Eaa te Manakonako Anga no te Matapo?

KUA atu a John Milton i tana au pee Paradise Lost e te Paradise Regained noatu e kua matapoia tikai. I te mea e e matapo e te taringa turi kare te reira i tapu ana ia Helen Keller i roto i tana angaanga ma te aronga kua ngere i te pae kopapa. Ae, e manganui te tangata matapo te autu meitaki ra. Inara mei teaa te umere me rauka i te katoatoa te rekareka i te kite meitaki anga! Penei ka akatika koe me e matapo me kare kua mata poiriia tetai o toou tei akaperepereia ra me kare tetai oa.

E tika, i etai au enua te apii ra te au porokarama are maki tauturu i te aronga kua mata poiriia i te au ravenga karape o te noo anga i te au ra tataki tai. Te tauturu ra te raveanga tata a te matapo e te au puakaoa tei tereniia no te aronga matapo kia akono i to ratou au anoano e manganui. Noatu rai, e manganui te tangata te manako ra i te matapo e ei turanga iiia. Kua karanga tetai tangata tata e: “Ko tei matapo ra ko tei ngere ia i te tu rangatira ki tetai tuanga puapinga maata rava atu o to tatou ao kiteaia.” I taua taime rai, e manganui te irinaki maata ra ki rungao i tetai pae.

Penei ka umere koe e, eaa ra i tupu maata ei te matapo? Ina, kua rongo ana ainei koe i te trachoma? Ko te tumu maata ia no etai iva anere mirioni au tupuanga o te matapo. Te tuatua ra The New Encyclopædia Britannica no runga i te reira e: “E maki piri te reira e te tupu ra i te ngai te pipiri kapipiti ra te au tangata i roto i te au ngai tei ngere i te tu ma tikai. Te tauturu ra te rava kore o te vai no te tamaanga, e te maata o te au rango te aratakiia ra ki te repo o te tangata, i te totoa anga o te maki. I etai mataara e manamanata maata ua te trachoma kare i te manamanata te pae o te rapakau anga; me ka rauka te au turanga nooanga i te akameitakiia, te pipiri kapipiti o te noo anga i te akatopaia, te au rango i te paruruia, e te au putunga vai tau i te akapapuia, ka topa viviki te tupuanga o te trachoma.” Te mamae ra etai mirioni me kare maata atu mei te onchocerciasis, me kare te kauvai matapo. Me kare akapeea te xerophthalmia? Noatu e e ingoa ngata, ko te tika ra o te reira e tumu matauia te reira no te matapo. Penei te arataki katoa ra te toto vene, te diphtheria, te maki pupu, te piva scarlet, e te au maki piri o te ravenga ainga ki te matapo.

Ia tatou e pakari atura, penei ka poiri to tatou mata no te tupuanga o te reira au maki marikonga kore mei te macular degeneration e te glaucoma, kare katoa e rauka ia tatou i te akangaropoina atu i te kaumata. Kua tata The New Encyclopædia Britannica e: “Te teitei ra rai te kaumata i runga i te papaanga no te akatupuanga i te matapo i te au enua e manganui i teianei ao, e te kino rava atura te reira i te mea e ngoie ua te reira i te rapakauia na te vaianga.”

Noatu te au kite anga ou i te ophthalmology, te akakore anga i te matapo te mamao atura ki mua. Kua tuatua taua enetaikoropitia rai e: “Ko te tere anga ki mua o te paruru anga e te rapakau anga i te vairakau e te pae o te vavai anga o te matapo ka puapinga anake ua ki tetai au tangata te rauka ra te akono i te ravenga. Kia rauka roa te au turanga akamatutu e te tu ma o tetai tuanga maata o te au tangata o teianei ao i te akameitakiia, ka vai rai te matapo paruru koreia i tona teitei anga.”

Koi angaangaʼi e i puapingaʼi te au antibiotic e te vaianga i roto i te ta anga atu i te matapo, te manakonakoanga no te rapakau akatinamouia te piri atura ki tetai apinga tei tupu vaitata i te rua tauatini mataiti i topa.

Rapakauanga i te Matapo i to Iesu Tuatau

E akamanako ana i tetai tangata i roto i tona 30 mataiti e aaere ra na runga i te mataara reporepo. I te akarongo anga e te pati ra aia na reira, kua kapiki atura nga tangata matapo i te pae arataa e: “E aroa mai koe ia maua”! Noatu e kua akaue atu te au tangata ia raua kia muteki, kua kapiki maata atu taua nga tangata matapo e: “E aroa mai koe ia maua nei”! Kua ui atu taua tangata ma te takinga meitaki e: “Akapeea atu au kia korua i to korua anoano?” Ma te maroiroi kua na ko atu raua: “Kia puera o maua mata.” E akamanako ana i teianei: Kua amiri atu taua tangata i to raua nga mata, e i reira rai kua rauka ia raua te akara!​—Mataio 20:29-34.

Mei teaa ra te rekareka no teia nga tangata tei matapo ana! Inara, e mea matauia te matapo. Ko teia ua tetai tupu anga okotai. Eaa ra ka anoanoiaʼi kia akamanako atu koe? No te mea ko Iesu o Nazareta tei oronga atu ki taua nga tangata matapo ra i te meitaki no te akara anga. Ko te tika, tapiri mai i te ‘akatainu angaia ei tutu aere i te tuatua meitaki i te aronga putaua,’ ‘kua tono ia mai [a Iesu] kia akara akaou te matapo.’​—Luka 4:18.

Kua poitirere tikai te au tangata no te reira au rapakau anga temeio tei raveia na roto i te vaerua tapu ririnui o te Atua. Ka tatau tatou e: “Umere anake iora taua aronga maata ra, i te kite anga i te murare i te tuatua anga, te paruparu i te ora anga, te pirikoki i te aere ua anga, e te matapo i te akara anga; akakakā atura ratou i te Atua no Iseraela.” (Mataio 15:31) Ma te kore e tutaki me kare akaariari anga i tona kite me kare kimi anga i tona uaorai kaka i roto i te reira au akaoraanga, kua akapaapaa a Iesu i te aroa e te meitaki o te Atua ko Iehova. Inara, kua akaaroa katoa a Iesu i te aronga matapo e te puapinga kore i te pae vaerua tei “pueurikiriki keia, mei te mamoe tiaki kore ra.”​—Mataio 9:36.

Noatu e te rekaia ra te reira tuatua enua, penei ka umere koe e, Akapeea i teia tuatau? I te mea ra i teia tuatau kare e rauka i tetai i te rapakau i te au tangata mei ta Iesu i rave ra, e aiteanga ainei to te reira au rapakau anga no tatou? E manakonakoanga ainei to te matapo? E tatau ine i te au atikara te aru maira.

[Tataanga i te kapi 4]

“Kia rauka roa te au turanga akamatutu e te tu ma o tetai tuanga maata o te au tangata o teianei ao i te akameitakiia, ka vai rai te matapo paruru koreia i tona teitei anga.”​—The New Encyclopædia Britannica