Te Mea Ngaro o te Maki Kopapa
KUA MAKIIA A OWMADJI MEANGITI I TE MAKI EKE. Kua manamanata tona mama ko Hawa, i te turanga maroka; kua rongo aia e kua ngere tona katini i roto i te vira i ou ake nei i tana pepe na te reira tu. Kua inangaro to Owmadji mama ruau, te metua vaine ongai o Hawa, i te apai ia Owmadji ki te taunga purepure o te kopu tangata. “Te akamaki ra tetai vaerua kino i te tama,” i tuatuai aia. “Kua patoi oki koe i te oronga i tetai ei kura nona kia aao ei paruru anga, e teianei te akamata nei te au manamanata!”
E TURANGA matauia teia i te au tuanga e manganui o te ao. Te irinaki ra te au anere ua atu mirioni e ko te au vaerua kino te tumu uunaia o te au maki ra. Te tika ra ainei te reira?
Angaanga i te Mea Ngaro
Penei kare koe uaorai e irinaki ana e te akatupu ra te au vaerua kitea koreia i te maki. Ko te tika, penei ka umere koe e eaa tetai ka manako akapera ei, no te mea kua akaari mai te au taineti e kua akatupuia te maata anga o te au maki e te au virus e te bacteria. Inara, e akamaara ana, kare te au tangata ravarai i kite ana no runga i teia au pathogen rikiriki. Tae roa i te maani angaia te io akamaata i te au apinga rikiriki na Antonie van Leeuwenhoek i te 17 anere mataiti i kiteaiai te ao o te au apinga rikiriki ki te mata tangata. Noatu i reira, kia akameitakiia ta Louis Pasteur au kiteanga i te 19 anere mataiti i akamata ei te taineti i te marama i te pirianga i rotopu i te au pathogen e te maki.
I te mea kare i kiteia te tumu o te maki no te maata anga o te tuatua enua o te tangata, e manganui te au manako purepure i tupu mai, kapiti mai te manako e kua akatupuia te au maki e te au vaerua kino. Kua taiku The New Encyclopædia Britannica i tetai mataara i tupu ei teia. Te tuatua ra te reira e kua tauta te aronga rapakau i mua ana i te akono i tei maki ra ma te au aka, rau rakau tukeke, e tetai atu apinga te ka rauka ia ratou. I tetai taime, kua angaanga te reira. E oti ka kapiti te tangata rapakau ki te ravenga rapakau anga i tetai au peu purepure e te au rave rave anga, tei riro ei uuna i te rapakau tika tikai. No reira kua akapapu te tangata rapakau e ka aere ua mai te tangata i te taangaanga i tana i rave. Na teia tu, kua riro te vairakau ei mea muna, e kua akamaroiroiia te tangata kia akara ki te tauturu anga manamana.
Kua vai ua atu teia au ravenga rapakauanga matauia i tetai au enua e manganui. Te tuatua ra te manganui e kua akatupuia te au maki e te au vaerua o te ai tupuna tei mate. Te tuatua ra tetai e te akamaki ra te Atua ia tatou e ko te maki te utunga no ta tatou au ara. Noatu me kua marama te aronga tei akakiteia i te tu natura o te maki, penei te mataku ra rai ratou i te au akakeu anga manamana.
Kua taangaanga te aronga purepure e te aronga rapakau i teia tu mataku no te akakino i te tangata. Eaa, i reira, ta tatou ka irinaki? Ka tauturu ainei kia akara atu ki te au vaerua no te akono anga i te pae kopapa? Eaa ta te Pipiria e tuatua ra?