Au Ua—Meitaki e te Kino
“Kua akakite mairā Iehova iaku, e i na, e puke āriki suke e rua . . . Tetai āriki suke ra, e mea meitaki roa ïa, mei te suke para vave ra: e tetai āriki suke, e mea kino roa ïa, kare e tika kia kai i te kino ra.”—IEREMIA 24:1, 2.
1. Akapeea ta Iehova ra akaari anga i te aroa no tona iti tangata, no Iseraela, inara eaa ta ratou i rave?
E 617 M.T.N. te mataiti. E tai ngauru ua mataiti i mua ake i te akatupu anga i ta Iehova ra akavaanga tau ia Ierusalema e tona au tangata katoa. Kua pou ke ana ia Ieremia e 30 mataiti i te tutuanga maroiroi. E akamanako ana i ta Ezera akataka anga marama i te turanga, tei kitea ra ia 2 Paraleipomeno 36:15: “Kua tono maira te Atua o to ratou ai metua ko Iehova i te rima o te au karere nona kia ratou ra, kare i tukumoe i te tono anga; no te mea te aroa ra aia i tona iti-tangata e tona uaorai nooanga.” E ko te tupuanga no te reira tauta anga katoa ra? E mea mii ra, kua akakite ua maira a Ezera i te 2 Paraleipomeno 36 irava 16: “Kua taitoito ra ratou i te au karere a te Atua, e kua akavaavaa i tana tuatua, e kua takinga-kino i te au peroveta nana, e tupu rava akera te riri o Iehova i tona tangata, e kare rava akera e ravenga e oraʼi.”
2, 3. E akataka mai i te orama umere ta Iehova i akaari atu kia Ieremia ra.
2 Kua riro ainei te aiteanga e ka takore takiriia te iti tangata o Iuda? Kia kiteiaʼi te pauanga, e akamanako ana tatou i tetai orama tei orongaia ra kia Ieremia e kua tataia ki roto i te Ieremia pene 24 o te puka tei tapaia ra ki tona ingoa. Kua taangaanga te Atua e rua puke ariki suke i roto i teia orama ei akatutu i te au tupu anga i roto i tona au tangata koreromotu ra. Kua akakiteia mai teia i nga tu ua taka meitaki e rua, te meitaki e te kino.
3 Kua akataka maira a Ieremia pene 24, nga irava 1 e te 2, i ta te peroveta a te Atua i akara ra: “Kua akakite mairā Iehova iaku, e i na, e puke āriki suke e rua, kua tukuia mai i mua mai i te nao o Iehova ra, i muri ake i to te ariki no Babulonia to Nebukanesa apai tuikaa anga ia Iekonia, te tamaiti a Iehoiakima, ariki no Iuda ra, e te ui ariki katoa no Iuda, e te aronga tarai rakau, e te aronga tupaki auri, mei Ierusalema atu, e kua aratakiia atura ratou ki Babulonia. Tetai āriki suke ra, e mea meitaki roa ïa, mei te suke para vave ra: e tetai āriki suke, e mea kino roa ïa, kare e tika kia kai i te kino ra.”
Au Suke Meitaki o te Orama Ra
4. Eaa te akakite anga pumaana ta te orama o te au suke ra i mou atu no te au Iseraela tiratiratu ra?
4 I muri ake i te uiuianga ia Ieremia i tana i kite ra, kua tuatua ua atura Iehova i nga Ieremia 24 irava 5 ki te 7: “Mei teianei au suke meitaki nei, ka pera toku kite anga i te au tuikaa no Iuda, i ungaia e au mei ko nei atu i te enua o te Kaledea, kia meitaki ratou. E akatano au i oku mata ki runga ia ratou kia meitaki, e akaoki mai au ia ratou ki teianei enua; e patu au ia ratou ki runga, e kare e tuku ki raro; e tanu au ia ratou, e kare e kiriti. E oronga au ia ratou i te ngakau e kite ei iaku ra e, ko au ko Iehova: e riro oki au ei Atua no ratou; ka ariu mai oki ratou ia ma te ngakau katoa ra.”
5, 6. (a) I akapeea tetai papaki o to Iseraela ra i ‘te akaunga anga na roto i tetai mataara meitaki’ ki Kaledea? (e) I akapeea a Iehova i te ‘akatano anga i tona mata ki runga ia ratou kia meitaki’ te au Iseraela tiratiratu i tuikaaia ra?
5 E no reira i te akara anga mei ta Iehova i tuatua i konei e au tuatau meitaki te vai maira ki mua, e kare te iti tangata o Iuda e takore takiriia. Inara eaa te aite anga tikai o teianei ariki no te au suke meitaki ra?
6 Ko Iekonia, me kare Iehoiakina, koia te ariki o Iuda no etai toru marama e tai ngauru ra i mua ake i tana tuku ua anga ia Ierusalema ki te Ariki ko Nebukanesa ra. I roto i te aronga tei apaiia ma ia katoa ei tuikaa ko Daniela tetai e tona nga oa Epera e toru ko Hanania, ko Misaela, e Azaria, e ko Ezekiela katoa tetai. Kua ora teia aronga i te ariki o Babulonia ra, e no reira ka tau kia tuatuaia e kua akara a Iehova ia ratou katoatoa i tuikaaia ra e mei te mea rai i ungaia na roto i tetai mataara meitaki ki te enua o te Kaledea ra. I kite ainei koe e i taputou katoa a Iehova e kia ‘akatano i tona mata ki runga ia ratou kia meitaki’? I akapeea te akatupu anga i te reira? I te 537 M.T.N., e 80 mataiti i muri maira, kua akono a Iehova i te Ariki ko Kuro kia oronga i tetai akatika anga kia oki tetai toenga o to ratou au uanga ki te enua o Iuda. Kua patu akaou teia au ngati Iuda tiratiratu i te oire o Ierusalema; kua akatu ratou i tetai iero ou no te akamori anga i to ratou Atua, ia Iehova; e kua oki atu ratou kiaia ma to ratou ngakau katoa. E no reira i teia tu katoa nei, kia Iehova kua riro teia aronga tuikaa ma to ratou au uanga kia aite ki te au suke para meitaki vave ra.
7. I naea e i akapeea to Iehova ra mata i runga i te pupu Ieremia o teia nei i riro ei “kia meitaki”?
7 Penei te maara ra koe e i te atikara i mua akenei no runga i te au tuatua totou a Ieremia, kua kite tatou e ko to ratou aiteanga no to tatou 20 anere mataiti nei. Kare te Ieremia pene 24 i tuke i te reira. I te tuatau o nga mataiti poiri o te Tamaki I o Teianei Ao ra, e manganui te au tavini akatapuia o Iehova ra tei riro ki raro ake i te mana o Babulonia Maata na roto i tetai mataara me kare na tetai ke atu. Inara ko to Iehova ra mata akara matariki ‘kua akatanoia ki runga ia ratou kia meitaki.’ E no reira na roto i te Kuro Maata, koia Iesu Karaiti, ta Iehova ra akangaa anga i te mana o Babulonia Maata i rungao ia ratou ra e kua apai marie maira ia ratou ki roto i tetai parataito vaerua. Kua akarongo teia aronga Iseraela vaerua e kua oki akaou kia Iehova ma to ratou ngakau katoa ra. E i te 1931, kua ariki rekareka ratou i te ingoa Au Kite o Iehova. E tika tikai, kua tau i teianei kia tuatuaia e kua riro ratou mei tetai ariki no te au suke meitaki roa i te mata o Iehova ra.
8. Na teea mataara ta te Au Kite o Iehova ra akakite atea anga i te tuatua meitaki o te Patireia mei te suke reka rai?
8 Kare te Au Kite o Iehova i tapae ke i te akakoro anga no te aroa ua o te Atua i te tataraanga ia ratou mei ia Babulonia Maata. Kare ratou i kaiponu kia ratou anake te reka o te tuatua mei te suke rai o te tuatua meitaki no te Patireia ra, mari ra kua akakitekite ratou i te reira i te raveanga i ta Iesu au tuatua ia Mataio 24:14: “E tutu aereia te evangelia o te basileia nei, e kako rava ake te ao katoa nei; ei kite no te pa enua ravarai.” E ko te tupu anga? E tere atu i te 4,700,000 te aronga e tu mamoe to ratou kare ra no te Iseraela vaerua, kua matara mai mei ia Babulonia Maata ra!
Orama Au Suke Kino Ra
9. Koai ma tei akatutuia maira e te au suke kikino o te orama a Ieremia ra, e eaa te ka tupu kia ratou ra?
9 Inara akapeea taua ariki suke kino o te orama a Ieremia ra? I teianei kua tamou atu Ieremia i tona manako ki runga i te au tuatua a Iehova te kitea ra ia Ieremia pene 24, nga irava 8 ki te 10: “Kareka ra te au suke kikino ra, e kore e tika kia kai i te kino, te na ko mairā Iehova, Mei te reira taku akariro anga i te ariki o Iuda ra ia Zedekia, e te ui ariki ki ona ra, e te toenga o Ierusalema, tei akatoeia ki runga i te enua nei, e tei noo katoa i te enua i Aiphiti: E tuku atu au ia ratou no te manamanata, e te kino, i te au basileia katoa o te ao nei, kia riro ei akakino anga, e ei amuamu anga, ei tuatua anga, e ei taoanga, i te au ngai katoa taku e tuaru atu ia ratou ra. E akaunga atu oki au i te koke i roto ia ratou, e te onge, e te maki-mate; e pou rava atu ratou i runga i te enua nei, tei orongaia e au no ratou, e no to ratou ra au metua.”
10. Eaa a Iehova i akatakaʼi ia Zedekia ei tetai ‘suke kino’?
10 E no reira kua riro tikai a Zedekia ei ‘suke kino’ i te mata o Iehova. Kare e meameaau anake aia i te Ariki ia Nebukanesa na te aatianga i te taputou no te tiratiratu tana i papau ra ki taua ariki ra i te ingoa o Iehova mari ra kua kopae takiri katoa aia i te aroa o Iehova tei orongaia atura kiaia na roto ia Ieremia. Ko te tika, kua rave aia kia mamao atu i te tuku anga ia Ieremia ki roto i te tapeka anga! No reira rai a Ezera i tuatuaʼi i te tu akono o te ariki ra i tana i rave ia 2 Paraleipomeno 36:12 e: “Kua rave aia i te kino i mua i te aroaro o tona Atua o Iehova, kare oki i taakaaka iaia orai.” I te mata o Iehova ra kua aite a Zedekia e te aronga toenga i Ierusalema ra mei tetai ariki suke pe kino ra!
Au Suke Pe Akatutuia ra i to Tatou Tuatau Nei
11, 12. Koai ma te akatakaia ra ei au suke kikino i teia tuatau, e eaa te ka tupu kia ratou?
11 E akara takapini te ao katoa i teia tuatau nei. I to manako ka kitea e tatou tetai ariki akatutuia no te au suke kikino ra? E akamanako ana tatou i te au tika na te akaaite atu anga i to tatou tuatau ma to Ieremia ra. I teia 20 anere mataiti nei, te taangaanga ra a Iehova i te pupu Ieremia, koia te toenga o tei akatainuia ra, kia akamatakite tamou i to te au pa enua ra i tona riri otooto te aere maira a te mate maata. Kua raurau atura aia i te au pupu tangata ke ke kia oronga i te kaka tau i tona ingoa, kia akamori iaia ma te vaerua e te tuatua mou, e kia akatika i tana Tamaiti te tutara nei, koia a Iesu Karaiti, e koia te Tutara tika no te enua katoa nei. Eaa ta ratou i rave? Mei to te tuatau rai ia Ieremia ra. Te rave ua atura to te au pa enua i te kino ra i te mata o Iehova.
12 Koai ma te aronga te akakeu nei i teianei tu manako meameaau? Tei aviri tamou ra i teia aronga karere a te Atua mei ia Ieremia rai na te uianga e noea mai to ratou mana kia akono ei au orometua na te Atua ra? Tei aviri ra i te Tuatua a te Atua? Koai ma i teia tuatau te turu ra i te maata anga o te takinga kinoanga i te Au Kite o Iehova ra? Te taka meitaki ra te pauanga no te katoatoa kia kite—ko Kerititome, ko te au orometua tei maata roa! E akara ua i te au ua pe kikino katoa o Kerititome tei uriuri manakoia ra i te atikara i mua ake nei. Ae, oki, e ariki akatutu tikai tetai no te au suke kikino i te enua nei i teia tuatau nei. Ko te tika, kua tuatua a Iehova e kare e tika “kia kai i te kino.” Te rongona ra te au tuatua a Iehova na roto ia Ieremia tae roa mai ki to tatou tuatau nei: ‘Ka tae ratou ki to ratou openga’! Kare e kitea tetai ravenga e oraʼi te riri o Iehova ia Kerititome ra.
E Apii Akamatakiteanga no Tatou
13. I te akara anga i te au tuatua a Paulo i kitea ia 1 Korinetia 10:11 ra, eaa te kite tau no tatou i nga ariki suke e rua ra?
13 Ia tatou e akara matatio ra i te aiteanga o ta Ieremia tuatua akamatakiteanga tei akauruia ra, te tangitangi ra ta te apotetoro ko Paulo au tuatua ia 1 Korinetia 10:11 i roto i o tatou taringa: “Rokoia iora ratou e taua au mea katoa ra, ei akaraanga: e ei ako mai oki ia tatou, i te aronga i rokoia mai i te openga o te au tuatau nei, i tataiaʼi.” Kua tuku ainei tatou tataki tai i te akamatakiteanga ki to tatou ngakau tei orongaia maira kia tatou e teianei orama no nga ariki suke e rua ra? Ko ta tatou i uriuri manako ana e tuanga puapinga maata ia no te au apinga tei tupu ra ki to Iseraela ei akaraanga akamatakiteanga no tatou nei.
14. I akapeea ta Iseraela akono anga i to Iehova ra utuutu anga maru?
14 Ei openga, e tamanako tatou i te au tuatua a Iehova ki te Ariki ko Davida no runga ia Iseraela, tei kitea ra ia 2 Samuela 7:10: “E akono oki au i tetai ngai no toku ra au tangata no Iseraela, e naku ratou e tanu.” Kua utuutu maru a Iehova i tona au tangata, ia Iseraela, i te au tu ravarai. E au tumu katoa oki no to Iseraela kia uua mai i te au ua meitaki i to ratou oraanga. E akarongo anake ua ratou i ta Iehova apiianga tu-Atua e kia mou i tana au akauenga. Inara, e tokoiti ua i o ratou ra i rave i te reira. Ko te maata anga e marokiakia e te tau kore e kua uua mai i te au ua kikino, e te pe oki.
15. Akapeea ta te Iseraela vaerua e to ratou au oa tu mamoe o teia tuatau nei akono anga i to Iehova ra aroa?
15 Inara, akapeea to tatou tuatau nei? Kua maata to Iehova ra akaari mai anga i te aroa ki te toenga o te Iseraela vaerua e to ratou au oa e tu mamoe rai. Kua tamouia tona mata ki runga ia ratou mei to ratou akaora anga i te pae vaerua i te 1919 mairai. Mei tana i totou maira na roto ia Isaia, te rauka ra ia ratou te apii anga tu-Atua mei ko mai i te Puapii maata rava i te ao katoa e pini ua ake, koia te Atua ko Iehova. (Isaia 54:13) Ko teia apiianga tu-Atua, tei aratakiia mai na roto i tana Tamaiti, ia Iesu Karaiti, kua akatupu maata mai i te au i roto ia ratou e kua apai tamou marie mai ia ratou ki roto i tetai pirianga vaitata ma Iehova ra. Mei teaa rai te reva meitaki i te pae vaerua ta teia e oronga mai nei na tatou katoatoa kia kite ia Iehova, kia akarongo atu iaia, e kia uua tamou marie mai i te au ua meitaki i to tatou oraanga—te au ua te ka apai mai i te akapaapaa kia Iehova ra! Ko te tumu tikai ia no to tatou oraanga!
16. Eaa te akono anga tau na tatou tataki tai kia rave no te orama o nga ariki suke e rua ra?
16 Inara noatu te tu aroa katoa ua o te Atua, te vaira tetai papaki tei riro ra kia meameaau e kia ngakau marokiakia, mei te aronga e manganui i Iuda taito ra, e tei uua maira i te ua kikino, e te pe i to ratou oraanga. Mei teaa ra te tumatetenga o te reira! Kia kore ra tatou e manako kore i te reira akamatakite anga tei akataka maramaia maira kia tatou na teia nga ariki suke e rua ma to raua au ua—meitaki e te kino. I te akavaitata anga mai te akavaanga tau a Iehova ki runga i te aronga akaruke i te akarongo o Kerititome ra, kia tamou marie tatou ki roto i to tatou ngakau i te ako anga a te apotetoro ko Paulo ra e: “Kia tau to kotou aerenga i te Atu i te au mea katoa e mareka mai ei ra, e kia tupu te au angaanga meitaki katoa ia kotou.”—Kolosa 1:10.
Manako Akaouanga “Au Ua—Meitaki e te Kino” e nga parakarapa 1-4 o “Ta Iehova Taumaro Anga i te Au Enua Ra”
◻ Eaa ta te ariki o te au suke meitaki e akatutu maira?
◻ I akapeea te kitea anga marama o te ariki au suke kikino o te orama ra?
◻ Eaa te akamatakiteanga ta te totou a Ieremia e oronga maira no tatou?
◻ Eaa te apinga maata no runga i te mataiti 607 M.T.N.? e te 1914 T.N.?
[Tutu i te kapi 15]
Mei te au suke meitaki ra, kua uua maira te au tangata o te Atua i te au ua vene o te Patireia
[Tutu i te kapi 15]
Kua akapapu maira Kerititome e te aite ra aia ki tetai ariki suke kikino ra