Tamamae Anga Mutu Kore—Eaa ra i Riro ei ei Apiianga Manamanata?
“Kua akarongo au e kua tuaru koe to kotou orometua. Eaa te tarevake?”
“Kua akakite ua mai rai kia matou e ka aere katoatoa matou ki era.”
“Eaa ta te orometua ou i karanga?”
“Kua karanga katoa rai te orometua ou e ka aere matou ki era.”
“Eaa i reira te tuke?”
“Te tuke koia oki i te karanga anga te orometua mua i te reira, tana tangi anga e e rekareka tona i te reira; inara te karanga anga te mea ou i te reira, tana tangi anga e te aati ra te reira i tona ngakau.”
TEI akanooia i roto i tetai puka akatutu anga, kua akaata teia tua i tona uaorai tu e e manganui te au puapii Puka Tapu, e pera katoa te aronga aere pure, kare e noo anga maru ma te apii anga o era. Me tuatua maataia, te akapapu katoa maira i ta te tangata Kanata apiipii akonoanga ko Clark H. Pinnock i akara: “I te au atikara katoatoa o te apii akonoanga tei tamanamanata ra i te akava ngakau o te tangata nei i te au anere mataiti i aereia mai, i toku manako e meangiti ua tei akatupu i tetai ua atu apiapi anga tei maata atu i te akamarama anga tei arikiia o era e ko te akautunga anga mutu kore tei kiteia i te kopapa e te meta.”
Te Tu Akono tei Piri Mai
Eaa i reira, te manganui i manamanata ei i te au tutu o tetai ai tei akatutuia i roto ia Kerititome? (Akara i te pia.) Kua tuatua te Poropeta ko Pinnock e: “Te manako e e tau tetai mea ora kite ra kia na roto i te tamamae anga kopapa e te manako na roto i te tuatau ope kore ra e mea manamanata maata tikai, e ko te manako e kua tukuia teia e te au ture atua ki rungao ia ratou, te akariri ra i toku irinaki papu no runga i to te Atua aroa.”
Ae, te apiianga o te tamamae anga mutu kore te oronga maira te reira i tetai manamanata tu akono. Ei akaraanga, ka akaata te au Kerititiano ngakau tae i te au uianga tei uiia e te tangata apiipii akonoanga Katorika ko Hans Küng e: “E tau ainei te Atua aroa kia akara mutu kore i teia tamamae anga ope kore, puapinga kore, tangi kore, aroa kore, ma te kino i te pae kopapa e te manako i tana au mea ora?” Kua tuatua rai a Küng e: “E mea ngakau pakari ainei tona te ka puapinga? . . . Eaa ta tatou ka manako no runga i tetai tangata tei akamerengo ra i tona anoano no te akaoko ma te kino tikai e te merengo kore?”a E tikai, akapeea te Atua tei akakite maira kia tatou i roto i te Puka Tapu e kia aroa i to tatou au enemi i te inangaro i te tamamae i tona au enemi ma te mutu kore? (1 Ioane 4:8-10) Ma te poitirere kore, kua taopenga etai au tangata e ko te tu o te era kare te reira e au ana ki te tu o te Atua, e kare teia apiianga e tano ana i te pae o te tu akono.
E manganui tetai atu au irinaki anga tei tauta i te akamuteki i to ratou akava ngakau na te kopaeanga i teia au uianga. Inara na te kopaeanga i teia au uianga, kare teia e akariro i teia au mea marama koreia kia ngaro. No reira e tau tatou kia aro atu i te maro anga. Eaa te tu akono tei piri maira ki teia apiianga? I roto i te Criswell Theological Review, kua tata te Poropeta ko Pinnock e: “Kare te tamamae anga mutu kore i tau kia akakoromaki koreia i tau ki te manako tu akono no te mea te akariro ra te reira i te Atua ei tuputupua kaki toto tei tamou ra i tetai Auschwitz mutu kore no te au tangata tana i kore ra i akatika kia mate.” Kua ui aia: “Akapeea tetai ua atu ma te tu tangi i roto iaia i te noo maru anga te tamanakoanga i teia tu manako [te apiianga tupuna o era]? . . . Akapeea e raukaʼi i te au Kerititiano i te akatutu i tetai tu atua mei teia te tu kino e te akaoko anga?”
Te akaarianga i te mana kino ta teia apiianga ka akatupu ki runga i te tu tangata, kua tuatua a Pinnock e: “Kua umere katoa au i te au ravenga kino tei raveia e te aronga tei irinaki ra i te Atua tei tamamae i tona au enemi?” Kua taopenga aia e: “Kare ainei teia i te manako manamanata rava tei anoano ra i etai au manako ke?” Ae, i te mea e kua akatutuia teia tu kino ki te Atua, no reira i reira te aronga aere pure ma te manako tikai i akara akaou ei i te ai era. Eaa ta ratou ka kite? Ko tetai atu manamanata te aro atura i te manako o te tamamae anga mutu kore.
Era e te Tika
E manganui tei manako i te apiianga tupuna o era te kite ra e te akara anga te akatutu ra te reira i te Atua i te raveanga ma te tika kore, no reira te akariri ra te reira i to ratou tu kite i te tika. Na teea mataara?
E kimi koe i tetai o te pau anga na te akaaiteanga i te apiianga o te tamamae anga mutu kore ma tetai turanga tika tei orongaia e te Atua: ‘E mata ra, ei mata ïa, e nio ra, ei nio ïa.’ (Exodo 21:24) No te tumu ua nei o te akamarama anga tuatua, e akapiri i te apii anga o te ai era ki te ture atua tei orongaia kia Iseraela i taito ra, e ture akautunga tikai ia. Eaa te taopenga anga taau ka tuku? Ko te aronga ara anake ua tei akatupu ra i te tamamae anga mutu kore tei tau kia aiteite te tamamae anga mutu kore e i tetai tua—te tamamae anga mutu kore no te tamamae anga mutu kore. Inara i te mea e ka rauka i te au tangata (noatu eaa te tu kino) i te akatupu anake ua i te tamamae anga ope ua, te akautungaanga ia ratou ki te tamamae anga mutu kore ka akatupu ia i tetai tu aiteite kore i rotopu i ta ratou au kino e te akautunga anga ope kore o te ai era.
Ma te akakite ngoie uaia, e pakari rava te akautunga anga. Ka aere atu ia ki runga rava atu i te ‘mata ra, ei mata ïa, e nio ra, ei nio ïa.’ I te tamanako anga e kua kotingaia ta Iesu au apiianga i te manako o te akaoki anga, penei ka akatika koe e ka taomiia te au Kerititiano tika i te kite i te tu tika i roto i te tamamae anga mutu kore.—Mataio 5:38, 39; Roma 12:17.
Akatikaanga i te Apiianga
Noatu rai, e manganui te aronga irinaki tei tamou ua atu i te tauta i te akatika i te apiianga. Akapeea? Kua tuatua te tata Peritane ko Clive S. Lewis no te maata anga o te aronga tei paruru ra i te apiianga i roto i tana puka The Problem of Pain: “Kare atu e apiianga okotai taku ka puareinga maata ua i te akaatea mei te akonoanga Kerititiano i teia, naringa e tei roto te reira i toku mana. Inara kua turu katoa te Tuatua Tapu i te reira e te au tuatua uaorai tikai a to Tatou Atu.” No reira, te aaki ra te aronga turu e e mea kino tikai te tamamae anga mutu kore, inara i te reira taime rai, te irinaki ra ratou e e apiianga manaia ia no te mea te manako ra ratou e kua apii te Puka Tapu i te reira. Kua akakite te tangata apiipii akonoanga ko Pinnock e: “Na te akatikaanga i tona tu reka kore, kua manakonako ratou i te akakite tikai i to ratou tu akono ngaueue kore ki te Puka Tapu e tetai tu toa papu i to ratou irinakianga i tetai tika kino no te mea ua nei e kua apii te tuatua tapu i te reira. Kua akariro ratou i te reira e mei te mea ra e tei roto te tika anga tikai o te Puka Tapu i te manamanata. Inara koia tikai ainei?”
Penei ka umere katoa koe e kare atu e ravenga mari ra ko te ariki ua i teia apiianga. Eaa ta te Puka Tapu e karanga tikai ra?
[Au Tataanga Rikiriki i Raro]
a Eternal Life?—Life After Death as a Medical, Philosophical, and Theological Problem, kapi 136.
[Pia i te kapi 5]
E TORU AKATUTU ANGA AITEITE
Kua akakite te Aaki Anga Akarongo o Westminster, tei arikiia e te au Porotetani e manganui e, ko te aronga kare e ikiia “ka tiriaia ki roto i te ngai tamamae anga mutu kore, e ka akautungaia ma te akapou anga mutu kore.” “I roto i te Akonoanga Kerititiano Roma Katorika,” i akamarama ei The Encyclopedia of Religion, “kua karangaia a era e e ngai akautunga anga ope kore . . . tei akatutuia . . . e te mamaeanga i te ai e tetai atu au tamamae anga.” Kua tuatua katoa teia enetaikoropitia (encyclopedia) e te piri atura te “Akonoanga Kerititiano Otototi Itinga” ki “te apiianga e ko era, e aerenga ai mutu kore ia e te akautunga anga no te aronga tei taumaaia.”—Voriumu 6, au kapi 238-9.