Iehova​—Koia te Mana Ririnui

“No tona ra ririnui, e te mana maata, i kore ei tetai i ngaro.”​—ISAIA 40:26.

1, 2. (a) Te irinaki ra tatou katoatoa ki runga i teea tumu mana ririnui ra? (e) E akataka mai eaa a Iehova i riro ei ei Tumu no te au mana ririnui ravarai.

TE UIRA tetai apinga ta te manganui ia tatou e manako kore ra. Ei akatauanga, e meangiti ua to tatou manako anga i te uira te oronga maira i te marama e te maana no tatou me kare i te meitaki no te tamataanga i tetai apinga uira naau uaorai. Na tetai tamate anga manako koreia e akakite mai kia tatou e me kare te uira, e vaitata te topiriia te au oire tangata nei. Ko te maataanga o te uira ta tatou e taangaanga nei no ko mai i te tumu o te mana ririnui irinakiia no te enua nei​—koia te ra.a I te au tekene ravarai te akapou nei teianei taui anga e rima mirioni tona apinga nukiria, tei topa mai ki te enua ma te ririnui tamou i te oraanga.

² Noea mai teianei ririnui o te ra katoa ra? Naai i anga mai teianei tumu no te ririnui i te rangi ra? Na te Atua ra ko Iehova. I te taikuanga iaia, kua tuatua a Salamo 74:16: “Naau i akonokono i te mārama, e te rā.” Ae, ko Iehova te Tumu tikai o te mana ririnui katoa, koia ra oki te Tumu o te ora katoa. (Salamo 36:9) Auraka rava tatou e manako kore ua i tona mana ririnui. Na roto i te peroveta ia Isaia, kua akamaara maira Iehova ia tatou kia nana ki te au mea o te rangi ra, mei te ra e te au etu oki, e kia tamanako i akapeea ratou i riro ei kia vai mai. “Ka nānā na i to kotou mata ki runga, ka akara: naai te reira i anga? te arataki ra aia i taua au nuku ra ki vao ma te tatauia: kua tapa anakeia to ratou au ingoa e ia; no tona ra ririnui, e te mana maata, i kore ei tetai i ngaro.”​—Isaia 40:26; Ieremia 32:17.

3. Akapeea tatou e puapingai mei te au akakite anga o te mana ririnui o Iehova ra?

³ I to Iehova ra mana ririnui, ka rauka ia tatou kia irinaki e ka rave ua atu te ra i te oronga mai kia tatou i te marama e te maana te umuumuia ra no to tatou au oraanga. Inara, te irinaki ra tatou ki runga i te mana ririnui o te Atua no te au mea maata atu te akatumu anga i tei anoanoia no te kopapa nei. Te oko mai anga ia tatou mei te ara mai e te mate oki, to tatou manakonako no te tuatau ki mua, e to tatou irinaki anga ia Iehova te kapiti tikaia ra ki tana akono anga i te mana ririnui. (Salamo 28:6-9; Isaia 50:2) Te ki ra te Pipiria ma te au akatauanga te akakite ra i to Iehova mana ririnui kia anga e kia oko mai oki, kia akaora i tona au tangata e kia akapou i tona au enemi.

Kitea to te Atua Mana Ririnui i te Au Mea Angaia

4. (a) Akapeea te akatupu anga kia Davida na te akara anga i te rangi i te po ra? (e) Eaa ta te au kopapa i te rangi ra i akakite mai no te mana ririnui tu-Atua ra?

⁴ Kua akataka maira te apotetoro ko Paulo e ko te ‘mana ririnui mutu kore o Tei Anga maira ia tatou te kitea puia nei i te au mea i angaia e ia.’ (Roma 1:20) I etai anere mataiti i mua akera, ko te tata taramo ko Davida e tiaki mamoe ia i reira penei kua akara putuputu i te rangi i te po, kua kite i te mekameka o te ao e pini ua ake e te mana ririnui oki o Tei Anga maira. Kua tata aia: “Kia akara au i to au rangi i te angaanga a to maikao-rima na; te marama e te au etu taau i anga ra; Eaa te tangata nei, i manako mai ei koe iaia? e ta te tangata nei tamaiti, i akono mai ei koe iaia?” (Salamo 8:3, 4) Noatu rai kua kotingaia tona kite i te au mea o te rangi ra, kua kite a Davida e e puapinga kore ua aia me akaaiteia atu ki Tei Anga maira i te ao katoa e pini ua akera. I teia tuatau, e maata atu te kite o te aronga akara etu ra i te maata o te ao katoa e pini ua ake e te mana ririnui oki te akono tamou ra i te reira. Ei akatauanga, te akakite maira ratou kia tatou e te tuku maira to tatou ra i te au tekene ravarai i te ririnui tei aiteite ra ki te aruru anga o te 100,000 mirioni au megaton o te TNT.b Ko tetai tuanga meangiti ua o te reira ririnui te itae maira ki te enua nei; inara te rava ra kia tamou i te oraanga katoatoa i runga i to tatou paraneta nei. Inara, kare to tatou ra i te etu ririnui maata o te au rangi ra. Ko etai au etu te tuku maira i te tekene okotai anake i te ririnui ta te ra e tuku maira i tetai ra katoa. E tamanako i reira, i te mana ririnui te orongaia maira e Tei Anga mai i taua au etu katoatoa i te rangi ra! Kua tika ta Eliu i akakite maira: “I te Mana katoatoa ra, kare i kitea e tatou kia kimi: tei maata i te mana.”​—Iobu 37:23.

5. Eaa te akakite anga no to Iehova ra ririnui ta tatou e kite ra i tana au angaanga?

⁵ Me ‘ka kimi tatou i ta te Atua au angaanga’ mei ta Davida i rave ra, ka kite tatou i tona mana ririnui i te au ngai ravarai​—i te matangi e te au ngaru, i te mangungu e te uira, i te au kauvai maata e te au maunga teitei. (Salamo 112:2; Iobu 26:12-14) Pera katoa oki, mei ta Iehova i akamaara atura kia Iobu, te akakite ra te au manu i Tona ririnui. I roto ia ratou ko te Behemota, me kare hippopotamus. Kua akakite a Iehova kia Iobu: “Tei tona taukupu tona maroiroi . . . E tau tona au ivi ki nga potonga veo pakari.” (Iobu 40:15-18) Te mana ririnui matakuia o te puakatoro taetaevao ra kua matau katoaia i te au tuatau Pipiria ra, e kua pure a Davida kia akaoraia aia ‘i te vaa o te liona; e i nga tara o te puaka toro taetaevao ra.’​—Salamo 22:21; Iobu 39:9-11.

6. Eaa ta te toa puakatoro e akatutu maira i roto i te au Tuatua Tapu, e no teaa ra? (Akara i te tataanga i raro ake.)

⁶ No tona maroiroi, kua taikuia te puakatoro i te Pipiria ei akatutu i te mana ririnui o Iehova.c Te orama a te apotetoro ko Ioane no te terono o Iehova te akakite maira e a nga mea ora, ko tetai e mata tona mei to tetai puakatoro ra. (Apokalupo 4:6, 7) I te akara anga, ko tetai o aua nga tu maata o Iehova tei akatutuia maira e teia nga kerupi ra ko te mana ririnui. Ko etai e aroa, e pakari, e te tuatua tau oki. I te mea ko te mana ririnui ko tetai tuanga puapinga maata ia no to te Atua ra tu, na tetai kite marama i tona mana ririnui e tana taangaanga oki i te reira ka akavaitata atu ia tatou kiaia e ka tauturu ia tatou kia aru i tana akatauanga na te taangaanga meitaki i tetai ua atu mana ririnui tei ia tatou.​—Ephesia 5:1.

“Ko Iehova Sabaota, Tei Ririnui”

7. Akapeea ka papu ei ia tatou e ka autu te meitaki ki rungao i te kino ra?

⁷ I te au Tuatua Tapu, kua tapaia a Iehova ko te “Atua Mana Katoatoa,” ko tetai taoonga te akamaara maira ia tatou e kare tatou e tau kia manako akameangiti i tona mana ririnui me kare kia ekoko i tona maroiroi kia takore atu i tona au enemi. (Genese 17:1; Exodo 6:3) Penei te akara anga maroiroi ra ta Satani akatereanga kino o te au mea nei, mari ra i to Iehova nga mata “e tau te pa enua nei mei te topata okotai no roto i te bakete, e kua manakoia mei te ungaungā one ki runga i te aite tautau ra.” (Isaia 40:15) Akameitaki maata ki taua mana ririnui tu-Atua ra, kare e ekoko anga e ka autu te meitaki ki rungao i te kino ra. I tetai tuatau te tupu maata nei te rave kino, ka rauka ia tatou kia pumaana i te kiteanga e “ko Iehova Sabaota, Tei ririnui i Iseraela nei” ka takore takiri atu i te rave kino e tuatau ua atu.​—Isaia 1:24; Salamo 37:9, 10.

8. Eaa te au nuku o te rangi ta Iehova e akatere ra, e eaa te akakite anga tei ia tatou no to ratou mana ririnui?

⁸ Te tuatua, “Iehova Sabaota,” tei taikuia ra e 285 taime i te Pipiria, ko tetai atu akamaara anga ia i te mana ririnui o te Atua. Te “Sabaota” te taikuia ra i konei ko te nuku o te au mea ora vaerua ta Iehova e tutara ra. (Salamo 103:20, 21; 148:2) I tetai po okotai, e okotai ua to teianei aronga angera tei ta ra e 185,000 au vaeau Asura tei akakoko ra ia Ierusalema. (2 Ariki 19:35) Me te kite ra tatou i te mana ririnui o te au nuku o Iehova i te rangi ra, kare tatou e mataku ngoie ua na te aronga patoi mai. Kare te peroveta ko Elisaia i mataku i tona koropini angaia e te vaeau katoa tei kimi ra iaia no te mea, kare aia i aite ki tona tavini, kua kite aia ma nga mata o te akarongo i tetai nuku maata no te au nuku o te rangi ra i te turu anga iaia.​—2 Ariki 6:15-17.

9. Eaa tatou i tau ei mei ia Iesu rai, kia irinaki i te paruru anga tu-Atua ra?

⁹ Kua manako ngakau katoa oki a Iesu i te turuanga a te au angera i tona aro atu anga i tetai urupu maata ma te koke e te rakau i te kainga i Getesemane ra. I muri ake i te akaueanga ia Petero kia momono i tana koke ki roto i te vai, kua tuatua atura Iesu kiaia e, me ka umuumuia, ka tika Iaia kia pati ki tona Metua “i te angela raungauru ma rua te manotini.” (Mataio 26:47, 52, 53) Me tei ia tatou tetai arikianga aiteite no te au nuku o te rangi i ta te Atua akatere anga ra, ka irinaki takiri katoa tatou i te turuanga tu-Atua ra. Kua tata te apotetoro ko Paulo: “Ka akapeea oki tatou i teia au tuatua? No tatou te Atua ra, ka tika iaai kia māro mai?”​—Roma 8:31.

10. No runga iaai ma ta Iehova taangaanga i tona mana ririnui ra?

¹⁰ Tei ia tatou te au tumu ravarai, i reira, kia irinaki i te paruru anga a Iehova. Te taangaanga tamou ra aia i tona mana no te meitaki e kia rotai ma tona au tu​—tuatua-tau, pakari, e te aroa. (Iobu 37:23; Ieremia 10:12) I te takatakai anga putuputu te au tangata maroiroi ra ki runga i te putaua e te aronga taakaaka no te noinoi apinga, kua ‘akateitei mai a Iehova i te akaaka ra no raro mai i te one ra’ e ‘e mana tona kia akaora.’ (Salamo 113:5-7; Isaia 63:1) Mei ia Maria, koia te metua vaine mako o Iesu e te akaaka oki, kua kite ‘i Tei mana ra’ i te akono anga noinoi kore i tona mana ririnui no te aronga tei mataku ra iaia, i te taakaakaanga i te aronga nengonengo e te akateiteianga i tei akaaka ra.​—Luka 1:46-53.

Kua Akakite a Iehova i Tona Mana Ririnui ki Tona Au Tavini

11. Eaa te akakiteanga i to te Atua ra mana ririnui ta to Iseraela ra i kite i te mataiti 1513 M.T.N.?

¹¹ I etai au atianga, kua akakite atura Iehova i tona ririnui ki tona au tavini. Ko tetai o aua atianga ra i Maunga Sinai i te 1513 M.T.N. I taua mataiti ra kua kite ke ana to Iseraela i te mana ririnui o te Atua ra. E taingauru au mate akataneaanga tei akakite maira i te rima maroiroi o Iehova e te puapinga kore o te au atua o Aiphiti. I muri poto akera, ko te aerenga temeio na roto i te Tai Muramura e te akapou anga i te nuku vaeau o Pharao kua oronga akapapu maira i te ririnui tu-Atua ra. E toru marama i muri iora, i raro ia Maunga Sinai, kua pati atura Iehova i to Iseraela kia riro “ei apinga akaperepere maata [nana], i te au tangata ravarai ra.” No ta ratou tuanga, kua taputou ratou: “Te au tuatua ravarai ta Iehova i tuatua, ka rave ïa matou.” (Exodo 19:5, 8) I reira, kua oronga maira Iehova i tetai akakite anga maata i tona mana ririnui. I roto i te mangungu e te uira e te tangi maata roa o te pu, kua auai atura Maunga Sinai e kua ngaueue oki. Kua mataku te au tangata te tu maira i te ngai mamao. Inara kua tuatua atura Mose kia ratou e ka tau teianei tupuanga kia apii ia ratou i te mataku tau i te Atua, ko tetai mataku te ka akakeu ia ratou kia akarongo ki to ratou Atua mou mana ririnui katoa oki, kia Iehova.​—Exodo 19:16-19; 20:18-20.

12, 13. Eaa te au turanga tei taki atura ia Elia kia akaruke i tana angaanga, inara akapeea ta Iehova ra akamaroiroi anga iaia?

¹² I etai anere mataiti i muri iora, i te tuatau ia Elia, kua kite akaou a Maunga Sinai i tetai atu akakite anga mana ririnui tu-Atua. Kua kite ke ana te peroveta ra i tetai angaanga mana ririnui o te Atua. No te toru e te apa mataiti, kua ‘topiri te Atua i te au rangi ra’ no te apoteiti o te iti tangata o Iseraela ra. (2 Paraleipomeno 7:13) I taua tuatau maro ra, kua angai te au orepi ra ia Elia i te o i Kerita ra, e i muri akera kua akatotoa temeioia te varaoa pueu e te inu a tetai vaine takaua kia oronga ei kai na Elia. E kua akamana katoa a Iehova ia Elia kia akatuakaou i te tamaiti a te reira vaine takaua. I te openga ra, i tetai timataanga maata no te Atua anga i runga ia Maunga Karamela, kua topa maira te ai mei te rangi e kua pou iora ta Elia atinga. (1 Ariki 17:4-24; 18:36-40) Inara, i muri poto akera, kua mataku a Elia e kua maroiroi kore i ta Iezebela akakoko anga kia tamate iaia. (1 Ariki 19:1-4) Kua oro ke atu aia i taua enua ra, i te manakoanga e ko tana angaanga ei peroveta kua oti. Ei akapapu akaou e kia akamaroiroi oki iaia, kua oronga takinga meitaki atura Iehova kiaia i tetai akakite anga mana ririnui tu-Atua.

¹³ Ia Elia e pipini ra i roto i tetai ana, kua akara aia i tetai akakite anga akauruanga maata no nga mana e toru ta Iehova e akatere ra: tetai matangi ketaketa, tetai ngaruerue enua, e te mea openga ko tetai ai. Inara, i ta Iehova ra tuatua anga kia Elia, kua rave aia na tetai “reo iti poepoe maira.” Kua oronga atura aia kia maata atu te angaanga nana kia rave e kua akakite atura kiaia e te vaira e 7,000 te aronga akamori ia Iehova i taua enua ra. (1 Ariki 19:9-18) Mei ia Elia rai, ka manako ngakau maroiroi kore tatou no te kore e au tupu anga i ta tatou angaanga orometua, ka rauka ia tatou kia pati ia Iehova no “te mana maata meitaki nei”​—ko tetai mana ririnui ia te ka akamaroiroi mai ia tatou kia rave ua atu i te tutuanga i te tuatua meitaki ma te kore e unui ki muri.​—2 Korinetia 4:7.

Te Akapapu Maira to Iehova Mana i te Akatupu Anga i Tana Au Taputou

14. Eaa ta te ingoa tikai o Iehova e akakite maira, e akapeea te kapiti anga tona mana ririnui ma tona ingoa ra?

¹⁴ Te piri vaitata katoa ra to Iehova mana ririnui ma tona ingoa e te raveanga oki i tona anoano. Ko te ingoa taka ke ko Iehova, tona aiteanga “Ka Akariro Aia kia Tupu,” te akakite maira e te akariro ra aia iaia uaorai kia rave ei Akatupu i te au taputou. Kare e apinga me kare e tangata te ka arai i te Atua i te apaianga i tana au akakoro anga kia ua mai, noatu eaa te mamao ke o te aronga irinaki kore e akamanako ra ia ratou ra. Mei ta Iesu i tuatua ki tana au apotetoro ra, “e tika ra te au mea katoa i te Atua.”​—Mataio 19:26.

15. Akapeea te akamanako atu anga ia Aberahama raua ko Sara e kare e apinga i maata roa na Iehova kia rave?

¹⁵ Ei akatutu anga, kua taputou atura Iehova kia Aberahama e kia Sara i tetai tuatau e ka akariro aia i to raua uanga ei iti tangata maata. Inara, kua vai tamariki kore ua raua no etai mataiti e manganui. Kua ruaine roa raua tokorua i ta Iehova ra tuatuaanga kia raua e kua vaitata taua taputou ra i te akatupuia e kua kata a Sara. Ei pauanga, kua tuatua atura te angera: “Te vai atura aina tetai mea e kore e tika ia Iehova?” (Genese 12:1-3; 17:4-8; 18:10-14) E a anere mataiti i muri iora, i ta Mose ra akaputuanga i te au uanga o Aberahama​—i teianei ko tetai iti tangata maata​—i te ngai Tikatika o Moabi, kua akamaara atura aia kia ratou e kua akatupuia e te Atua tana taputou. Kua tuatua a Mose: “E no te mea i anoano [a Iehova] i to ai metua na, kua rave io nei aia i to ratou uanga i muri ake ia ratou ra; e kua arataki mai aia ia koe ki vao ki mua i tona uaorai mata, i tona ra mana ririnui, mei Aiphiti maira; Kia tuaru atu aia i te au enua mamaata, e te ririnui to ratou i toou, i mua ia koe ra, kia arataki aia ia koe ki rungao, kia oronga mai aia i to ratou enua noou ei nooanga, mei tei teianei rā.”​—Deuteronomi 4:37, 38.

16. Eaa ra te au Sadukea ra i topai ki roto i te tarevake no te akakoreanga i te tuakaouanga o tei mate ra?

¹⁶ E au anere ua atu mataiti i muri iora, kua akaapa atu a Iesu i te au Sadukea, tei kore ra i irinaki i te tuakaouanga. Eaa ra ratou i kore ei e irinaki i te taputou a te Atua e ka akaoki mai aia i tei mate ra? Kua tuatua atura Iesu kia ratou “Te tarevake nei kotou i te kite kore i te tuatua i tataia ra, e te mana o te Atua.” (Mataio 22:29) Te akapapu maira te au Tuatua Tapu kia tatou e ‘e akarongo ei te aronga katoa i roto i te rua i te reo o te Tamaiti a te tangata ra e kua aere mai ki vao.’ (Ioane 5:27-29) Me te kite ra tatou i te tuatua a te Pipiria no te tuakaouanga, na to tatou irinaki anga i te mana ririnui o te Atua ka akairinaki ia tatou e ka akatuia mai te mate ra. Na te Atua “e akakore rava i te mate e tuatau ua atu, . . . na Iehova oki teia i tuatua nei.”​—Isaia 25:8.

17. A teea ra i te tuatau ki mua e umuumu maataiai te irinaki anga ia Iehova na roto i tetai tu taka ke ra?

¹⁷ I te tuatau vaitata ki mua, ka tae mai tetai tuatau e umuumu ei tatou ravarai kia irinaki i te mana ririnui akaora o te Atua na tetai tu taka ke. Ka akamata mai a Satani te Tiaporo i tetai tamaki anga ki runga i te au tangata o te Atua ra, tei akara paruru koreia ra. (Ezekiela 38:14-16) Ei reira te Atua e akakite ei i tona mana ririnui no tatou, ei reira te au tangata ravarai ka kite ei e ko Iehova ra. (Ezekiela 38:21-23) Ko teianei te tuatau kia patu i to tatou akarongo e te irinaki anga i te Atua tei Mana Katoatoa ra kia kore ei tatou e ngaueue a taua tuatau puapinga tikai.

18. (a) Eaa te au puapinga te ka rauka ia tatou mei te akamanakoanga ki runga i te mana ririnui o Iehova ra? (e) Eaa te uianga te ka akamanakoia i te atikara te ka aru mai?

¹⁸ Kare e ekoko anga, e manganui te au tumu no te akamanakoanga no to Iehova ra mana ririnui. Ia tatou e akara ra i tana au angaanga, te akakeu akaakaia ra tatou kia akapaapaa i Tei Anga Mekameka mai ia tatou e kua akameitaki oki e te taangaanga ra aia i tona mana ririnui na roto i taua tu pakari e te aroa ra. Kare rava tatou e mataku me te irinaki ra tatou ia Iehova Sabaota. Ka ngaueue kore to tatou akarongo i tana au taputou ra. Inara, kia maara e, kua angaia mai tatou i to te Atua uaorai tu. No reira, tei ia tatou katoa oki tona mana ririnui​—noatu rai ko tetai tu kotinga ua. Akapeea ka raukai ia tatou kia aru i Tei Anga maira ia i ta tatou akono anga i to tatou mana ririnui? Ka akamanakoia teianei i te atikara te aru mai nei.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Ka Rauka Ainei ia Koe te Pau i Teia Au Uianga?

• Akapeea te au mea angaia i te akakite anga i te mana ririnui o Iehova?

• Eaa te au nuku ta Iehova ka taangaanga ei turu i tona au tangata?

• Eaa etai atianga i akakite ei a Iehova ra i tona mana ririnui?

• Eaa te akapapu anga tei ia tatou e ka akatupu a Iehova i tana au taputou?

[Au Tutu i te kapi 10]

“Ka nānā na i to kotou mata ki runga, ka akara: naai te reira i anga?”

[Akameitakianga]

Photo by Malin, © IAC/RGO 1991

[Au Tutu i te kapi 13]

Te akamanakoanga i te au akakite anga o te mana ririnui o Iehova ka patu i te akarongo i tana au taputou