Ka Irinaki Ainei Koe i te Pipiria?

TE TOTOA nei rai te irinaki anga i te Pipiria, e i roto i teianei ao. Ei akatauanga, i roto i tetai tare anga Gallup o Marike i ou ake nei, e 80 patene tei akakite i te irinaki anga e ko te Pipiria te Tuatua akauruia na te Atua. Me te teitei ra te patene i toou ngai e me kare ra, ka marama koe e te anoano ra te reira aronga irinaki e kia apiiia te Pipiria i te are pure. Inara i te maata anga o te taime kare te reira e raveia ana. Ei akara anga, e akara i te apii anga tamamae anga o te meta i muri ake i te matenga.

E apiiia ana ainei te purukatorio me kare te ai era i tetai ua atu ngai i roto i te Pipiria? I teia tuatau, e manganui te aronga kimi kite i roto ia Kerititome ka pau e kare. Te karanga ra te New Catholic Encyclopedia: “I te akara matatio anga openga, kua akatumuia te apii anga purukatorio Katorika ki runga i te peu, kare i te Tuatua Tapu.” No runga ia era, kua tuatua A Dictionary of Christian Theology e: “I roto i te K[oreromotu] O[u] kare e kitea e tatou te ai era e ko tetai tuanga ia o te tutu aerenga mua.”

Ko te tika, i ou ake nei kua riro te pupu apii anga o te Akonoanga Engarani ei upoko tuatua i te tuatua anga te reira no te kopaeanga i te apii anga ai era. Kua tuatua a Dr. Tom Wright, e tangata maata o te Litchfield Cathedral, e “kua akariro [te tutu o era i topa] i te Atua ei taae e kua akaruke i te au iraira manako kino tikai ki runga i te manganui.” Kua akataka te ripoti a te ngai maata ia era e “kare i vai tikai.”a Ma te aiteite, kua tuatua te New Catholic Encyclopedia no runga i te manako o te Katorika e: “Te akara ra te aronga apiipii akonoanga i teia tuatau i teia manamanata ia era mei tetai akara anga akatakake anga mei te Atua.”

Ko te tika, e tuke ta te Pipiria e apii ra no runga i te meta ki te au apii anga purukatorio e te ai era. E tuatua putuputu ana te Pipiria i te matenga o te au meta. “Ko te meta te rave ra i te ara​—ka mate ïa.” (Ezekiela 18:4; akaaite kia King James e te au uri anga Douay Katorika.) Kia tau ki ta te Pipiria, kare a te mate apinga e kite, kare e kite i te mamae. “Kua kite oki te aronga e ora nei e ka mate ratou: kare ra a te aronga i mate ra e tuatua i kitea.” (Koheleta 9:5) Ko te manakonakoanga te oronga maira te Pipiria no tei mate ra koia oki ko te tuakaouanga a te tuatau ki mua. I te mateanga te taeake o Iesu ko Lazaro, kua akaaite a Iesu i te mate ki te moe anga. Kua akakite to Lazaro tuaine ko Mareta i te manakonakoanga tei apiiia i roto i te Pipiria i te na ko anga aia: “Kua kite au e, ka tu akaou maira aia i te tuakaouanga i te rā openga ra.” Na te akatuanga ia Lazaro mei te mate ra, kua akapapu a Iesu i taua manakonakoanga no te tangata ravarai.​—Ioane 5:28, 29; 11:11-14, 24, 44.

Kua tou te aronga tata tuatua enua e ko te apii anga e e meta mate kore takake to te tangata, kare i akamata mai i roto i te Pipiria mari ra mei te apii anga Ereni. Kua karanga te New Catholic Encyclopedia e kare te au Epera taito i manako ana i te tangata e e tu kopapa to te reira e te meta kopapa kore. Kua tuatua te reira i te apii anga a te au Epera: “I te akapuangiia anga te aʼo ora ki roto i te tangata mua ta te Atua i anga mai mei te one, kua riro mai aia ei ‘tangata ora’ (G[enese] 2.7). Kare i manakoia ana te mate e ko tetai akatakake anga i nga tu i roto i te tangata, mei te apii anga Ereni rai; ka takake te aʼo ora e ka akaruke mai i te tangata ei ‘tangata mate’ (L[evitiku] 21.11; N[umero] 6.6; 19.13). I nga turanga ko te tuatua ‘tangata’ ko te tuatua Epera ia [neʹphesh], tei uri putuputuia e ‘meta’ ina, ko te tika, te aiteite ra ki te peretana.”

Kua akakite katoa taua enetaikoropitia e “kua tuatua [te aronga kite Katorika i ou ake nei] e kare te K[oreromotu] O[u] e apii ana i te mate kore o te meta i te tu akonoanga [Ereni].” Kua taopenga te reira: “Ka kitea te pau anga tumu ki te manamanata kare ki roto tikai i te tamanako anga kimi kite mei te apinga aroa tuke tikai o te Tuakaouanga.”

Te Pipiria me ko te Peu?

Inara, akapeea i raukai i te au manako kare no te Pipiria kia riro ei tuanga i te apii anga a te akonoanga? E manganui te au akonoanga kua tuatua e ko te Pipiria to ratou mana teitei ra. Ei akatauanga, kare i roa akenei kua tuatua te Pope ko John Paul II i te anoano no te Tuatua Tapu kia “arikiia e te aronga tiratiratu i te oonu anga o tona tuatua mou e ko te turanga teitei ia o to tatou akarongo.” Inara, kua ariki uaia, e kare e aiteite ana te au apiianga a Kerititome i teia tuatau ki ta te au Kerititiano o te anere mataiti mua. Kua manako te maata anga o te au akonoanga i te au taui anga ei tuanga o te au tupu anga marie o te apii anga a te akonoanga. Pera katoa, kua manako te Akonoanga Katorika e aiteite te mana o te peu akonoanga ki te au Tuatua Tapu. Kua tuatua te New Catholic Encyclopedia e “kare te [akonoanga] e mou i te tuatua mou me ka akatumu uaia ki te Tuatua Tapu anake, i te pae atu i te peu, kare katoa e kia akatumu uaia ki runga i te peu anake, i te pae atu i te Tuatua Tapu.”

I roto i te tuatua enua, kua tupau te au akonoanga i te au apiianga Tuatua Tapu ki tera tei akatumuia ki runga i te peu. Ko te tika, e manganui te au akonoanga te manako ra e kua tarevake te au apii anga Pipiria. Ei akaraanga, kua tuatua te New Catholic Encyclopedia e “e mea kitea uaia e manganui te au tuatua Pipiria kare i tika me akaraia kia tau ki te kite taineti e te tuatua enua o teia tuatau.” No runga i te apiianga Pipiria e kare tei mate e kite, kua kapiti mai te reira: “Noatu i te au mea akonoanga, te akapapu maira te K[oreromotu] O[u] i tetai kite kare i oti meitaki o te oraanga i muri ake i te matenga.” Kua taiku te enetaikoropitia ia Salamo 6:5 (irava 6 i roto i etai Pipiria) ei akaraanga i teia: “Kare roa tei mate e akamaara ia koe: koai oki to te vaarua [me kare, i Ade] e akameitaki ia koe?” Kare etai au apii Porotetani e te au kaoreti e apii ana e kua tarevake te Pipiria. I tetai tua, te irinaki ra te Akonoanga Katorika e kua rauka te magisterium, me kare te mana apiianga, no te reira i te uri i tei apiipiiia i roto i te Pipiria. Ina, penei ka umere koe e, ‘Akapeea me kua akara anga tuke taua urianga ki ta te au Tuatua Tapu?’

Te Puapinga o te Au Tuatua Tapu

Kua taiku ripiti ua a Iesu i te au Tuatua Tapu e ko te mana, i te akamata anga i te na ko anga e: “Kua tataia.” (Mataio 4:4, 7, 10; Luka 19:46) Ae, i te tuatua anga a Iesu no runga i te turanga akaipoipo o te tangata, kua tuatua aia, kare no runga i te au manako kite Ereni, mari ra ki runga i te tataanga o te anga anga o Genese. (Genese 1:27; 2:24; Mataio 19:3-9) Te taka meitaki ra, kua manako a Iesu i te au Tuatua Tapu e kua akauruia e te Atua e te tika ra. I roto i te pure ki te Atua, kua tuatua aia: “Ko te tuatua aau na te tuatua-mou.”​—Ioane 17:17.b

Kua rekoti te Pipiria i ta Iesu tuatua mareka kore i te au arataki akonoanga o tona tuatau: “E meitaki mari ta kotou akakore anga i ta te Atua ra akaueanga, kia akonoia ta kotou tuatua tukuia maira. . . . Te pera nei oki kotou i te akakore anga i ta te Atua ra tuatua i ta kotou tuatua tukuia mai.” (Mareko 7:6-13) Ma te aiteite, kua patoi te apotetoro ko Paulo i te taomi anga kia akono i te apii anga Ereni me kare te au peu tarevake i roto i tana apii anga. “E matakite,” i nana ei. “Ko te pou aea kotou i te tuatua pakari e te pikikaa puapinga kore a tetai tangata atu, i te tuatua ikuiku a te tangata nei.” (Kolosa 2:8; 1 Korinetia 1:22, 23; 2:1-13) Te vaira etai au peu, me kare au apii anga, kua raurau a Paulo i te au Kerititiano kia akono, inara kua akatumuia teia ki runga i te au Tuatua Tapu e te rotai tikai ra ki ta te reira. (2 Tesalonia 2:13-15) “Te au tuatua tapu katoa i tataia ra, e mea akauruia mai e te Atua,” i tata ei a Paulo, “kia apa kore te tangata o te Atua, ma te tau tikai i te au angaanga memeitaki katoa ra.”​—2 Timoteo 3:16, 17.

Kua kite a Paulo i te takake anga mei te au Tuatua Tapu. Kua akamatakite aia ia Timoteo: “Te vai atura oki te tuatau e kore ei ratou e āriki i te tuatua-mou; . . . e ariu ke oki to ratou taringa i te tuatua-mou.” Kua raurau aia ia Timoteo: “E akamaroiroi ra koe i te au mea katoa ra.” (2 Timoteo 4:3-5) Inara ka akapeea? Ko tetai mataara kia ‘maata rava to meitaki.’ Kua akataka tetai tikitinari Ereni i teia tuatua Pipiria e “ko te puareinga anga i te apii e te akataka tau i tetai apinga.” Kua taangaanga a Luka i teia tuatua ei akataka i ta Paulo aronga akarongo i te anere mataiti mua i Berea. E ou ta Paulo au apii anga kia ratou, e kare ratou i inangaro kia pikikaaia. I te akameitaki anga ia ratou, kua tata a Luka: “E maata rava to ratou [te au Berea] meitaki i to Tesalonia, kua āriki ua oki ratou i te tuatua ma te ngakau maora, e te kimi anga i te tuatua i tataia ra, i te tau anga oki i taua tuatua ra, kare e rā i tukua.” Kare te meitaki rava i akariro i te au Berea e kia manako ekoko, te anoano kore i te irinaki i tetai apinga. Mari ra, ko te tupu anga no ta ratou akara matatio meitaki “e aronga maata maira to ratou i akarongo.”​—Angaanga 17:11, 12.

Au Puapinga no te Akonoanga i te Pipiria

Kua kiteaia te au Kerititiano mua no ta ratou aru anga i te Pipiria e no to ratou aroa akaatinga uaorai. Inara, i teia tuatau, e manganui te tangata e “tutu akono i te Atua to ratou, kareka te mana ra, kua akakore ratou i te reira.” (2 Timoteo 3:5) Ko etai ua atu akonoanga Kerititiano i teia tuatau kare i tiratiratu ki te akamata anga kare e rauka te mana no te meitaki i roto i te oraanga o te tangata. Ka tauturu ainei teia kia akamarama i te tumu, i te tuanga maata o Kerititome, te kite nei tatou i te maata o te kino, te akono tau kore, te pueu anga o te ngutuare tangata, e te au apinga materia? I tetai au enua “Kerititiano,” te raveia ra te au tamaki anga eteniki kino tikai i rotopu i nga mema e aiteite te akonoanga.

Kua mate ainei te tu meitaki rava o te au Berea? Te vaira ainei tetai pupu tangata i teia tuatau te irinaki ra e te akono ra i te Pipiria?

Te akakite maira te Encyclopedia Canadiana e: “Te angaanga a te Au Kite o Iehova ko te akaora anga ia e te akatumu akaou anga o te akonoanga Kerititiano i mua ana tei akonoia e Iesu e tana au pipi i te anere mataiti mua e te rua o to tatou tuatau.” No te Au Kite, kua tuatua te New Catholic Encyclopedia e: “Kua manako ratou i te Pipiria e ko to ratou tumu irinaki anake e te papaanga o te tu akono.”

Kare e ekoko anga e ko teia tetai tumu maata i matauiai te Au Kite o Iehova i te ao katoa no to ratou tupu anga puapinga i te pae vaerua, te au, e te mataora. Te akamaroiroi nei i reira matou i ta matou aronga tatau kia kite maata i ta te Pipiria au apiianga maoraora pae vaerua. Ka rauka i te kite maata i te taki atu ki te irinaki anga maata atu i te Pipiria e te akarongo maroiroi i te Atua. E puapinga tikai te au puapinga mutu kore o taua akarongo ra.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 6]

Kua tutu aere te apotetoro ko Paulo e tetai atu i te ngai makete

[Tutu i te kapi 7]

“Kua manako te [Au Kite o Iehova] i te Pipiria e ko to ratou tumu irinaki anake e te papaanga o te tu akono”