Ludia—E Vaine Akamori Tu Meitaki i te Atua

MEI te au tuatau taito, kua akataka ke te au tavini o te Atua mou ia ratou uaorai no to ratou tu meitaki. (Genese 18:1-8; 19:1-3) Tei akatakaia e ko te “inangaro i te, aroa tikai no te, me kore te takinga meitaki ki te au tangata ke,” te tu meitaki te tupu maira no roto mai i tetai ngakau tae e akairo katoa ia i teia tuatau no te au Kerititiano mou. Ko te tika, e mea umuumuia te reira no te katoatoa te ka akamori i te Atua ma te arikiia.​—Ebera 13:2; 1 Petero 4:9.

Ko tetai vaine tei akaari i te tu meitaki na roto i tetai akaraanga mako tikai ko Ludia. Kua “manono roa maira” aia i te au mitinari Kerititiano e atoro ra ia Philipi kia noo ki roto i tona are. (Angaanga 16:15) Noatu e kua taiku potoia a Ludia i roto i te au Tuatua Tapu, ko tei tuatua meangitiia no runga iaia ka riro ei akamaroiroianga kia tatou. I na teea mataara? Koai tikai a Ludia? Eaa ta tatou i kite no runga iaia?

“E Oko Kakau Muramura”

Kua noo a Ludia i Philipi, ko te oire maata ia o Makedonia. Inara, no Tuatira mai aia, e oire i te ngai o Ludia, i Asia Minora opunga. No teia tumu kua karanga etai e e ingoa kapiki uaia a “Ludia” tei orongaia kiaia i Philipi. I tetai atu au tuatua, koia te vaine “Ludia,” mei te vaine rai ta Iesu Karaiti i akakite atu tei kapikiia e ko “te vaine Samaria.” (Ioane 4:9) Kua oko a Ludia i te “muramura” me kore i te au apinga takarakaraia ki teia apinga takara. (Angaanga 16:12, 14) Kua akapapuia te vai anga o te aronga maani i te apinga takara i Tuatira e Philipi e te au apinga tataia tei ko ia e te aronga keri. Ka tau rai e kua neke atu a Ludia no tana angaanga, me no te rave atu i tana uaorai pitiniti me kore ra ei komono no tetai kamupani maani i te au apinga takarakara o Tuatira.

Ka rauka mai te apinga takarakara muramura mei tetai atu au apinga ke. Ko te mea oko maata rava atu ka rauka mai mei tetai au tu anga kai o te tai. Kia tau ki te tangata atu pee ko Martial o Roma i te anere mataiti mua, ka okoia tetai pereue meitaki rava te muramura o Tuatira (tetai ngai ke atu e maaniia ana teia apinga) tae atu ki te 10,000 au sesterce, me kore e 2,500 tenari, te aiteite ra ki te tutaki a tetai tangata angaanga no tetai 2,500 ra. Te taka meitaki maira, e mea manea tikai taua au kakau e ka rauka anake i te tokoiti ua i te oko. No reira penei kua puapingaia a Ludia i te pae o te moni. Noatu e eaa te tu, kua rauka iaia te oronga i te tu meitaki ki te apotetoro ko Paulo e tona au taeake ko​—Luka, Sila, Timoteo, e penei i tetai atu.

Te Tutu Aereanga a Paulo i Philipi

Mei te mataiti 50 T.N., kua na mua a Paulo ki Europa e kua akamata i te tutu aere i Philipi.a Me tae aia ki roto i tetai oire ou, e peu matauia na Paulo i te atoro i te tunako i te tutu aere na mua ki te au ngati Iuda e te aronga taui akonoanga tei putuputu mai i reira. (Akaaite ia Angaanga 13:4, 5, 13, 14; 14:1.) Inara, kia tau ki tetai atu, kua arai te ture Roma i te au ngati Iuda mei te raveanga i ta ratou akonoanga i roto rai i te “ngai tapu” o Philipi. No reira, i muri ake i te akapouanga i “etai puke rā” ki reira, kia tae akera ki te ra Tapati kua kitea e te au mitinari tetai ngai i te pae i te kauvai i vao ake i te oire ‘kua manako ratou e te reira tetai ngai akonoia ei pure anga.’ (Angaanga 16:12, 13) I te akaraanga ko te Kauvai Gan­gi­tes teia. I reira kua kite te au mitinari i te au vaine anake, ko tetai ia ratou ko Ludia.

E “Vaine Akamori Atua”

E “vaine akamori Atua” a Ludia, inara penei e poroteraita aia tei taui ki te akonoanga ngati Iuda i te kimi anga i te tuatua mou akonoanga. Noatu rai e angaanga meitaki tana, kare a Ludia i manako maata ana no runga i te au apinga i te pae kopapa. Mari ra, kua akanoo aia i tetai tuatau no te au mea i te pae vaerua. “E akamaoraoraia iora tona ngakau e te Atu, kia akono aia i te tuatua i tuatuaia e Paulo ra,” e kua ariki a Ludia i te tuatua mou. Ko te tika, “oti akera aia i te bapetizoia, e tona kopu-tangata katoa.”​—Angaanga 16:14, 15.

Kare te Pipiria i akataka ana e koai tetai atu au mema o to Ludia kopu tangata. I te mea e kare e taiku anga no tetai tane, penei e vaine noo ua aia me kore e vaine takaua. Penei ko “tona kopu-tangata” te o maira tona ngutuare tangata, inara ka tau katoa te reira tuatua ki te aronga tuikaa me kore te au tavini. Noatu e eaa te tu, kua tua maroiroi a Ludia i te au apinga tana i kite ki te aronga tei noo kiaia. E mei teaa tona rekareka i te irinaki anga ratou e te takave anga i te akarongo mou!

“Manono Roa Maira Aia ia Matou”

I mua ake ka aravei ei ia Ludia, penei kua mareka ua te au mitinari i te au ngai nooanga tei rauka ia ratou uaorai i te tutaki. Inara kua mataora aia e ka rauka iaia i te oronga atu i tetai ngai noo anga. Ko te tika e kua manono atu aia, inara, te akakite ra e kua patoi pakari atu a Paulo e tona au taeake. No teaa ra? Kua inangaro a Paulo i te ‘tuatua i te evangelia auraka ei oko, auraka aia e rave i taua mea tika ra’ auraka kia akateiaa ki tetai atu. (1 Korinetia 9:18; 2 Korinetia 12:14) Inara kua kapiti atu a Luka e: “E oti akera aia i te bapetizoia, e tona kopu-tangata katoa, kua tauoaoa maira ia matou, na ko maira, Te tuatua na kotou e, e tuatua-mou taku i te Atu, ka aere mai ki roto i toku aere nei noo ei. Manono roa maira aia ia matou.” (Angaanga 16:15) Kua manako maata a Ludia no runga i tona tu tiratiratu kia Iehova, e te orongaanga i te tu meitaki e akaraanga te reira no tona akarongo. (Akaaite ia 1 Petero 4:9.) E akaraanga meitaki tikai te reira! Te taangaanga ra ainei tatou i ta tatou au apinga no te akamaata i te inangaro o te tuatua meitaki?

Te Au Taeake i Philipi

I te akarangatiraia anga a Paulo raua ko Sila mei te are tapekaanga i muri ake i te tupu anga o te vaine temoni purepure, kua oki atu raua ki te are o Ludia, i reira kua kite raua i etai au taeake. (Angaanga 16:40) Penei kua taangaanga putuputu te aronga irinaki i roto i te putuputuanga Philipi tei akatumu ouia i to Ludia are ei ngai no te rave putuputu i te uipaanga. E mea tau i reira kia manakoia e kua riro tona are ei ngai no te angaanga teokaratiki i roto i te reira oire.

Kua riro te tu meitaki maana ta Ludia i akaari ei tu no te putuputuanga katoa. Noatu to ratou tu putaua, i tetai au atianga kua tuku atu to Philipi i te au apinga ta Paulo i anoano, e kua mareka tikai te apotetoro.​—2 Korinetia 8:1, 2; 11:9; Philipi 4:10, 15, 16.

Kare a Ludia i taikuia i roto i te reta ta Paulo i tuku atu ki to Philipi mei te 60-61 T.N. Kare te au Tuatua Tapu i akakite mai e eaa tei tupu kiaia i muri ake i te au tupu anga tei akakiteia i roto ia Angaanga pene 16. Noatu rai, ko tei taiku poto uaia no runga i teia vaine maroiroi te akakeu ra ia tatou kia “akamātau rai i te takinga-meitaki i te tangata ke ra.” (Roma 12:13) Mei teaa to tatou rekareka e e au Kerititiano tetai mei ia Ludia rai i rotopu ia tatou! Kua riro to ratou vaerua ei akamaata i te au putuputuanga kia maana e te oaoa, ki te kaka o te Atua ko Iehova.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Pia i te kapi 28]

Te Oraanga Ngati Iuda i Philipi

Kare i te mea ngoie te oraanga i Philipi no te au ngati Iuda e te aronga poroteraita tei taui ki te akonoanga ngati Iuda. Penei i vai ana te au manako patoi i te ngati Iuda, i te mea e no tetai taime poto i mua ake i ta Paulo atoro anga, kua akaatea te Emepera ko Claudius i te au ngati Iuda mei Roma.​—Akaaite ia Angaanga 18:2.

Te aiteanga tikai, kua kikaia a Paulo raua ko Sila ki mua i te ngai tuku anga ture i muri ake i te rapakau anga i te vaine purepure tei iaia te vaerua tauraatua. Ko tona au ona, i teianei kua akangereia mei te tumu o te moni, kua taangaanga i te tu papaki tai o to ratou au taeake na te karanga anga e: “Ko nga tangata teia i taoriori kino i to tatou nei oire, e ngati Iuda oki raua; e te apii nei i te tuatua kare e tau i te ture kia āriki tatou, e kia akono, no Roma oki tatou.” Tei tupu mai, kua papaia a Paulo raua ko Sila e kua oparaia atu ki roto i te are tapekaanga. (Angaanga 16:16-24) I roto i tetai turanga mei te reira, te akamori atea anga ia Iehova, te Atua o te ngati Iuda, kua anoanoia te tu mataku kore. Inara te akaraanga kare a Ludia i manata ana no teia tuke anga.

[Au Tutu i te kapi 27]

Te au mea pueurikiriki i Philipi