Te Au Peu o Tetai Ngai e te Au Kaveinga Kerititiano—Te Tau ra Ainei Ratou?
KUA tukunaia a Stephen, e Kite no Europa Tokerau, ei mitinari ki tetai enua Aperika. Iaia e aaere ra na roto i te taoni ma tetai taeake o te reira ngai, kua poitirere aia i te mou anga te taeake i tona rima.
Te manako o te aaereanga na runga i tetai mataara te mou rima anga ma tetai tane e mea umere roa ia kia Stephen. I roto i tana peu ko te reira akono anga e au pirianga tona ki te totoma. (Roma 1:27) Inara, ki te taeake Aperika, te mou rima e akairo ia no te pirianga oa. Te kopae anga i te rima te akaari maira i te kopae anga i te pirianga oa.
Eaa ra tatou ka akamanako atu ei i te au tu tuketuke o te peu? Te mea mua no te mea te inangaro ra te iti tangata o Iehova i te akatupu i ta ratou akauenga tu-Atua i te “akariro i to te pa enua ravarai ei pipi.” (Mataio 28:19) E raukai teia angaanga i te akatupuia, kua neke atu etai papaki i te tavini i te ngai te anoano maataia ra te au orometua. E puapingai ratou i te ngai ou, ka tau ratou kia marama e kia akamatau atu ki te au peu tuke ta ratou ka aravei atu. I reira e raukai ia ratou te angaanga kia rotai atu ma to ratou au taeake e te au tuaine, koi puapinga katoai i roto i te angaanga orometua i te ngai papuriki.
Pera katoa, i roto i teia ao kino tikai, e manganui te tangata tei akaruke i to ratou au ipukarea no te au tumu i te pae o te poritiki e te moni e kua noo i tetai au enua ke. No reira ka rauka ia tatou te kite e ia tatou e tutu aere ra ki teia au tangata tupu ou, te aravei atura tatou i te au akono anga ou. (Mataio 22:39) Ta tatou kite mua anga i te au mataara tuketuke penei ka akatupu i te manako oripu ua no runga i te au akono anga ou.
Te Au Ngai Tei Akataka Meitakiia
Kua rarangaia te peu i roto i te tumu o te taiate tangata. E mea puapinga kore, i reira, te “maata ua i te ketaketa kia tika” e te kimi i te akono anga rikiriki ravarai i te iki e me te tau ra ma te au kaveinga Pipiria!—Koheleta 7:16.
I tetai tua, te vaira te anoano no te akataka i te au akono anga o tetai ngai te taka meitaki ra e te aati ra i te au kaveinga tu-Atua. Inara, ko te mea matauia, kare te reira i te mea ngata i te rave, i te mea e te rauka ua ra te Tuatua a te Atua “ei akakiteanga apa.” (2 Timoteo 3:16) Ei akaraanga, i tetai au enua e mea matauia kia manganui te vaine, inara no te au Kerititiano te turanga Tuatua Tapu koia oki no tetai tangata kia rave okotai ua vaine.—Genese 2:24; 1 Timoteo 3:2.
Pera katoa, ko tetai au akono anga tanu anga tei akapapaia ei kopae atu i te au vaerua kino, me kore ra tei akatumuia ki runga i te irinaki anga i roto i tetai meta mate kore, kare e arikiia e tetai Kerititiano mou. Te oronga ra tetai au tangata i te atinga kakara me kore ra i te au pure ki tei takake atu ei tuaru i te au vaerua kino. Te rave ra tetai pae i te au kave eva me kore ra te rua o te tanu anga ko te akakoroanga i te tauturu i tei mate kia akapapa no te oraanga ‘i te ao a muri ake.’ Inara, te apii ra te Pipiria e, me mate tetai tangata, “kare ra a te aronga i mate ra e tuatua i kitea,” e no reira kare e rauka iaia te rave i te meitaki me kore ra te kino ki tetai atu.—Koheleta 9:5; Salamo 146:4.
E tika, te vaira te au akono anga e manganui te tau ra ma te Tuatua a te Atua. Mei teaa te akaangaroianga me aravei tatou i te au peu te tupu ra rai te vaerua meitaki, tei maro mai te akono anga e kia orongaia te akaaraveianga maana ki tetai ua atu tangata ke, e me ka anoanoia, kia akatueraia te kainga kiaia! Me kite mata tikai koe i te reira tu, kare ainei koe e akakeuia kia aru i teia akaraanga? Me pera koe, e mea papu e ka akameitaki atu te reira i toou tu Kerititiano.—Ebera 13:1, 2.
Koai ia tatou te reka ra i te tiaki? I tetai au enua kare teia e tupu putuputu ana no te mea kua tamanakoia te tae vave anga ei mea puapinga. Te akakite maira te Pipiria kia tatou e e Atua mako a Iehova. (1 Korinetia 14:33) No reira, kua akanoo aia i “te reira rā e te reira ora” no te akaope atu i te kino, e te akapapu maira aia kia tatou e ko teia tupuanga “kare e tavarevare.” (Mataio 24:36; Habakuka 2:3) Te au peu te akatupu ra i te tae vave anga te tauturu ra ia tatou kia mako e kia akaari i te akangateitei anga tau tikai no tetai au tangata e to ratou taime, e mea papu e te tika ra ma te au kaveinga Tuatua Tapu.—1 Korinetia 14:40; Philipi 2:4.
Akapeea te au Akono Anga Kare e Kino Ana?
Koi tau meitaki ei tetai au akono anga ki te oraanga Kerititiano, kare tetai pae e pera ana. Inara akapeea te au akono anga tei kore e rauka i te akatakaia me te meitaki ra me kore ra te kino ra? E manganui te au akono anga kare e kino ana, e ko to tatou tu ki te reira au mea te akaari maira i to tatou tu tau i te pae vaerua.
Ei akaraanga, e manganui te au tu akaaraveianga—te mou rima, te tupou, te ongi, me kore ra te takave. Pera katoa, e maata te au akono anga tukeke no runga i te au tu kaikai anga. I tetai au enua e kai ana te tangata mei runga i te mereki okotai ua. Ko te puaki e mea arikiia—e te mareka katoaia—ei akaari i te ariki anga i tetai au enua, tera ra ki tetai atu e mea ariki koreia ia e te akaraia ra ei au tu kino tikai.
Koi kore ei e iki e ko teiea o teia au akono anga neutara taau uaorai e reka ra me kore ra kare e reka ana, e akamanako atu i te rave mai i te tu tau tikai no ratou. Te akakite maira te ako mutu kore mei roto mai i te Pipiria ia tatou e ‘auraka takiri e mea e raveia ma te taumāro, e te akanengonengo puapinga kore; ei ngakau akaaka ra, i te manako akameitaki atu tatou tetai ki tetai, auraka ia tatou uaorai.’ (Philipi 2:3) Mei te reira katoa, te karanga ra a Eleanor Boykin, i roto i tana puka This Way, Please—A Book of Manners, e: “E ngakau takinga-meitaki te mea mua taau e anoano ra.”
Teia tu akaaka ka paruru ia tatou auraka e tuatua kino no runga i te au akono anga a etai ke atu. Ka akakeuia tatou kia tauta i te apii akapeea etai au tangata i te nooanga, piri atu ki ta ratou au akono anga e te tongi i ta ratou au kai kare e tapupu me kore ra e manako tarotokaka atu i te au mea katoatoa tei akara anga tuke. Na roto i te manako maoraora e te inangaro i te tamata i te au mataara ou, te akaari ra tatou i te akapaapaa anga ki te aronga e akono ra ia tatou me kore ra ki to tatou au tangata tupu i te ngai ke. Ka puapinga katoaia tatou uaorai ia tatou e ‘akamaora’ ra i to tatou au ngakau e to tatou au manako.—2 Korinetia 6:13.
Me Arairai te Akono Anga kia Kore e Tere ki Mua i te Pae Vaerua
Akapeea me kite tatou i te au akono anga te aru ra i te tuatua tapu, tera ra kare e tau meitaki ana ki te tere anga ki mua i te pae vaerua? Ei akaraanga, i tetai au enua, penei te matau ra te au tangata i te taroaroa. Teia tu rapurapu kore o te oraanga ka akameangiti mai i te tumatetenga, inara i te akara anga ka maani te reira kia ngata atu ia tatou te akatupu ‘takiri’ i ta tatou angaanga orometua.—2 Timoteo 4:5.
Akapeea tatou i te akamaroiroi anga ia etai ke kia kopae i te tukuanga i te au apinga puapinga no “apopo”? E akamaara e “e ngakau takinga-meitaki te mea mua taau e anoano ra.” Akakeuia e te aroa, ka rauka ia tatou te akanoo i te akaraanga ka akamarama meitaki atu ei i te au puapinga i te kore e tiaki e apopo e rave ei i te au mea tei tau kia raveia i teia ra. (Koheleta 11:4) I te reira taime rai, kia matakite tatou auraka e tuku atinga i te irinaki anga okotai e te tu papu tikai kia puapingaia. Me kare ta tatou au tuatua e arikiia e etai ke i reira rai, auraka tatou e tutara ki rungao ia ratou me kore ra e apai atu i to tatou riri ki runga ia ratou. Kia vai ua rai te aroa ki rungao i te tu mako.—1 Petero 4:8; 5:3.
Tamanakoanga Atu i te Anoano o Tetai Ngai
Te anoano ia ra tatou kia papu e ko tetai tuatua ta tatou ka oronga e mea tau ia kare i te tauta anga i te tuku i to tatou uaorai au anoano. Ei akaraanga, te tuke maata ra te au tu kakau. I te au ngai e manganui e mea tau no tetai tangata e tutu aere ra i te tuatua meitaki i te aao i te neketae, inara i tetai au enua maanaana, penei te akaraia ra te reira ei mea pakari roa. Te akamanako anga atu i te anoano o tetai ngai no runga i te kakau tau no tetai tangata pitiniti te akono ra i te papuriki e putuputu te taime te riro ra ei arataki anga meitaki. Te puapinga ra “te akono meitaki” me aravei atu tatou i te au maroanga kitea uaia no runga i te kakau.—1 Timoteo 2:9, 10.
Akapeea me kare tatou e reka ana i tetai akono anga? Ka tau ainei te reira kia kopae uaia? Kare rava ia. Te akono anga o te tane e mou rima ra, i taikuia i mua ake, te ariki meitakiia ra i te reira ngai tikai i Aperika. I te kite anga te mitinari e te mou rima aere ra tetai au tane, kua maru mai aia.
I tona au terepu mitinari maata, kua atoro atu te apotetoro ko Paulo i te au putuputuanga ko to ratou au mema kua aere mai no te au ngai tukeke. Kare e ekokoanga, e putuputu te taime te tuketuke te au peu. No reira, kua akatano atu a Paulo ki tetai ua atu akono anga tei rauka iaia koi aru ngaueue kore atu ei ki te au kaveinga Pipiria. “Kua akaarite au iaku uaorai i te au mea katoa i te tangata ravarai nei,” i nana ei, “kia ora iaku tetai papaki i taua au ravenga katoa nei.”—1 Korinetia 9:22, 23; Angaanga 16:3.
Penei ka tauturu etai au uianga puapinga maata ia tatou i te iki e akapeea tatou i te akara anga atu i te au akono anga ou. Na roto i ta tatou arikianga i tetai akono anga takake—me kore ra patoianga i te rave i te reira—eaa ta tatou akara anga e oronga ra ki te aronga e akara maira? Ka reka ainei ratou i te tuatua o te Patireia me te kite maira ratou e te tauta ra tatou i te ariki i ta ratou peu? I tetai tua, me ariki tatou i te akono anga o tetai ngai, ka ‘akakinoia ainei te taoonga nei?’—2 Korinetia 6:3.
Me e anoano to tatou kia riro ei “au mea katoa i te tangata ravarai nei,” penei ka tau tatou kia taui i tetai au akara anga oonu tikai me ko teiea tei tau e teiea tei kore i tau. E putuputu te taime ko te mataara “tika” e te “tarevake” i te rave i tetai apinga tei runga ua i te ngai e noo ra tatou. No reira, i tetai enua te mou rima i rotopu i te au tane te akaari maira i te pirianga oa, e ki etai atu e manganui e mea papu e ka akapuapinga kore i te tuatua o te Patireia.
Inara, te vaira tetai au akono anga, te arikiia ra i tetai au ngai tukeke, penei te tau ra no te au Kerititiano; inara kia akaari tatou i te tu matakite.
Kia Matakite i te Tikoti i te Kotinga!
Kua karanga a Iesu Karaiti e noatu e kare tana au pipi e apai keia atu mei teianei ao, kia vai ua ra ratou “kare i to teianei ao.” (Ioane 17:15, 16) Inara, i tetai au taime, kare i te angaanga ngoie i te akataka i rotopu i tetai tuanga puapinga o to Satani ao e te peu. Ei akaraanga, te akatangi imene e te ura vaitata rai e te ki ra te peu ravarai, noatu e i tetai au enua te puapinga maata ra ratou.
Penei ka rave ngoie ua tatou i tetai iki anga—tei akatumu maataia ki runga i te ngai i aere mai ei tatou kare i runga i te au tumu tau o te Tuatua Tapu. Kua rauka ia Alex, e taeake Tiamani, tetai tukuanga angaanga ki Paniora. I tona ngai mua, kare te uraanga i te mea matauia, inara i Paniora e tuanga ia no te peu. I tona kite mua anga i tetai taeake e te tuaine i te raveanga i tetai ura oraora o te reira ngai, kua oripu ua aia. Kua tarevake ainei teia uraanga me kore ra no teianei ao? Te taakaaka ra ainei aia i tona au turanga me aru aia i teia akono anga? Kua kite i reira a Alex e noatu e te tuke ra te akatangi imene e te uraanga, kare e tumu i te tamanako e te taakaaka ra tona au taeake e te au tuaine Paniora i te au turanga Kerititiano. Kua tupu tona oripu anga no te tuke i te au peu.
Inara, a Emilio, e taeake tei mataora i te ura Paniora taito, kua kite e te vaira te kino. “Kua kite au e e manganui te au tu uraanga te umuumu ra i tetai tokorua kia piri vaitata tikai,” i akamarama ei aia. “Ei tangata takaua, kua kite au e ka riro teia i te akakeu i te manako o tetai o te tokorua. I tetai au taime, ka taangaangaia te uraanga ei kotoeanga i te akaari i te inangaro ki tetai te akainangaro ra koe. Te akapapuanga e te tau ra te akatangi anga imene e kia akameangitiia te pirianga kopapa ka riro ei paruru anga. Noatu rai, te akatika nei au e me aere kapiti tetai pupu taeake mapu takaua e te tuaine ki te ura, e mea ngata i te tamou i te reva teokaratiki.”
E mea papu e, kare tatou e inangaro i te taangaanga i ta tatou peu ei kotoeanga no te rave i te tu o teianei ao. E ngai to te imeneanga e te uraanga i roto i te peu Iseraela, e i te akaora angaia to Iseraela mei Aiphiti mai ki te Tai Muramura, kua kapitiia mai te imene e te ura ki ta ratou tamataora anga. (Exodo 15:1, 20) Inara, ko te tu tikai o ta ratou imene e te uraanga kua tuke mei ta te ao peikani takapini ia ratou.
Ma te tangi, ia ratou e tiaki ra ia Mose kia oki mai mei te Maunga i Sinai, kare i rauka i to Iseraela i te akakoromaki, kua maani i tetai punua puakatoro auro, e i muri ake i te kaikaianga e te inuanga kua “tu akera ki runga e ura.” (Exodo 32:1-6) I te akarongo anga a Mose raua ko Iosua i te tangi o ta ratou imeneanga, i reira rai kua manamanata raua. (Exodo 32:17, 18) Kua tikoti to Iseraela i te reira “kotinga,” e ko ta ratou imeneanga e te uraanga kua akaata mai i teianei i te ao peikani takapini ia ratou.
Mei te reira katoa i teia tuatau, penei te ariki uaia ra te akatangi anga imene e te uraanga i to tatou ngai penei kare e akariri atu i te akavangakau o etai ke. Inara me tameangitiia te au ai, kapitiia mai te au ai purapura, me kore ra kua akatangiia mai tetai akatangi anga imene tuke rai tona tangi anga, ko tei arikiia i mua ana penei i teianei te akaata maira i te vaerua o teianei ao. Penei ka patoi atu tatou e, “e peu ua rai teia na matou.” Kua taangaanga a Aarona i tetai kotoeanga mei te reira te tu i tona tuku marie anga ki te au tu peikani o te tamataora anga e te akamori anga, te akataka tarevake anga ia ratou ei ‘oroa kia Iehova.’ Kua tau kore teia kotoeanga paruparu. Kua kiteaia to ratou tu ei “taakama anga i rotopu i to ratou au enemi.”—Exodo 32:5, 25, NW.
E Ngai to te Peu
Te au akono anga tuketuke penei i te taime mua ka akapoitirere ia tatou, inara kare ratou pouroa e tau kia kore e arikiia. Ma to tatou ‘kite ngakau,’ ka rauka ia tatou te akataka e ko teiea akono anga te tau ra ma te au kaveinga Kerititiano e ko teiea tei kore. (Ebera 5:14) Me akaari tatou i te ngakau meitaki tei ki i te aroa no to tatou au taeake, ka ariu tatou ma te tau me aro atu i te au akono anga kare e kino ana.
Ia tatou e tutu aere ra i te tuatua meitaki o te Patireia ki te tangata i to tatou ngai me kore ra i te ngai mamao, te aravei anga tau ki te au tu ravarai o te au peu ka tauturu ia tatou kia riro ei “au mea katoa i te au tangata ravarai.” Kare e ekokoanga ka kite tatou e ia tatou e ariki ra i te au peu tukeke, ka tauturu te reira kia rauka ia tatou tetai oraanga puapinga, meitaki e te marekaia.
[Tutu i te kapi 20]
Te au akaaraveianga Kerititiano ka rauka i te akaari meitakiia na roto i te au mataara e manganui
[Tutu i te kapi 23]
Te akara anga tau o te au peu tuketuke ka arataki atu ki tetai oraanga puapinga e te meitaki