Arataki a Karaiti i Tana Putuputuanga
“I na, tei vaitata ua ra au ia kotou, e tae ua atu ki te openga o teianei ao.”—Mataio 28:20.
1, 2. (a) I te orongaanga i te akauenga kia akariro i te au tangata ei pipi, eaa ta Iesu tei akatuakaouia maira i taputou ki tana au pipi? (e) I akapeea ta Iesu ra aratakianga i te putuputuanga Kerititiano mua ra?
I MUA ake i tona kakeanga ki te rangi, kua mama maira Iesu Karaiti to tatou Arataki tei akatuakaouia mai ra ki tana au pipi e kua tuatua atu: “Ko te mana katoa o to te rangi e te ao katoa nei, kua tukuia mai, tei iaku anake. E teianei, ka aere kotou, e akariro i to te pa enua katoa ei pipi; ka bapetizo atu ei ia ratou i te ingoa o te Metua, e no te Tamaiti, e no te Vaerua Tapu; Ma te apii atu ia ratou, kia akono i te au mea katoa taku i akaue atu kia kotou: e i na, tei vaitata ua ra au ia kotou, e tae ua atu ki te openga o teianei ao.”—Mataio 23:10; 28:18-20.
2 Kare a Iesu i akaue anake i tana au pipi kia rave i te angaanga akaoraanga i te akariroanga kia maata atu te au pipi mari ra kua taputou katoa e e vaitata ua aia ia ratou. Kua akakite mai te tuatua enua o te au Kerititiano mua ra, tei tataia i te puka Pipiria o Angaanga, e kare e ekoko anga e kua taangaanga a Karaiti i te mana i orongaia kiaia kia arataki i te putuputuanga tei akanoo ou uaia. Kua tono mai aia i te “tauturu” taputouia—te vaerua tapu—kia akamaroiroi i tana au pipi e kia arataki i ta ratou tauta anga. (Ioane 16:7; Angaanga 2:4, 33; 13:2-4; 16:6-10) Kua taangaanga a Iesu tei akatuakaouia i te au angera i tana akauenga kia turu i tana au pipi. (Angaanga 5:19; 8:26; 10:3-8, 22; 12:7-11; 27:23, 24; 1 Petero 3:22) Pera katoa, kua oronga atu to tatou Arataki i te arataki anga ki te putuputuanga na te akanoonooanga no te au tangata tau ra kia tavini ei pupu akaaere.—Angaanga 1:20, 24-26; 6:1-6; 8:5, 14-17.
3. Eaa te au uianga te ka uriuriia i roto i teianei atikara?
3 Inara, akapeea, to tatou tuatau nei, “te openga o teianei ao”? Akapeea ta Iesu Karaiti aratakianga i te putuputuanga Kerititiano i teia tuatau? E akapeea tatou me akaari e te ariki nei tatou i teianei arataki anga?
E Tavini Akono Meitaki to te Pu Ra
4. (a) Koai ma tei riro e no “te tavini akono meitaki e te pakari” ra? (e) Eaa ta te Pu i oronga kia akonoia e te tavini ra?
4 I te orongaanga i te totou no te akairo o tona parutia, kua tuatua a Iesu: “Koai te tavini akono meitaki e te pakari, i ta tona pu i akaaere i tona ngutuare, ei tua i te kai na ratou i te ora mou ra? E ao to te reira tavini, to tei rokoia mai e tona pu, te pera ra. Tikai taku e karanga atu kia kotou nei, e akariro aia iaia ei akaaere i te au apinga ravarai nana ra.” (Mataio 24:45-47) Te “pu” ko to tatou Arataki, ko Iesu Karaiti, e kua akataoonga aia i “te tavini akono meitaki e te pakari”—te pupu o te au Kerititiano akatainuia i runga i te enua nei—ki rungao i tana au apinga i te enua nei.
5, 6. (a) I roto i tetai orama ta te apotetoro ko Ioane i akara ra, eaa te akatutuia maira e “nga lamepa auro e itu” e “nga etu e itu” ra? (e) Eaa te akakiteia maira e te tika e ko “nga etu e itu” ra tei roto i te rima katau o Iesu?
5 Te akakite maira te puka Pipiria o Apokalupo e ko te tavini akono meitaki e te pakari tei raro ua ake ia i te akatereanga a Iesu Karaiti. I roto i te orama no “te rā o te Atu ra,” kua akara atura te apotetoro ko Ioane “i e itu lamepa auro; E tetai mei te Tamaiti a te tangata i rotopu i taua nga lamepa e itu ra” te “mou ra tona rima katau e itu etu.” I te akatakaanga i taua orama ra kia Ioane, kua tuatua a Iesu: “Te arite anga o nga etu e itu taau i akara mai i taku rima katau nei, e i nga lamepa auro e itu nei, ko teia ïa, Nga etu e itu nei, koia nga angela ïa a te au ekalesia e itu ra; e nga lamepa e itu taau e akara na, koia nga ekalesia ia e itu ra.”—Apokalupo 1:1, 10-20.
6 “Nga lamepa auro e itu nei” te akatutu maira i te au putuputuanga Kerititiano mou te vaira i “te rā o te Atu ra,” tei akamata ra i te 1914. Inara akapeea “nga etu e itu nei”? I te akamata anga mua ra, te akatutu ra ratou i te au akaaere akatainu katoatoa tei anauia i te vaerua tei akono ra i te au putuputuanga o te anere mataiti mua ra.a Ko te au akaaere tei roto i te rima katau o Iesu ra—tei raro ake i tana akatere anga e te arataki anga. Ae, na Iesu Karaiti i taki i te pupu tavini ra. Inara, i teianei, e tokoiti ua te numero o te au akaaere akatainuia. Akapeea ta Karaiti arataki anga i te tae anga ki te tere atu i te 93,000 putuputuanga o te Au Kite o Iehova takapini te ao katoa nei?
7. (a) Akapeea ta Iesu ra taangaanga anga i te Pupu Akaaere kia rave i te aratakianga i roto i te au putuputuanga takapini te enua katoa? (e) Eaa ka raukai kia tuatuaia e ko te au akaaere Kerititiano te akataoongaia ra e te vaerua tapu?
7 Mei te anere mataiti mua rai, e pupu meangiti o te au tangata tei tau ra no roto mai i te au akaaere akatainuia ra te tavini ra i teianei ei Pupu Akaaere, tei akatutu maira i te pupu tavini akono meitaki e te pakari. Te taangaanga ra to tatou Arataki i teianei Pupu Akaaere kia akataoonga i te au tangata tau—me kua akatainuia i te vaerua e me kare—ei aronga pakari i roto i te au putuputuanga. I teianei tu, ko te vaerua tapu, ta Iehova i oronga ra kia Iesu i te mana kia taangaanga, te rave ra i tetai tuanga puapinga maata. (Angaanga 2:32, 33) Te mea mua, ka tika teia aronga akaaere kia akono tau ua i te au umuumuanga te akanooia maira i roto i te Tuatua a te Atua, tei akauruia ra e te vaerua tapu. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9; 2 Petero 1:20, 21) Te raveia ra te au iki anga e te akataoonga anga i muri ake i te pure anga e i raro i te aratakianga a te vaerua tapu. Kapiti katoa, ko te aronga takitai tei akataoongaia ra ka akakite i te akatupuanga i te au ua o te vaerua ra. (Galatia 5:22, 23) Te tau ra i reira ta Paulo akoanga, ma te mana aiteite ki te aronga pakari katoatoa, me no tei akatainuia e me kare: “Kia matakite ia kotou uaorai e te anana katoa oki i ikiia ra kotou e te vaerua tapu ei akaaere i rungao.” (Angaanga 20:28, NW) Ko teianei au tangata akataoongaia ka rauka ia ratou te arataki anga mei ko mai i te Pupu Akaaere ra e ka tiaki puareinga ua i te putuputuanga ra. Na roto i teianei tu, tei rotopu a Karaiti ia tatou i teianei e te arataki nei i te putuputuanga.
8. Akapeea ta Karaiti taangaanga anga i te au angera kia arataki i tana au pipi?
8 Te taangaanga katoa ra Iesu i te au angera tikai kia arataki i tana au pipi i teia tuatau. Kia tau ki te akatutu anga o te titona e te au titania ra, ka tae mai te tuatau o te mou ra i “te openga o teianei ao.” Koai ma ta te Pu ka taangaanga kia rave i te kokoti anga? “Te aronga e kokoti ra, koia te au angela,” ta Karaiti i tuatua. Kua kapiti katoa aia: “E akaunga mai te Tamaiti a te tangata i tana au angela, e na ratou e akaputuputu i te aronga ravarai i apaʼi ra, e tei rave i te tuatua kino, i roto i tona basileia.” (Mataio 13:37-41) Pera katoa, mei tetai angera i taki atura i te au tapuae o Philipa kia kimi i te eunuka Etiopia ra, no reira te vaira te akapapu anga maata i teia tuatau e te taangaanga ra a Karaiti i tana au angera kia arataki i te angaanga a te au Kerititiano mou i te kimianga i te aronga ngakau tiratiratu.—Angaanga 8:26, 27; Apokalupo 14:6.
9. (a) Na roto i teaa ta Karaiti arataki anga i te putuputuanga Kerititiano i teia tuatau? (e) Eaa te uianga ka tau tatou kia akamanako me te anoano ra tatou kia puapingaia mei ta Karaiti ra aratakianga?
9 Mei teaa te akapapuanga i te kite e te oronga maira a Iesu Karaiti i te arataki anga ki tana au pipi i teia tuatau na roto i te Pupu Akaaere, te vaerua tapu, e te au angera! Noatu ra me ka riro tetai papaki o te aronga akamori ia Iehova ra kia akataka keia no tetai tuatau poto mei te Pupu Akaaere ra no te takinga kinoanga me kare tetai tu aiteite, ka oronga rai a Karaiti i te arataki anga na roto i te vaerua tapu e te turu anga a te angera. Inara, ka puapinga anakeia tatou mei tana arataki anga me ka ariki tatou i te reira. Akapeea tatou me akaari e te ariki ra tatou i ta Karaiti arataki anga?
“E Akarongo . . . E Kauraro”
10. Akapeea tatou i te akaari anga manako no te aronga pakari i roto i te putuputuanga ra?
10 Kua oronga ua mai to tatou Arataki ki te au putuputuanga i “te meitaki i te tangata nei”—“tetai pae, ei apii evangelia; e tetai pae, ei tiaki, e ei orometua.” (Ephesia 4:8, 11, 12) To tatou tu akono e te au angaanga kia ratou te tuatua maata ra e me te ariki ra tatou i ta Karaiti arataki anga. Te tika ua ra e ‘kia mareka oki tatou’ no te au tangata tau ra i te vaerua ta Karaiti i oronga maira. (Kolosa 3:15) Te tau katoa ra ratou no ta tatou akangateitei anga. “Ko te au aronga orometua i arataki meitaki ra, kia maata atu ïa i te akateitei atu,” ta te apotetoro ko Paulo ia i tata. (1 Timoteo 5:17) Akapeea e raukai ia tatou te akakite i ta tatou akameitaki anga e te akangateitei i te au tangata maata—te aronga pakari, me kare te au akaaere—i roto i te putuputuanga? Kua pau mai a Paulo: “E akarongo i to kotou au arataki, e kauraro atu kotou.” (Ebera 13:17) Ae, e akarongo atu tatou ia ratou e e kauraro atu, e akatika, i ta ratou.
11. Eaa ra te akangateitei anga no te akanoonooanga o te aronga pakari i riro ei ei tumu no te akono anga kia tau ki to tatou papetito anga?
11 E apa kore ua to tatou Arataki. Te au tangata tana i oronga ei meitaki kare ia. No reira penei ka apa ratou i etai taime. Inara, e puapinga maata kia vai tiratiratu tatou ki ta Karaiti ra akanoonoo anga. Ko te tika, ko te akonoanga kia tau ki to tatou akatapuanga e te papetito anga tona aiteanga e ka kite tatou i te tika o te mana akataoongaia e te vaerua i roto i te putuputuanga e ka kauraro puareinga ua ki te reira. To tatou papetito anga ‘i roto i te ingoa o te vaerua tapu’ e akakiteanga ki mua i te au tangata e te kite ra tatou i te vaerua tapu e te akatika ra i tana tuanga ka rave i roto i ta Iehova akakoroanga. (Mataio 28:19) Te akakite ra taua papetito anga e ka taokotai atu tatou ma te vaerua e kare e rave i tetai apinga kia arai i tana angaanga i roto i te au pipi a Karaiti. I te mea e tuanga puapinga maata ta te vaerua tapu i roto i te ikianga e te akataoonga anga i te aronga pakari, ka rauka tikai ainei kia tiratiratu tatou ki ta tatou akatapuanga me kare tatou e taokotai atu ma te akanoonooanga o te aronga pakari i roto i te putuputuanga?
12. Eaa te au akatauanga ta Iuda i akakite no runga i te akangateitei kore no te mana, e eaa ta ratou i apii mai kia tatou?
12 Te vaira i roto i te au Tuatua Tapu te au akatauanga te apii maira ia tatou i te puapinga o te akarongo e te kauraro anga. I te taikuanga i te aronga tei tuatua akaapa ra i te au tangata akataoongaia i roto i te putuputuanga, kua tou atu te pipi ko Iuda ki nga akatauanga akamatakiteanga e toru, i te na koanga: “E mate to ratou! kua aere oki ratou na te ara tiroa o Kaina ra, kua aru viviki ua oki i te apa a Balaama ra no te tutaki, e kua mate oki i te taumāro anga a Kora ra!” (Iuda 11) Kua akarongo kore a Kaina i te akoanga aroa a Iehova e kua aru akakoro i te aerenga makitakita o te taanga. (Genese 4:4-8) Noatu ra te rauka anga o te au akamatakiteanga tu-Atua, kua tauta a Balaama i te taumaa atu i te au tangata o te Atua ra no tetai tutaki anga. (Numero 22:5-28, 32-34; Deuteronomi 23:5) Tei ia Kora tana uaorai apainga meitaki i Iseraela, inara kare te reira i rava nona. Kua akatupu aia i te meameaau i te tavini o te Atua ia Mose, te tangata maru rava atu i te enua nei. (Numero 12:3; 16:1-3, 32, 33) Kua tupu te tumatetenga kia Kaina, kia Balaama, e kia Kora. Mei teaa ra te viviki ua o teianei au akatauanga i te apiianga ia tatou kia akarongo i te akoanga a te aronga ta Iehova i taangaanga i roto i te au turanga no te apainga e kia akangateitei atu oki ia ratou!
13. Eaa te au akameitaki ta te peroveta ko Isaia i totou mai no te aronga te ka kauraro ki te akanoonooanga o te aronga pakari?
13 Koai te ka kore e anoano kia puapingaia mei te akanoonoo anga mekameka o te akaaere anga ta to tatou Arataki i akanoo mai ki roto i te putuputuanga Kerititiano? Kua akakite mai te peroveta ko Isaia i tona au akameitakianga, i te na koanga: “I na, e tutara mai tetai ariki ma te tuatua-tika ra, e e tutara oki te ui ariki ra ma te tuatua-tau. E riro oki tetai tangata mei te punanga i te uriia ra, mei te [ngai] pipinianga i te matangi maata ra; mei te au vai taʼe i te ngai keremarō ra, mei te marumaru o tetai mato maata i te enua papamarō ra.” (Isaia 32:1, 2) Te aronga tataki tai o te aronga pakari ra ka tau mei taua “ngai” no te paruru anga e te ora oki. Noatu me e tu ngata no tatou te kauraroanga i te mana taoonga ra, e akono tatou uaorai ma te pure kia akarongo e kia kauraro oki i te mana taoonga orongaia maira e te Atua ki roto i te putuputuanga.
Akapeea te Aronga Pakari te Kauraro Anga ki ta Karaiti Arataki Anga
14, 15. Akapeea te aronga te rave ra i te aratakianga i te putuputuanga i te akaari anga e te kauraro ra ratou ki ta Karaiti arataki anga?
14 Ka tika te au Kerititiano ravarai—te aronga pakari tikai—kia aru i ta Karaiti arataki anga. Te au akaaere, me kare te aronga pakari, e tuanga mana to ratou i roto i te putuputuanga. Inara kare ratou e kimi kia riro ‘ei atu i te akarongo o to ratou au oa akarongo’ na te tautaanga kia akatere i to ratou au oraanga. (2 Korinetia 1:24) Te tuku ra te aronga pakari ki to ratou ngakau i te au tuatua a Iesu: “Kua kite oki kotou e, te tutara nei te ui mana o te etene ki runga ia ratou, e te aronga mamaata ra, te mana ra ïa i runga i to ratou. Kare ra e tika kia akapera ki roto ia kotou.” (Mataio 20:25-27) I te aronga pakari e akatupu ra i ta ratou apainga, te tauta ngakau tae ra ratou kia tavini atu i etai ke.
15 Te raurauia ra te au Kerititiano: “E akamanako i to kotou au arataki, . . . e aru atu i to ratou akarongo, ma te manako i te openga o ta ratou tuatua.” (Ebera 13:7) Kare teia i umuumuia no te mea e au arataki te aronga pakari. Kua tuatua a Iesu: “Okotai o kotou Arataki, ko te Mesia.” (Mataio 23:10) Ko te akarongo o te aronga pakari te mea kia aruia no te mea te aru ra ratou i to tatou Arataki tikai, ia Karaiti. (1 Korinetia 11:1) E akamanako i etai aerenga te tauta ra te aronga pakari kia riro mei ia Karaiti rai te tu i to ratou pirianga ma etai ke ra i roto i te putuputuanga.
16. Noatu ra tona mana, i akapeea ta Iesu ra akono anga i tana au pipi?
16 Noatu rai i teitei atu a Iesu i te au tangata apa ua ra i te au tu ravarai e tei iaia te mana aite koreia ra mei ko mai i tona Metua ra, e maru ua tana akonoanga i tana au pipi. Kare aia i akateitei atu iaia uaorai ki te aronga akarongo maira ma te akaariari anga i tona kite. Kua akaari atu a Iesu i te tu maru e te aroa ki tana au pipi, ma te akamanako anga i to ratou au umuumuanga tangata nei. (Mataio 15:32; 26:40, 41; Mareko 6:31) Kare aia i umuumu kia maata atu i te ka rauka i tana au pipi i te oronga, e kare aia i tuku ki runga ia ratou kia maata atu i te ka rauka ia ratou i te apai. (Ioane 16:12) Ko Iesu ‘e maru e te ngakau akaaka.’ No reira, kare i te mea poitirere e, e manganui tei kite iaia ei akaangaroianga.—Mataio 11:28-30.
17. Akapeea ta te aronga pakari akaari anga i te tu akaaka mei ia Karaiti rai i to ratou pirianga ma etai atu i roto i te putuputuanga ra?
17 Me te akakite ra a Karaiti i te tu maru ei Arataki, mei teaa ra te tau kia pera te aronga te rave ra i te aratakianga i roto i te putuputuanga! Ae, te matakite ra ratou e auraka kia rave tarevake i tetai ua atu mana tei orongaia ra kia ratou. E ‘kare [ratou] e aere mai ma te tuatua kite teitei maata ra,’ i te tautaanga kia akatere i te manako o etai ke. (1 Korinetia 2:1, 2, NW) Kareka ra, ka tauta ratou kia tuatua i te au tuatua no te tuatua mou o te Tuatua Tapu ma te ngoie ua e te ngakau tae. Pera katoa, ka tauta te aronga pakari kia tau i ta ratou au manako anga no etai ke ra e kia akamanako i to ratou umuumu anga. (Philipi 4:5) I te matakiteanga e e au kotinga to te au tangata ravarai, ka akono aroa ua ratou i te akatikatika anga no teia au mea i roto i to ratou au taeake. (1 Petero 4:8) E kare ainei te aronga pakari te akaaka ra e te maru oki i te akaangaroi anga tikai? Kua pera tikai ratou.
18. Eaa ta te aronga pakari ka kite mai i te tu o ta Iesu ra akono anga i te tamariki?
18 E ngoie ua a Iesu i te aravei atu e te akapiri vaitata atu, noatu ki te aronga meangiti mai. E akamanako ana i tana akono anga i te akaapa anga tana au pipi i te au tangata no te “apai maira ratou i te tamariki ou kiaia.” “Ka tuku mai ana i te tamariki mea riki, kia aere ua mai kiaku nei,” ta Iesu i tuatua atu, “auraka e akakoreia atu.” I reira “kua rave atura aia ia ratou, kua ikiiki iora, kua tuku atura i tona rima ki rungao ia ratou, akaora atura ia ratou.” (Mareko 10:13-16) E pumaana a Iesu e te takinga meitaki, e kua akavaitata atura etai ke kiaia. Kare te au tangata i mataku ia Iesu. Noatu ko te tamariki kua mareka ua ratou i te pae iaia ra. Te ngoie katoa ra te aronga pakari i te araveiia atu, e ia ratou e akaari ra i te aroa pumaana e te takinga meitaki, ko etai atu—noatu ko te tamariki—ka manako ngakau ngoie ua ma ratou katoa ra.
19. Eaa te o atura ki te akonoanga i “te ngakau o te Mesia,” e eaa te tauta anga ta teianei e umuumu maira?
19 Te maata i te ka rauka i te aronga pakari ra kia aru ia Iesu Karaiti tei runga i to ratou kite iaia. “Koai oki tei kite i te ngakau o te Atu ra? e naai e apii atu iaia?” ta Paulo i ui. I reira kua tuatua aia: “Tei ia matou ra te ngakau o te Mesia.” (1 Korinetia 2:16) Te kiteanga i te manako o Karaiti te kapiti ra i te kiteanga i te akatauanga o tona manakoanga e te au tu ki katoa o tona tu ei tangata kia kite tatou e eaa tana ka rave i roto i tetai turanga taka ke ra. E tamanako ana i te kiteanga meitaki tikai i to tatou Arataki! Ae, te umuumuia ra kia akamanako piri vaitata tatou i te au tataanga Evangeria ra e kia akaki putuputu i to tatou au manako ma te kiteanga i te oraanga e te akatauanga a Iesu ra. Me tauta te aronga pakari kia aru i ta Karaiti arataki anga kia tae ki taua tu ra, ka maata atu te manakoanga o te aronga i roto i te putuputuanga ra kia aru i to ratou akarongo. E ka rauka i te aronga pakari ra te merengo anga i te kiteanga ia etai atu i te aru rekareka anga i te au tapuae o te Arataki ra.
E Rave Ua Atu i Raro Ake i ta Karaiti Arataki Anga
20, 21. Ia tatou e akara atura ki te ao ou i taputouia maira, eaa te tamanakoanga tau ta tatou kia rave?
20 E mea puapinga maata kia vai ua tatou katoatoa i raro ake i ta Karaiti aratakianga. Ia tatou e akavaitata atu nei i te openga o teianei akatereanga o te au mea nei, te aite ra to tatou turanga ki to te ngati Iseraela ra i runga i te Mataataa o Moabi i te 1473 M.T.N. I te tapa ratou o te Enua Taputouia ra, e na roto i te peroveta ia Mose, kua akakite te Atua: “Ko koe oki [e Iosua] te ka arataki i teianei aronga, ki te enua ta Iehova i taputou mai ki to ratou ai metua, e oronga no ratou.” (Deuteronomi 31:7, 8) Ko Iosua te arataki tei akataoongaia. Kia tomo atu ki roto i te Enua Taputouia ra, ka tau to Iseraela kia kauraro ki ta Iosua arataki anga.
21 Kia tatou te tuatua ra te Pipiria: “Okotai o kotou Arataki, ko te Mesia.” Na Karaiti anake e taki atu ia tatou ki roto i te ao ou tei taputouia maira te ngai e vai ei te tuatua tika. (2 Petero 3:13) No reira kia tamanako tatou kia kauraro ki tana arataki anga i te au ngai katoa o te oraanga.
[Tataanga Rikiriki i Raro]
a Kare te “nga etu” i konei e akatutu mai ana i te au angera tikai. Kare a Iesu e taangaanga i te tangata kia tata i te akakite anga na te au mea ora vaerua akara koreia. No reira te akatutu maira te “nga etu” i te au akaaere tangata, me kare aronga pakari, i roto i te au putuputuanga, tei manakoia ei au karere na Iesu. To ratou numero e itu te akakite maira i te katoa anga tu-Atua.
Maara Ainei ia Koe?
• Akapeea ta Karaiti arataki anga i te putuputuanga mua ra?
• Akapeea ta Karaiti arataki anga i tana putuputuanga i teia tuatau?
• Eaa tatou i tau ei kia kauraro i te aronga te rave ra i te arataki anga i roto i te putuputuanga?
• Na roto i teea au tu e raukai i te aronga pakari kia akakite e ko Karaiti to ratou Arataki?
[Tutu i te kapi 15]
Te arataki ra a Karaiti i tana putuputuanga e te mou ra i te au akaaere i roto i tona rima katau
[Au Tutu i te kapi 16]
“E akarongo i to kotou arataki, e kauraro atu kotou”
[Tutu i te kapi 18]
E pumaana a Iesu e te ngoie ua i te aravei. Te tauta ra te aronga pakari Kerititiano kia aite atu kiaia