Ka Manuia Koe Noatu Toou Tupu Mai Anga

E ANOANO to Nicholas no te rave i te kino mei tona tamariki mai anga.a Kare i roa ana, kua taki atu tona au tu maro i roto roa iaia kia kai i te apinga akakona e te inu maata i te kava. Kua akamarama mai a Nicholas: “E tangata inu maata toku papa, e kua akatupu mai aia i te mamae maata kia maua ko toku tuaine.”

I te akara ua anga, e nga mema aere pure akangateiteiia i to ratou ngai tangata te nga metua o Malinda. Inara te o oonu katoa ra raua ki roto i te cult. “Kua kino roa etai o ta raua au raveanga cult kiaku e kua takinokino i toku tu ei tamariki,” i aue ei a Malinda, tei roto i tona 30 i teianei. Te karanga ra aia: “Te tu manako kore e te puapinga kore tei akatupuia ki roto iaku kua takino tamou ua atu iaku i tei maaraia e au.”

Koai ka patoi e kua takinokinoia te tuatau tupu anga o tetai e manganui e te rave kino, te takinga kino, te kopae anga a te metua, e tetai atu au tumu papu kore? Ka oonu te mamae anga o te tupu anga o tetai tama. Inara ka takino mutu kore ua atu ainei taua mamae anga i to tetai ariki anga i te tuatua mou o te Tuatua a te Atua e te kite anga i te mataora tikai? Noatu to raua tupu mai anga, ka manuia ainei a Nicholas raua ko Malinda ei nga tangata akono tika? Ka akamanako ana na mua i te akaraanga o te ariki ngati Iuda ko Iosia.

Tetai Akaraanga Tuatua Tapu

Kua tutara a Iosia ia Iuda no etai 31 mataiti i roto i te itu anere mataiti M.T.N. (659-629 M.T.N.) I to Iosia akaterono angaia, i muri mai i te tamate angaia tona papa, kua kino roa te au turanga i Iuda. Kua ki a Iuda raua ko Ierusalema i te aronga akamori ia Baala e te aronga te tia ra ki te atua maata o Amona, ko Moloka. Mei te “liona ngunguru” ra te au tamariki ariki o Iudea, e te au akava ei “luko aiai,” i na Zephania ei, e peroveta no te Atua i taua tuatau ra. Tei tupu mai, kua totoa te rave kino e te raveanga pikikaa i roto i te enua. E manganui te tuatua ra i roto i to ratou ngakau: “Kare a Iehova e rave i te meitaki, kare rai oki aia e rave i te kino.”​—Zephania 1:​3–​2:3; 3:​1-5.

Kua riro mai a Iosia ei tutara mei teea tu? Kua tata te tangata papaanga Pipiria ko Ezera e: “Kua rave [a Iosia] i te mea tika i mua i te aroaro o Iehova, e kua aere na te arataa o tona metua o Davida, kare i anga ke na te rima katau e na te rima kaui.” (2 Paraleipomeno 34:​1, 2) I te akaraanga, kua manuia a Iosia no te rave i te tika i roto i nga mata o te Atua. Inara mei teaa rai tona turanga pamiri?

E Tupu Anga Tau ua Ainei me e Akakino Anga?

I te anau angaia a Iosia i te 667 M.T.N., e 16 ua mataiti o tona papa, ko Amona, e te tutara ra tona papa ruau ko Manase ki rungao ia Iuda. Ko Manase tetai o te au ariki kino roa atu tei tutara ia Iuda. Te akanooanga i te au atarau kia Baala, “e ravenga kino maata tana i mua i te aroaro o Iehova.” Kua tuku aia i tana au tamariki tamaroa ki roto i te ai, kua akono i te au mea manamana, kua rave i te taura vaerua kino, kua akamaata i te au raveanga purepure, e kua akamaringi maata i te toto kino kore. Kua apai katoa atu a Manase ki roto i te are o Iehova i tetai itoro akatikitikiia o te poupou tapu tana i maani. Kua akamana aia ia Iuda raua ko Ierusalema “kia maata to ratou kino i to te pa enua, i tairipotiia e Iehova i mua i te aroaro o te tamariki a Iseraela ra.”​—2 Paraleipomeno 33:​1-9.

Kua kino roa a Manase e kua tapekaia aia e Iehova i te apaina angaia ki Babulonia, ko tetai o te au oire ariki o Suria. I roto i te tuikaa anga kua tataraara a Manase, kua taakaaka rava iaia uaorai, e kua pati atu e kia akakore mai a Iehova i tana ara. Kua rongo atu te Atua i tana pati anga e kua akanoo akaou iaia ki tona taoonga ariki i Ierusalema. Kua akanoo i reira a Manase i te au akatikatika anga ma te manuia tikai.​—2 Paraleipomeno 33:​10-17.

Eaa te tupu anga no to Manase tu kino roa e tona tataraara anga ki runga i tana tamaiti ko Amona? Kua riro mai aia e kia kino roa atu. I te tataraara anga a Manase e kua tauta pakari i te tama i te tu viivii tana i akamata ra mei te pa enua, kare a Amona i akapera ana. I te rauka anga iaia te terono i te 22 mataiti, kua “rave ra [a Amona] i te kino i mua i te aroaro o Iehova, mei ta tona metua ra mei ta Manase i rave.” Koi kore ei i taakaaka iaia uaorai ki mua ia Iehova, “kua rave ua aturā Amona i te ara na rungao na rungao.” (2 Paraleipomeno 33:​21-23) E ono ua o Iosia mataiti i te riro anga mai a Amona ei ariki no Iuda. Mei teaa te kino tikai i to Iosia tupu mai anga!

Kua ope ta Amona tutara anga i muri mai i nga mataiti e rua i te kotikoti kupenga anga tona au tavini iaia e kua tamate atu iaia. Inara, kua tamate atu te au tangata enua i te aronga i kotikoti kupenga e tei tamate atu ia Amona e kua akariro i tana tamaiti, ko Iosia, ei ariki.​—2 Paraleipomeno 33:​24, 25.

Noatu te au turanga papu kore mei tona tupu mai anga, kua akamata a Iosia i te rave i te mea meitaki i roto i nga mata o Iehova. Kua manuia tikai tana tutara anga e kua akakite te Pipiria: “Kare takiri ïa ariki e aite iaia mei muatangana mai, tei ariu kia Iehova ma te ngakau katoa, e ma te vaerua katoa, e ma te maroiroi katoa, kia tau ki te ture katoa a Mose ra; kare oki ona e aite i tupu i muri ake.”​—2 Ariki 23:​19-25.

Mei teaa ra tetai akaraanga akamaroiroi i te riro anga mai a Iosia no tetai tei akakoromaki ua mei te au tupu anga kino! Eaa ta tatou ka apii mai mei tana akaraanga? Eaa tei tauturu ia Iosia kia iki i te aerenga tau e kia akono ua atu i te reira?

E Kimi kia Kite ia Iehova

Ko tetai akakeu anga papu tei tupu maata i te tuatau i maata mai ei a Iosia koia oki ko te tataraara anga tona papa ruau ko Manase. Mei teaa te maata i to raua aravei anga, e eia o Iosia mataiti i te akatikatika anga a Manase i tona au mataara, kare te Pipiria i akakite mai. I te mea e aronga piri vaitata te au pamiri ngati Iuda, penei kua tauta a Manase i te akaora i tana utaro mei te au akamana anga kino takapini iaia na te tatanuanga ki roto i te ngakau o tana utaro te tu ngateitei no te Atua mou, ko Iehova, e tana tuatua. Ko tetai ua atu au ua tuatua mou tei rauka ia Manase i te tatanu ki roto i te ngakau o Iosia, penei te kapitianga mai i te au akakeu anga papu, i te openga ra kua tupu meitaki mai. I roto i tona varu mataiti i runga i te terono o Iuda, kua kimi a Iosia e 15 mataiti i te kite e te rave i to Iehova anoano.​—2 Paraleipomeno 34:​1-3.

Ko tetai kite anga i te pae vaerua tei kiteia e tetai tangata mei to ratou tupu mai anga penei no ko mai i tetai kopu tangata, me kare tetai taeake, me kare tetai tangata i te pae mai. Inara, me ka utuutuia, ka uua te au ua tei tatanuia i te au ua meitaki a muri mai. Ko Malinda, tei taikuia mai i mua ana, kua apai putuputu atu tetai papa ruau i te pae mai i te au makatini Punanga Tiaki e te Awake! ki tona kainga. Te maaraara anga no runga iaia ma te akaperepere, kua karanga aia: “Ko tei akakeu maata tikai iaku no runga i toku tangata i te pae mai koia oki kare aia e akamaara ana i te au orote. E mea puapinga teia kiaku no te mea e au atianga akamaaraara anga te au raveanga mei te Halloween e tetai atu au orote i roto i te cult a toku nga metua.” I te okotai ngauru mataiti i muri mai, i te pati anga tetai taeake ia Malinda kia aere atu ki te putuputuanga Kerititiano i te Are Uipaanga Patireia o te Au Kite o Iehova, kua maara iaia teia tangata i te pae mai e kua ariki ua i te pati anga. Kua tauturu te reira iaia kia kimi i te tuatua mou.

Kia Akaaka i Mua i te Atua

Kua akairoia to Iosia tutara anga e te au taui anga maata tikai o te akonoanga tuke tuke i roto i te enua o Iuda. I muri ake i te rave anga i tetai oroanga patoi e ono mataiti no te akamori itoro e te tamaanga i te enua o Iuda, kua akamata a Iosia i te ripea i te are o Iehova. Koi tere ei taua angaanga ki mua, mei teaa te puapinga o te kite anga a te Taunga Maata ko Hilikia! Kua kitea e ia te kopi mua o “te buka ture i roto i te are o Iehova.” Tei orongaia atu e Hilikia teia kite anga akakeukeu, kua akakite atu a Saphana te tekeretere i tei tupu mai ki te ariki. Kua akariro ainei taua au tupu anga ia Iosia e 25 mataiti kia ngakau parau?— 2 Paraleipomeno 34:​3-18.

“E kite akera te ariki i te tuatua i roto i te ture ra,” i tata ei a Ezera, “kua aae iora aia i ona kakau.” E akakiteanga ngakau tae teia o te tu mii no te mea kua kite aia e kare i akono pouroaia ta te Atua au akauenga e to ratou ui tupuna. E tikai e akairo ia o te tu akaaka! Kua akaue atura te ariki i te au tangata komono e rima kia uiui kia Iehova na roto i te peroveta vaine ko Hulada. Kua apai mai te aronga komono i te ripoti: ‘Ka tae mai te kino ei tupu anga no te akarongo kore i te Ture a Iehova. No te mea e, te Ariki ko Iosia, kua taakaaka koe ia koe uaorai, ka apaiia koe ki toou tanumanga ma te au; e kare to mata e kite i te au kino.’ (2 Paraleipomeno 34:​19-28) Kua mareka tikai a Iehova i to Iosia tu.

Noatu te ngai i aere mai ei tatou, ka rauka katoa ia tatou te taakaaka ia tatou uaorai ki mua i te Atua mou, ko Iehova, e kia akaari i tetai tu ngateitei kiaia e tana Tuatua, te Pipiria. Ko Nicholas, tei taikuia i te akamata anga, kua rave i teia. Te karanga ra aia: “Noatu kua ki toku oraanga i te kino no te apinga akakona e te inu maata anga, e inangaro ana au i te Pipiria e kua umuumu i tetai akakoroanga i roto i te oraanga. I te openga ra, kua aravei atu au i te Au Kite o Iehova, kua taui i toku tu oraanga, e kua ariki i te tuatua mou.” Ae, ka rauka ia tatou tetai tu ngateitei i te Atua e tana Tuatua noatu to tatou turanga takapini ia tatou.

Puapinga mei te Akapapa Anga a Iehova

Kua akangateitei oonu katoa a Iosia i te au peroveta a Iehova. Kare aia i ui ua atu ki te peroveta vaine ko Hulada inara kua akakeu maataia e tetai atu au peroveta i tona tuatau. Ei akaraanga, te maroiroi ra a Ieremia raua ko Zephania i te akakitekite i te au akakino anga no te raveanga itoro i Iuda. Mei teaa te akarongo anga ki ta raua tuatua i te akamaroiroi anga ia Iosia iaia e rave atura i tana oroanga no te patoi i te akamori anga pikikaa!​—Ieremia 1:​1, 2; 3:​6-10; Zephania 1:​1-6.

Te “pu,” ko Iesu Karaiti, kua akataoonga i tana pupu taeake akatainuia​—“te tavini akono meitaki e te pakari”​—kia oronga mai i te kai vaerua i te tuatau tau. (Mataio 24:​45-47) Na roto i te au puka akanooia ki runga i te Pipiria e te akapapa anga o te putuputuanga, te manako maata ra te pupu tavini i te au puapinga no te akonoanga i te ako anga Pipiria e te oronga maira i te au taiku anga tau no runga i te taangaangaanga i te reira i roto i to tatou oraanga i te au ra. Mei teaa ra te tau e kia taangaanga tatou i ta Iehova akapapa anga kia tauturu ia tatou kia autu i te au tu tau kore oonu tikai! Mei te tupu mai anga, e tu reka kore to Nicholas i te mana akaaere. Noatu i tona apii anga i te tuatua mou o te Tuatua te Atua, kua tapupu teia tu paruparu iaia mei te tavini maata atu ia Iehova. Te taui anga i teia tu kare ia i te mea ngoie kiaia. Inara ma te marie kua autu aia. Akapeea? “Ma te tauturu o nga tangata pakari marama ua,” i akamarama mai ei a Nicholas, “kua akakite atu au i toku manamanata e kua akamata i te taangaanga i ta raua ako anga Tuatua Tapu aroa ua.” Te na ko maira aia: “Noatu e ka tupu mai te tu riri i tetai taime, kua rauka iaku i teianei te akatere i toku tu meameaau.”

Te kimi katoa ra a Malinda i te ako anga a te aronga pakari me iki i te au iki anga puapinga i roto i tona oraanga. I te akonoanga i te tu manakonako kore e te puapinga kore tei tupu mai mei tona tuatau maata anga mai, ko tana i kite ei mea puapinga tikai koia oki ko te au atikara tuke tuke i roto i Te Punanga Tiaki e te Awake! Te karanga ra aia: “I tetai taime i roto i tetai atikara te vaira tetai parakaoa me kare tetai aerenga manako​—e mea meangiti ua​—kua akakeu iaku. No etai iva mataiti i topa, kua akamata au i te akaputu i taua au atikara i roto i tetai puka e raukai iaku te akara ua atu i te reira.” I teia ra, kua ki tana puka e toru i etai 400 atikara!

Kare, kare tetai e kia riro ua atu ei tangata takino tamouia mei tetai tupu anga pamiri kino tikai. Ma ta Iehova tauturu ka manuia ratou i te pae vaerua. Mei tetai tupu anga meitaki kare e akapapu mai i te tu tiratiratu o tetai tangata, kare tetai tupu anga kino e arairai i tetai tangata i te riro anga mai e kia mataku i te Atua.

I muri ake i te kitea anga te puka o te Ture i te tuatau no te ripea anga i te iero, kua ‘papau iora [Iosia] i te koreromotu i mua i te aroaro o Iehova, e aru ia Iehova e e akono iaia ma te ngakau katoa, e ma te vaerua katoa.’ (2 Paraleipomeno 34:31) E kare aia i uri ke mei teia akakoroanga e tae atu ki tona matenga. Te tauta katoa ra a Malinda raua ko Nicholas e kia vai tiratiratu ki te Atua ko Iehova e kia manuia ei nga tangata tiratiratu. Kia tauta katoa koe i te noo vaitata atu ki te Atua e kia tavini tiratiratu iaia. Ka rauka ia koe te manako papu, no te mea te taputou maira a Iehova: “Auraka e mataku, te vaitata katoao au ia koe: auraka e taitaia, ko au oki toou Atua: e akamaroiroi au ia koe; koia ïa, e tauturu au ia koe; koia ïa, e mou au ia koe i toku rima katau tuatua tika ra.”​—Isaia 41:​10, 13.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Au Tutu i te kapi 26]

Noatu kua kino te tupu anga, kua kimi a Iosia i te kite ia Iehova e kua manuia tona oraanga

[Tutu i te kapi 28]

Ka tauturu te aronga pakari ia koe kia autu i te tu peretana oonu roa

[Tutu i te kapi 28]

Ka tauturu “Te Punanga Tiaki” e te “Awake!” ia koe kia akono tiratiratu