Te Arai nei Ainei Koe i te Vaerua o Teianei Ao?
‘Te vaerua i rauka ia tatou nei, kare ïa i to teianei ao, ko te vaerua ra no ko mai i te Atua ra.’—1 KORINETIA 2:12.
1, 2. Eaa te tumatetenga no te kati poitini tei rokoia ki Bhopal, i Initia, inara eaa te “kati” kino roa atu te akaeaia ra takapini teianei ao?
I TETAI po anuanu ia Titema 1984, kua tupu tetai apinga poitirere i Bhopal, i Initia. I roto i taua oire ra, e ngai maani anga kemikara tetai, e i taua po o Titema ra, kua kino tetai ngai tapu o tetai o nga tangika vairanga kati. E viviki ua te aerenga mai o te au tane methyl isocyanate ki roto i te reva. Kua apai aereia e te matangi, kua tae atu teia kati tamate nei ki roto i te au are e ki runga i te au ngutuare tangata oki te moe ra. E au tauatini ua atu te aronga tei mate, e e manganui katoa oki tei kino to ratou kopapa. Ko te tumatetenga kino roa ia i tupu tae roa mai ki taua tuatau ra.
2 Kua tangi te au tangata i to ratou rongo anga ia Bhopal ra. Inara noatu te akakino anga a te reira, e tokoiti ua te au tangata i mate i taua kati i tae maira ki vao i to te aronga tei tamateia ra i te pae vaerua e tetai “kati” ta te au tangata takapini i teianei ao e akaea ra ki roto i te au ra tataki tai katoa ra. Te tapaia ra te reira i te Puka Tapu e ko ‘te vaerua to teianei ao.’ Ko taua reva kino roa ia tei tuatua akatukeia ra e te apotetoro ko Paulo ma te vaerua mei ko mai i te Atua ra, i tana tuatua anga: ‘E teianei te vaerua i rauka ia tatou nei, kare ïa to teianei ao, ko te vaerua ra no ko mai i te Atua ra: kia kite tatou i te au mea i oronga uaia mai e te Atua no tatou nei.’—1 Korinetia 2:12.
3. Eaa ‘te vaerua to teianei ao’?
3 Eaa tikai ‘e vaerua o to teianei ao’? Kia tau ki ta te The New Thayer’s Greek English Lexicon of the New Testament, ko tetai aiteanga matauia o te tuatua “vaerua” (Ereni, pneuʹma) ko “te tu me kare mana te akaki ra e te akatere ra i te meta o tetai ua atu tangata.” Ka rauka i te peretana tetai vaerua meitaki me kare tetai vaerua kino, me kare te tu. (Salamo 51:10; 2 Timoteo 4:22) Ka rauka katoa oki i tetai pupu tangata tetai vaerua, me kare te tu mana. Kua tata a Paulo ki tona oa kia Philemona: “Ei to kotou na au vaerua te aroa ua o to tatou Atu ra o Iesu Mesia.” (Philemona 25) Mei te reira katoa oki—inara na roto i tetai tu maata roa atu—e tu mana katoa to teianei ao e matauia nei, e ko te reira oki ‘te vaerua o teianei ao’ ta Paulo i taiku maira. Kia tau ki ta Vincent Word Studies in the New Testament, “ko te aite anga o taua takiota tuatua ra ko te kaveinga no te kino te akakeu ra i teianei ao kare nei e rauka kia akaouia.” Ko te tu ara ia te tapoki nei i te manakoanga o teianei ao e te mana ririnui nei ki rungao i te tu angaanga a te tangata nei.
4. Koai te tumu o te vaerua o teianei ao, e eaa te tupu anga no teia vaerua ki runga i te au tangata nei?
4 E poitini teia vaerua. No teaa ra? No te mea no ko mai ia i “te ariki o teianei ao,” koia a Satani. E tika, kua tapaia aia ko “te ariki mana o te reva ua nei, te vaerua e angaanga ririnui nei i roto i te aronga akarongo kore.” (Ioane 12:31; Ephesia 2:2) E rave anga ngata e oraʼi i teianei “reva,” me kare “vaerua e angaanga ririnui nei i roto i te aronga akarongo kore.” Tei roto ia i te au ngai ravarai o te totaiete tangata nei. Me ka akaea tatou i te reira, ka akamata tatou i te akono i tona au tu akono anga, i tona au akakoro anga. Te akamaroiroi maira te vaerua o teianei ao ‘kia akono kia tau ki to te kopapa,’ koia oki, kia tau ki to tatou tu apa ua no te ara. Ka oronga mai te reira i te mate, “kia akono oki kotou i ta te kopapa ra, ka mate ïa kotou.”—Roma 8:13.
Kopaeanga i Teianei Vaerua o te Ao Nei
5. I akapeea te rave anga pakari a tetai Kite i te tuatau o taua tumatetenga i Bhopal ra?
5 I taua tumatetenga i Bhopal ra, kua akaaraia tetai Kite o Iehova e te au oe e pera katoa e te aunga kino rava o te kati poitini ra. Kare i taroaroa kua akaara aia i tona ngutuare tangata e kua taki viviki atura ia ratou ki te arataa. Kua tapu aia no tetai atianga poto ua kia kite aia i te aerenga mai o te matangi na ea, kua tauta atu aia i tona aerenga na roto atu i te au urupu tangata te oripu ua ra e kua taki atu i tona ngutuare tangata ki runga i te take o tetai maunga i vao ake i te oire. I reira kua rauka ia ratou te akaki i to ratou au ate mama, ma te reva ma e te ou tei pupuiia maira mei ko mai i tetai roto i vaitata ua ra.
6. Ko teea te ngai ka rauka ia tatou kia aere kia oraʼi i te vaerua o teianei ao?
6 E ngai teitei ainei tetai ei aerenga atu no tatou ei akapuanga mei te “reva” poitini o teianei ao? Te akakite maira te Puka Tapu e te vaira tetai. I te akara mai anga ki to tatou tuatau nei, kua tata te peroveta ko Isaia e: “E riro kia tae ki te au rā openga ra, e akatinamouiaʼi te maunga ra o te are o Iehova ki runga i te take o te au maunga ra; e akateiteiia ïa ki rungao i te au tuaivi ra; e putuputu ua mairai te au etene katoa ra ki reira. E manganui te tangata e aere ma te tuatua e, Aere mai, ka aere tatou ki runga i te maunga o Iehova, ki te are o te Atua o Iakoba; e nana e apii mai ia tatou i tona au aerenga; e ka aere tatou na tona ra au arataa. I na Ziona atu oki te ture i te riro anga atu, e te tuatua a Iehova, i na Ierusalema atu ïa.” (Isaia 2:2, 3) Ko te ngai teitei no te akamori anga ma, e te “maunga o te are o Iehova” tei akateiteiia ra, ko te ngai anake ia i runga i teianei paraneta te atea ke ra i te vaerua poitini o teianei ao, e te akakinoanga i te aʼo. Tei reira te ngai te aere ua maira te vaerua o Iehova ki rotopu i te au Kerititiano tiratiratu ra.
7. I akapeea te aronga e manganui i oraʼi mei te vaerua o teianei ao?
7 E manganui te aronga tei akaea ana i te vaerua o teianei ao kua rekareka i teianei i te matara anga tei aiteite ki tei tupu ra ki taua Kite i Bhopal ra. I muri ake i te tuatuaanga no “te aronga akarongo kore” ra tei akaea i te reva, me kare te vaerua, o teianei ao, kua tuatua maira te apotetoro ko Paulo e: “Ko tatou katoa oki te kapiti katoa anga i roto ia ratou i muatangana i te anoano o te kopapa nei, i te akatupu anga i ta te kopapa e ta te ngakau i inangaro ra; e mei te tangata ravarai nei oki, i anau mai ei tamariki ririia. Kareka te Atua, no te aroa maata ona, e no te anoano maata tana i anoano mai ia tatou nei, Mate uaorai tatou i te ara, akaora akenei aia ia tatou ma te Mesia katoa.” (Ephesia 2:3-5) Ko te aronga kare e akaea ra i tetai apinga mari ra i te reva poitini o teianei akatereanga o te au mea nei kua mate ratou i te tu o te pae vaerua. Inara, e akameitaki anga kia Iehova, e au mirioni ua atu i teia tuatau te oro ra ki te ngai teitei i te pae vaerua e te ora maira i taua tu no te mate ra.
Au Akakitekite Anga i ‘te Vaerua o Teianei Ao’
8, 9. (a) Eaa te akaari maira e ka tau tatou kia paruru tamou atu i te vaerua o teianei ao? (e) Penei ka akapeea to Satani vaerua i te taviivii anga ia tatou?
8 Te koropini viviki nei te reva tamate a Satani takapini ia tatou. Ka tau tatou kia paruru kia kore e aere ke atu ki raro, kia oki atu ki roto i teianei ao, e penei kia pokia i te pae vaerua. Ka tau kia matakite tamou tikai. (Luka 21:36; 1 Korinetia 16:13) E akamanako ana, ei akaraanga i teianei tika. Te kite nei te au Kerititiano rava rai i ta Iehova ra au turanga no te akono tau e kare e akatika e ko taua au ravenga viivii ra mei te akaturi, te poneia, e te totoma oki ei mea arikiia. Inara, i te au mataiti tataki tai e vaitata i te 40,000 te aronga tei akaateaia ki vao mei roto mai i ta Iehova ra akaaerenga. No teaa ra? I roto i te au tu e manganui no teia au ravenga viivii tei taikuia akenei. Akapeea te reira i tupu ei?
9 No te mea e apa anake tatou pouroa. E apikepike te kopapa, e ka tau tatou kia maro tamou marie i te patoi anga i te inangaro tarevake te tupu maira i roto i to tatou ngakau. (Koheleta 7:20; Ieremia 17:9) Inara, ko taua au inangaro tarevake ra te akamaroiroiia ra e te vaerua o teianei ao. E manganui te aronga o teianei ao kare e kite i te tarevake o te tu tau kore, e ko te manako te meitaki ua ra te au apinga ravarai ko tetai tuanga ia o te manako inangaro o te akatereanga a Satani no te au mea nei. Me ka kapiti atu tatou ia tatou uaorai ki taua tu manakoanga ra, ina, ka riro pakari aea tatou kia akamata i te manako mei to teianei ao katoa ra. Kare e roaia, ka akatupu taua au manako viivii ra i te anoano tarevake te ka akaopeia ki roto i te rave ara kino ra. (Iakobo 1:14, 15) Ka ori aere ua tatou mei runga mai i te maunga o to Iehova ra akamori anga ma kia topa mai ki te ngai akaaka viivii i raro ki teianei ao no Satani nei. Kare rava tetai te ka vai akakoroia ki reira e akatuangaia i te ora mutu kore.—Ephesia 5:3-5, 7.
10. Eaa tetai akakite anga mai i te reva a Satani, e eaa ka tau ei te au Kerititiano kia kopae ke i te reira?
10 Te kitea nei te vaerua o teianei ao takapini ia tatou. Ei akatauanga, te vaira te tu akono ngateitei kore e te aviri te kitea ra i te oraanga o te aronga e manganui. I te aru anga i te aronga rave poritiki tika kore me kare e mako kore te manakoanga e pera katoa i te au arataki akonoanga noinoi, tei tau kore ra te ravenga, kua tuatua tapu kore ua ratou i te au apinga e puapinga maata ra to ratou. Ka arai atu te au Kerititiano i te reira tu akono. Ia tatou e katakata ra ma te tau tikai, ka kopae ke tatou i te apai mai anga ki roto i te putuputuanga i tetai vaerua aviri e te ngateitei kore. Te akaata maira te tuatua Kerititiano i te mataku ia Iehova e te ngakau ma. (Iakobo 3:10, 11; akaaite Maseli 6:14.) Me e ou tatou me kare kua ruaine, ka tau “ei tuatua aroa ua anake ta [tatou], kia rapakauia i te tai, i te kite anga i te mea tika kia tuatua atu ki te tangata katoa ra.”—Kolosa 4:6.
11. (a) Eaa te tu rua o te vaerua o teianei ao? (e) Eaa ra te au Kerititiano i tuke ei mei te aronga te akaata maira i te reira tu?
11 Ko tetai atu manako ngakau matauia te akaata maira i te vaerua o teianei ao ko te makitakita ia. Kua akatataka keia teianei ao e te makitakita e te riri tei akatumuia ki runga i te enua ke, te au peu tuke, iti tangata ke, e pera katoa oki i te tuke anga o te aronga tataki tai. Mei teaa ra te meitaki atu te au mea i te ngai te akonoia ra e te vaerua o te Atua! Kua tata te apotetoro ko Paulo: “Auraka te kino e tutakiia atu ki te kino i te tangata ravarai nei. Ka akonokono ana i te mea tika tikai ki mua i te aroaro o te tangata katoa nei. Peneiake ko te tika, ko ta kotou ïa e aruaru e, kia noo au ua kotou i roto i te tangata katoa nei. E taku au akaperepere e, auraka e akaoko, tuku ua atura i te riri; kua tataia oki e, ‘Te tuatua maira te Atu, ei iaku te akaoko, e naku e tutaki atu.’ E teianei, ‘te pongi ra to enemi, ka akaangai atu; e te kaki vai ra, ka akainu atu: te akaputu ra koe i te ai ngarau ki runga i tona upoko i reira.’ Auraka e mate i te kino, kia mate ra te kino ia koe i te meitaki.”—Roma 12:17-21.
12. Eaa ra te au Kerititiano i kopae ke ei i te noinoi apinga?
12 Te akamaroiroi katoa maira te vaerua o teianei ao i te noinoi apinga. Na te akamaroiroi anga a te aronga okooko o teianei ao, e manganui te aronga kua riro te manako i te au apinga ou, te au kakau ou, te au motoka ou. Kua tuikaaia e “te anoano tika kore o te mata nei.” (1 Ioane 2:16) Ko te maata anga o te tangata te vaito ra i to ratou puapinga i te oraanga na te maata o to ratou are me kare na ta ratou moni i roto i te pangika. Ko te au Kerititiano, te akaea ra i te reva ma i te pae vaerua i runga i te maunga teitei o te akamori anga ma ia Iehova, te arai ra i te reira tu manako. Kua kite ratou e ko te aruaru anga i te au apinga kopapa nei ka riro ia ei akakino. (1 Timoteo 6:9, 10) Kua akamaara atura Iesu i tana au pipi e: “E maata ua oki to te tangata nei apinga, kare oki tei taua apinga nona ra tona ora.”—Luka 12:15.
13. Eaa etai atu akakite anga mai i te vaerua o teianei ao?
13 Te vaira etai atu akakite anga i te “reva” kino o teianei ao. Tetai ko te vaerua meameaau. (2 Timoteo 3:1-3) Kua kite ainei koe e e manganui te au tangata kare e angaanga kapiti ana ma te aronga mana taoonga? Kua kite ainei koe i taau ngai angaanga i te ravenga maata no te kore e rave i te angaanga me kore atu tetai tangata e tiaki ana? E ia te manganui o te au tangata taau e kite ana te aati ra i te au ture—penei te pikikaa ra i ta ratou au tero me kare te keia ra i te ngai angaanga? Me te aere ra koe ki te apii, kua tupu ainei te tu maroiroi kore kia koe kia kore e rave i toou meitaki no te akara aviri mai toou au pupu oa no te aronga tei meitaki i te apii anga? Pouroa teia au apinga e akakite anga anake i te vaerua o teianei ao te tau ra te au Kerititiano kia arai atu.
Akapeea me Arai Atu i te Vaerua o Teianei Ao
14. Na teea au mataara te tuke anga o te au Kerititiano mei te aronga kare i te Kerititiano ra?
14 Inara, akapeea e raukai ia tatou i te arai atu i te vaerua o te ao nei ia tatou te noo nei i teianei ao? Ka tau rai tatou kia maara e noatu tei ea tatou te ngai e noo ei i te pae kopapa, i te pae vaerua ra kare tatou i to teianei ao. (Ioane 17:15, 16) Kare ta tatou au akakoro anga i te au akakoro anga a teianei ao. E tuke to tatou manako no te au apinga nei. E au tangata tatou no te pae vaerua, te tuatua ra e te manako ra “kare ra ma te tuatua apiiia mai e te pakari tangata nei, ko ta te Vaerua Tapu ra i apii mai; i te akaarite anga i ta te vaerua i ta te Vaerua ra.”—1 Korinetia 2:13.
15. Akapeea e raukai ia tatou i te arai atu i te vaerua o teianei ao?
15 Eaa ta tetai tangata ka rave me ka kite aia iaia uaorai i roto i tetai ngai te taeroia ra e te kati poitini? Penei ka rauka iaia i te aoao i tetai arai kati tei kapitiia atu ki tetai vairanga reva ma, me kare ka rauka iaia i te akataka ke atu iaia uaorai mei te reira ngai atu. Ko te mataara no te kopae ke i te reva a Satani te kapiti ra i teia nga ravenga nei. I te mamao ke atu te ka rauka, ka tauta tatou i te akataka ke anga ia tatou uaorai i te pae kopapa mei tetai ua atu apinga te ka akariro i te vaerua o teianei ao kia mana mai ki to tatou manakoanga. E no reira, ka kopae ke tatou i te pirianga oa tarevake, e kare tatou e tuku ia tatou uaorai kia piri atu ki etai tu tamataora te akakeu ra i te ta ua, te tu tau kore, te purepure, te meameaau, me kare tetai ua atu angaanga a te kopapa nei. (Galatia 5:19-21) Inara, i te mea te noo nei tatou i teianei ao, kare e rauka ia tatou te kopae takiri kia kore e vaitata atu ki teia au mea nei. E no reira ka rave pakari tatou me ka kapiti atu tatou ki tetai vairanga reva meitaki i te pae vaerua. Ka akaki tatou i to tatou au ate mama i te pae vaerua akatutu anga, na te aere anga putuputu ki te uipaanga, te apii tataki tai anga, te angaanga Kerititiano e te taokotai anga, e te pure. Na teia mataara, me ka tae mai te reva na Satani ki roto i to tatou nga ate mama i te pae vaerua ra, ka akamaroiroi mai te vaerua o te Atua ia tatou kia kopae ke atu i te reira.—Salamo 17:1-3; Maseli 9:9; 13:20; 19:20; 22:17.
16. Akapeea tatou i te akakite anga e tei ia tatou te vaerua o te Atua?
16 Te akariro ra te vaerua o te Atua i tetai Kerititiano ei peretana takake e tuke mei to te aronga no to teianei ao. (Roma 12:1, 2) Kua tuatua a Paulo: “Kareka ta te Vaerua e akatupu, ko te inangaro ïa, te rekareka, te au, te akakoromaki, te takinga-meitaki, te meitaki, te pikikaa kore, Te maru, te akono meitaki: kare ua e ture e akakore i te reira.” (Galatia 5:22, 23) Te oronga katoa maira te vaerua o te Atua ki tetai Kerititiano i te kite oonu i te au mea ra. Kua na ko maira Paulo: “Koia katoa te au mea a te Atua, kare rava tetai i kite, mari ra ko te Vaerua o te Atua.” (1 Korinetia 2:11) Ko te tu matauia, ko “te au mea a te Atua” te kapiti ra i te au tuatua mou mei te atinga oko ra, te Patireia o te Atua i raro ake ia Iesu Karaiti, te manakonako anga no te ora mutu kore, e te akaatea anga takiri i teianei ao kino. Ma te tauturu a te vaerua o te Atua ra, te kite ra te au Kerititiano e te ariki ra i teia au mea ra e e tuatua mou, e na teia i akariro i ta ratou i manako no te oraanga ei mea tuke i ta te au tangata o teianei ao. Te mareka ra ratou kia kite i to ratou rekareka anga i te tavinianga ia Iehova i teianei, ma te manakonako anga kia tavini ua atu iaia no te tuatau mutu kore te aere maira.
17. Naai i akanoo i te akaraanga meitaki rava no te araianga i te vaerua o teianei ao, e i akapeea?
17 Ko Iesu te akaraanga meitaki rava no te aronga tei arai atura i te vaerua o teianei ao. I muri poto ake i to Iesu papetito angaia, kua tamata a Satani i te arataki ke iaia mei te tavinianga ia Iehova na te orongaanga i nga timataanga e toru katoa. (Mataio 4:1-11) Ko te mea openga kua kapiti atu i te manako e ka rauka ia Iesu kia riro iaia te tika kia tutara i te ao katoa nei no te tutaki e okotai ua rave anga i te akamori ia Satani ra. Ka rauka ua ia Iesu kia manako e: ‘Ka rave ua au i te akamori anga, e i muri akera ka riro mai iaku te tika kia tutara i teianei ao, ka tatara ara au e ka oki akaou ei ki te akamorianga ia Iehova. Ei tutara no teianei ao, e meitaki atu toku turanga no te akapuapinga anga i te au tangata nei, i toku tu i teianei ei kamuta ua no Nazareta mai.’ Kare ra a Iesu i manako na tera mataara. Kua rekareka ua aia i te tiaki kia tae roa na Iehova e oronga atu kiaia te tutara anga i teianei ao. (Salamo 2:8) I taua atianga ra, e i etai katoa atu atianga ra i tona oraanga, kua arai atu aia i te mana poitini o te reva o Satani. E no reira, kua riro iaia te re o teianei ao taero i te pae vaerua.—Ioane 16:33.
18. Akapeea ta tatou araianga i te vaerua o teianei ao i te akapaapaa anga i te Atua ra?
18 I tuatua te apotetoro ko Petero e ka tau tatou kia aru vaitata i to Iesu takainga vaevae. (1 Petero 2:21) Ko teea tetai akaraanga meitaki atu no tatou? I teia tuatau openga nei, i raro ake i te mana o te vaerua o teianei ao, te tomo atu nei te au tangata kia oonu atu e kia oonu rava atu ki roto i te tu taeke anga. Mei teaa ra te mea meitaki rava e i rotopu i taua ao nei, te tu maira te ngai teitei no te akamori anga viivii kore e te ma ia Iehova ra! (Mika 4:1, 2) E tika tikai, te kiteia ra te mana o te vaerua o te Atua i te mea te aere maira e au mirioni ua atu tangata ki te ngai akamori anga i te Atua ra, ma te araianga i taua vaerua maroiroi ra te aereanga na roto i teianei ao e te apai mai anga i te akangateitei e te akapaapaa kia Iehova! (1 Petero 2:11, 12) Kia manako tamou ra te katoatoa o tatou nei kia vai mai ki roto i taua ngai akateiteiia ra kia oti roa i te Ariki akatainuia a Iehova ra te takore atu i teianei ao kino e te titiri anga ia Satani te Tiaporo e tana au temoni ki roto i te vaarua takere kore. (Apokalupo 19:19–20:3) Ei reira, e kore atu ei te vaerua o teianei ao. Mei teaa ra te meitaki o te reira tuatau!
Ka Rauka Ainei Ia Koe te Akataka?
◻ Eaa te vaerua o teianei ao?
◻ Eaa te akatupu anga a te vaerua o teianei ao ki rungao i te aronga tataki tai?
◻ Eaa etai akakitekite anga i te vaerua o teianei ao, e akapeea e raukai ia tatou i te kopae atu i te reira?
◻ Akapeea tatou i te akaari anga e tei ia tatou te vaerua o te Atua ra?
◻ Eaa te au akameitakianga te ka tupu ki te aronga tei arai atu i te vaerua o teianei ao?
[Tutu i te kapi 16, 17]
No ko mai ia Satani ra te vaerua o teianei ao
Kia kopae ke i te vaerua o teianei ao, e oro ki te ngai akateiteiia no te akamori anga ia Iehova ra