RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI Punanga Tiaki
Punanga Tiaki
RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI
Reo Rarotonga
  • PIPIRIA
  • AU PUKA
  • AU UIPAANGA
  • w97 4/15 kapi 28
  • Te Kaikai Meitaki ra Ainei Koe i te Pae Vaerua?

Kare e vitio.

Akakoromaki mai kare te vitio e angaanga.

  • Te Kaikai Meitaki ra Ainei Koe i te Pae Vaerua?
  • Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1997
  • Tumu Tuatua
  • Tetai Atu Manako
  • Te Kai no te Tupuanga Pae Vaerua
  • Te Kai no te Ririnui Pae Vaerua
  • Te Kai no te Oraanga Pae Vaerua
  • Taero Anga Pae Vaerua
  • E Maata Tikai te Au Kai Vaerua
  • Te Au Tu Kaikaianga Meitaki
  • “E te Tika oki i te Tua i te Tuatua-Mou Ra”
    Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1996
  • Auraka e Tuku i te Ekoko Anga kia Akakino i Toou Akarongo
    Te Punanga Tiaki Akakiteanga i te Patireia o Iehova—2001
  • ‘Kia Kitea te Tupu Anga o Toou Kite’
    Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1992
Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1997
w97 4/15 kapi 28

Te Kaikai Meitaki ra Ainei Koe i te Pae Vaerua?

“E papaanga kai meitaki te anoano tumu maata roa atu o te tangata. . . . Me kare te kai e rava, ka mate tatou.”—Food and Nutrition.

TE AKATUTU viniviniia ra te reira tika puapinga i te au kopapa ikoke o te au tangata, vaine, e te tamariki matepongi tei akakoreia ra teia “anoano tumu maata roa atu o te tangata.” Te rauka ra i tetai pae i te aravei atu i teia anoano na tetai tu inara kare tikai rai i rauka te akamatutu anga. Inara, e manganui te ka kaikai meitaki i te maata anga o te taime kua akaki ua ia ratou uaorai ma te au kai neneva e meangiti ua te akamatutu anga ka rauka mai. “Te kai,” i karangaʼi te Healthy Eating, “tetai apinga rave tau kore roaia atu i ta tatou au apinga.”

E aiteite rai ki te kai vaerua​—te tuatua mou tei kitea i roto i te Tuatua na te Atua, koia te Pipiria. Te ngere ra etai au tangata i te akamatutu anga tumu roa atu i te pae vaerua; te matepongi ra ratou i te pae vaerua. Ka ngaropoina ua i tetai pae i te rave i te kai vaerua e vaira. Akapeea koe? Te kaikai meitaki ra ainei koe i te pae vaerua? Me kore penei te akangere ra koe ia koe uaorai te akamatutu anga i te pae vaerua? E mea puapinga kia tuatua tika tatou kia tatou uaorai i teia tu no te mea e maata atu ta tatou kai vaerua ka anoano i te kai kopapa.​—Mataio 4:4.

Te Kai no te Tupuanga Pae Vaerua

Food and Nutrition, e puka tei uriuri i te puapinga o te kai tau, te oronga maira e toru tumu meitaki no te kaikai meitaki. Okotai ka anoano tatou i te kai “no te akamaata i te tupu anga e te akapuapinga i te kinokino anga o te au teera kopapa.” Kua kite ainei koe e i te au ra takitai i toou oraanga, e tirioni oou au teera kopapa te kinokino atura e ka anoanoia kia tupauia? Te umuumu ra te tupu anga meitaki e te akono anga kopapa i te kai memeitaki.

E tika katoa te reira i te pae vaerua. Ei akaraanga, i te tata anga te apotetoro ko Paulo ki te putuputuanga i Ephesia, kua tuatua tikai aia e akapeea te Kerititiano takitai te anoano anga i te kai vaerua memeitaki kia riro mai ei “tangata pakari.” (Ephesia 4:11-13) Me angai meitaki tatou ia tatou uaorai i te kai vaerua matutu, kare tatou e aite akaou ki te au pepe paruparu ra, te kore anga e rauka i te paruru ia tatou uaorai, te topaanga ki roto i te au tu ereere katoatoa o te kino. (Ephesia 4:14) Mari ra, ka tupu tatou ei aronga mamaata matutu, tei rauka i te rave i te tamaki anga pakari no te akarongo no te mea te ‘angaiia ra i te tuatua i akarongoia nei.’​—1 Timoteo 4:6.

E tika ainei te reira kia koe? Kua tupu pakari ainei koe i te pae vaerua? Me kore te aite ainei rai koe mei tetai pepe i te pae vaerua​—te ka roko uaia e te kino, tei irinaki takiri ki rungao i tetai atu, e tei kore e rauka i te mou tikai i te au apainga Kerititiano? Ma te marama uaia, e meangiti ua ia tatou te ka tuatua vave e te aite ra tatou ki tetai pepe i te pae vaerua, inara te anoanoia ra tatou kia akara matatio tika tikai ia tatou uaorai. Mei te reira katoa etai au Kerititiano akatainuia i te anere mataiti mua. Noatu e kua anoanoia ratou uaorai kia riro mai ei au “orometua,” tei rauka e te puareinga ua i te apii i tetai atu no runga i ta te Tuatua na te Atua e karanga ra, kua tata te apotetoro ko Paulo: “E tenana kia apii akaouia rai kotou i te apiianga mua o te tuatua a te Atua e tikaʼi; e kua riro io nei kotou mei te aronga e tau ia ratou te u, eiaa te kai pakari.” Me ka inangaro koe kia tupu i te pae vaerua, e tatanu i tetai kakianga kai meitaki, e te pakari i te pae vaerua. Auraka e merengo ua i te au kai pepe i te pae vaerua!​—Ebera 5:12.

Ka anoano katoa tatou i teia kai vaerua pakari no te ripea i tetai ua atu ngai tei kinokino i te au timata anga o te au ra ta tatou ka aro atu i teianei ao kino. Ka riro teia ei akaparuparu i to tatou maroiroi i te pae vaerua. Inara ka rauka i te Atua i te akaou akaou i te reira maroiroi. Kua karanga a Paulo: “I kore ei matou i roiroi; mate ua rai oki te tangata i vao nei, te akaouia nei te tangata i roto, i tera rā i tera rā.” (2 Korinetia 4:16) Akapeea tatou i te ‘akaou angaia i tera rā i tera rā’? I tetai tuanga, na te kaikai tamou anga i te Tuatua na te Atua na roto i taau uaorai e ta te pupu apiianga i te au Tuatua Tapu e te au puka Pipiria.

Te Kai no te Ririnui Pae Vaerua

Ka anoano katoaia te au kai “akatupu i te maana e te ririnui.” Ka oronga mai te kai i te ririnui no to tatou au kopapa kia angaanga meitaki. Me kai tatou i te kai tau kore, e meangiti ua to tatou ririnui ka rauka. Me ngere tatou i te iron i roto i ta tatou papaanga kai, ka roiroi tatou e ka aveavea. Mei teia ainei toou manako i tetai au taime i te pae o te angaanga pae vaerua? E ngata ainei ia koe te rave i te au angaanga ei Kerititiano? Ko etai pae tei akatutu ra ei au pipi na Iesu Karaiti kua roiroi i te angaanga anga, e kua ngere ratou i te tu maroiroi no te au angaanga Kerititiano. (Iakobo 2:17, 26) Me kite koe kua tupu tikai teia kia koe, te vaira te rapakau anga tikai i roto i taau akameitaki anga atu i taau kai vaerua me kore te akamaata anga atu i taau kai vaerua ka kai.​—Isaia 40:29-31; Galatia 6:9.

Auraka e akavareia ki roto i te tatanuanga i te au tu kaianga kino o te au kai vaerua. Tetai o te au akavare anga maata roa atu ta Satani i rauka i te au anere mataiti i aereia mai ko te akapapu anga i te au tangata e kare ratou e anoanoia kia tatau i te Pipiria e te apii i te kite tika tikai mei te reira. Te taangaanga ra aia i tetai ravenga taito tei raveia e te au vaeau tomo no te akavi i te au oire enemi​—te akapou anga i ta ratou au kai e te akamatepongi anga ia ratou kia kauraro. Inara kua akamaata atu aia i teia ravenga. Te akavare ra aia i te aronga tana e “koropini” ra kia akamatepongi ia ratou uaorai ia ratou e takapiniia ra e tetai maunga kai vaerua tau tikai. No reira e manganui e topa ra ki roto i te ereere o tana au tamaki anga!​—Ephesia 6:10-18.

Te Kai no te Oraanga Pae Vaerua

Te toru o te tumu i anoano ei tatou i te kai, i karangaʼi te Food and Nutrition, koia “te akono anga i te oraanga kopapa . . . e te paruru i te maki.” Kare te au puapinga pae oraanga kopapa o te kai memeitaki e kite vaveia. Me pou ia tatou tetai kaikai anga meitaki, kare tatou e manako ana, ‘E meitaki tikai ta te reira i rave ki toku pukuatu (me kore toku nga mape me kore toku au uaua, e te vai atura).’ Inara, me titau koe i te aere ua ma te kore e kai no tetai tuatau roa, ka kitea uaia te au tupu anga ki toou oraanga kopapa. Eaa te au tupu anga? “Te akara anga matau roaia,” i karangaʼi tetai akakite anga rapakau, “e mea papu kore: te kore e tupu, te rauka kore anga i te paruru i te maki ua nei, kare e ririnui me kore kare e manako ua.” No tetai tuatau roa kua riro tetai tu maki pae vaerua mei teia ei takino i to Iseraela taito. Kua karanga te peroveta Isaia no ratou: “Kua makiia te upoko katoa ra, e te ngakau katoa ra kua paruparu. Mei te tapuae e tae ua atu ki te upoko ra, kare rava e ngai ora.”​—Isaia 1:5, 6.

Ka oronga mai te kai vaerua meitaki i te ririnui kia tatou no te paruru i teia tu paruparu i te pae vaerua e te au tupu anga o te maki pae vaerua. Ka riro te kite no te Atua mai ei tauturu kia akono tatou i tetai turanga meitaki i te pae vaerua​—me kai tatou i te reira! Kua tuatua a Iesu Karaiti e akapeea te maata anga o te au tangata i tona tuatau te kore anga e tamou i te apii anga mei te tu puapinga kore o to ratou ai tupuna i te pae o te kaikai meitaki anga i te pae vaerua. Kare katoa ratou i inangaro i te kai i te au tuatua mou tana e apii ra. Eaa tei tupu? Kua karanga a Iesu: “Kua matorutoru oki te ngakau o teianei aronga, kua turi o ratou taringa, e kua topiri ratou i o ratou mata; ko te akara aea o ratou mata, ko te rongo aea o ratou taringa, ko te kite aea o ratou ngakau, ko te akaariuia mai, e ko te akaoraia atu ratou e au.” (Mataio 13:15) Kare te maata anga i puapingaia ana mei te mana akaora anga o te Tuatua na te Atua. Kua noo maki ua ratou i te pae vaerua. Pera katoa etai au Kerititiano akatainuia kua “mate i te maki e te apikepike.” (1 Korinetia 11:30) Auraka rava tatou e akavaavaa i te kai vaerua ta te Atua e oronga maira.​—Salamo 107:20.

Taero Anga Pae Vaerua

I te pae i te kino o te matepongi pae vaerua, te vai atura tetai kino ka anoanoia tatou kia matakite​—te tu kai ta tatou e kai ra penei kua taeroia te reira. Te raveanga i te au apiianga tei takinoia e te au manako temoni kino ka poitini ngoieia tatou i te kaianga i te au kai tikai tei ki i te tiemu me kore te au poitini. (Kolosa 2:8) Kare i te mea ngoie ua i te kite i te au kai poitini. “Te kai,” i karangaʼi tetai akatere anga, “penei ka akara anga meitaki inara te ki ua ra i te au pakiteria akatupu maki.” No reira ka meitaki tatou i te akara matatio e noea mai te tumu o ta tatou kai akatutu, te akamanakoanga e ko etai pae au puka, mei te au tata anga apoteiti, penei kua takinoia e te au apiianga e te au kite anga kare i roto i te Tuatua Tapu. Te taangaanga katoa ra etai au ngai maani anga kai i te au takai pikikaa no te akavare i ta ratou aronga okooko e eaa to roto i ta ratou apinga. Ka tapapa katoa atu tatou ia Satani kia pera, koia te akavare maata. E akapapu meitaki, i reira, kia rauka ia koe te au kai akatutu no ko mai i tetai tumu irinakiia, e raukaʼi ia koe i te noo ua ‘kia tika te akarongo i te tuatua nei.’​—Tito 1:9. 13.

Kua karanga a Thomas Adams, e tangata tutu aere o te 17 anere mataiti, no te au tangata i tona tuatau: “Kua keri ratou i to ratou vaarua ki to ratou nio.” Tera te aite anga, ko ta ratou i kai ra kua tamate ia ratou. E akapapu meitaki i taau e kai ra i te pae vaerua e kore e tamate ia koe. E kimi i te au ngai kai vaerua meitaki. “Eaa kotou i oronga atu ei i te moni i te mea manga kore?” i ui ei te Atua ko Iehova te riro anga mai tona au tangata tutu ua ei au puapii e te au peroveta pikikaa. “Ka akarongo meitaki mai ana iaku, ka kai ei i te mea meitaki; e kia mareka to kotou vaerua i te kai matu ra. E akaariu mai i to kotou taringa, ka aere mai ei kiaku nei: e akarongo mai, e ora ïa to kotou vaerua.”​—Isaia 55:2, 3; akaaite ia Ieremia 2:8, 13.

E Maata Tikai te Au Kai Vaerua

Kare roa te au kai vaerua meitaki e pou. Mei ta Iesu Karaiti i totou, e pupu tavini akono meitaki e te pakari tona i teianei te maroiroi ra i te tua mai i te ‘kai i te ora mou’ na tetai ua atu tei inangaro i te reira. (Mataio 24:45) Na roto i te peroveta ko Isaia, kua taputou mai a Iehova: “I na, e kaikai toku aronga tavini, e pongi ra kotou. . . . I na, e imene toku au tavini i te rekareka ngakau ra.” Te tika, kua taputou mai aia i tetai kaingakai na te aronga tei inangaro i te kai i te reira. “Ei reirā Iehova Sabaota ra e rave ei na te tangata katoa . . . i tetai pokai, e kai memeitaki ra, te kaingakai wina i runga i te ota; e kai matu roa ra.”​—Isaia 25:6; 65:13, 14.

Ka akamanako ana ra i teia: Penei ka mate tatou i te pongi i tetai kaingakai! Tei takapiniia e te au kai, ka kore rai tatou e akamatutuia me kare tatou e akakeu ia tatou uaorai kia kai i etai ua o te reira. Te oronga mai a Maseli 26:15 i teia akatutu anga tikai: “E tuku te tangata akatau i tona rima ki roto i te kapu, e mea roiroi ra nana kia apai i taua rima ra ki te vaa.” Mei teaa atura i te turanga maromaroa! Ka kope katoa rai tatou i te akakeu ia tatou uaorai kia apii i te Tuatua na te Atua e te au puka Pipiria tei akakoroia no te tauturu ia tatou kia tamou i te kai vaerua. Me kore ra ka roiroi katoa rai tatou i te akapapa me kore te piri ki roto i te au uipaanga a te putuputuanga Kerititiano.

Te Au Tu Kaikaianga Meitaki

E tumu ta tatou, i reira, no te akatupu i te au tu kaikaianga kai vaerua. Ko te tika ra, e manganui te koikoi ua ra i ta ratou au kai vaerua, pera katoa te akamatepongi takiri ra etai pae ia ratou uaorai. Te aite ra ratou ki te au tangata tataki tai tei kore i kite i te puapinga o tetai kai meitaki kia tupu roa tetai mamae kia ratou i muri mai i te oraanga. Te oronga maira te Healthy Eating i teia tumu penei ka manako kore ei tatou i ta tatou tu kaikaianga, noatu kua kite tatou e mea puapinga te kaikaianga meitaki no te oraanga: “Te manamanata oki [tei tupu maira mei te tu kaikai anga mako kore] kare e kino anga viviki i te oraanga, kare e tupu anga viviki mei te aaere manako kore ua anga ki tetai tua i te mataara. Mari ra, penei ka marie ua, te tupu anga kino o te oraanga kopapa o tetai, penei ka viviki ua te au maki piri i te opuia, penei ka paruparu roa atu te au ivi, penei ka marie mai te au motu i te meitaki e ka marie te maki i te meitaki anga.”

I te au turanga kino tikai penei ka aite ki tetai mapu vaine tei rokoia e te maki anorexia nervosa. Kua akapapu aia iaia uaorai e e meangiti ua tana kai ka anoano, e te meitaki ua ra aia, noatu e te ikoke ua atura aia i te pae kopapa. I te openga kare aia e inangaro akaou i te kaikai. “E turanga kino tikai te reira,” i karangaʼi tetai puka rapakau anga. No teaa ra? “Noatu e takitai ua ake tangata maki ka mate mei te matepongi ka ngere pakari aia i te akamatutu anga e penei ka tuku ua atu ki tei matauia ei maki meangiti ua.”

Kua akakite tetai vaine Kerititiano: “No te au mataiti roa kua ngata iaku i te kite i te anoano kia akapapa tamou no te uipaanga e te apii uaorai e kare ra e rauka i te rave i te reira.” I te openga kua rave aia i te au taui anga e kua riro mai ei tangata apiipii meitaki i te Tuatua na te Atua, inara na tona kite tikai anga i tona turanga rapurapu.

E akamanako meitaki, i reira, i te ako anga ta te apotetoro ko Petero i oronga mai. Kia riro mai ei “tamariki anau ou,” e ‘kia kaki tikai i te u iro koreia ra, i te tuatua, kia pakari kotou i te reira.’ (1 Petero 2:2) Ae, “kia kaki”​—e tatanu i tetai anoano pakari​—kia akaki i toou manako e te ngakau ki te kite o te Atua. Ka anoano katoa te aronga mamaata pae vaerua kia tamou ua atu i te angai i te reira kakianga. Auraka e vaoo ua i te kai vaerua kia riro mai ei ‘tetai apinga rave tau kore roaia atu i taau au apinga.’ E kaikai meitaki i te pae vaerua, kia puapinga takiri mei te ‘tuatua katoa tikai’ tei kitea i roto i te Tuatua na te Atua, koia te Pipiria.​—2 Timoteo 1:13, 14.

[Tutu i te kapi 28]

Te anoano ainei koe kia akameitaki mai i taau papaanga kai?

    Au Puka Reo Rarotonga (1983-2025)
    Akaruke
    Aere ki Roto
    • Reo Rarotonga
    • Akaari ki Etai Ke
    • Taau e Inangaro
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ture no te Taangaanga Anga i te Web Site
    • Ture Akamanaia
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Aere ki Roto
    Akaari ki Etai Ke