RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI Punanga Tiaki
Punanga Tiaki
RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI
Reo Rarotonga
  • PIPIRIA
  • AU PUKA
  • AU UIPAANGA
  • w98 4/1 kapi 6-8
  • Te Ngutuare Tangata—Ko Tetai Mea Umuumuia e te Tangata!

Kare e vitio.

Akakoromaki mai kare te vitio e angaanga.

  • Te Ngutuare Tangata—Ko Tetai Mea Umuumuia e te Tangata!
  • Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1998
  • Tumu Tuatua
  • Tetai Atu Manako
  • Te Ngutuare ko te Akapuanga
  • Tauturuanga i Toou Ngutuare Tangata kia Ora
  • Te Manako Tika no te Moni
  • Te Puapinga o te Kite Apiianga Pipiria
  • Rave Kapiti te Ngutuare Tangata Kerititiano i te Au Mea Katoa
    Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1993
  • Ei Ngutuare Tangata e Apii Putuputu i te Tuatua a te Atua
    Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1999
  • E Rekareka i te Oraanga Pamiri
    E Rekareka i te Oraanga Pamiri
  • E Aruaru i te Au Tu Atua i te Ora Anga Ngutuare Tangata
    Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1997
Tetai Atu
Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1998
w98 4/1 kapi 6-8

Te Ngutuare Tangata—Ko Tetai Mea Umuumuia e te Tangata!

TE TUATUAIA ra e te manako ngakau meitaki ra te taiate tangata mei te manako ngakau rai o tona au ngutuare tangata ra. Te akaari maira te tuatua enua e me kino marie aere te akanoonoo anga ngutuare tangata, ka paruparu aere oki te ririnui o te au pupu e te au pa enua. I te akapou angaia te au ngutuare tangata i Ereni i taito ra no te kinoanga tau kore, kua kore katoa oki tona tu taokotai anga, ma te akariro i te reira kia ngoie ua te peke anga i to Roma ra. Kua vai maroiroi te Patireia o Roma i te tuatau te vai maroiroi ra tona au ngutuare tangata. Inara i te topa anga te au anere mataiti, kua paruparu maira te au oraanga ngutuare tangata, e kua topa katoa oki te maroiroi o te patireia ra. “Ko te tu tinamou e te teitei anga o te ngutuare tangata e te oraanga ngutuare tangata ra ko nga akakoro anga maata ia no te taokotai anga, e te au openga tau no te aruaru marie anga katoatoa,” ta Charles W. Eliot i tuatua, koia tetai peretiteni o te Apii Teitei Harvard i mua ana.

Ae, e mea umuumuia te ngutuare tangata no te tangata nei. E akatupu anga tikai to te reira ki runga i te tu ngaueue kore o te taiate e te meitaki o te au tamariki e te au uki i te tuatau ki mua ra. Kare e ekoko anga, e manganui, e manganui ua atu te au metua vaine koia anake ua tei angaanga pakari ra kia akono i te au tamariki meitaki, e te tau ra ratou kia akapaapaaia no ta ratou angaanga pakari. Inara, te akaari maira te au apiianga e ko te mea matauia e e mamao atu te meitaki anga o te au tamariki me ka noo ratou ki roto i tetai ngutuare tangata ma nga metua e rua ra.

Kua kitea e tetai apii no Autireria no te tere atu i te 2,100 au mapu e “te au mapu no te au ngutuare tangata akapekapekaia ra kua tu i te au manamanata ora anga kopapa matauia ra, e maata atu oki te akakite i te au akairo no te au manako ngakau manamanata, e kua tere atu oki te riro anga kia rave i te ainga i to te tamariki no te au ngutuare tangata taokotaiia maira.” Ko tetai apii tei akonoia e te U.S. National Institutes of Health Statistics kua akakite mai e ko te au tamariki no te au ngutuare tangata ngaangaa ra e “20-30 patene te maata atu penei te riro anga kia rokoia e tetai tumatetenga ra, e 40-75 patene te maata atu penei te riro anga kia rave akaou i tetai pupu i te apii ra, e e 70 patene te maata atu penei te riro anga kia akaateaia mei te apii maira.” E kua ripoti tetai tangata kimikimi akapapa anga e ko “te au tamariki no te au ngutuare mai e okotai ua ra metua e maata atu te riro anga penei kia o atu ki roto i te rave kino ra i to te aronga tei tupu akera i roto i te au ngutuare matauia ra.”

Te Ngutuare ko te Akapuanga

Te akanoonoo anga ngutuare tangata te oronga maira i tetai ngutuare mataora, akamaroiroianga, e te mareka anga ki te katoatoa. “Ko te tumu puapinga maata katoa no te mataora anga e te meitaki oki kare i te angaanga, te au apinga, te au raveanga marekaia kare katoa oki i te au oa mari ra ko te ngutuare tangata,” ta tetai tangata mana taoonga Swedish i tuatua mai.

Te akaari maira te Pipiria e te kaiou ra te au ngutuare tangata ravarai o te enua nei i tona ingoa ki Tei Anga Mekameka maira i te au ngutuare tangata, koia te Atua ko Iehova, i te mea nana i akamata mai i te akanoonoo anga ngutuare tangata ra. (Genese 1:27, 28; 2:23, 24; Ephesia 3:14, 15) Inara, i roto i te au Tuatua Tapu akauruia ra, kua totou mai te apotetoro ko Paulo i tetai rave anga kino ki runga i te ngutuare tangata ra, i te akatupuanga i tetai akakino anga i te tu akono tau e te taiate tangata i vao ake i te putuputuanga Kerititiano ra. Kua tuatua aia e ka akairoia “taua tuatau openga ra” na te tiratiratu kore, te “aroa kore,” e te akarongo kore ki te metua, noatu i roto i te aronga “e tutu akono i te Atua to ratou.” Kua raurau aia i te au Kerititiano kia ariu ke mai i taua aronga ra. Kua totou katoa a Iesu e no te patoi anga i te tuatua mou a te Atua ra ka akatataka ke i te au ngutuare tangata.​—2 Timoteo 3:1-5; Mataio 10:32-37.

Inara, kare te Atua i akaruke ua mai ia tatou ma te kore e tauturu. I roto i tana Tuatua e maata te ngai akatakaia no te au apiianga no runga i te au pirianga ngutuare tangata ra. Te akakite maira kia tatou e akapeea ka raukaʼi ia tatou kia akariro i te ngutuare tangata ei puapinga e te ngutuare oki ei tetai ngai rekareka anga te ngai e apainga ta te mema taki tai o te ngutuare tangata kia akatupu ki etai atu ra.a​—Ephesia 5:33; 6:1-4.

Ka rauka ainei taua pirianga mataora ra i teianei tuatau te akakoko kinoia nei te ngutuare tangata? Ae, ka rauka! Ka rauka ia koe kia autu i te akariro anga i toou ngutuare tangata ei tetai ngai rekareka anga, akapumaanaanga i roto i teianei ao ngata, e te aite oki ki te metepara ra. Inara te umuumuia ra e teia tetai apinga mei te katoatoa i roto i te ngutuare tangata ra. Te aru mai nei etai au manako anga.

Tauturuanga i Toou Ngutuare Tangata kia Ora

Ko tetai mataara meitaki no tetai ngutuare tangata kia vai taokotaiia na te akapouanga taime no te kapiti anga. Ka tau te au mema katoatoa kia kapipiti mai i to ratou tuatau e va maira. Penei ka riro te reira ei au atinga. Ei akatauanga, e kotou te au mapu, penei ka tuku atinga kotou i etai porokarama tivi reka roa atu, te au tarekareka, me kare te aereanga ki vao ma te au oa ra. E kotou te au metua, tei matauia ra e ko tei rave angaanga maata ei oko kai, auraka e akapou i te taime va no tetai ravenga reka me kare etai atu au mea inangaroia naau uaorai. E parani i te au angaanga ma te ngutuare tangata katoa, penei ka akapeea te akapou kapiti anga i te au openga epetoma me kore te au orote ra. Inara, e parani i tetai apinga te ka akara atu te katoatoa e ka rekareka i te reira.

Ka umuumu te tamariki kia tere atu i tetai taime meitaki, koia oki, tetai apa ora akatakaia ma te tamariki i etai tuatau ra. Te umuumu ra ratou kia rava te taime. Kua tata tetai tangata tata i roto i tetai pepa no Sweden e: “I te tuatau o toku 15 mataiti ei tangata ripoti, kua aravei au e manganui te au tamariki mako kore ua . . . Ko tetai tu matauia e i te akara anga e kua akonoia ake ratou ma te tuatau meitaki poto ua: ‘Kare e taime o toku nga metua.’ ‘Kare raua i akarongo mai ana.’ ‘E ori aere ua aia.’ . . . Ei tetai metua, ka rauka ua ia koe i te iki eaa te maata te taime taau ka oronga ki taau tamaiti. Te akatakaia ra taau iki anga e 15 mataiti i muri akera na tetai tamaiti aroa kore e 15 ona mataiti.”

Te Manako Tika no te Moni

Ka tau te au mema katoa kia akatupu i tetai manako tika no te moni. Ka tau ratou kia papa no te oronga anga i te ka rauka ia ratou ei tutaki i te moni tika kia akapouia e te ngutuare tangata ra. E manganui te au vaine tei kimi ra i tetai angaanga ei tutaki te au apinga no te ora anga, inara kotou te au vaine ka tau kia matakite i te au kino e te au timataanga penei ka rokoia mai kia kotou. Te raurau maira teianei ao ia kotou kia “akaki” ia kotou uaorai e kia “rave i ta kotou uaorai apinga i anoano.” Penei ka akariro te reira ia kotou kia rave takake e kia merengo kore i ta kotou tuanga orongaia mai e te Atua ra ei tetai metua vaine e tei maani ngutuare.​—Tito 2:4, 5.

Me ka rauka ia kotou te au metua vaine kia noo ki te ngutuare e kia riro ei arataki e ei oa ki te tamariki, ka tauturu maata tikai te reira i te patuanga i te au tatua ketaketa te ka tauturu kia tamou i te kapiti anga i toou ngutuare tangata na roto atu i te au tu taitaia. E maata tikai te ka rauka i tetai vaine kia tauturu i te akariroanga i tetai ngutuare kia mataora, kia tinamou, e kia akono meitakiia. “Ka riro e tai anere tangata ei maani i tetai puakapa, inara ka rauka i tetai vaine i te maani i tetai ngutuare,” ta tetai tangata poritiki o te 19 anere mataiti ra i tuatua.

Me ka taokotai te ngutuare tangata katoa ra kia noo ki roto i te katoa anga o te moni te rauka maira i te ngutuare tangata, ka akakore atu te reira i te au manamanata e manganui no te ngutuare tangata. Ka tau te au tokorua kia akatika kia akono i te oraanga mama ua e kia tuku i te au inangaro vaerua na mua. Ka tau te tamariki kia apii i te tu mareka, auraka kia manono ua i te au apinga kare ra e rauka i te moni a te ngutuare tangata kia turu. Kia matakite i te anoano tika kore o te mata nei! Te timataanga kia oko i te au apinga kare ra e peke ia koe, te oanga ki roto i te kaiou, kua taki atu i te au ngutuare tangata e manganui ki te akangaa pai. Penei ka meitaki no te taokotai anga ngutuare tangata kia akaputu katoa i ta ratou moni no tetai raveanga okotai​—tetai tere akapumaana anga, tetai apinga puapinga e te rekareka no te ngutuare, me kare tetai tauturu anga ei turu i te putuputuanga Kerititiano ra.

Ko tetai atu tu no te “tauturu anga” i tetai vaerua mataora no te ngutuare tangata tei tau ra te au mema katoa o te ngutuare tangata kia akaputu ko te raveanga i te tamaanga e te angaanga akatikatika anga​—akonoanga i te are, te ngai tanutanu, te motoka, e te vai atura. Te au mema ngutuare tangata taki tai, pera katoa te aronga ou, ka rauka kia orongaia tetai tuanga angaanga. E kotou e te au tamariki, e tauta auraka kia kaimoumou i to kotou taime. Mari ra e akatupu i tetai vaerua no te tauturu anga e te taokotai anga; ka akatupu teia i te oa anga tika tikai e te kapitianga, tei patu ra i te taokotai anga ngutuare tangata ra.

Te Puapinga o te Kite Apiianga Pipiria

I roto i tetai ngutuare tangata Kerititiano taokotaiia ra, te akaketaketaia maira te puapinga maata o te apii putuputu i te Pipiria. Te uriuri manakoanga i te irava Pipiria i te au ra taki tai e tetai apii epetoma no te au Tuatua Tapu ra ka oronga mai i tetai tumu anga no te ngutuare tangata taokotaiia. Ka tau te au tuatua mou akatumuia i te Pipiria e te au kaveinga kia uriuri manako kapitiia no ratou i tetai tu te ka akakeu i te au ngakau o te ngutuare tangata katoa ra.

Ka tau taua au tuatau akatakaia no te ngutuare tangata ra ei apiianga inara i taua taime rai ei rekareka anga e te akamaroiroianga oki. Tetai ngutuare tangata i te apa tokerau o Sweden kua taangaanga i te tamariki kia tata i etai au uianga tei tupu mai i taua epetoma ra. Kua uriuri manakoia te reira au uianga i te apii epetoma i te Pipiria. E putuputu taua au uianga ra i te oonu e te akakeuanga manako e kua akapapu i te akaata anga i te au kite manakoanga o te au tamariki ra e te ariki anga oki i te au apiianga Pipiria. Ko etai uianga: “Te akatupu ra ainei a Iehova i te au apinga ravarai i te au taime katoa ra, me kare kua rave aia i te reira okotai ua taime?” “Eaa ra te Pipiria i tuatuaʼi e kua anga maira te Atua i te tangata i ‘tona uaorai tu.’” “Kare ainei a Adamu raua ko Eva i anuia i te tuatau paroro i roto i te Parataito i te mea kare o raua tamaka e kare o raua kakau?” “Eaa ra tatou i umuumu ei i te marama i te po me te tau ra kia poiri?” Kua pakari mai i teianei taua nga tamariki ra e te tavini ra i te Atua i te angaanga orometua i te au tuatau katoa ra.

Me te akono ra i te au manamanata o te ngutuare tangata, ka tau kotou te au metua kia tauta kia ngaueue kore e kia mataora oki. Kia akamanako meitaki e kia ngavarivari, inara kia rave tamou marie, me tae ki te akarongo anga i te au kaveinga puapinga maata ra. E tuku kia kite te tamariki e ko te inangaro i te Atua e tana au kaveinga tika te akatere tamou ra i taau au iki anga. E putuputu te reva o te apii ra i te riro kia ketaketa roa e te reka kore, e te umuumuia ra kia maata te akamaroiroi anga i te tamariki i te kainga ei akatau anga i taua tu mana ra.

Te au metua auraka e akameamea ua e apa kore kotou. E akatika e kua tarevake e ka tataraara ki taau tamariki me te umuumuia ra. Te aronga ou, me akakite a Mama e Papa e kua tarevake, e akatupu i te aroa no raua.​—Koheleta 7:16.

Ae, te oronga ra te ngutuare tangata taokotaiia i tetai ngutuare no te au, te tinamou, e te mataora oki. Kua tuatua te tangata atu Tiamani ra ko Goethe e: “Te maata ra tona mataora, te ariki me kare te tangata noa nei, te kite ra i tona mataora i te kainga.” No te au metua e te tamariki manako ariki ra, ka tau e kare e ngai mei te kainga rai.

E tika ra, te akakoko kinoia ra te ngutuare tangata i teianei tuatau i te au taomi anga no teianei ao ta tatou e noo nei. Inara i te mea e no ko mai te ngutuare tangata i te Atua ra, ka ora ia. Ka ora ra toou ngutuare tangata, e ka ora katoa oki koe me ka aru koe i ta te Atua ra au kaveinga tuatua tika no te oraanga ngutuare tangata mataora ra.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

a No etai atu akakitekite anga no teia tumu, e akara i te puka 192 kapi The Secret of Family Happiness tei neneiia e te Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

    Au Puka Reo Rarotonga (1983-2025)
    Akaruke
    Aere ki Roto
    • Reo Rarotonga
    • Akaari ki Etai Ke
    • Taau e Inangaro
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ture no te Taangaanga Anga i te Web Site
    • Ture Akamanaia
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Aere ki Roto
    Akaari ki Etai Ke