E Au Tutu no te Enua Taputouia

E Aere Mai e Tutaka i te Tai o Galilea!

KARE e maata ana te au ngai ka tae ngoie ua ki te au manako o te aronga tatau Puka Tapu mei te Tai o Galilea. Inara ka rauka ia koe kia topiri i toou mata e te kite ra i roto i toou manako i teia tai vaima, te kiteanga i te au ngai taviri, koia oki te ngai ka tomo atu ei ki roto e te ka aere ki vao i te Kauvai Ioridana me kare te au ngai o Kaperenauma e Tiberia?

E apai atu i tetai taime kia apii i te tutu i runga ake, e te akaaiteanga i te taviri o roto. Eia au ngai tei numeroia ka rauka ia koe i te akakite mai? Ko te maata o taau i kite ra no ratou, ko te maataia o te ora o taau Puka Tapu e te puapingaia. No reira, ka aru mai i tetai tutaka ikuikuanga poto.

Teia akaraanga no runga mai te akara atura ki te apatokerauitinga. I na ka akamata tatou ma te #1. Ko teea tuanga o te tai o te reira? Ae, ko te ope apatonga, te ngai te ka aere ki vao i Ioridana, te aere atura ki raro e i rotopu ia Samaria e Gileada kia akapou ki roto i te Tai Mate. Ki te tua kaui ka kite vaitata koe i teia ope o te tai, tei akakiteia i roto i te 1993 Calendar of Jehovah’s Witnesses.

Tei roto tikai te Tai o Galilea i te O o Rift, e vaitata atu ki te 200 mita i raro ake i te Tai Metiterania. Ia koe e makitoro ra i te akaraanga no runga mai, e akara i te au maunga te teiteianga te pae taatai i te pae itinga (i te pae mai #7). Te teitei katoa ra te au tuaivi e te au maunga e vaitata maira, me kare, te pae opunga, taatai, te akatakaanga mai e tei roto teia tai i tetai petini e ko teia tai e vaitata atu ki te 21 kiro mita te roa e e 12 kiro mita i te atea. E ngai va i reira to te au vira e te au oire i te pae taatai, mei ia Tiberia (#2). E akamaara ana e ko te pupu i roto i te au poti no Tiberia mai kua tikoti ki tetai tua o te tai ki te ngai i rave ei a Iesu i tana temeio i te angai atu i tetai 5,000.​—Ioane 6:1, 10, 17, 23.

Ia koe e aere atura i te pae taatai tokerau o Tiberia, ka pati koe i te ngai ngarungaru o Genesareta (#3).a I teia ngai, i oronga ei a Iesu i te Tuatua ki Runga i te Maunga e penei ake i te pae taatai i vaitata mai ra kua kapiki aia ia Petero e tetai atu toko toru kia riro mai “ei ravakai tangata” mei tei akakiteia atura i konei. (Mataio 4:18-22) I te tereriaanga atura, ka tae atu koe ki Kaperenauma (#4), te ngai rotopu teia o ta Iesu au angaanga, tei taiku katoaia ra e ko “tona uaorai oire.” (Mataio 4:13-17; 9:1, 9-11; Luka 4:16, 23, 31, 38-41) I te tereanga atura ki te pae tokerau te takapini anga i te tai, ka neke atu koe ki te pae (#5) ki runga te ngai ka tae atu te Ioridana ki roto i te tai (i raro ake). E ka tae mai koe i reira ki te ngai o Betesaida (#6).

Ka rauka ia tatou kia taangaanga i teia au ngai meangiti kia akaari atu e akapeea taau kite anga i te Tai o Galilea e tauturu ia koe kia aru, e kia kite, i te au tua o te Puka Tapu. I muri ake te angai anga a Iesu i te 5,000 i te ngai o Betesaida e te tamataia anga e te urupu kia akataoongaia aia ei ariki, kua tono aia i te au apotetoro na te poti ki Kaperenauma. I to ratou tere anga, kua tae viviki maira te au matangi uriia no ko mai i te au maunga e kua taoriia atu te au ngaru, te poitirere i roto i te au apotetoro i te mataku. Inara kua aere maira a Iesu kia ratou na te aaereanga na runga i te tai, tamarinoia te uriia, e kua akatika ia e kia tae meitaki ratou e vaitata atu kia Genesareta. (Mataio 14:13-34) Ko taua aronga tei tae mai no Tiberia kua aere tikoti akaou atu ki Kaperenauma.​—Ioane 6:15, 23, 24.

I te takapinianga atu ki te tua pae itinga o te tai, ka pati koe i te ngai penei e te kapikiia ra e ko “te enua i to Geregese [me kore, Gadara].” E akamaara e ko teia te ngai ta Iesu i akaatea i te au temoni mei nga tangata tokorua. Kua tomo te reira au vaerua kino pakari ki roto i te anana puaka maata, e kua oro atura na runga i te mato ki roto i te tai. I muri ake i te reira ko tetai o taua nga tangata ra te oronga ra i tetai akakite anga i te au oire tuatua Ereni o te Dekapoli tei vaitata maira. Kua tae mai e kua akaruke atu a Iesu no teia ngai na te poti ki tetai tua na runga te Tai o Galilea.​—Mataio 8:28–9:1; Mareko 5:1-21.

Mei te akaoti anga i taau tutaka ki te ope i raro i te tai, ka pati vaitata mai koe ki tetai kauvai maatamaata (kapikiia ra ko te Yarmuk) tei apai mai e maata atu i te vai ki te Kauvai Ioridana i raro roa.

Kare te Puka Tapu i akakite tikai i tetai ngai no etai au tupuanga tei takapini ra i te Tai o Galilea, mei to Iesu mama anga mai i muri ake i tona tuakaou anga i te ravakaianga a Petero e etai atu au apotetoro (i raro ake). Ka manako ainei koe e e kua vaitata atu kia Kaperenauma? Noatu, eaa te tu, toou kite anga i teia tai puapinga ka tauturu ia koe kia kite i roto i toou manako te tikaanga o te reira.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Au Tutu i te kapi 24]

1

2

3

4

5

6

7

N

S

E

W

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 24, 25]

Garo Nalbandian

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.