonoanga no te au ra anau anga kare i kiteia i roto i te peu taito a te ngati Iuda.” Kua akara te Customs and Traditions of Israel e: “Te akono anga i te au ra anau anga kua raveia mai te reira mei te au rave anga a tetai atu au pa enua, no te mea kare okotai ngai i taikuia no teia peu i rotopu i te au ngati Iuda i roto i Te Puka Tapu, te Talmud, me kare te au tataanga a te aronga Kite Pakari i muri mai. Ko te tika ra, e peu Aiphiti te reira i taito ra.”

Te papu ra te reira piri anga Aiphiti i roto i tetai akono anga ra anau anga tei tataia i roto i te Puka Tapu, inara ko te mea teia kare te aronga akamori mou e akono ana. Koia oki ko te kaikai anga ra anau anga o te Pharao tei tutara ra i to Iosepha taime i roto i tetai are auri Aiphiti. Penei kua mataora ana etai o te aronga peikani no te kaikai anga maata, tera ra kua piri atu te reira ra anau anga ki te tipuanga i te mimiti o te pu o to Pharao aronga tunu varaoa.​—Genese 40:1-22.

Kua tupu katoa rai tetai mea mareka koreia mei teia ki te ra anau anga tei akakiteia i roto i te au Tuatua Tapu​—no Heroda Anetipa, te tamaiti a Heroda Maata ra. Kare teia ra anau anga i tataia i roto i te Puka Tapu ei oroa apa kore ua ra. Mari ra, kua riro teia atianga ei tipu anga i te mimiti o Ioane Papetito. I reira, “kua tiki atura tana au pipi i te kopapa, apai atura e tanu, kua aere maira e kua akakite maira kia Iesu” tei ‘aere atura ki tetai ngai motutaa.’ (Mataio 14:6-13) To kotou manako anga ainei e ka akakeuia atu te au pipi me kare a Iesu ra ki te au akono anga ra anau anga?

Te kite anga e noea mai te akonoanga i te au ra anau anga i te ngai i akamata mai ei, e tei puapinga maata atu, te marama anga mareka koreia tei tataia i roto i te Puka Tapu, e tumu maata ta te Au Kite o Iehova i kopae ei ratou i teia rave anga. Kare ratou e anoanoia kia aru i teia peu a teianei ao, no te mea ka rauka ia ratou e te rave katoa ra ratou i te kaikai anga mataora i tetai ua atu taime i roto i te mataiti. Ta ratou oronga anga apinga aroa kare te reira i te apainga me kare ra kare ratou i raro ake i te taomi anga o tetai tamataora anga ra anau anga; e mea manako ua te reira na te oronga anga apinga aroa i tetai ua atu taime no to ratou tu oronga ua e te inangaro ngakau tae tikai.​—Maseli 17:8; Koheleta 2:24; Luka 6:38; Angaanga 9:36, 39; 1 Korinetia 16:2, 3.