Kua Kimi Matou i te Patireia na Mua

AKAKITEIA E OLIVE SPRINGATE

Koi oti ua atu ia Mama i te pupui i te kanara e kua akaruke atu i te pia moe i muri ake i te akarongo anga i ta matou au pure. I reira rai kua ui mai toku tungane kiaku e: “E Olive, akapeea te Atua i te kite anga e te akarongo anga ia tatou na roto i te au paruru piriki?”

“KUA karanga a Mama e ka rauka iaia i te kite i tetai ua atu apinga,” i pau atu ei au, “e pera katoa i roto i to tatou au ngakau.” E vaine mataku tikai a Mama i te Atua e e vaine tae tikai te ngakau i te tatau anga i te Puka Tapu, e kua tatanu aia ki roto ia matou tamariki i te akangateitei anga oonu no te Atua e no te au kaveinga a te Puka Tapu.

E mema to matou nga metua no te Ekaretia Angirika i roto i te taoni meangiti o Chatham, Oire o Kent, i Engarani. E noatu e e putuputu ua ana a Mama i te aere ki te pure, kua irinaki aia e ko te riro anga ei Kerititiano e maata atu i te akamaana ua anga i te nooanga i roto i te are pure e tai ra i te epetoma. Kua papu tikai iaia e tai rai a te Atua ekaretia tika.

Akameitaki Anga no te Tuatua Mou o te Puka Tapu

I te 1918, i te rima anga oku mataiti, kua rauka ia Mama te voriumu tei topaia e ko te Studies in the Scriptures, tataia e Charles T. Russell, te peretiteni mua o te Totaiete Punanga Tiaki Puka Tapu e te Pepa Akonoanga. I nga mataiti i muri maira, i te nooanga i roto i tetai ngai meangiti tei kapikiia e ko Wigmore, kua araveiia a Mama e tetai o te Aronga Apiipii Puka Tapu, tei kiteia ra te Au Kite o Iehova i te reira taime. Kua ariki aia i te apii Puka Tapu tauturu koia The Harp of God, e mei reira mai kua rauka iaia te kite i te au pauanga ki te maata anga o tana au uianga no te Puka Tapu. I te au epetoma kua tae mai i roto i te mere tetai pepa tarona ma te au uianga tei tataia no runga i te pene tataki tai. Kua akaari katoa i runga i te pepa i te ngai e kiteaʼi te au pauanga i roto i te puka.

I te 1926 kua akaruke toku nga metua, toku tuaine ko Beryl, e au i te Ekaretia Angirika no te mea kua rikarika tikai matou i te pirianga o te ekaretia i roto i te au poritiki, e pera katoa i te manganui anga o tana au apiianga manako kore. Tetai apiianga puapinga tikai koia oki ka tamamae te Atua i te tangata e tuatau ua atu i roto i te ai era. Ko toku mama, tei kimi ra i te tuatua mou o te Puka Tapu, kua papu tikai iaia e kare te Ekaretia Angirika i te akonoanga tika tikai.

I muri poto maira, ei pau i ta Mama au pure akatenga, kua atoro mai a Mrs. Jackson e vaine Apiipii Puka Tapu, ia matou. Vaitata atu ki te rua ora, kua tuatua aia kia Mama e au, i te pauanga i ta maua uianga mei roto mai i te Puka Tapu. Kua rekareka tikai maua i te apii anga e, i rotopu i tetai au mea, ko ta tatou au pure kia aratakiia te reira ki te Atua ko Iehova, te Metua o Iesu Karaiti, kare e ki tetai Toru Tai ngaro. (Salamo 83:18; Ioane 20:17) Inara ko te uianga maata roa atu kare e ngaropoina iaku ta Mama i ui koia oki ko teia: “Eaa tikai te aiteanga kia kimi i te Patireia na mua?”​—Mataio 6:33.

Te au pauanga tei akatumuia ki runga i te Puka Tapu kua akakeu oonu tikai i to matou oraanga. Mei te reira epetoma, kua akamata matou i te aere atu ki te uipaanga a te Aronga Apiipii Puka Tapu e te rave kapitianga i te au mea ta matou i apii ki tetai ke. Kua papu tikai ia matou e kua kiteaia e matou te tuatua mou. I nga marama i muri maira, i te 1927, kua papetitoia a Mama ei akairo i tona akatapu anga ei tavini kia Iehova, e i te 1930, kua papetito katoaia au.

Aereanga i Roto i te Angaanga Painia

Kua aere atu to matou pamiri ki te Putuputuanga Gillingham, te katoa anga e 25 au tangata. Ko etai ia ratou e au orometua tamou, tei kapikiia e au painia, e e manakonakoanga to ratou katoatoa no te aere anga ki te rangi. (Philipi 3:14, 20) To ratou maroiroi Kerititiano e mea piri te reira. Iaku e vai mapu ra, kua painia au no tetai tuatau poto ua i Peretiumu i te akamataanga o te au mataiti 1930. Na teia i akamura ei i toku inangaro no te akamaata atu i te angaanga Patireia. I te reira taime kua rave kapiti matou i te oronga anga ki te au orometua i tetai kopi o te puka rikiriki The Kingdom, the Hope of the World.

Kare i roa ana kua riro toku papa i te patoi i ta matou angaanga Kerititiano, e no teia i tetai tuanga, kua neke atu au ki London i te 1932 no te aere atu ki te apii teitei. I muri mai e puapii au e a au mataiti e i te reira tuatau kua piri atu au ki te Putuputuanga Blackheath, ko tetai o te au putuputuanga e a i London i te reira taime. I te reira taime i rongo ei matou i te au ripoti o te tapeka anga e te akamamaeanga o to tatou au tungane e te au tuaine Kerititiano i roto i ta Hitler Tiamani no te mea kua patoi ratou i te turu i ta Hitler au angaanga tamaki.

I te 1938, i te marama tikai i oti ei iaku i te tutaki i taku kaiou no te au puka i rauka iaku, kua akaruke au i taku angaanga no te akatupu i toku anoano kia riro mai ei painia. Kua akamata katoa a Beryl toku tuaine i te angaanga painia i taua taime rai i London, inara te noo ra aia i roto i tetai kainga painia ke atu. Ko toku patana painia mua ko Mildred Willett i muri maira kua akaipoipo atu ia John Barr, i teia taime e mema no te Pupu Akaaere o te Au Kite o Iehova. Tapiri atu ki tetai atu i roto i to matou pupu, ka takatakai atu matou i te patikara ki te ngai angaanga e ka noo atu matou i reira no te ra katoa, e putuputu te taime noatu e te ua ra.

Te tapoki ra te au tumu rangi tamaki i rungao ia Europa. Te raveia ra te terenianga no te aao anga i te apinga paruru mei te reva kati no te au tangata, e te akamataia ra te au akapapa anga no te au tamariki kia akaateaia ki uta ia Engarani me kare ki te au taoni meangiti i te ngakaika o te tamaki. Kua rava ua taku moni i akaputuia no te oko i tetai tamaka, e kare oki e tikaanga e me ka tauturu mai toku nga metua iaku i te pae o te moni. Inara kare ainei a Iesu i tuatua ana e, ‘Kapiti katoaia mai taua au mea katoa ra ia kotou me kimi kotou i te patireia na mua’? (Mataio 6:33) Kua papu tikai iaku e ka oronga mai a Iehova i te au mea taku e inangaro ra, e kua rave ana aia i te reira ma te maata tikai i teia au mataiti katoatoa. I te tuatau o te tamaki i tetai au taime kua kapiti atu au ki taku au tuanga kai meangiti i te au kai rau rakau tei koikoiia mei runga i te mataara tei pururu mai mei runga i te au toroka. E rauka putuputu katoa ana taku kai na te oronga anga i te au puka Puka Tapu no te au ua rakau e te au rau rakau.

I te 1928 kua anauia toku tuaine ko Sonia. E itu rai ona mataiti i tona akatapuanga i tona oraanga kia Iehova. Kua tuatua a Sonia e noatu i te reira turanga mapu, kua riro te angaanga painia ei akakoro anga nona. I te 1941, i muri ua ake i tona akairoanga i tona akatapuanga na te papetitoanga i te vai, kua kite aia i te reira akakoro anga i te akataka angaia aia e Mama ei painia ki Caerphilly, Wales Apatonga.

Ta Matou Angaanga Orometua i te Au Tuatau Tamaki Anga

I roto ia Tepetema 1939, kua akamata te Tamaki II o Teianei Ao, e to tatou au tungane e te au tuaine Kerititiano i Peritane kua tapekaia no te tumu tikai tei aiteite ki to ratou au taeake irinaki ra i Nati Tiamani​—to ratou turanga neutara no runga i te pirianga atu i roto i te tamaki. Kua akamata te au pomuanga o Engarani i rotopu i te au mataiti 1940. I tera po e i tera po, kua riro te tangi anga maata o te au mea tamaki ei mea mamae rava ki te taringa, inara ma ta Iehova tauturu kua rauka ia matou te moe e kia oraora no te angaanga tutu aere i tera mai ra.

I tetai au taime ka aere atu matou ki ta matou ngai tutu aereanga e te kite anga e kua takoreia te katoa anga o te au are. I roto ia Noema kua topa mai tetai pomu e iti ua te iati mei te kainga e nooia ra e tetai numero o matou, te akapueurikiriki anga i te au maramarama i roto i te tauatini au tuanga rikiriki. Kua topa mai te ngutupa teimaa o mua ki raro e kua ngaangaa, e te ngai tamaana anga kua inga ki raro. I muri ake i te akapouanga te katoa anga o te po i roto i tetai are paruru, kua akatakake matou e kua aere atu i te noo ki te au kainga o te Au Kite tukeke.

I muri poto maira kua orongaia mai tetai tuaanga angaanga naku ki Croydon, i London Maata. Ko toku patana painia ko Ann Parkin, tona tungane ko Ron Parkin i muri mai kua riro mai ei Kumiti Manga i Pueto Riko. I muri mai kua neke atu au ki Bridgend, i Wales Apatonga, e i reira kua rave atu au i te angaanga painia, te nooanga i roto i tetai vani tei uutiia e te oroenua e ono au marama. Mei reira mai ka takatakai patikara atu matou e a kiro mita ki tetai putuputuanga maata i vaitata mai, i Port Talbot.

I teia taime nei te akamata ra te au tangata i te riri ia matou, i te kapikianga ia matou e conchies (aronga patoi). Na teia i maani kia ngata i te kimi i tetai ngai nooanga no matou, inara kua akono a Iehova ia matou mei tei taputouia ra.

I muri mai, kua akatakaia atu e varu o matou ei painia takake i Swansea, e taoni te pae ava i Wales Apatonga. I te tamaki e maata atura ki te pakari anga, kua pera katoa te akavaavaa anga ia matou. Te tuatua “reka koreia” e te “mataku” kua peniia ki runga i te paruru o to matou kainga painia. Ko teia makitakita anga kua akakoko maataia e te au ripoti nuti pepa tei apa matou no to matou turanga neutara. I te openga iora, toko itu o matou kua tukuna tataki tai ia atu i roto i te are auri. Kua pou iaku e tai marama i roto i te are auri i Cardiff i te 1942, e i muri mai kua akapou katoa toku tuaine ko Beryl i tetai taime i reira. E noatu e iti ta matou materia e kua mamae taitoito e te akakino anga, kua puapinga tiaki matou i te pae vaerua.

I te reira taime, te painia ra a Mama raua ko Sonia i Caerphilly e te o atura na roto i te au raveanga mei te reira te tu. Te apii Puka Tapu mua ta Sonia i rave koia oki ki tetai vaine tana i akapapa i te aravei atu i te aiai Varaire. Kua papu tikai ia Sonia e ka aru atu a Mama iaia, inara kua akamarama atu a Mama e: “E akapapaanga ke rai taku. Kua akapapa koe i te akapapaanga, e no reira e aere atu koe ko koe ua.” Noatu e e 13 rai o Sonia mataiti, kua aere atu aia koia anake ua, e kua tere atu taua vaine ra i te pae vaerua e i muri mai kua riro mai ei Kite akatapuia.

Te Angaanga i Muri Ake i te Tamaki​—I Reira ko Gileada

I te akamutu anga te Tamaki II o Teianei Ao i te 1945, te angaanga ra au i tetai ngai akaateaia i Whaley Bridge, Derbyshire. I te popongi i akakiteiaʼi e kua tukuia te au, kua atoro atu matou e kua akamaroiroi i te au tangata tei roiroi tikai i teianei i te au angaanga tei akatupuia e te tamaki​—to reira au matiroeroe, au vaine takaua, e te au kopapa pirikoki.

I tetai au marama i muri mai, kua pati te Totaiete no tetai aronga tauturu i te tutu aereanga i Airerani, te Emeratino Arani. I te reira taime te vaira e 140 Au Kite o Iehova i runga i te reira airani, e no reira kua manakoia ei ngai tutu aere na te au mitinari. I roto i tetai au marama tokoiti ua, kua akatakaia tetai au painia takake e 40 i reira, e ko au tetai i roto.

I muri ake i te angaanga anga no tetai taime poto ua i Coleraine e Cookstown i te apatokerau, kua akatakaia atu au, tapiri atu ki tetai e toru, ki Drogheda i te pae taatai itinga. E noatu te au Airerani i te pae natura e e aronga maanaana e te tu meitaki, kua maata tikai te riri pakari i te pae akonoanga. E no reira, no tetai tuatau katoa, kua rauka ia matou i te akaruke ki te au tangata e tokoiti ua nga mea apii Puka Tapu tauturu (ko te tikaanga e tai puka e tetai au puka rikiriki).

I to matou noo anga i Drogheda, te takatakai patikara ra au mei ko mai i tetai pama ki tetai kua aere poitirere ua mai tetai tangata mapu e angaanga ana ki runga i te pama mei roto mai i te pa kapaie ki runga i te mataara. Kua akara aia mei runga i te mataara e ki raro, e kua ui mai ma te reo akaaka e: “Ko koe ainei tetai o te Au Kite o Iehova?” I te pauanga au e ae, kua tuatua ua mai aia e: “Inapo kua taumaro maua ko taku vaine ka akaipoipo no runga ia kotou te au vaine, e kua akamutu i to maua pirianga. Kua maro aia e e au Komuniti kotou, mei ta te au orometua Katorika e te au nuti pepa e tuatua ra, inara kua taumaro atu au e kare te reira i te tika i te mea e te aere tuera ua nei kotou mei tera are i tera are.”

Kua oronga atu au i tetai puka rikiriki nana kia tatau, tana i uuna ki roto i tona pute, e kua akapapa maua i te aravei e te tuatua atu i te po, i te mea i nana ei e: “Me kiteaia au i te tuatua anga kia koe, ka ngere au i taku angaanga.” I te reira po tokorua maua i aravei atu iaia e kua pau atu i tana au uianga e manganui. I te akaraanga e kua papu tikai iaia e ko teia te tuatua mou, e kua taputou mai aia e ka aere mai aia ki to matou kainga a tetai atu po no te apii atu. Kare aia i aere mai ana, e kua manako maua e kua kiteaia aia i te po mua e tetai au tangata takatakai patikara i te pati anga e penei kua ngere aia i tana angaanga. E manako putuputu ua ana maua e me kua riro mai aia ei Kite.

I muri ake i te aereanga ki te uruoaanga tapere i Brighton i te apatonga i te pae tai o Engarani i te 1949, kua orongaia mai ki etai o matou tetai patianga ki te Apii Puka Tapu Punanga Tiaki o Gileada i New York Teite. E 26 te katoa anga tei aere atu mei Peritane mai ki te pupu 15, tei pati atu i roto ia Tiurai 30, 1950, i te tuatau o te uruoaanga pa enua i te Yankee Stadium.

Ta Matou Angaanga Orometua i Paratiri

I tera mai mataiti kua akatakaia atu au ki São Paulo, i Paratiri, ko tetai o te au taoni e tere viviki atura ki mua i te ao nei. I te reira taime e rima rai au putuputu anga o te Au Kite o Iehova, inara i teia taime nei vaitata atu e 600 ia ratou! Mei teaa te tuke anga i te angaanga anga ki Airerani! E manganui te au kainga i roto i ta matou ngai tutu aere i São Paulo nei e au are mamaata ia, tei koropiniia e te au aua auri teitei ma te au pa auriia akaatiia ra. Ka kapiki matou i te tangata nona te are me kare i te tavini ra na te pokarakara anga i to matou rima.

I te au mataiti e pati ra, te vaira te au tuanga angaanga ou. Kua akameitakiia au i te tauturu i te akanoo i te au putuputuanga ou i te au ngai e manganui i roto i te teite o São Paulo, kapitiia mai tetai i Jundiaí i te 1955 e tetai i Piracicaba i te 1958. I muri mai i te 1960, kua riro mai toku tuaine ko Sonia ei patana mitinari noku, e kua akatakaia maua ki Pôrto Alegre, te kapitara no te teite o Rio Grande do Sul. I akapeea, ka umere ei koe, ei aia i te taeanga ki Paratiri?

I muri ake i te Tamaki II o Teianei Ao kua painia taokotai ua atu a Sonia raua ko Mama i Engarani. Inara i te akamata anga o te 1950, kua vaiia a Mama no tona maki kaneta tei akaruke iaia ma te paruparu i te aere anga mei tera are ki tera are, noatu e kua rauka iaia i te rave i te au apii Puka Tapu e te tata anga pepa. Kua rave ua atu a Sonia i te angaanga painia, e i te reira taime rai kua tauturu aia i te akono ia Mama. I te 1959, kua rauka ia Sonia te akameitakianga no te aere atu ki te pupu apii 33 o Gileada e kua akatakaia atu ki Paratiri. I te reira taime, kua akono a Beryl ia Mama e tae ua atu ki tona mate anga i te 1962. Ko Beryl i te reira taime kua akaipoipo, e koia e tona pamiri te vai tiratiratu nei rai i te tavini anga ia Iehova.

I Paratiri, kua tauturu maua ko Sonia i tetai papaki i te akatapu anga e te papetito anga. Inara, ko tetai o te au manamanata ta tetai tei kiteaia o te au tangata Paratiri e manganui koia oki ko te akamana anga i to ratou akaipoipo. No te mea e mea ngata i te rauka anga i tetai akaateaanga i Paratiri, kare i te mea matau koreia no te nga tokorua i te noo kapiti e kare e akameitakianga no te akaipoipo. Ko teia tikai tei tupu i te inangaro anga tetai o te patana i te akaatea mei ko mai i tona patana akaipoipo mua tei akamanaia.

Tetai vaine, tona ingoa ko Eva, tei roto i te reira turanga i te araveianga au iaia. Kua akaruke tona patana akaipoipo iaia, e no reira e raukai i te kimi iaia, kua akakite matou na runga i te ratio i tetai akakiteanga. I te kitea anga tana tane, kua aru atu au iaia ki tetai oire ke atu i te tiki i tona ingoa ki tetai pepa te ka akamatara iaia kia rauka iaia i te akamana i tona pirianga ki te tangata kare i akaipoipo iaia e noo ra kiaia. I roto i te are akavaanga i mua i te akava, kua pati mai aia kia Eva e au kia akamarama atu e eaa aia i inangaro ei i te akatikatika i tona turanga akaipoipo. Kua akaari te akava i te tu poitirere e te merengo anga i te akamarama anga ia atu teia kiaia.

I tetai atu atianga, kua aru atu au i tetai o taku tangata e apii ra i te Puka Tapu i te akapapa i tetai roia kia rave i tona akavaanga. Kua oronga akaouia tetai akakiteanga meitaki no runga i te akaipoipo e ta te Atua au turanga akono. I teia tupu anga e aka moni te tutaki no te akatea anga e kua angaanga nga tokorua i te tutaki i te moni tutaki. Inara ki teia nga tangata e apii ra i te Puka Tapu, e mea puapinga tikai te reira. Kua rauka ia maua ko Sonia te akameitakianga i te riro mai anga ei au kite ki to raua akaipoipoi anga, e i muri mai, tapiri atu ki ta raua au tamariki e toru, kua akarongo matou i tetai tuatua poto no te Puka Tapu i roto i to ratou kainga.

E Oraanga Puapinga, e te Akameitakiia

I te akatapu anga maua ko Sonia i to maua oraanga kia Iehova e kua riro mai ei painia, kua akakoro maua e, me ka rauka, e ko te angaanga orometua tamou ko ta maua ia angaanga. Kare maua i manako ana e eaa te ka tupu i muri mai i to maua oraanga me kare i te tupuanga o te makimaki me kare te ngata o te pae o te moni. Inara, kia tau ki ta Iehova i taputou, kare rava maua i akarukeia ana.​—Ebera 13:6.

Ae, ko te ngere i te moni e mea manamanataia i tetai au taime. I tetai taime, kua kai varaoa parsley maua ko toku patana e tai mataiti katoa, inara kare rava maua i onge ana, e kare katoa maua i ngere ana i te au mea i inangaroia.

I te au mataiti e tere atura ki muri, kua iti rai to maua maroiroi. I rotopu i te au mataiti 1980, kua vaiia maua roaʼi e kua tupu te reira i roto i tetai timata anga pakari kia maua, i te mea e ko ta maua angaanga tutu aere kua akameangiti takiriia. I roto ia Tianuare 1987, kua patiia mai maua kia riro mai ei nga mema no te opati maata o te Au Kite o Iehova i Paratiri.

To maua pamiri maata tei tere atu i te tauatini aronga orometua te kiteaia ra mei tetai 140 kiro mita i vao ake ia São Paulo i roto i te au are manea, te ngai e nenei ra matou i te au puka Puka Tapu no Paratiri e tetai atu au tuanga o Marike Apatonga. I konei te rauka nei ia matou te akono anga aroa mei ko mai i te au tavini tuku ua o te Atua. I te aere mai anga au ki Paratiri i te 1951, mei te 4,000 aronga e tutu aere ra i te tuatua o te Patireia, inara i teia taime nei kua tere atu i te 366,000! Kua kapiti mai tikai to tatou Metua aroa i te rangi kia maua i ‘te au mea katoa ra’ no te mea kua kimi maua i tona Patireia na mua.​—Mataio 6:33.

[Tutu i te kapi 22]

Olive raua ko Mildred Willet i te pae i tetai pereoo akakiteanga tuatua, 1939

[Tutu i te kapi 25]

Olive raua ko Sonia Springate