Te Mareka Maira Ainei te Atua i te Au Akonoanga Ravarai?
I toou manako te mareka maira ainei te Atua i te au akonoanga ravarai? Penei ko tetai ua atu akamori anga taau i kite te akamaroiroi ra i te tu meitaki i tetai au taime. Inara kua rava ainei te reira no te akamareka i te Atua?
TE KARANGA ra etai pae, ‘Kia ngakau tae ua koe i taau akamori anga, e ka mareka te Atua ia koe. E meitaki tetai i roto i te au akonoanga ravarai.’ Ei akaraanga, kua akono te Akarongo Bahai i teia manako e tae ua atu ki te raveanga ki roto i tana au irinaki anga te au akonoanga maata e iva o teianei ao. Te irinaki ra teia pupu akonoanga e e akamata anga tu-Atua pouroa teia e e au tu ua ia o te tuatua mou okotai. Akapeea teia te pera anga?
Tetai katoa, e tika anga toou kia manako e akapeea tetai akonoanga te akamareka anga i te Atua me akaue te reira i tona au mema kia tuku i te nerve gas ki roto i te au ngai tangata, te manako anga atu i te tamate i te au tangata e manganui. Kua taketeia te reira akaapa anga ki rungao i tetai pupu akonoanga i Tiapani. Me kore te mareka ra ainei te Atua i tetai akonoanga te akatupu ra i tona au mema kia tamate ia ratou uaorai? I nga mea mataiti i topa, kua tupu te reira ki te au pipi a te arataki akonoanga ko Jim Jones.
Te akaraanga ki muri ki te au tuatau mua, penei ka ui tatou e, Ka mareka ainei te Atua i te au akonoanga me akakeu ratou i te rave anga tamaki, mei te turanga rai o te Toru Ngauru Mataiti Tamaki, tei tamakiia mei te 1618 ki te 1648? Kia tau ki The Universal History of the World, te kaitamaki anga akonoanga i rotopu i te au Katorika e te au Porotetani ko “tetai ia o te au tamaki kino roa atu o te tuatua enua Europa.”
Kua tupu katoa te au tamaki akonoanga Kuruate mei te 11 ki te 13 anere mataiti ki roto i te akamaringi anga toto rikarika. Ei akaraanga, i te tamaki Kuruate mua kua tamate rikarika te au kuruate Kerititiano tutu ua i te Mutiremi e te au tangata ngati Iuda o Ierusalema.
Ka tamanako, katoa ana, i tei tupu i te tuatau o te tamaki Inikuiti, tei akamata ra i te 13 anere mataiti e kua pou e 600 mataiti. E au tauatini ua atu tei tamamaeia e tei tauia kia mate i te akaue anga a te au arataki akonoanga. I roto i tana puka Vicars of Christ—The Dark Side of the Papacy, kua akakite a Peter De Rosa e: “Na roto i te ingoa o te pope, [no te aronga inikuiti] te apa no te tamaki anga kino rava atu e te roa ki runga i te tu tangata i roto i te tuatua enua o te katiri [tangata].” No runga i te tangata Dominic inikuiti Torquemada o Paniora, te karanga ra a De Rosa e: “Tei akataoongaia i te 1483, kua tutara aia ma te kino no te tai ngauru ma rima mataiti. Kua taea te numero o tana au tangata i matemate ki te 114,000 koia oki e 10,220 tei tauia.”
E tika, kare ko te au akonoanga a Kerititome te aronga anake tei apa ra i te toto. I roto i tana angaanga Pensées, kua kite mai te tangata Varani kite ko Blaise Pascal e: “Kare rava te tangata e rave pu ana i te kino ma te rekareka mei ta ratou e rave ra no te irinaki anga akonoanga.”
Kiteaia na ta Ratou Au Ua
Mei ta te Atua akara anga, e raukaʼi tetai akonoanga kia arikiia kare ia i akatumuia ki runga anake i te tika okotai. E arikiiaʼi tetai akonoanga e ia, ka anoanoia tana au apiianga e te au angaanga kia aru i tana Tuatua tataia o te tuatua mou, koia te Pipiria. (Salamo 119:160; Ioane 17:17) Ka anoanoia te ua o te akamori anga marekaia e te Atua kia aru i te au turanga a te Atua ko Iehova.
I roto i tana Tuatua i te Maunga, kua akakite a Iesu Karaiti e ka tu mai te au peroveta i te tuatua pikikaa e te komono ra ratou i te Atua. Kua karanga a Iesu: “Kia matakite ra i te peroveta pikikaa, ko tei aere mai ia kotou ma te kakau mamoe ra, kareka i roto, e luko taae ïa. Ka kite kotou ia ratou i to ratou ua. No runga aina te vine i te tataramoa i te aki anga mai; e te suke no runga aina i te rakau taratara? E ua mai te au rakau meitaki katoa i te ua meitaki; e te au rakau kikino ra, e ua mai ïa i te ua kino. Kare e tika i te rakau meitaki kia ua mai i te ua kino, kare katoa te rakau kino e ua mai i te ua meitaki. Te au rakau katoa kare e ua mai i te ua meitaki ra, e tipuia ïa, e ka titiriia ki roto i te ai. Ka kite kotou ia ratou i ta ratou e ua maira.” (Mataio 7:15-20) Te akaari maira teia au tuatua e te anoanoia ra tatou kia matakite i te pae vaerua. Penei ka manako tatou i tetai arataki me kore pupu akonoanga e te arikiia ra e te Atua raua ko Karaiti, inara penei kua tarevake tatou te manako anga i te reira.
Te Anoano kia Matakite
Noatu te manako ra tetai akonoanga e te marekaia maira e te Atua e te tatau ra tona au orometua i te au irava tuatua mei te Pipiria, kare te aite anga e e tu akamori anga te reira te marekaia ra e te Atua. Penei ka rave katoa tona au arataki i te au mea umere tei akara anga e te angaanga ra te Atua na roto ia ratou. Noatu ra, e pikikaa rai te akonoanga, te kore anga e uua i te ua tei arikiia e te Atua. Kua rauka i te au taunga Aiphiti rave angaanga manamana ra i to Mose tuatau i te rave i te au mea umere, inara kare tikai i rauka ana ia ratou te mareka anga a te Atua.—Exodo 7:8-22.
I teia tuatau mei tei topa ra, e manganui te au akonoanga te akamaata ra i te au manako e te au kite tangata i te mea e ka aru i ta te Atua e akakite ra e ko te tuatua mou. No reira i tau tikai ei, te akamatakiteanga a te Pipiria: “E matakite ko te pou aea kotou i te tuatua pakari e te pikikaa puapinga kore a tetai tangata atu, i te tuatua ikuiku a te tangata nei, tei tau i te apiianga mua o teianei ao, kare i ta te Mesia.”—Kolosa 2:8.
I muri ake i te tuatuaanga no runga i te ua meitaki e te kino, kua karanga a Iesu: “Kare te aronga e tuatua mai iaku e, E te Atu, e te Atu, e ope katoatoa i te tae ki te basileia ra ki te ao; ko tei akono ra i te anoano o taku Metua i te ao ra. E manganui te ka tuatua mai kiaku i taua rā ra, E te Atu, e te Atu, kare aina kua apii matou ma toou ingoa; e kua tuaru i te au demoni i toou ingoa; e kua rave i te au akairo e manganui ma toou ingoa? Ko taku ïa e karanga atu, Kare takiri au i kite ia kotou: ka aere ke atu kotou, te aronga rave tuatua kino.”—Mataio 7:21-23.
E Akara Matatio i te Ua
Ma te taka meitaki, i reira, e mea puapinga i te akara i te ua a tetai akonoanga i mua ake ka taopengaʼi e te arikiia ra te reira e te Atua. Ei akaraanga, te piri ainei te akonoanga ki roto i te angaanga poritiki? E akara i reira i teia au tuatua, tei papaia ia Iakobo 4:4: “Ko te anoano i teianei ao, e enemi ïa i te Atua ra.” Pera katoa, kua karanga a Iesu ki tana au pipi mou: “Kare ratou i to teianei ao, mei iaku nei rai oki, kare i to teianei ao.” (Ioane 17:16) Ko te akonoanga tei meitaki ra i to te Atua mata kare ia i o ki roto i te angaanga poritiki o teianei ao, koia oki ‘te vai nei i raro ake i taua vaerua kino,’ koia ko te vaerua ora kitea koreia ko te Tiaporo ko Satani. (1 Ioane 5:19) Mari ra, te akonoanga te marekaia ra e te Atua te akakite tiratiratu ra i tona Patireia i raro ake ia Iesu Karaiti e te akakite ra i te tuatua meitaki no runga i te reira kavamani i te rangi.—Mareko 13:10.
Ka ariki ainei te Atua i tetai akonoanga me te turu tika ra te reira i te tu akarongo kore o te tangata ki te kavamani? Te taka ua ra te pau anga me aru tatou i te ako anga a te apotetoro ko Paulo: “E akakite atu ia ratou e e kauraro marie i te ui ariki e te aronga mana, e akarongo i te aronga akava ra, e akatika i te au angaanga memeitaki ravarai.” (Tito 3:1) E tika, kua akaari a Iesu ki tana au pipi kia “apai mari i ta Kaisara ra kia Kaisara; e ta te Atua ra, e apai ïa ki te Atua.”—Mareko 12:17.
Penei ka akamaroiroi tetai akonoanga kia piri ki roto i te au tamaki a te pa enua. Te raurau maira a 1 Petero 3:11 ia tatou kia “rave i te meitaki” e kia “kimi i te au, e aruaru atu” i te reira. Akapeea tetai akonoanga te akamareka anga i te Atua me te puareinga ua ra tona au mema i te tamate i to ratou au taeake akamori o tetai atu enua na roto i te rave anga tamaki? Te au mema o te akonoanga tei marekaia e te Atua te akaata ra i tona tu puapinga maata—koia te aroa. E kua karanga a Iesu e: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.” (Ioane 13:35) Kare a te reira aroa apinga aiteite ma te makitakita anga ta ua tei akatupuia i roto i te au tamaki a te pa enua.
Ka taui te akonoanga tika i te au tangata tu tamaki ei aronga inangaro i te au. Kua akakiteia teia i roto i teia au tuatua: “E tupaki oki ratou i ta ratou au koke ei auri arote, e ta ratou au korare ra, ei tipi tope ïa: kare tetai enua e tamaki mai ki tetai enua i te koke, kare oki ratou e apii akaou i te tamaki.” (Isaia 2:4) I te mea ka tuku mai i te au tuatua makitakita, te aronga tei rave ra i te akamori tika ka aru ratou i te akaueanga: “E aroa atu koe i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.”—Mataio 22:39.
Te aronga e rave ra i te akonoanga tika ka tauta ratou i te au ra te aru i te au turanga teitei a te Atua ko Iehova, te kore anga e akono i te au tu oraanga tau kore. Te akakite ra te Tuatua na te Atua: “Kare ainei kotou i kite e, kare te aronga tuatua-tika kore e noo i te basileia o te Atua? Auraka e vavare: kare te kanga, e te akamori idolo, e te akaturi, e te akavaine, e te aronga sodoma, E te keia, e te noinoi apinga, e te konā kava, e te akakino, e te āru, kare anake ïa e noo i te basileia o te Atua. Mei te reira oki tetai papaki o kotou na: kua oreiia ra kotou, kua akatapuia ra kotou, kua akatikaia ra kotou, i te ingoa o te Atu ra o Iesu, e te Vaerua o to tatou Atua.”—1 Korinetia 6:9-11.
E Tuatau no te Rave Tika Atu
E mea puapinga i reira kia akara tikai i te tuke i rotopu i te akamori anga pikikaa e te akonoanga tika. I roto i te puka Pipiria o Apokalupo, te akatakaia ra te patireia ao o te akonoanga pikikaa e ko “Babulonia Maata,” e vaine akaturi akatutu ua “ko tei akaturiia e te au ariki o te enua nei.” Te apa ra aia i te toto e te mou ra i tetai kapu auro “kua ki i te mea viivii e te kino no tana akaturi anga.” (Apokalupo 17:1-6) Kare a te Atua apinga e ariki ra no runga iaia.
Te taime teia no te rave tika atu. Ki te au tangata ngakau tae te vaira rai i roto ia Babulonia Maata, te tuku ra to tatou Tei Anga aroa ra i teia kapiki anga ki vao: “Ka aere ke mai ana kotou ki vao, e aku au tangata, kia kore kotou e riro ei rave katoa i tana ra au ara, kia kore kotou e mate katoa i tona ra au mate.”—Apokalupo 18:4.
Me ka inangaro koe i te rave i te akonoanga te marekaia ra e te Atua, kore i reira e piri atu ki te Au Kite o Iehova? Te akapapa ra te tiata te ka aru mai i etai o ta ratou au irinaki anga, pera katoa te au tumu Tuatua Tapu no te reira. E akara i taau Pipiria no te akapapu me te rotai ra te au irinaki anga a te Au Kite ki te Tuatua a te Atua. E kimi kia kitea me te uua ra ta ratou akonoanga i te tu ua taau i tapapa atura i te akamori anga tika. Me te kite ra koe te pera ra, kua kiteaia e koe te akonoanga te marekaia ra e te Atua.
[Pia i te kapi 5]
TA TE AU KITE O IEHOVA E IRINAKI RA
IRINAKIANGA TUMU PIPIRIA
Ko Iehova to te Atua ingoa Exodo 6:3; Salamo 83:18
E Tuatua na te Atua te Pipiria Ioane 17:17;
E Tamaiti na te Atua a Iesu Karaiti Mataio 3:16, 17; Ioane 14:28
Kare te tangata i tupu Genese 1:27; 2:7
ua mai mari ra kua angaia
Te tumu i mate ei te tangata Roma 5:12
no te ara a te tangata mua
Kare te meta e ora i te matenga Koheleta 9:5, 10;
E vaarua ua a era no te tangata Iobu 14:13;
King James Version
E tuakaouanga te manakonakoanga Ioane 5:28, 29; 11:25;
no tei mate ra Angaanga 24:15
Kua oronga a Karaiti Mataio 20:28; 1 Petero 2:24;
i tona oraanga enua ei oko 1 Ioane 2:1, 2
no te au tangata akarongo
Kia tukuia te au pure kia Mataio 6:9;
Iehova anake na roto ia Karaiti
Kia akarongoia te au ture a te 1 Korinetia 6:9, 10
Pipiria no te au tu akono tau
Auraka te au itoro akatikitikiia Exodo 20:4-6;
e taangaangaia i roto 1 Korinetia 10:14
i te akamori anga
Kia kopaeia te angaanga Deuteronomi 18:10-12;
vaerua purepure Galatia 5:19-21
Auraka te toto e tukuia ki roto Genese 9:3, 4;
i to tetai kopapa Angaanga 15:28, 29
Kia vai takake te au pipi mou Ioane 15:19; 17:16;
a Iesu mei teianei ao Iakobo 1:27; 4:4
Ka tutu aere te au Kerititiano, Isaia 43:10-12;
te akakiteanga i te tuatua meitaki Mataio 24:14; 28:19, 20
Te papetito na roto i te taruku Mareko 1:9, 10;
takiri anga ki te vai te akatutu ra Ioane 3:22;
i te akatapu anga ki te Atua Angaanga 19:4, 5
Kare te au taoonga akonoanga Iobu 32:21, 22;
i roto i te Tuatua Tapu Mataio 23:8-12
Te noo nei tatou Daniela 12:4; Mataio 24:3-14;
i “te tuatau openga” 2 Timoteo 3:1-5
Kare to Karaiti parutia Mataio 24:3; Ioane 14:19;
e kite mataia 1 Petero 3:18
Ko Satani to teianei ao Ioane 12:31; 1 Ioane 5:19
tutara kitea koreia
Ka takore te Atua i to teianei akatereanga Daniela 2:44
kino o te au mea nei Apokalupo 16:14, 16; 18:1-8
I raro ake ia Karaiti ka Isaia 9:6, 7;
tutara to te Atua Patireia Daniela 7:13, 14;
i te enua ma te tuatua tika Mataio 6:10
E “anana iti” te ka tutara Luka 12:32;
i te rangi ma Karaiti Apokalupo 14:1-4; 20:4
Tetai atu ta te Atua i mareka Luka 23:43; Ioane 3:16;
ra ka rauka te ora mutu kore Apokalupo 21:1-4
i te enua parataito
[Tutu i te kapi 4]
E tauatini ua atu tei taiaia i te tuatau o te Inikuiti
[Tutu i te kapi 6]
Kua riro te au Kuruate ei akamaringi anga toto ma te rikarika
[Tutu i te kapi 7]
Ka kitea te akonoanga tika na tana ua meitaki
[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 2]
Cover: Garo Nalbandian