Auraka e Tuku na te Maromaroa e Akakino i Toou Oraanga
KA RAUKA i te maromaroa i te akakino i te au oraanga o te aronga ruaine e te aronga ou katoa oki. Kua tuatua tetai vaine tata ko Judith Viorst i roto i te makatini Redbook: “Te takoto ra te maromaroa mei tetai toka rai ki runga i te ngakau. . . . Te akaruke maira te maromaroa ia tatou kia puapinga kore e kia kore e manakonakoanga. Ka akariro te maromaroa ia tatou kia manako ngakau mei tetai metua vaine rai kare ana tamaiti, mei tetai punua mamoe ngaro ra, e meangiti ua e kua ngaro ki roto i tetai ao maata e te manako kore.”—Tepetema 1991.
Te takake anga i te au oa, te au ngai takapini kare i matauia, te kopae akaipoipo anga, te tangi anga no tei mate, me ko te kore e komunikeiti anga—te au tu apinga ravarai te ka akariro ia koe kia maromaroa. Noatu rai e te koropiniia ra e etai atu au tangata, te maromaroa kino ra tetai papaki.
Eaa Taau ka Tau kia Rave?
Me ka tupu mai te tu maromaroa, ka noo ua ainei koe mei tetai tangata kare ra e meitaki mai i te tu kino? Ka rauka ainei ia koe i te rave i tetai apinga ei arai atu i te tu maromaroa kia kore e akapou ia koe mei tetai takainga ki tetai atu takainga me kare kia rave ke atu i toou anoano kia ora koe? E mea tika e ka rauka ia koe. E maata te akakite anga tauturu te vai maira. E maata oki te ako meitaki te orongaia maira i roto i te Tuatua akauruia a te Atua, koia te Puka Tapu. Penei ko taua akamaroiroi anga ra te apinga tau taau e anoano ra ei maro atu i te tu maromaroa.—Mataio 11:28, 29.
Ei akatauanga, penei ka kitea e koe e e akamaroiroianga kia tatau no Ruta, ko tetai vaine ou tei noo ra i te Itinga Rotopu i etai 3,000 mataiti kua topa. Kua tau e koia tetai tei tika ra kia rokoia e te tu maromaroa. I te mate anga tana tane, kua aru atu aia i tona metua vaine ongai kia noo ki tetai ngai matau koreia o Iseraela ra. (Ruta 2:11) Noatu rai e kua ngere aia i tona ngutuare tangata e i tona au oa o mua ana e e manene i roto i tetai enua ke, kare e akakite anga i roto i te Puka Tapu e i tuku ana aia i te tu maromaroa kia koropini iaia. Ka rauka ia koe i te tatau i te tua nona ra i roto i te puka a Ruta o te Puka Tapu.
Mei ia Ruta rai, ka tau koe kia tamou marie i tetai manako anga papu. Na te mataara taau ka manako no runga i te au tumu e te au tupuanga ka rauka kia akatupu i te tu maromaroa. Kua akapapu maira a Ann i teia, e a ona mataiti i utuutu ei i tona metua tane tei na roto ra i tetai maki akaparuparuanga. I tona mate anga kua tupu te maromaroa kino kiaia. Kua karanga aia e: “Mei te mea rai e tei roto au i tetai tu apinga kore ua, kare takiri e puapinga—mei te mea rai e kare e tangata e anoano akaou mai iaku. Inara kua aro atu au i te tika e i teianei kua tauiia toku oraanga, e kua kite au e me maro atu au i toku tu maromaroa ka tau kia rave au i te taangaanga meitaki i te au turanga te vaira iaku.” I etai taime kare e rauka ia koe te taui i toou au turanga, inara penei ka rauka ia koe i te taui i toou tu manako no te reira.
Kare e ko te raveanga kia maata te angaanga puapinga e ko te pauanga katoa ia no te maroanga i te maromaroa, tera ra e manga tauturu ia. Ko Irene, tei riro ra ei vaine takaua i muri ua ake i tona akaipoipo anga no te ono marama, kua kite e ko te tika te reira i tona turanga. “Kua kite au e kua tupu maata mai te tu maromaroa i toku tuatau e meangiti taku angaanga,” tana i tuatua, “e no reira kua tamata au i te rave angaanga ma etai ke ra e kia tauturu atu ia ratou i te akono i to ratou au manamanata.” Ka apai mai te tauturuanga ia etai ke ra i te mataora, e ka kitea e te au Kerititiano maromaroa e e maata te angaanga no te rave i te angaanga a te Atu ra.—Angaanga 20:35; 1 Korinetia 15:58.
E Tuku kia Tauturu te Au Oa
Te akataka maira The New York Times Magazine e ko te au tamariki maromaroa i mamaeia ana i “te au puta no te tu oa kore.” (Aperira 28, 1991) E manganui te au tangata maromaroa, te aronga ou e te aronga ruaine, te manako ngakau ra e oa kore ratou. E no reira, e puapinga tikai kia tu i te au oa tika tikaʼi te kitea maira i te utuutuanga putuputuanga Kerititiano ra. E rave pakari kia akatotoa atu i toou tuanga oa i roto i te putuputuanga, e ka tuku atu ia ratou kia tauturu ia koe i tetai ua atu mataara te ka rauka ia ratou ra. Ko tetai apinga ia ta te au oa ka rave—te oronga turu anga i te au tuatau manamanata.—Maseli 17:17; 18:24.
Inara, kia matakite, e no toou manako ngakau mamae, penei ka akariro koe kia rave anga ngata no te au oa kia tauturu mai ia koe. Akapeea ra? Kua akataka mai te tata tuatua ko Jeffrey Young: “Ko etai aronga maromaroa . . . te akaanga ke ra i te aronga penei ka rauka kia riro mai ei oa, na te rave anga nana anake te tuatua uriuri manako me kare na te tuatuaanga i te au apinga akariri me kare tau kore ra. Na tetai mataara me kare na tetai ke atu, ka rave te aronga maromaroa kino ra i te arai me kare i te akakino i te pirianga oa vaitata ra.”—U.S.News & World Report, Tepetema 17, 1984.
I etai au tuatau, penei ka akariro koe kia kino atu te au apinga na te akatakakeanga ia koe uaorai mei etai atu au tangata. Ko Peter, e tangata e 50 ona mataiti, kua rave i te reira. I muri ake i te mate anga tana vaine, kua kite aia iaia uaorai i te akatakakeanga mei etai ke atura, noatu rai i roto rava i tona au manako ngakau te anoano ra aia i ta ratou tauturu. “I etai ra,” e nana ei, “kare ua e rauka iaku i te aro atu kia piri ki etai ke ra, e i muri maira kua kite au iaku uaorai te aere ke ra kia mamao atu i te au tangata.” Ka akatupu teia i te kino. Noatu rai e puapinga to etai au tuatau no te takakeanga, e mea kino ra te akatakake takiri anga. (Maseli 18:1) Kua kite a Peter i teia. Kua karanga aia: “Kua akakore au i teia tu i muri akera, kua aro atu ki toku turanga, e ma te tauturu a toku au oa, kua rauka iaku i te akapapa akaou i toku oraanga.”
Inara, auraka e manako e, tei raro ake etai ke ra i tetai tu apainga kia tauturu mai. E tamata kia kore e rave i te akaueueanga. E ariki rekareka ua i tetai ua atu tu takinga meitaki te ka akaariia mai, e ka akakite atu i te ariki anga no te reira. Pera katoa oki e tamou ki roto i te manako i teia ako meitaki te kitea ra ia Maseli 25:17: “Auraka e aere putuputu ki te ngutuare o to tangata tupu ra, ko te iu aea aia ia koe, e kua riri iora ia koe.” Ko Frances, tei aro atura i te tu maromaroa oonu i te mate anga tana tane i muri ake i te 35 mataiti o to raua akaipoipo anga, kua manako aia e ko taua akamatakite anga ra e puapinga maata ia. “Kia tau ra te manako anga i taau e tapapa atura,” ko tana i tuatua, “e auraka e pati kia maata roa mei etai ke ra. Auraka katoa oki e aere putuputu ki te ngutuare o tetai ke ra no te kimianga tauturu.”
Te Akono Maira Iehova
Noatu rai me ka kore to au oa tangata e tauturu mai ia koe i etai tuatau, te vai maira te Atua ko Iehova ra ei Oa noou. Kia papu toou manako e te akono maira aia ia koe na. E akamaroiroi ua i toou irinaki anga kiaia, e e kimi tamou marie i te akapuanga ki roto i tana akono paruru anga. (Salamo 27:10; 91:1, 2; Maseli 3:5, 6) Kua akapera a Ruta no Moabi ra e kua maata tona akameitaki angaia. Eaa oki, kua riro aia ei tupuna no Iesu Karaiti ra!—Ruta 2:12; 4:17; Mataio 1:5, 16.
E pure tamou marie kia Iehova. (Salamo 34:4; 62:7, 8) Kua kite a Margaret e ko te pure tetai tumu no te maroiroi maata i te akonoanga i te tu maromaroa. Kua rave kapiti aia i te angaanga orometua ma tana tane katoa tae roa ki tona mate anga iaia e tangata ou ra. “Kua kite pu au e e meitaki te pure ma te reo maata e te akakite anga kia Iehova i te au mea ravarai, toku au mataku katoatoa e te au manamanata,” tana i tuatua. “Na te reira i tauturu iaku kia akanoo i te au apinga ki te ngai tikai i te tupu anga mai te tu maromaroa. E na te kiteanga i ta Iehova ra pauanga i taua au pure ra kua oronga mai i te irinaki anga noku.” Kua puapinga maataia aia no te aruanga i te ako a te apotetoro ko Petero ra: “E tenana, ka akamoraro ia kotou uaorai i raro ake i te rima mana o te Atua, kia akateitei aia ia kotou i te tuatau tikai. E uri i to kotou tumatetenga katoa ki runga iaia; koia oki te tiaki mai ia kotou.”—1 Petero 5:6, 7; Salamo 55:22.
Na tetai pirianga meitaki ma Iehova ra e tauturu ia koe kia tamou i tetai apinga te putuputu ra te ngaro ke i te aronga maromaroa ra—koia te manako tau i toou uaorai puapinga. I te mate anga tana tane i te maki kaneta, kua tata te vaine tata tianara ko Jeannette Kupfermann no “te au manako ngakau e e akaaka ua tona uaorai puapinga e te puapinga kore ua.” Kua karanga aia: “Ko teia tu no te puapinga kore ua te taki atura i te au vaine takaua e manganui ki te tu maromaroa e vaitata ua ra ki te ta anga ia ratou uaorai.”
Kia maara e te manako maira Iehova e e puapinga maata to kotou. Kare aia e manako ana e e puapinga kore kotou. (Ioane 3:16) Ka turu te Atua ia koe mei tana turu anga i tona iti tangata to Iseraela i te au tuatau kua topa ra. Kua tuatua aia kia ratou: “Kare oki au e akaruke ia koe. Auraka e mataku, te vaitata katoao au ia koe: auraka e taitaia, ko au oki toou Atua: e akamaroiroi au ia koe; koia ïa, e tauturu au ia koe; koia ïa, e mou au ia koe i toku rima katau tuatua tika ra.”—Isaia 41:9, 10.
Auraka e Akaapa i te Atua Ra
I rungao i te au mea katoatoa, auraka e akaapa i te Atua ra no toou tu maromaroa. Kare na Iehova i akatupu i te reira. Kua tamouia tana akakoro anga noou, e te au tangata ravarai, kia rekareka i te meitaki, te au oa no te akamerengoanga. I ta te Atua ra anga mai anga ia Adamu, kua karanga aia: “Kare ïa e meitaki kia noo ua te tangata koia anake ra; e anga au i tetai tauturu tau nona ra.” (Genese 2:18) E ko te reira ta te Atua i rave i tana anga mai anga ia Eva, koia te vaine mua ra. Naringa kare te meameaau satani ra, kare rava te tangata e te vaine ma ta raua au anau katoa i anau maira e kite i te tu maromaroa.
Inara, ko ta Iehova ra tuku anga poto ua i te kino kia vai mai, kua tupu mai te tu maromaroa e etai atu mamaeanga katoa oki. Inara, kia taka meitaki i roto i te manako e no te tuatau poto ua ia. Kua akara anga meangiti mai te tu ngata kia akono i te au timataanga no te tu maromaroa me ka manakoia na roto i te marama o ta te Atua ka rave noou i roto i tona ao ou. I teia tuatau nei ka turu aia e ka akapumaana ia koe.—Salamo 18:2; Philipi 4:6, 7.
Na te kiteanga i teia ka oronga mai i te maroiroi kia koe. I te riro anga a Frances (tei taikuia ra i mua akenei) ei vaine takaua, kua kitea e ia te pumaana maata i te au tuatua ia Salamo 4:8, e maata oki i te po: “E akāvai rai au ki raro ma te ora, e ka moe rai oki, no te mea, naau anake ra, e Iehova, i noo ei au ma te ora.” E akamanako ana i taua au manako mei tei kitea ra i te puka o Salamo. E akaata i akapeea ta te Atua ra akono anga ia koe, mei tei akakiteia maira ia Salamo 23:1-3.
Akapeea me Tauturu i te Aronga Maromaroa Ra?
Ko tetai tu meitaki no te tauturu i te aronga maromaroa ra na te akaari anga i te aroa kia ratou. E putuputu te Puka Tapu i te akamaroiroi anga i te au tangata o te Atua ra kia akaari i te aroa tetai ki tetai, kia maata oki i te au tuatau timataanga. “Ei kapiti anga aroa mou to kotou ia kotou uaorai, i te aroa taeake ra,” ta te apotetoro ko Paulo i tata ra. (Roma 12:10) Ko te tika, te karanga ra te Tuatua akauruia a te Atua e: “Kare ua te aroa e kore.” (1 Korinetia 13:8) Akapeea koe me akaari i te aroa ki te aronga te maromaroa ra?
Kare e kia kopae ke atu me kare kia kore ua e manako atu i te aronga maromaroa ra, ka rauka i te au tangata tataki tai i te akaari i to ratou aroa maru na te tauturuanga akakoromaki ia ratou i te au tuatau te ka rauka. Ka tau ratou kia aite atu ki te tangata ra kia Iobu, tei tuatua ra: “No te mea kua akaora au i te ao kia kapiki mai, te matiroeroe oki, e tei kore rava ona e tauturu. . . . E kua imene ua te ngakau o te vaine takaua iaku i te rekareka.” (Iobu 29:12, 13) Te aronga pakari akataoongaia i te putuputuanga Kerititiano e te au oa aroa katoa ra ka tau kia rave i taua tu manako meitaki rai na te orongaanga i te au mea tumu anoanoia e te tangata no te kite, te maanaana, e te pumaana oki. Ka tau ratou kia akaari i te tu manako tau, e i etai tuatau ka rauka ia ratou kia rave i tetai mea anoanoia no te tuatua muna ra.—1 Petero 3:8.
E putuputu, ko te au mea rikiriki ta te au oa e rave ra no te aronga maromaroa te riro ra ei mea puapinga maata. Ei akatauanga, me ngere tetai oa akarongo ra i tetai tana i akaperepere ra i te mate, e maata te meitaki te ka akatupuia na roto i te angaanga takinga meitaki no te pirianga oa tika tikai. Auraka e akakore i te au takinga meitaki rikiriki ra, mei tetai pati anga ki te kaikai, tetai taringa akarongo aroa atura, me kare te tuatua kapiti anga ei akamaroiroianga. Teia au apinga e meitaki maata i te tauturu anga i tetai tangata kia maro atu i te tu maromaroa.—Ebera 13:16.
Penei ka tupu kia tatou katoatoa etai atianga no te maromaroa i etai tuatau. Inara, kare e tau kia riro te reira tu maromaroa ei tetai papa anga. E akaki i toou oraanga ma te au angaanga tau e te tupu anga meitaki. E tuku i te au oa kia tauturu me ka rauka ia ratou. E irinaki i te Atua ko Iehova. E akapiri vaitata ki te manako i te taputou akamaroiroi tei tataia ra ia Salamo 34:19: “Manganui to te tangata tuatua-tika ra mate; e akaoraia ra aia e Iehova i taua au mea katoa ra.” E ariu atu kia Iehova no te tauturu, auraka e tuku na te tu maromaroa e akakino i toou oraanga.
[Pia i te kapi 24]
ETAI AU MATAARA NO TE MARO ATU I TE TU MAROMAROA
▪ Kia piri vaitata atu kia Iehova
▪ E kimi i te pumaana na te tatauanga i te Puka Tapu
▪ E tamou marie i tetai manakonako papu ei Kerititiano
▪ Kia maata te rave angaanga te tau ra
▪ E akatotoa atu i toou tuanga oa
▪ E akariro kia ngoie ua no te au oa i te tauturu mai
▪ Auraka e akatakake ia koe uaorai, mari ra e tatanu i te aroa maoraora
▪ E irinaki e te akono maira Iehova ia koe
[Pia i te kapi 24]
AKAPEEA KOE ME TAUTURU I TEI MAROMAROA
▪ E oronga i te tu kite, te tu maanaana, e te pumaana
▪ E akaki i tei anoanoia no te tuatua muna
▪ E tamou marie i te raveanga i te au mea rikiriki ei tauturu
[Tutu i te kapi 23]
Noatu rai tona au turanga ngata, kare e akakite anga e kua tuku a Ruta e na te tu maromaroa e akakino i tona oraanga