Kauraro Anga Rekareka ki te Mana Akaaere
“Kua akarongo [kotou] ma te ngakau katoa.”—ROMA 6:17.
1, 2. (a) Eaa te vaerua te kitea ra i teianei ao i teia tuatau, e eaa tona tumu e tona tu? (e) Akapeea to Iehova au tavini akatapuia i te akaari anga e e tuke ratou?
TE KITEA poitirere uaia ra “te vaerua e angaanga ririnui nei i roto i te aronga akarongo kore.” E vaerua te reira o te tu initipeniteni tei tavaa koreia, no ko mai ia Satani, “te ariki mana o te reva ua nei.” Teia vaerua, teia “reva,” me kore te tu taomi o te manako uaorai e te akarongo kore, te akakeu ra ia i te “mana akaaere,” me kore ririnui, ki rungao i te maata anga o te au tangata nei. Ko teia tetai tumu i na roto mai ei teianei ao i tei kapikiia e ko tetai manamanata o te mana akaaere.—Ephesia 2:2.
2 Ma te mataora, kare to Iehova au tavini akatapuia i teia tuatau e akaki ana i to ratou au ate mama vaerua ki teia “reva,” me kore vaerua meameaau akataeroia. Kua kite ratou e ‘te tae maira te riri o te Atua ki rungao i te tamariki akarongo kore.’ Kua tuatua rai te apotetoro Paulo e: “Auraka ra kotou ei rave katoa i ta ratou ra.” (Ephesia 5:6, 7) Inara, te titau ra te au Kerititiano mou kia ‘akakiia i te vaerua [o Iehova],’ e te inu ra ratou i “te pakari no runga maira,” koia oki e “mea iro koreia ïa, e mea au ïa, e te maru, e te akarongo ngoie.”—Ephesia 5:17, 18; Iakobo 3:17.
Kauraro Anga Puareinga ki te Taoonga Ngateitei o Iehova
3. Eaa te taviri ki te kauraro anga puareinga, e eaa te apiinga maata ta te tuatua enua e apii maira ia tatou?
3 Te taviri ki te kauraro anga puareinga koia oki ko te kite anga i te mana akaaere tau tikai. Te akaari maira te tuatua enua o te tangata e na te patoi anga i te taoonga ngateitei o Iehova kare ia e apai mai i te mataora. Kare te reira patoi anga i apai mai ana i te mataora kia Adamu raua ko Eva, e kare katoa ki tei akamata ra i to raua meameaau anga, ko te Tiaporo ko Satani. (Genese 3:16-19) I roto i tona turanga taakaakaia i teianei, e “riri maata” to Satani no te mea kua kite aia e e manga taime poto ua tona. (Apokalupo 12:12) Ko te au e te mataora o te au tangata nei, ae, o teianei ao katoa e pini ua ake, tei runga ia i te kite katoa anga i te taoonga tika ngateitei o Iehova.—Salamo 103:19-22.
4. (a) Eaa te tu kauraro e te akarongo ta Iehova e inangaro ra i tona au tavini kia akaari? (e) Eaa ta tatou ka tau kia akapapuia, e akapeea te tata taramo i te tuatua anga i teia?
4 Inara, no tona au tu tau meitaki e te umere, kare a Iehova e merengo ana i te akarongo anu. Ae, e ririnui aia! Inara kare aia i tetai tutara takinokino. E Atua aroa aia, e ka inangaro aia i tana au mea ora kite ra kia akarongo puareinga ua iaia, na roto i te tu aroa. Ka inangaro aia ia ratou kia kauraro i tona taoonga ngateitei no te mea te iki ngakau tae ra ratou i te tuku ia ratou uaorai ki raro ake i tana mana akaaere tau tikai e te tika, te papu anga e kare e mea tei meitaki atu no ratou i te akarongo iaia e tuatau ua atu. Ko te tu tangata ta Iehova ka inangaro i roto i tana ao e pini ua ake te akono ra i te au manako ngakau o te tata taramo tei tata e: “Ko te ture a Iehova kare e apa, i te akaariu anga i te vaerua te tuatua-akakite a Iehova, e mea mou ïa, e pakari ei te kamakura. Te akonoanga a Iehova, e mea tika ïa, e rekarekaʼi te ngakau; te akauenga a Iehova, e mea viivii kore ïa, e maramaʼi te mata nei. Te mataku ia Iehova, e mea viivii kore ïa, ka tu ïa e rimua; te tuatua-tau a Iehova, e mea mou ïa, e mea tika anake ïa.” (Salamo 19:7-9) Na te irinaki takiri anga i te tu tau e te tika o te taoonga ngateitei o Iehova—ko to tatou tu teia me ka inangaro tatou i te noo i roto i ta Iehova ao ou.
Kauraro Anga Rekareka ki to Tatou Ariki
5. Akapeea a Iesu i te tutaki angaia no tona akarongo, e eaa ta tatou ka puareinga ua i te akatika?
5 E akaraanga puapinga tikai a Iesu Karaiti uaorai no te kauraro anga i tona Metua i te rangi. Te tatau ra tatou e “kua taakaaka iaia uaorai i te akonoanga e tae ua atu ki te mate, ki te mate satauro ra.” Kua tuatua rai a Paulo e: “I akateitei rava atu ei te Atua iaia, e kua oronga mai i te ingoa i maata ua atu i te teitei i te au ingoa ravarai nei nona. Kia tuku te au turi katoa ki raro, to te rangi, to runga i te enua, e to raro ake i te enua, i te ingoa o Iesu; E kia aaki te au vaa ravarai e, ko Iesu Mesia te Atu, kia kakā te Atua Metua ra.” (Philipi 2:8-11) Ae, te rekareka nei tatou i te tuku i te turi ki mua i to tatou Arataki e te Ariki tutara, ko Iesu Karaiti.—Mataio 23:10.
6. Akapeea a Iesu i te riro anga mai ei kite e ei arataki ki te au pupu enua, e akapeea tona “tutara anga tamaiti ariki” i te tupu ua atu anga i muri ake i te mate maata?
6 Ia Karaiti ei Arataki no tatou, kua totou a Iehova e: “I na, kua oronga au iaia ei Kite no te au tangata nei, ei Arataki, e ei Tutara no te au tangata nei.” (Isaia 55:4) Na tana angaanga orometua i te enua nei e na tana akatereanga i te angaanga tutu aere mei te rangi i muri ake i tona matenga e te tuakaouanga, kua akaari a Iesu iaia uaorai ei “kite mou e te tuatua-mou” no tona Metua ki te au tangata o te au pa enua katoa. (Apokalupo 3:14; Mataio 28:18-20) Te akatutuia ra teia au pupu enua ma te au numero maata e te “urupu maata,” te ka ora i te “mate maata” i raro ake i te arataki anga a Karaiti. (Apokalupo 7:9, 14, NW) Inara kare ta Iesu arataki anga e ope ki reira. Ka ope tana “tutara anga tamaiti ariki” no tetai tauatini mataiti. No te au tangata akarongo ra, ka angaanga aia i te turu i tona ingoa “Tei Ako Umere, te Atua Mana, te Metua Mutu Kore, te Tamaiti Ariki o te Au.”—Isaia 9:6, 7, NW; Apokalupo 20:6.
7. Me ka inangaro tatou ia Iesu Karaiti kia arataki ia tatou ki “te au pupui anga o te vai ora,” eaa ta tatou ka rave ma te taroaroa kore, e na teaa e akatupu ia tatou kia inangaroia e Iesu raua ko Iehova?
7 Me ka inangaro tatou kia puapingaia mei “te au pupui anga o te vai ora” ta te Mamoe, ko Iesu Karaiti, e arataki ra i te au tangata ngakau tika, auraka i reira tatou e taroaroa i te akapapu na to tatou aerenga angaanga e te rekareka tikai ra tatou i te kauraro i tona mana akaaere ei Ariki. (Apokalupo 7:17; 22:1, 2; akaaite ia Salamo 2:12.) Kua akakite a Iesu e: “Kua anoano kotou iaku ra, ka akono i taku ra au akauenga. Tei iaia taku au akauenga, e kua akono aia i te reira ra, koia tei anoano mai iaku; e tei anoano mai iaku ra, ka akaperepereia mai aia e taku Metua ra; e ka akaperepere oki au iaia.” (Ioane 14:15, 21) Ka inangaro ainei koe kia inangaroia koe e Iesu raua ko tona Metua? E kauraro i reira i to raua mana akaaere.
Akarongo Rekareka Ua te Au Akaaere
8, 9. (a) Eaa ta Karaiti i oronga mai no te akamaroiroi i te putuputuanga, e na teea tu e tau ei teia au tangata ei au akaraanga ki te anana? (e) Akapeea te kauraro anga a te au akaaere Kerititiano i te akatutu angaia i roto i te puka a Apokalupo, e akapeea ratou i te kimi anga i tetai “ngakau akarongo” i te raveanga i te au mea tuatua akava?
8 “Mei te ekalesia e kauraro i te Mesia nei.” Ei Akaaere no te reira ra, kua oronga aia i “te meitaki i te tangata nei” kia “meitaki oki” te putuputuanga. (Ephesia 4:8, 11, 12; 5:24) Kua akakiteia ki teia au tangata pakari vaerua ra kia ‘angai i te anana a te Atua i roto ia ratou na’ auraka e “akaueue ua ki runga i te tuanga a te Atua ra, ei kaveinga ra kotou no te anana.” (1 Petero 5:1-3) Na Iehova te anana, e ko Karaiti te “tiaki mamoe meitaki.” (Ioane 10:14) Mei te mea e ka tapapa meitaki te au akaaere i te tu taokotai puareinga ua mei te au mamoe ta Iehova raua ko Karaiti i oronga ra kia akono ratou, e tau ratou uaorai ei au akaraanga memeitaki o te tu kauraro.—Angaanga 20:28.
9 I te anere mataiti mua, kua akatutuia te au akaaere akatainuia e “i roto,” me kore “i rungao,” i to Karaiti rima katau, te akakiteanga i to ratou tu kauraro kiaia ei Upoko o te putuputuanga. (Apokalupo 1:16, 20; 2:1, NW) Kare e meangiti mai i teia tuatau, e tau te au akaaere i roto i te au putuputuanga a te Au Kite o Iehova kia kauraro i te akatere anga a Karaiti e te ‘akamoraro ia ratou uaorai i raro ake i te rima mana o te Atua.’ (1 Petero 5:6) Me patiia no te rave i te au angaanga tuatua akava ra, mei ia Solomona rai i tona au mataiti akarongo ra, e tau ratou kia pure kia Iehova e: “Ei ngakau [“akarongo,” NW] taau e o mai no to tavini nei; kia tika kia tuatua ki toou nei iti-tangata, kia kite au i te meitaki e te kino.” (1 Ariki 3:9) Na tetai ngakau akarongo e akakeu i tetai tangata pakari kia kimi i te akara i te au mea mei ta Iehova raua ko Iesu Karaiti e akara ra, i reira te au tuku anga tuatua tei raveia i te enua nei e akatutu vaitata ei i te ngai ka rauka ki tei raveia i te rangi ra.—Mataio 18:18-20.
10. Akapeea te au akaaere katoatoa i te titau anga i te aru ia Iesu i te tu mei tana akono anga i te au mamoe?
10 Ka titau katoa te au akaaere tutaka e te aronga pakari o te putuputuanga i te aru ia Karaiti i tana tu akono anga i te au mamoe. Kare mei te au Pharisea ra, kare a Iesu i tuku ana i te au ture rikiriki e manganui tei ngata ra i te aru. (Mataio 23:2-11) Kua karanga aia ki te aronga tu mamoe e: “E aere mai kotou kiaku nei, ko te aronga katoa i roiroi, e te aronga teiaa i te apainga, naku e akaanga i to kotou roi. Ka rave mai i taku amo ki rungao ia kotou, e kia apiiia kotou e au; te maru nei au, e ngakau akaaka toku, e rauka oki ia kotou te akaangaroi anga i to kotou vaerua. Te maru nei taku amo, e te māmā nei taku apainga.” (Mataio 11:28-30) Koi tikaʼi no tetai Kerititiano e ‘ei runga iaia uaorai tana apainga,’ e tau te au akaaere kia maara i to Iesu akaraanga e te tauturu i to ratou au taeake kia kite i ta ratou apainga o te angaanga Kerititiano e e “maru,” e “māmā,” e e rekareka no te apai.—Galatia 6:5.
Kauraro Anga Teokaratiki
11. (a) Akapeea tetai tangata i te akangateitei anga i te taoonga upoko e inara kare i te tu teokaratiki tikai? E akatutu mai. (e) Eaa te aite anga ei tu teokaratiki tikai?
11 Ko te teokaratia e tutara ia na te Atua. Te akao maira te reira i te kaveinga o te taoonga upoko tei akakiteia ia 1 Korinetia 11:3. Inara e maata atu tona aite anga. Penei ka akara anga e te akaari ra tetai tangata i te tu ngateitei no te taoonga upoko e inara kare e teokaratiki tikai ana. Eaa ra teia ka pera ei? Ei akatutu, ko te temokaratia e kavamani ia na te au tangata, e ko te aite anga o tetai temokarati “e tangata irinaki ia i te au manako temokaratia.” Penei ka tuatua tetai tangata e e tu temokaratiki tona, ka piri ki roto i te au iki anga, e pera katoa te riro ra ei tangata poritiki maroiroi. Inara, i roto i tona tu ua nei, te akakino ra aia i te vaerua temokaratia e te au kaveinga katoatoa i roto i te reira, ka rauka ainei i te tuatuaia e e tu temokaratiki tikai tona? Ma te aiteite rai, e riro ei i te tu teokaratiki tikai, kia maata atu ta tetai tangata ka rave i te kauraro ua i te taoonga upoko na roto i tetai mataara te piri atura ki te reira. Kia aru aia i te au mataara e te au tu o Iehova. Kia akatere tikaiia aia e Iehova i te au tu ravarai. E mei te mea e kua akataoonga a Iehova i tana Tamaiti ma te mana akaaere katoa ra, te aite katoa ra te tu teokaratiki ki te aruanga ia Iesu.
12, 13. (a) Eaa tikai te o maira ki te tu teokaratiki? (e) Te o maira ainei te akarongoanga i te au ture rikiriki ki roto i te kauraro anga teokaratiki? E akatutu mai.
12 E akamaara, te inangaro ra a Iehova i te kauraro anga puareinga tei akakeuia e te tu aroa. Ko tana mataara ia no te akatereanga i teianei ao e pini ua ake. Koia te tu tikai o te aroa. (1 Ioane 4:8) Ko Iesu Karaiti ‘te kakā o tona tapunui, e ko te tutu tikai nona uaorai.’ (Ebera 1:3) Te umuumu ra aia i tana au pipi mou kia aroa i tetai e tetai. (Ioane 15:17) No reira ei tu teokaratiki, te o maira kare te tu kauraro anake ua mari katoa ra te tu aroa. Penei ka rauka teia mea i te tapotoia i roto i te ka aru mai: Ko te teokaratia e tutara ia na te Atua; e aroa te Atua; no reira te teokaratia e tutara ia na te tu aroa.
13 Penei ka rauka i tetai tangata pakari i te manako e riro ei i te tu teokaratiki, e tau te au taeake kia akarongo i te au tu ture rikiriki ravarai. Kua maani etai aronga pakari i te au ture rikiriki no roto mai i te au manako tei orongaia mai e “te tavini akono meitaki e te pakari” i tetai au taime. (Mataio 24:45) Ei akaraanga, kua manakoia i tetai taime ake nei e e raukaʼi i te kite i te au taeake i roto i te putuputuanga, penei e mea meitaki kia kore e noo ua i taua noo anga rai i roto i te Are Uipaanga Patireia. Kua akakoroia teia ei manako tau, kare ei ture rikiriki pakari ra. Inara penei ka inangaro etai aronga pakari i te taui i te reira ei ture e te manako e ko te aronga kare e aru i te reira kare o ratou tu teokaratiki. Inara, penei te vaira te au tumu meitaki e manganui i inangaro ei tetai taeake tane me kore tuaine i te noo i tetai ngai. Me kare tetai tangata pakari e akamanako aroa atu i teia au mea, e tu teokaratiki tikai ainei tona? Ei tu teokaratiki, “kia raveia te au mea ravarai i roto ia kotou na, ma te aroa.”—1 Korinetia 16:14.
Tavinianga ma te Rekareka
14, 15. (a) Akapeea tetai tangata pakari i te akakore anga i to tetai au taeake tane me kore au tuaine tu rekareka i te tavinianga ia Iehova, e no teaa ra teia ka kore ei i te mea teokaratiki? (e) Akapeea a Iesu i te akaari anga e te ariki ra aia i te tu aroa tei akaariia i ta tatou tavini anga, e kare no te maata i te ka rauka? (ng) Eaa te tau ra i te aronga pakari kia akamanako?
14 Te aite anga katoa o te tu teokaratiki koia oki ko te tavinianga ia Iehova ma te rekareka. Ko Iehova oki “te Atua mataora.” (1 Timoteo 1:11, NW) Te inangaro ra aia i tona aronga akamori kia tavini iaia ma te rekareka tikai. Ko te aronga te aru pakari ra i te au ture rikiriki e tau ratou kia akamaara e i roto i te au akauenga tei anoanoia ra a Iseraela kia “akono, e e rave,” kua tuatuaia i roto i te ka aru mai: “E rekareka oki koe ki mua i te aroaro o to Atua ra o Iehova, i te au mea katoa ta to rima e rave ra.” (Deuteronomi 12:1, 18) Noatu eaa ta tatou ka rave i roto i te tavini anga ia Iehova e tau ia ei mea rekareka auraka ei apainga teiaa. E maata te ka rauka i te au akaaere i te rave kia mataora te au taeake i te rave i te ka rauka ia ratou i roto i te tavinianga ia Iehova. I tetai tua, me kare te aronga pakari e matakite, ka riro ratou ei akakore i te rekareka o etai o te au taeake. Ei akaraanga, me ka rave ratou i te au akaaite anga, te akameitakianga i te aronga tei itae me kore tei tere atura i to te putuputuanga au ora averiti tei akapouia i te tutu aere anga e na te akara anga ma te akaapa ua i te aronga kare i rauka ra, akapeea te reira aronga i te manako anga penei e e tumu meitaki ta ratou no te ripotianga i te ora meangiti roa? Kare ainei teia e akariro ia ratou kia apa anoano kore ua e te akakore i to ratou tu rekareka?
15 Ko te nga mea ora te ka rauka i etai pae i te akono no te tutu aere i te ngai tangata penei e e tauta anga maata atu tei tupu i te au ora e manganui tei akapouia e tetai pae i te tutu aereanga, i te manako anga i te mataiti ou, te oraanga meitaki atu, e tetai atu au turanga ke. I teia tu ra, auraka te aronga pakari e akava ia ratou. E tikai, kua oronga te Metua i te ‘mana no te akava’ kia Iesu. (Ioane 5:27) I akaapa ana ainei a Iesu i te takaua putaua no te mea e meangiti atu tana oronga anga i te averiti? Kare, kua kite aia e mei teaa te maata o taua nga moni meangiti e rua kiaia. “Kua ope roa tona apinga rikiriki rava kore, i te tukuia e ia ki roto.” Mei teaa atura i te aroa oonu no Iehova tei akatutuia e te reira! (Mareko 12:41-44) Kia meangiti mai ainei te tu kite o te aronga pakari no te au tauta anga aroa a te aronga tei raro ake te numero o ta ratou ka rauka i te “averiti”? I te akamanako anga i te aroa no Iehova, penei te riro ra teia au tauta anga e tei runga rava ake i te averiti!
16. (a) Me ka taangaanga te au akaaere i te au numero i roto i ta ratou au tuatua, eaa ra ratou ka anoano ei i te tu kite e te tu tau meitaki? (e) Akapeea te au taeake i te tauturu meitaki angaia no te akamaata atu i ta ratou tavini anga?
16 E tau ainei teia au tuatua kia tauiia i teianei ei “ture” ou e kia kore rava te au numero—e te au averiti—e taikuia? Kare rava! Ko te manako tikai koia oki kia rave te au akaaere i tetai tu tau meitaki i roto i te akamaroiroianga i te au taeake kia akamaata atu i ta ratou angaanga orometua e te tauturu ia ratou i te rave i te ka rauka ia ratou ma te rekareka. (Galatia 6:4) I roto i ta Iesu akatutuanga o te au tareni, kua tuku te pu i tana au apinga ki tona au tavini “i tei tau katoa i aua nga tangata ra.” (Mataio 25:14, 15) E tau katoa te aronga pakari kia akamanako i te ka rauka i te papuritia Patireia okotai. Te umuumuia ra te tu kite papu. Penei e te anoano tikai ra etai pae i te akamaroiroi anga no te rave maata atu. Penei ka ariki ratou i te tauturu no te akaaereanga i ta ratou angaanga. I tetai ua atu tu ra, me ka rauka ratou i te tauturuia kia rave i te ka rauka ia ratou ma te rekareka ra, ka riro te reira rekareka ei akamaroiroi ia ratou kia akamaata i ta ratou angaanga Kerititiano i te ngai ka rauka.—Nehemia 8:10; Salamo 59:16; Ieremia 20:9.
Te Au Mei ko Mai i te Kauraro Anga Rekareka
17, 18. (a) Akapeea te kauraro anga rekareka i te apai anga mai i te au e te tu tika kia tatou? (e) Eaa te ka rauka ia tatou me akarongo tikai tatou i te au akauenga a te Atua?
17 Te kauraro anga rekareka ki te taoonga ngateitei tau tikai o Iehova, ka apai mai ia i te au maata kia tatou. Kua karanga te tata taramo na roto i te pure kia Iehova e: “E au maata to te aronga i inangaro i taau ture; kare o ratou e turorianga.” (Salamo 119:165) Na te akarongoanga i te ture a te Atua, ka puapingaia tatou uaorai. Kua akakite a Iehova kia Iseraela e: “Te na ko mairā Iehova, toou Akaora, Tei Tapu i Iseraela nei: Ko au toou Atua ra ko Iehova, ko tei akakite ia koe i te mea e puapingaʼi koe na; ko tei arataki ia koe na te arataa e tau ei kia aere koe ra. Angairi koe i akarongo mai ki te au akauenga naku! kua riro ïa toou au mei te vai taʼe ra; e taau tuatua-tika mei te ngaru moana ra.”—Isaia 48:17, 18.
18 Te apai maira to Karaiti atinga oko kia tatou i te au ma te Atua ra. (2 Korinetia 5:18, 19) Me e akarongo to tatou i roto i te toto tutaki o Karaiti e te titau ma te akava ngakau meitaki ra i te tamaki atu i to tatou tu paruparu e te rave i to te Atua anoano, ka kite tatou i te tu maru mei te au manako apa ra. (1 Ioane 3:19-23) Ko teia tu akarongo, tei turuia e te au angaanga, te oronga maira ia i tetai turanga tika i mua ia Iehova e te manakonakoanga umere o te oraanga atu i “te mate maata” e te nooanga ki roto i ta Iehova ao ou e tuatau ua atu. (Apokalupo 7:14-17; Ioane 3:36; Iakobo 2:22, 23) Ka rauka teia ia tatou pouroa ‘angairi tatou i akarongo ki te au akauenga a te Atua.’
19. Tei runga to tatou mataora i teianei e to tatou manakonakoanga no te ora mutu kore i teaa, e i akapeea a Davida i te akakite anga i to tatou akapapu anga ma te ngakau tae?
19 Ae, to tatou mataora e to tatou manakonakoanga no te ora mutu kore ki runga i tetai enua parataito te takapini nei ia i to tatou kauraro anga rekareka i te mana akaaere a Iehova ei Atu Ngateitei o teianei ao e pini ua ake. Kia piri i reira tatou ki te au manako ngakau o Davida, tei karanga e: “Tei ia koe, e Iehova, te maata, e te mana, e te kakā, e te autu, e te tapunui: to runga i te rangi ra, e to runga i te enua, noou anake ïa; tei ia koe te au e Iehova, e ko koe tei teitei ei upoko i te au mea katoa nei. E teianei, e to matou Atua, te akameitaki nei matou ia koe, e te akapaapaa nei i toou ingoa kakā.”—1 Paraleipomeno 29:11, 13.
Au Manako no te Akamaara
◻ Eaa te tu kauraro e te tu akarongo ta Iehova e inangaro ra i tona au tavini kia akaari?
◻ Akapeea a Iesu i te tutaki angaia no tona tu akarongo, e eaa ta tatou ka rave no te akapapu i to tatou aerenga angaanga?
◻ Akapeea te au akaaere katoatoa i te aru anga ia Iesu i te tu mei tana akono anga i te au mamoe?
◻ Eaa te o maira ki roto i te tu teokaratiki?
◻ Eaa te au akameitakianga ta te kauraro anga rekareka ka apai mai kia tatou?
[Tutu i te kapi 24]
Te akamaroiroi ra te aronga pakari i te anana kia rave i te ka rauka ia ratou ma te rekareka
[Tutu i te kapi 26]
Te mareka ra a Iehova i te aronga te akarongo ra iaia ma te ngakau katoa