Ka Rauka Ainei i te Au Moemoea i te Totou Mai i te Tuatau ki Mua?

MEI te tuatau taito mairai, e manako maata tikai to te tangata i te au moemoea. Kua akapapa to Aiphiti i te au puka manea ei akamarama i te moemoea, e ko to Babulonia e aronga akamarama moemoea to ratou. I rotopu i to Ereni ra te peu matauia kia moe te aronga maki i roto i te au ngai tapu o Asclepius e rauka mai ei te au ikuikuanga o te oraanga i roto i ta ratou au moemoea. I te rua anere mataiti o to tatou Tuatau Noa nei, kua nenei a Artemidorus i tetai puka e i roto i te reira kua oronga mai aia i te au akamarama anga o te au moemoea. Te au puka e manganui i aite ki te reira tei neneiia mei te reira taime mai kua akatumuia ki runga i tana puka. Tae mai ki teia tuatau nei, kua raveia te au tauta anga i te akamarama i te au moemoea, inara te oronga maira ainei ratou i te kite oonu o te au mea ka tupu i te tuatau ki mua?

E raukaʼi ia ratou te aiteanga o te tuatau ki mua, ka tau ratou kia akakeuia e tetai mana teitei rava. I roto i te Pipiria ka kite tatou i te au atianga e manganui te oronga anga mai te Atua i te reira mana tikai. Kua oronga aia i te au moemoea totouia ki tona au tavini e ki etai katoa tei kore i akamori iaia. Ko te tika, te karanga ra a Iobu 33:14-16 e: “Ta te Atua tuatua anga mai . . . na roto i te moe, i te orama i te po ra, kia rokoia te tangata e te moe tinainai, i te takoto ua anga ki runga i te roi; ei reira aia e akapuataʼi i to te tangata nei taringa.”

Kua rave te Atua i teia i tei tupu ia Pharao o Aiphiti i te au ra o Iosepha ra, tei ora ana e maata atu i te 1,700 mataiti i mua ake i te Tuatau Noa nei. Kua kiteaia ta Pharao moemoea ia Genese 41:1-7, e i te irava 25 ki te 32, kua akamarama atu a Iosepha i te reira e te totou maira i nga mataiti “mou maata roa e itu, e pini ua ake te enua katoa nei ko Aiphiti,” e ka aruia mai e nga mataiti onge e itu. Kua akamarama atu a Iosepha kia Pharao: “Ta te Atua e ka rave, kua akakite maira aia kia Pharao.” (Genese 41:28) E totou te moemoea no te au mea tikai i tupu.

Kua tupu katoa tetai tupuanga mei teia i tetai ariki rongonui o Babulonia. Kua moe a Nebukanesa i tetai moemoea tei tamanamanata tikai iaia, inara kare i maara iaia. No reira kua kapiki aia i tona aronga purepure kia akakite mai kiaia i te moemoea e tona aiteanga. E patianga teia kare e rauka ia ratou i te akatupu.​—Daniela 2:1-11.

I te mea e kua oronga te Atua i te moemoea ki te ariki, kua tauturu Aia i te peroveta ko Daniela kia akakite atu i te moemoea e tona akamarama anga. Te karanga ra a Daniela 2:19 e: “Akakiteia maira taua tuatua ngaro ra kia Daniela i te orama i te po ra.” Kua oronga a Daniela i te akapaapaa anga ki te Atua no teia moemoea: “Taua tuatua ngaro ra ta te ariki i umuumu maira, kare te aronga pakari, te aronga akara etu, te aronga kite, e te aronga purepure, e tika kia akakite ki te ariki; e te Atua ra tei te rangi, ko tei akakite mai ïa i te au tuatua ngaro; ko tei akakite mai ïa ki te ariki ra kia Nebukanesa, i te ka tupu i te au rā openga ra.”​—Daniela 2:27, 28.

I tetai au taime kua oronga te Atua i te au ikuikuanga ki tona iti tangata na roto i te au moemoea, e i tetai atu taime kua oronga aia i te akapapu anga o te mareka anga tu-Atua me kore ra kua tauturu ia ratou kia marama e te akapeea ra aia i te tauturuanga ia ratou. I tei tupu kia Iakoba ra, kua akakite te Atua i tona mareka anga na roto i tetai moemoea.​—Genese 48:3, 4.

I te kite anga a Iosepha, te metua angai o Iesu, e kua nui a Maria, kua manako aia i te akaruke iaia. I reira kua tae mai kiaia te au ikuikuanga na roto i te moemoea auraka kia rave i te reira. Te karanga ra a Mataio 1:20 e: “Te maaraara ra aia i taua mea nei, e i na, kua mama maira tetai angela a te Atu, kua akairimoe maira iaia, kua na ko maira, E Iosepha te tamaiti a Davida ra, auraka koe e mataku i te arataki mai i to vaine ia Maria ki o ou ra: no te Vaerua Tapu i nui ei aia.” I muri mai kua tae mai kiaia tetai akamatakite anga na roto i te moemoea: “Kua mama maira tetai angela a te Atu, akairimoe maira ia Iosepha, na ko maira, Ka tu, ka rave i te tamaiti iti, e tona metua vaine, e oro ki Aiphiti.”​—Mataio 2:13.

Au Moemoea Kare no ko Mai i te Atua

Ko te tika e kua matauia te akamarama anga moemoea i rotopu i te aronga kare i te iti tangata no te Atua te akataka maira e kare te au moemoea ua nei e tau kia irinakiia ei akakite mai i te tuatau ki mua. I te au ra o te peroveta a te Atua ra ko Ieremia, te karanga ra te au peroveta pikikaa e: “E moe taku, e moe taku.” (Ieremia 23:25) Ko to ratou au akakoro anga i te arataki ke i te tangata kia manako e te tuatua maira te Atua na roto ia ratou. No runga i teia aronga moemoea, kua akauruia a Ieremia kia tuatua e: “Te na ko maira oki a Iehova Sabaota ra, te Atua o Iseraela; Auraka ta kotou au peroveta i roto ia kotou ra, e ta kotou au tauraatua, e pikikaa mai ia kotou, auraka oki kotou e akarongo i to kotou aronga moe, ta kotou e akamoe ra. E pikikaa oki ta ratou i totou ia kotou i toku nei ingoa . . . te tuatua mairā Iehova.”​—Ieremia 29:8, 9.

I te mea e e “au tauraatua,” teia au peroveta pikikaa penei kua akakeuia ta ratou au moemoea e te au mana vaerua kino te akakoroanga i te akavare i te tangata. Ko te akataka anga rai ia i akakiteia i roto ia Zekaria 10:2: “E tuatua puapinga kore tikai ta te au tiki, e e pikikaa ta te au taura atua i akara ra; e moe pikikaa oki ta ratou i akakite mai.”

Ko te Tiaporo te akavare maata tei taangaanga i te au arataki akonoanga i te au tauatini mataiti kia tuatua pikikaa e kua tuatua mai te Atua kia ratou na roto i te au orama e te au moemoea, mei ta te au peroveta pikikaa ra i rave i te au ra o Ieremia raua ko Zekaria. No runga i taua aronga ra, kua tata te tata akauruia o te Pipiria ko Iuda ki te au Kerititiano o te anere mataiti mua: “Kua akao poiri ua mai oki tetai papaki tangata ki roto, ko tei akairo takereia na no taua mate nei; e aronga akono kore i te Atua, ko tei ruri ke i te aroa ua o te Atua ei kanga anga, e kua akakore i te Atu okotai ra i te Atua, i to tatou Atu ia Iesu Mesia ra.” Teia au tangata, i karanga ei aia, i na te tuatua ei, “i varea e te moe maata.”​—Iuda 4, 8.

E Timata i te Au Tuatua

Penei ka tuatua tetai tangata e kua tuatua mai te Atua kiaia na roto i te moemoea me kore ra ko tana au moemoea no te au mea ka tupu i te tuatau ki mua kua tupu, inara kare te reira tumu e rava no te irinaki iaia e te aru matapo atu iaia. E akamanako ana i te au ikuikuanga i tataia ki to Iseraela, tei kiteaia i roto ia Deuteronomi 13:1-3, 5: “Kia tupu ua atu tetai peroveta e te moemoea i rotopu ia kotou na: e kia tuku mai aia i te akairo e te mea umere ia koe ra; e kia tupu tikai taua akairo ra, e taua mea umere ra, kua tuatua maira aia kia koe, kua na ko maira, Taki aere tatou e aru i te au atua ke nei, (i tei kore i kitea e koe nei,) e araara tatou i te reira, auraka koe e akarongo i te tuatua a te reira peroveta, e te reira moemoea . . . E taua peroveta ra, e taua moemoea ra, ka tamate takiri ravaia ïa.” Kua akatika te Atua i te reira aronga kia tuatua pikikaa mai ei timata i te tu tiratiratu o tona iti tangata.

I kore ei e irinaki matapo ua i te au tuatua a te aronga kite i te moemoea, te aerenga meitaki kia timata tatou i ta ratou au tuatua kia kore e arataki keia e te akavare maata e te kitea kore, ko tei “pikikaa i to te ao katoatoa nei.” (Apokalupo 12:9) Inara akapeea ratou i te timata angaia ma te irinakiia?

Te Tuatua tataia a te Atua kua orongaia mai ei arataki tu-Atua ia tatou ki te tuatua mou. No runga i te reira, kua karanga a Iesu Karaiti e: “Ko te tuatua aau na te tuatua-mou.” (Ioane 17:17) No reira kua akoia tatou ia 1 Ioane 4:1: “E aku au akaperepere e, auraka e akarongo atu i te au vaerua ravarai, e timata ra i taua au vaerua ra, kia kitea e, no ko mai aina i te Atua ra: no te mea e manganui te peroveta pikikaa i aere atu na na te ao nei.” Me akaaite meitakiia ma te Pipiria, ta ratou au tuatua, au apiianga, e te au angaanga te patoi atura i te reira. Ko te Tuatua a te Atua te mana e ko teiea te tuatua mou.

Te taangaanga tikai ra ainei tei moemoea ra tei karanga e kite takake tona i te tauraatua me kore ra i tetai au ravenga purepure ke atu? Me koia ia, te akaapaia ra aia e te Tuatua a te Atua. “Auraka rava tetai e kitea i rotopu ia kotou . . . ei tauraatua, e te akara tumurangi, e te purepure, e te akarakara, e te kebere, e tei kimi i te vaerua kino, e te peu purepure, e tei ui ki tei mate ra. Ko te aronga katoa oki i rave i te reira au peu e aronga viivii ïa na Iehova.”​—Deuteronomi 18:10-12.

Me tuatua aia e e meta tona i roto iaia kare e mate, te patoi ra aia i te Tuatua a te Atua tei taka meitaki i te tuatua anga e: “Ko te [“meta,” NW] e rave i te ara ra, ko te ka mate ïa.” (Ezekiela 18:4) Te akateitei ra ainei aia iaia uaorai e te tauta ra kia aruia aia uaorai? Te akamatakite maira a Mataio 23:12 e: “Te akateitei iaia uaorai, e akamoraroia ïa.” E te akamatakite maira a Angaanga 20:30 ki te au Kerititiano: “Ka tu mai oki te tangata mei roto ia kotou uaorai, e tuatua mai i te tuatua mingi, kia aruia ratou e te pipi.”

Te turu ra ainei aia i te au angaanga kino? Te akaapa ra a Iakobo 3:17, 18 iaia: “Te pakari no runga maira, e mea iro koreia ïa, e mea au ïa, e te maru, e te akarongo ngoie, kua ki ïa i te aroa, e te takinga-meitaki, kare oki e akatu ke i te tangata, kare oki e pikikaa. E ruruia oki te tuatua-tika ma te au na te aronga e akatupu i te tuatua au ra.” Te kimi ra ainei aia i te mana poritiki me kore ra te akakeu anga i roto i teianei ao? Te akaapa pakari ra te Tuatua a te Atua iaia, i te na ko anga: “Ko te anoano e ei oa aia no teianei ao, e enemi ïa tangata no te Atua.” No reira te akamaeu ra te Pipiria i te pikikaa.​—Iakobo 4:4.

Me e moemoea ta tetai tangata no runga i te matenga o tetai mema o te pamiri me kore ra o tetai oa, penei kua pera i te mea e kua manako ana aia no runga i teia tangata. Mei te mea e kua mate taua tangata ra i te po tikai o te moemoea anga kare ia i te akapapu anga e kua totouia te moemoea. O te au moemoea ravarai o teia tu mei te mea atura e kua riro mai ei mea tika, te vaira te au anere ua atu kare i pera.

Noatu e kua taangaanga te Atua i te au moemoea i te tuatau i topa ei akaari i te au tupuanga totouia e ei oronga mai i te au ikuikuanga koi maaniiaʼi tana Tuatua tataia, kare aia e anoanoia kia rave i te reira i teia tuatau nei. Tei roto i te reira Tuatua tataia te au ikuikuanga ravarai mei te Atua mai tei anoanoia e te tangata i teia taime, e tana au totou no runga i te au mea ka tupu e maata atu i te tauatini mataiti ki mua. (2 Timoteo 3:16, 17) No reira e mea papu ia tatou e kare ta tatou au moemoea i te au akataka anga mei te Atua mai no te au mea ka tupu i te tuatau ki mua mari ra e au angaanga puapinga na te roro ei tamou ua atu i to tatou manako.

[Tutu i te kapi 7]

I te mea e kua akaari mai te moemoea a Pharao i te ka tupu, te oronga maira te Tuatua a te Atua i te kite no runga i to tatou tuatau ki mua