Ka Re te Aroa i te Vareae Tau Kore

“Kare te aroa e vareae.”​—1 KORINETIA 13:4.

1, 2. (a) Eaa ta Iesu i tuatua ki tana au pipi no te aroa? (e) Ka rauka ainei e kia aroa e kia vareae katoa oki, e eaa koe ka pau ei na reira?

KO TE aroa tetai akairo akatakaanga i te Kerititiano mou. “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai,” ta Iesu Karaiti i tuatua. (Ioane 13:35) Kua akauruia te apotetoro ko Paulo kia akamarama mai e akapeea te akatupu anga tau a te aroa i te au pirianga Kerititiano ra. I roto i etai au apinga ke ra, kua tata aia e: “Kare te aroa e vareae.”​—1 Korinetia 13:4.

² I to Paulo tata anga i taua au tuatua ra, te taiku ra aia i te vareae tau kore. Naringa kare ko te reira ia kare e rauka iaia i te tuatua atu ki taua putuputuanga rai e: “Te vareae nei au ia kotou ma tetai vareae tu Atua.” (2 Korinetia 11:2, NW) Kua akakeuia mai tona “vareae tu Atua” no te au tangata tei riro ra ei mana taviivii i roto i te putuputuanga. Na teia i akakeu ia Paulo kia tata i te rua o tana reta akauruia ki te au Kerititiano o Korinetia ra ma te ako anga maata i te aroa.​—2 Korinetia 11:3-5.

Vareae i Roto i te Au Kerititiano

3. I akapeea tetai manamanata no te vareae i tupu ei ki roto i te au Kerititiano i Korinetia ra?

³ I roto i tana reta mua ki to Korinetia ra, kua akono a Paulo i tetai manamanata tei arairai ra i teia au Kerititiano ou kia kore e taokotai meitaki ma tetai e tetai. Te akateitei ra ratou i etai au tangata, kua “akatietie iaia uaorai ki tetai, kia mea ngiti atu tetai.” Kua taki atu teia ki te au tataka keanga i roto i te putuputuanga, ma te tuatuaanga ia etai ke ke ra: “No Paulo au; e no Apolo au; e no Kepha au.” (1 Korinetia 1:12; 4:6) I raro ake i te arataki anga a te vaerua tapu, kua rauka i te apotetoro ko Paulo ra kia aere tika atu ki te aka o taua manamanata ra. Te akono ra te au Kerititiano mei te au tangata manako kopapa ra, kare mei “te aronga e akono i ta te Vaerua.” E no reira, kua tata a Paulo: “Tei ta te kopapa rai oki kotou i teianei; te vai ra oki te vareae, e te taumāro, e te pae ke, i roto ia kotou na, kare aina tei ta te kopapa rai kotou, e mei to te tangata nei rai to kotou aerenga?”​—1 Korinetia 3:1-3.

4. Eaa te akatutu anga ta Paulo i taangaanga ei tauturu i tona au taeake kia kite i te manako tika tetai ki tetai, e eaa te apiianga ta tatou i kite mei teia?

⁴ Kua tauturu a Paulo i to Korinetia ra kia ariki i te manako tika no te au tu karape e te au kite o te aronga ke ke i roto i te putuputuanga. Kua ui aia: “Naai oki koe e akatu ke? e eaa taau kare te mea i rauka ia etai ke ra? e i rauka taau ia etai ke ra, eaa koe i akatietie ei, mei te mea e, kare taau te mea rauka mai na etai ke?” (1 Korinetia 4:7) I roto ia 1 Korinetia pene 12, kua akamarama mai a Paulo e ko te aronga e tuanga no te putuputuanga te aite ra ki te au mero no tetai kopapa tangata ra, mei te rima ra, te mata, e te taringa oki. Kua tou maira aia e kua anga mai te Atua i te au mero ravarai o te kopapa na roto i te tu e ka akono arite ratou tetai i tetai. Kua tata katoa oki a Paulo: “E kia akateiteiia tetai melo ra, e rekareka ïa te au melo ravarai.” (1 Korinetia 12:26) Ka tau te au tavini ravarai o te Atua i teia tuatau nei kia akono i teia kaveinga i to ratou pirianga i tetai ma tetai. Kare e kia vareae i tetai ke ra no tana angaanga me kare te au ravenga i oti iaia i te tavini anga na te Atua ra, ka tau ra tatou kia rekareka ma te reira taeake katoa ra.

5. Eaa te akakiteia maira ia Iakobo 4:5, e i akapeea ta te au Tuatua Tapu akakite maata mai anga i te tika o teia au tuatua?

⁵ E tika ra e, e ngoie atu te tuatua anga i teia i te rave anga. Kua akamaara maira te tata Puka Tapu ko Iakobo ia tatou e te vai ra i roto i te au tangata ara ravarai “te vareae.” (Iakobo 4:5) Kua tupu mai te matenga mua o te tangata ra no to Kaina tuku ua anga i tona vareae tau kore ra. Kua takinga kino te au Philiseti ia Isaaka no to ratou vareae tau kore i te tupuanga tona puapinga ra. Kua vareae a Rahela i tona tuakana no te uua anga i te anau tamariki. Kua vareae te au tamaroa a Iakoba i te akaperepere anga tei akaariia ra ki to ratou teina kia Iosepha. I vareae katoa oki a Miriama ki tona taokete kare ra i te ngati Iseraela. Kua akapapa vareae ua a Kora a Datana e Abirama i tetai patoi anga ia Mose raua ko Aarona. Kua riro te Ariki ko Saula kia vareae i to Davida ra autu anga i te vaeau. Kare e ekoko anga e e vareae katoa oki tetai tumu i tupu ei te au taumaro anga putuputu i te au pipi a Iesu ra e koai tei maata rava i roto ia ratou ra. Ko te tika ra e kare e tangata apa ua nei tei atea takiri ra i te ara no “te vareae.”​—Genese 4:4-8; 26:14; 30:1; 37:11; Numero 12:1, 2; 16:1-3; Salamo 106:16; 1 Samuela 18:7-9; Mataio 20:21, 24; Mareko 9:33, 34; Luka 22:24.

I Roto i te Putuputuanga

6. Akapeea te aronga pakari i te akono anga i te tu rave i te vareae tau kore ra?

⁶ Ka anoanoia te au Kerititiano ravarai kia paruru atu i te vareae tau kore. Te kapiti katoa ra teia i te aronga pakari akataoongaia ra kia akono i te au putuputuanga o te au tangata o te Atua ra. Me e manako taakaaka to tetai o te aronga pakari, kare aia e inangaro kia tauta i te akara anga meitaki atu ia etai ke ra. I tetai pae, me e au kite meitaki maata to tetai o te aronga pakari ra no te akapapa angaanga me kare no te ako anga, ka rekareka etai ke ra i teia, ma te manakoanga i te reira ei akameitakianga i te putuputuanga. (Roma 12:15, 16) Penei te meitaki maira tetai taeake, e te akakite maira i te uua anga i te au ua o te vaerua o te Atua ra i tona oraanga. I te akamanakoanga no runga i tona au tu tau, ka tau te aronga pakari kia matakite e auraka e akamaata i tetai tarevake meangiti ua ei tumu no te kore anga e akatika iaia ei tavini orometua me kare ei tetai o te aronga pakari. Ka akakite te reira i te ngere i te aroa e te manako anga tau kore.

7. Eaa te manamanata penei te tupu ra i etai taime me ka orongaia ki tetai Kerititiano etai angaanga teokaratiki ra?

⁷ Me ka rauka mai i tetai e angaanga teokaratiki me kare e akameitakianga i te pae vaerua, ka tau etai ke atu i roto i te putuputuanga kia paruru atu i te vareae. Ei akatauanga, penei e putuputu atu te taangaangaia o tetai tuaine kite ra i to tetai ke ra i te au rave akaarianga e akapeea te tuatua anga i te au uipaanga Kerititiano. Penei ka akatupu teia i te vareae i te tuanga o etai au tuaine ra. Penei e manamanata mei te reira te tu i vai ana i rotopu ia Euodia raua ko Sunetuke i te putuputuanga i Philipi ra. Ka tau taua tu vaine ra i teia tuatau nei kia akamaroiroi meitakiia e te aronga pakari ra kia taakaaka e “kia okotai rai o raua ngakau i te Atu nei.”​—Philipi 2:2, 3; 4:2, 3.

8. Ka rauka i te vareae i te taki atu ki teea au angaanga rave ara?

⁸ Penei kua kite tetai Kerititiano i tetai apaanga kua topa no tetai tei akameitakiia i teianei ma te au angaanga ki roto i te putuputuanga. (Iakobo 3:2) No te vareae, penei ka timataia kia tuatua atu kia etai ke ra no teia tu e kua akaao atu i ta te reira angaanga i roto i te putuputuanga ra. Kua tuke teia ki te aroa, no te mea “ka ngaro oki te apa e manganui i te aroa.” (1 Petero 4:8) Ka akakino te tuatua vareae i te tu au o te putuputuanga. “Te vai na te vareae maata e te māro i roto i to kotou ngakau,” ta te pipi ko Iakobo i akamatakite, “auraka e akatietie, auraka e tapepe pikikaa ua i te tuatua-mou. Kare oki te reira pakari i to runga mai, no teianei ao ïa, no te tangata nei, e no te au demoni.”​—Iakobo 3:14, 15.

I Roto i Toou Ngutuare Tangata

9. Akapeea nga tokorua akaipoipo i te akono anga i te au manako ngakau vareae?

⁹ E manganui te au akaipoipo anga kua puapinga koreia no te vareae tau kore. Te akaarianga i te ngere i te irinaki anga i roto i te tokorua akaipoipo kare ia i te aroa. (1 Korinetia 13:7) I tetai pae, penei kare tetai o nga tokorua e kite ana i te manako ngakau vareae o tona tokorua ra. Ei akatauanga, penei te vareae ra tetai vaine no te maata o te akarakara atu tana tane ki tetai atu vaine ke ra. Me kare penei ka vareae tetai tane no te maata te taime akapouia e tana vaine i te utuutuanga i tetai kopu tangata te anoano ra i te tauturu. No te akama i taua au manako ngakau ra, penei ka muteki ua aua nga tokorua ra e ka akaari i to raua pekapeka na roto i etai tu te ka akatupu kia ngata te manamanata. Kareka ra, ka tau te tokorua vareae ra kia komunikeiti e kia tiratiratu te akakite i tona au manako ngakau. I tetai pae, ka tau katoa tona tokorua ra kia akaari i te kite e kia oronga i te akapapuanga i tona aroa. (Ephesia 5:28, 29) Ka tau rai raua tokorua kia akakore i te au manako ngakau vareae na te kopae keanga i te au turanga te ka akatupu i te reira. I etai taime penei ka tau tetai akaaere Kerititiano kia tauturu atu i tana vaine kia marama e e akono anga tika tana, kua kotingaia ra, ki te au tuaine ei akatupu i tana apainga ei tetai tiaki no te anana a te Atua ra. (Isaia 32:2) Inara, e mea tika kia matakite tetai o te aronga pakari ra kia kore e akatupu i tetai tumu no te vareae. Te umuumuia ra te tu tau no teia, kia akapapu aia e te akapou ra aia i tetai taime i te akamaroiroianga i tona uaorai pirianga akaipoipo anga.​—1 Timoteo 3:5; 5:1, 2.

10. Akapeea te au metua i te tauturu anga i ta ratou tamariki kia akono i te au manako ngakau vareae?

¹⁰ Ka tau katoa oki te au metua kia tauturu i ta ratou tamariki kia mou i te manako tika no te vareae tau kore ra. E putuputu te au tamariki i te o atu ki roto i te au pekapeka te ka riro mai ei au tamaki anga. E e putuputu ko te tumu i akaia mai ei e vareae ia. I te mea e tuke te au mea anoanoia no tetai tamaiti ra, kare e rauka kia akono aiteiteia te au tamariki katoa. Pera katoa, ka anoanoia te tamariki kia kite e e tuke tuke to ratou tu maroiroi tataki tai e te au tu apikepike katoa oki. Me ka akamaroiroi tamouia tetai tamaiti kia rave kia aite te meitaki ki tetai ke ra, penei ka tatanu teia i te vareae tau kore ki roto i tetai e te akaparau ki roto i tetai maira. No reira, ka tau te au metua kia tereni i ta ratou tamariki kia vaito i to ratou tupuanga na te akamanakoanga i te au akaraanga i roto i te Tuatua a te Atua ra, kare na te tarereanga tetai ki tetai. Te karanga ra te Puka Tapu: “Eiaa tatou e akateitei puapinga kore ua, i te akaongoongo anga tetai ki tetai, e te vareae anga tetai ki tetai.” Kareka ra, “ka timata te tangata ravarai i tana uaorai angaanga, ei reira aia e rekarekaʼi iaia uaorai, eiaa i tetai ke.” (Galatia 5:26; 6:4) Te mea puapinga maata rava, ka tau te au metua Kerititiano kia tauturu i ta ratou tamariki na te apii putuputu i te Puka Tapu, ma te akakite maata anga i te au akaraanga meitaki e te au mea kino te vaira i roto i te Tuatua a te Atua.​—2 Timoteo 3:15.

Au Akatauanga i te Autuanga i te Vareae

11. Akapeea ta Mose akanoo anga i te akatauanga meitaki i te akonoanga i te vareae?

¹¹ Kare mei te aronga noinoi i te mana o teianei ao, “E maru maata to taua tangata ra to Mose, i to te tangata ravarai o te ao katoa nei.” (Numero 12:3) I te riro anga kia teiaa roa te apainga i te arataki anga i to Iseraela ra na Mose anake e rave, kua akono a Iehova i Tona vaerua kia mana ki rungao i etai 70 atu au Iseraela ra, ma te akamanaanga ia ratou ra kia tauturu ia Mose. I te akamata anga e rua o aua tangata ra i te angaanga mei te peroveta rai, kua manako ngakau a Iosua e kua rave tau kore mai teia i te arataki anga mei ia Mose ra. Kua anoano a Iosua kia arai i teia nga tangata, inara kua tuatua taakaaka atura Mose kiaia: “Te vareae ra koe iaku? ko toku ia inangaro, ei peroveta ravarai to Iehova ra tangata e pini ua ake, e kia tuku a Iehova i tona Vaerua ki rungao ia ratou.” (Numero 11:29) Ae, kua mataora a Mose i te rauka anga ia etai ke ra te au tika kia rave angaanga. Kare aia i anoano vareae ua i te kaka nona uaorai.

12. Na teaa i raukaʼi ia Ionatana i te kopae ke i te au manako ngakau vareae?

¹² Ko tetai akatauanga meitaki i to te aroa re anga i te au manako ngakau vareae tau kore kua orongaia mai e Ionatana, koia te tamaiti a Saula Ariki o Iseraela ra. Ko Ionatana tei papa ra kia akanooia ki runga i te terono o tona metua, inara kua ikiia e Iehova ei ia Davida, koia te tamaiti a Iese ra, koia te ariki ka aru mai. E manganui i to Ionatana ra turanga te ka vareae ia Davida, na te manakoanga iaia e te tarere ra. Inara, no to Ionatana ra inangaro ia Davida kua arai i te reira tu manako ngakau kia kore e tutara ki runga iaia. I te kiteanga i to Ionatana ra matenga, kua rauka ia Davida i te tuatua: “E tumatetenga toku ia koe, e taku taeake e Ionatana e! e mataora maata toku ia koe; e anoano maata roa toou iaku, e anoano maata ïa i to te vaine!”​—2 Samuela 1:26.

Te Au Akatauanga Meitaki Rava

13. Koai te akatauanga meitaki rava i te tumu no te vareae, e no teaa ra?

¹³ Ko te Atua ko Iehova te akatauanga maata rava tei autu ra noatu ki rungao i te vareae tau ra. Te tapupu ra aia i taua au manako ngakau ra ki raro ake i te akatere anga apa kore ua. Ko tetai ua atu akakite anga mana no te vareae tu-Atua te rotai ra ma te aroa o te Atua, te tuatua tau, e te pakari i te au tuatau ravarai.​—Isaia 42:13, 14.

14. Eaa te akatauanga ta Iesu i akanoo ei tuke anga kia Satani?

¹⁴ Ko te rua o te akatauanga meitaki rava no tetai te autu anga ki rungao i te vareae ko te Tamaiti akaperepere a te Atua, ko Iesu Karaiti ia. “Ko te tu ïa aia no te Atua,” kare a Iesu “i manako e, e apinga āru kia aite katoa aia i te Atua ra.” (Philipi 2:6) Mei teaa ra tetai tuke maata i te aerenga tei raveia e te angera noinoi tei riro maira ko Satani te Tiaporo! Mei “te ariki no Babulonia” ra, kua inangaro vareae ua a Satani “kia aite [aia] i Tei Teitei ra” na te akanooanga iaia uaorai ei tetai atua tarere ei patoi atu ia Iehova. (Isaia 14:4, 14; 2 Korinetia 4:4) I tauta katoa a Satani kia “akatopa mai [a Iesu] ki raro e akamori mai” iaia. (Mataio 4:9) Inara kare e apinga ei akatapae ke ia Iesu mei tona aerenga taakaaka i te kauraro anga i to Iehova ra tu ngateitei. Ei tuke anga ia Satani, “kua tuku ke atura a Iesu i tona uaorai tu, e kua rave i to te tavini, i te riro anga mai mei te tangata nei te tu, kua taakaaka iaia uaorai i te akonoanga e tae ua atu ki te mate, ki te mate satauro ra.” Kua mou a Iesu i te tika anga o te tutara o tona ra Metua, ma te kopaeanga takiri i te aerenga akaparau o te Tiaporo ra e te vareae oki. No to Iesu ra tiratiratu, “i akateitei rava atu ei te Atua iaia, e kua oronga mai i te ingoa i maata ua atu i te teitei i te au ingoa ravarai nei nona. Kia tuku te au turi katoa ki raro, to te rangi, to runga i te enua, e to raro ake i te enua, i te ingoa o Iesu; E kia aaki te au vaa ravarai e, ko Iesu Mesia te Atu, kia kakā te Atua Metua ra.”​—Philipi 2:7-11.

Autuanga i Toou Vareae

15. Eaa tatou ka tau ei kia matakite i te arai anga i te au manako ngakau no te vareae?

¹⁵ Kare ra mei te Atua raua ko Karaiti ra, e tu apa ua te au Kerititiano. No te tu ara, penei ka rave ua ratou i te vareae tau kore. Kare ra e tuku ua na te vareae e akakeu ia tatou kia akaapa atu i tetai taeake akarongo ra no tetai apa meangiti ua me kare tarevake tei manako uaia ra, no reira, e mea puapinga maata e kia tamanako tatou i teia au tuatua akauruia: “Auraka koe e maata ua i te ketaketa kia tika, auraka oki e akapakari maata rava; eaa oki taau puapinga kia ta ia koe uaorai?”​—Koheleta 7:16.

16. Eaa te apiianga meitaki no runga i te vareae tei orongaia i tetai itiu kua topa akenei o teia makatini?

¹⁶ I te tumu tuatua no te vareae, kua akamatakite maira The Watch Tower o Mati 15, 1911 e: “Ia tatou ka tau ra kia maroiroi maata, e kia vareae maata i te akakoro anga a te Atu ra, inara ka tau tatou kia papu tikai e kare ia i tetai tumu no tetai ke atu; kia o atu ki roto e ‘te akamanamanata anga ia etai ke ra.’ I reira, katoa oki, ka tau tatou kia akamanako me e apinga tika ia na te aronga pakari kia akono e me ka tau na tatou e aere e akakite ki te aronga pakari. E mea tau no tatou ravarai kia maata te vareae no te akakoro anga a te Atu e te angaanga a te Atu, inara kia matakite e kare ia i te tu riri . . . i etai atu au tuatua, ka tau tatou kia papu tikai e kare ia i te vareae i tetai ke ra, mari ra e vareae no tetai ke ra, no tona puapinga e te meitaki nona ra.”​—1 Petero 4:15.

17. Akapeea tatou me kopae ke i te au angaanga rave ara a te vareae?

¹⁷ Akapeea e raukaʼi ia tatou nei ei au Kerititiano i te kopae ke i te akaparau, te vareae, e te vareae tau kore? Te vaira te rapakau na te tuku uaanga kia aere te vaerua tapu o te Atua ki roto i to tatou au oraanga. Ei akatauanga, ka tau tatou kia pure no to te Atua ra vaerua tapu e no te tauturu i te akakiteanga i to te reira au ua meitaki. (Luka 11:13) Ka tau katoa oki tatou kia aere ki te au uipaanga Kerititiano, te akamataia ra ma te pure e tei runga i te reira te vaerua o te Atua e tana akameitakianga. Pera katoa, ka tau tatou kia apii i te Puka Tapu, tei akauruia ra e te Atua. (2 Timoteo 3:16) E ka tau tatou kia kapiti atu i te angaanga tutu aere anga i te Patireia te raveia ra ma te mana o te vaerua tapu o Iehova. (Angaanga 1:8) Ko te tauturuanga i te au taeake Kerititiano tei taomiia e tetai tupu anga kino ko tetai atu mataara ia no te tuku uaanga ki te mana meitaki o te vaerua o te Atua ra. (Isaia 57:15; 1 Ioane 3:15-17) Na te maroiroi i te akatupuanga i teia au apainga Kerititiano ravarai ka tauturu i te paruru ia tatou mei te au ravenga ara no te vareae, no te mea te karanga ra te Tuatua a te Atua: “E akono i ta te Vaerua ra, e auraka e akatupu i to te kopapa ra inangaro.”​—Galatia 5:16.

18. Eaa ra ka kore ei tatou e rave ua atu i te maro anga i te au manako ngakau tau kore no te vareae?

¹⁸ Kua papaia te aroa ei mea mua i roto i te au ua o te vaerua tapu o te Atua ra. (Galatia 5:22, 23) Na te akonoanga i te aroa e tauturu ia tatou kia tapupu i te au inangaro rave ara i teianei. Inara ka akapeea te tuatau ki mua? E au mirioni ua atu te au tavini o Iehova tei ia ratou te manakonako anga no te oraanga ki roto i te Parataito i te enua nei, te ngai e akara atu ei ratou ki te taaki angaia ki runga ki te tu tangata apa kore ua. I roto i taua ao ou ra, ka vairai te aroa e kare tetai e riro ua i te au manako ngakau tau kore o te vareae, no te mea ka “akaora katoaia te au mea angaia nei i te tapeka o te mate, kia rauka te rangatira meitaki o te tamariki a te Atua ra.”​—Roma 8:21.

Au Tumu no te Manakonako

◻ Eaa te akatutu anga ta Paulo i taangaanga ei tauturu i te akaanga ke i te vareae?

◻ Penei ka akapeea te vareae i te akakino anga i te au o te putuputuanga?

◻ Akapeea te au metua i te tereni anga i ta ratou tamariki kia akakore i te vareae?

◻ Akapeea tatou me kopae ke i te au angaanga o te vareae?

[Tutu i te kapi 16]

Auraka e tuku kia akakino te vareae i te tu au o te putuputuanga

[Tutu i te kapi 17]

Ka rauka i te au metua i te tereni i ta ratou tamariki kia akakore atu i te au manako ngakau vareae