Te Tumu i Riro ei te Kaikai Anga Aiai a te Atu ei Aiteanga Noou Ra
KUA akanoo a Iesu Karaiti i te Kaikai Anga Aiai a te Atu i te po openga o tona oraanga ei tangata. E aiai Paraparau te reira, ra 31 o Mati, e kua mate a Iesu i te avatea Varaire, ra 1 o Aperira. I te mea e kua tareia te au ra o te karena ngati Iuda mei te aiai o tetai ra ki tetai, kua tupu kapiti te Kaikai Anga Aiai a te Atu e te matenga o Iesu ia Nisana 14, 33 T.N.
No teaa ra a Iesu i akanoo ei i teia kaikai anga? Eaa te aite anga o te varaoa e te uaina tana i taangaanga? Koai ma te ka tau i te piri atu i te kai? Eaa te maata o te taime kia tau teia kaikai anga kia akonoia? E akapeea te reira e riro ei ei aiteanga noou ra?
Eaa ra i Akanooiaʼi?
No runga i te Kaikai Anga Aiai a te Atu, kua akakite a Iesu ki tana au apotetoro e: “E pera kotou ei manako anga iaku.” I tau ki tetai atu tata anga, kua karanga aia e: “E rave i teia ei akamaara anga iaku.” (1 Korinetia 11:24; The New English Bible) Ko te tika, i te maata anga o te taime kua tuatuaia te Kaikai Anga Aiai a te Atu e ko te Akamaara Anga o to Karaiti matenga.
Kua mate a Iesu ei tangata akono mou i te tu ngateitei o Iehova i reira i akapapu ei ia Satani ei akakino pikikaa ra no te tuatuaanga e kua tavini te au tangata tika i te Atua ma te au manako noinoi anake ua. (Iobu 2:1-5) Na tona matenga i akarekareka i te ngakau o te Atua.—Maseli 27:11.
Na roto i tona matenga ei tangata tiama, kua ‘oronga katoa a Iesu i tona meta ei oko ei tupau no te manganui.’ (Mataio 20:28, NW) I te araanga i te Atua, kua ngaro i te tangata mua ra te oraanga tiama ei tangata e tona au manakonako anga. Inara “i aroa mai te Atua i to te ao nei, kua tae rava ki te oronga anga mai i tana Tamaiti anau tai, kia kore e mate te akarongo iaia, kia rauka ra te ora mutu kore.” (Ioane 3:16) Ae, “e utunga te mate no te ara; kareka te ora mutu kore ra, e mea oronga uaia mai e te Atua i roto i to tatou Atu ia Iesu Mesia.”—Roma 6:23.
“I Rauka Mai Mei te Atu”
Te karanga ra te au tuatua a te apotetoro ko Paulo te akamaramaanga i te akamaara anga o to Karaiti ra matenga: “No te mea i rauka mai mei te Atu ra koia oki taku i oronga katoa ra kia kotou, e ko te Atu ko Iesu i te po ka orongaia atu ei aia kua rave i tetai varaoa e i muri ake i te orongaanga i te akameitakianga, kua aati aia i te reira e kua tuatua: ‘Te aiteanga teia o toku kopapa ra no kotou na. E pera ua rai kotou ei akamaaraanga iaku.’ Kua pera katoa aia i te akangateiteianga i te kapu, i muri ake i tona akono anga i te kaikai anga aiai, te karangaanga: ‘Te aite anga o teia kapu ko te koreromotu ou na roto i te meitaki o toku nei toto ra. E pera ua rai, me putuputu ta kotou ka inu i te reira ra, ei akamaaraanga iaku.’ Me putuputu ta kotou kai anga i teia varaoa e te inu i teia kapu, e tamou kotou i te akakitekite i te matenga o te Atu, e tae ua atu ki tona taenga mai.”—1 Korinetia 11:23-26, NW.
I te mea e kare a Paulo i reira ma Iesu e te au apotetoro e 11 ra i roto ia Nisana 14, 33 T.N., ko teia tuatua tikai “i rauka mai mei te Atu ra” na roto i tetai akakite anga akauruia. Kua akanoo a Iesu i te Akamaara Anga “i te po ka orongaia atu ei aia” e Iuda ki te au enemi akonoanga ngati Iuda ra, tei maani ra i te au Roma kia patiti ia Karaiti. Ko te aronga tei tau ra no te kai i te varaoa e te uaina akatutu ua ra ka pera ratou ei akamaara anga iaia.
E Akono i te Reira Mei Teaa te Maata?
Eaa te aite anga o ta Paulo au tuatua: “Me putuputu ta kotou kai anga i teia varaoa e te inu i teia kapu, e tamou kotou i te akakitekite i te matenga o te Atu, e tae ua atu ki tona taenga mai”? Ka kai “putuputu” te au Kerititiano akarongo ra ma te akatainuia ra i te au oroa Akamaara Anga e tae ua atu ki te taime e mate ei ratou, e i muri mai ka akatuia mai ki te ora i te rangi ra. I mua i te aroaro o te Atua e teianei ao, ka akakitekite putuputu i reira ratou i to ratou akarongo na roto i te oronga anga mai a Iehova i te atinga o Iesu. Eaa te roa? “E tae ua atu ki tona taenga mai,” i karangaʼi a Paulo, tera te aiteanga e ka tupu ua atu teia au akono anga e tae ua atu ki to Iesu taenga mai no te apai i tana au pipi akatainuia ki te rangi na roto i tetai tuakaou anga i te tuatau o tona “parutia.” (1 Tesalonia 4:14-17, NW) Te rotai ra teia ki te au tuatua a Karaiti ki te 11 au apotetoro tiratiratu: “E kua oti anake i te akamaneaia e au ra, ka oki mai au, e arataki ia kotou ki oku ra; ei reira katoa kotou, i te ngai e nooia e au ra.”—Ioane 14:3.
E tau ainei to Karaiti matenga kia akamaaraia i te au ra ravarai me kore i te au epetoma ravarai? Kua akanoo a Iesu i te Kaikai Anga Aiai a te Atu e kua tamateia i te Pasa, tei riro ra ei akamaara anga i to Iseraela akaora angaia mei te tapeka anga a Aiphiti. Ko te tika, kua kapikiia aia e ko “te Mesia oki ta tatou pasa” no te mea koia te Punua Mamoe tei akaatingaia ki te au Kerititiano. (1 Korinetia 5:7) Kua rave uaia te Pasa okotai taime i te mataiti, ia Nisana 14. (Exodo 12:6, 14; Levitiku 23:5) Te akakite maira teia e kia akamaara putuputu anake uaia to Iesu matenga mei te Pasa rai—okotai taime i te mataiti, kare i te au ra me kore i te au epetoma ravarai.
No te au anere mataiti e manganui tei aereia mai e manganui te au Kerititiano tutu ua tei akamaara ra i te matenga o Iesu okotai taime i te mataiti. No te mea e kua rave ratou i teia ia Nisana 14, kua kapikiia ratou e ko te Quartodecimans, tera te aiteanga “aronga ngauru ma a.” No runga ia ratou, kua tata te tata tuatua enua ko J. L. von Mosheim e: “Kua matau te au Kerititiano o Asia Minora i te akono i teia kaikai anga tapu, te akamaara anga i te akanoo anga o te oroa aiai a te Atu, e te matenga o Iesu Karaiti, i te reira taime rai te kai anga te ngati Iuda i ta ratou mamoe Pasa, koia oki i te aiai o te ra tai ngauru ma a o te marama [Nisana] mua. . . . Kua tamanakoia e ratou te akaraanga o Karaiti e mei ta ratou aruanga rai i te ture.”
Te Aite Anga o te Au Oroa
Kua karanga a Paul e ko Iesu “kua rave i tetai varaoa e i muri ake i te orongaanga i te akameitakianga, kua aati aia i te reira.” Te reira varaoa mei te varaoa pakapaka rai tei tunuia mei te varaoa mata e te vai ma te kore e opue (me kore, iiti) kua tau kia aatiia no te kai atu i te reira. I roto i te akatutu anga Puka Tapu, kua akaaiteia te opue ki te ara me kore mate. Te raurauanga i te au Kerititiano Korinetia kia akaatea i tetai tangata akono kore mei te putuputuanga, kua karanga a Paulo e: “Kare kotou i kite e, e opue te putunga katoa i te akaopue mea ngiti ra? E teianei, ka tamā ana i te akaopue taito, kia riro kotou ei putunga ou, kia kore te akaopue ia kotou na: ko te Mesia oki ta tatou pasa i taia ïa na tatou. E teianei, e akono tatou i taua oroa ra, eiaa ma te akaopue taito, eiaa katoa ma te akaopue akamoupuku e te kino, ma te kai akaopue koreia ra, ko te pikikaa kore e te tuatua-mou.” (1 Korinetia 5:6-8) Mei tetai potonga taupoe kava tei akaopue ra i te potonga katoa, me kore tuanga varaoa, pera katoa te putuputuanga ka ma kore te reira i roto i te nga mata o te Atua me kare te tu takino ra o te tangata ara ra e akaateaia. Kua anoanoia ratou kia apai ke atu i te “opue” mei rotopu ia ratou ra, mei te au Iseraela ra tei kore i rauka ra te opue i to ratou au are i te tuatau o te Oroa Areto Akaopue Koreia tei aru maira i te Pasa.
No runga i te varaoa Akamaara Anga opue kore, kua karanga a Iesu e: “Te aiteanga teia o toku kopapa ra no kotou na.” (1 Korinetia 11:24, NW) Te komono ra te varaoa i to Iesu kopapa kiko tiama, ta Paulo i tata ra e: “No reira te Mesia i na ko ei, iaia i aere mai ki te ao nei, Kare koe i inangaro i te tarangaara e te atinga ra, e kopapa ra taau ïa i akono noku: Te atinga karakaratio, e te tarangaara ra, kare akenei koe i mareka i te reira.” “Kua karanga atura au i reira, I na, e taku Atua, te aere nei au e akatika i toou anoano, (kua tataia te tuatua noku ra i roto i te pokaikai tuatua ra.)” E oti kua karanga atu aia, “I na, e taku Atua, te aere nei au e akatika i toou anoano. . . . No taua inangaro e tapu ei tatou nei i te apai anga okotai i te kopapa o Iesu Mesia.” (Ebera 10:5-10) E ara kore to Iesu kopapa tangata tiama e kua riro ei atinga oko no te tangata nei.—Ebera 7:26.
I muri ake i te pureanga i te kapu uaina muramura tei kore i takinoia, kua karanga a Iesu e: “Te aite anga o teia kapu ko te koreromotu ou na roto i te meitaki o toku nei toto ra.” (1 Korinetia 11:25, NW) Ko tetai atu tata anga: “Te aite anga o teia kapu ko te koreromotu ou tei akatikaia e toku toto.” (Moffatt) Mei te toto rai o te au puakatoro e te au puakanio akaatingaia tei akatika ra i te Ture koreromotu i rotopu i te Atua e te pa enua Iseraela, pera katoa te toto o Iesu tei riringiia i te mate tei akatikaia e te koreromotu ou. Ko te tika e kua taikuia te reira koreromotu ou ka tauturu te reira ia tatou i te akataka anga i te aronga tei tau i te kai i te au oroa Akamaara Anga.
Koai ma te ka Tau i te Piri Atu i te Kai?
Ko ta Iesu pipi akatainuia tei roto i te koreromotu ou te ka tau i te kai i te au oroa Akamaara Anga. Teia koreromotu kua maaniia te reira i rotopu i te Atua e te Iseraela vaerua. (Ieremia 31:31-34; Galatia 6:16) Inara i te openga ka apai mai te koreromotu ou i te au akameitakianga ki te au tangata akarongo katoatoa, e ka rauka e ko koe tetai i rotopu i te aronga te rauka ra taua au akameitakianga ra.
E tau te aronga te ka kai i te au oroa Akamaara Anga e tei roto i te koreromotu uaorai no te Patireia ta Iesu i maani ra. I te akanooanga i teia kaikai anga, kua akakite a Iesu ki tana au apotetoro tiratiratu: “Mei toku metua i akono i tetai basileia noku ra, kua akono katoa au ia kotou.” (Luka 22:29) Ko te koreromotu Patireia tei maaniia e te Atua ki te Ariki ko Davida ra kua tou te reira ki mua ki te aerenga mai o Iesu, koia te ka tutara e tuatau ua atu i te Patireia o te rangi. Te 144,000 au Iseraela vaerua, te ka piri atu i te tutara anga ma ia ra, kua akatutuia ratou te tuanga i runga i te Maunga i Ziona i te rangi ma te Punua Mamoe, ko Iesu Karaiti. I te taime e akatuiaʼi ratou, ka tutara ratou ma Karaiti ra ei au ariki e te taunga tauturu ra. (2 Samuela 7:11-16; Apokalupo 7:4; 14:1-4; 20:6) Ko te aronga anake ua tei roto i te koreromotu ou e i roto i te koreromotu uaorai ma Iesu ra te ka tau i te kai i te au oroa o te Kaikai Anga Aiai a te Atu.
Te riro ra te vaerua o te Atua ei akakite ki te vaerua o te aronga akatainuia e ko ratou Tana tamariki e te aronga tuanga tei piri atu kia Karaiti. Kua tata a Paulo e: “Ko te vaerua uaorai oki, e to tatou katoa nei oki vaerua, tei akakite ïa e, e tamariki tatou na te Atua: E e tamariki ra, e aronga tuanga ïa; e aronga tuanga i te Atua ra, e aronga tuanga tatou e te Mesia; te mate kapipiti nei oki tatou ma ia katoa, kia akakakā kapipitiia ma ia katoa oki.” (Roma 8:16, 17) Te akatupu ra te vaerua tapu o te Atua, me kore te mana ririnui, i roto i te aronga akatainuia ra te akapapu anga kia tae atu ratou no te oraanga i te rangi. Ta ratou akara anga i te au mea ravarai ta te au Tuatua Tapu e karanga ra no runga i te oraanga i te rangi tei akakoroia no ratou e te puareinga ua ra ratou te atinga i te au mea enua ravarai, kapiti katoa te oraanga tangata. Noatu e e ka vavaria te oraanga i runga i te enua Parataito, kare e ko te reira to ratou manakonakoanga. (Luka 23:43) Na tetai manakonakoanga papu e te taui kore i te rangi tei kore i akatumuia ki runga i te au manako akonoanga pikikaa i raukaʼi ia ratou i te kai i te au oroa Akamaara Anga.
Ka mareka kore a Iehova me komono tetai tangata iaia uaorai ei tetai tei kapikiia ei ariki e te taunga i te rangi i te mea e kare ona kapiki anga mei teia. (Roma 9:16; Apokalupo 22:5) Kua tamate te Atua ia Kora no te manako noinoi ua anga i te kimi anga i te taoonga taunga. (Exodo 28:1; Numero 16:4-11, 31-35) No reira, me na te au manako ngakau ketaketa me kore te au manako akonoanga taito i akariro i tetai tangata kia kai tarevake ua i te au oroa Akamaara Anga? E tau i reira aia kia akamutu i te kaianga ma te pure taakaaka ki te Atua kia akakore mai iaia.—Salamo 19:13.
Te Ngai e O Mai ei Koe
Kare tetai tangata e umuumuia kia kai i te au oroa Akamaara Anga e raukaʼi kia puapingaia aia e te atinga oko o Iesu e raukaʼi te oraanga mutu kore i te enua nei. Ei akaraanga, kare te Puka Tapu i akakite ana e ka kai te au tangata mataku i te Atua mei ia Aberahama, Sara, Isaaka, Rebeka, Boaza, Ruta, e Davida i te au oroa. Inara e tau ratou e tetai pae atu tei anoano ra i te ora ope kore i teia enua nei i te taangaanga anga i te akarongo ki roto i te Atua e Karaiti e ki roto i ta Iehova oronga anga mai i te atinga oko o Iesu. (Ioane 3:36; 14:1) Te riro ra te akono anga mataiti o te mate anga o Karaiti ei akamaara anga i te reira atinga maata.
Kua akaariia te puapinga o to Iesu atinga i to te apotetoro ko Ioane tuatua anga e: “Te tata nei au i teianei au tuatua kia kotou, kia kore kotou e rave i te ara. Kia rokoia atura tetai tangata i te ara, e Tika to tatou tei ko i te Metua ra, ko Iesu Mesia tuatua-tika ra. Koia oki te tarangaara i ta tatou nei ara; kare oki i ta tatou anake ra, i ta to te ao katoa nei ra.” (1 Ioane 2:1, 2) Ka rauka i te au Kerititiano akatainuia i te tuatua ia Iesu ei “tarangaara i ta [ratou] nei ara.” Inara, e atinga katoa aia no te au ara a teianei ao katoa, te rauka anga te ora mutu kore i te au tangata akarongo ra i roto i te enua Parataito te vaitata maira i teianei!
Na te tae anga ki te akamaara anga o te matenga o Karaiti, ka puapingaia koe mei teia tuatua Puka Tapu tei akakeu ra i te manako. Ka akamaaraia koe e mei teaa te maata ta te Atua ko Iehova raua ko Iesu Karaiti i rave no tatou. E mea tutaki tikai i te pae vaerua no te akaputuputu mai ma te aronga tei manako oonu tikai i te Atua e Karaiti ra e no te atinga oko o Iesu. Ka riro te atianga ei akamaroiroi i toou anoano kia riro mai ei aronga tei rauka ra te takinga meitaki oronga uaia o te Atua, te aratakianga atu ki te ora mutu kore. Te pati atu nei matou ia koe ma te ngakau tae kia aravei koe i te Au Kite o Iehova i muri ake i te opuanga o te ra i te ra 6 o Aperira, 1993, no te akamaara i te matenga o Iesu Karaiti no te mea ka riro te Kaikai Anga Aiai a te Atu ei aiteanga maata noou ra.