“E Kimi i te Au, e Aruaru Atu”
“Peneiake ko te tika, ko ta kotou ïa e aruaru e, kia noo au ua kotou i roto i te tangata katoa nei.”—ROMA 12:18.
1, 2. Eaa etai au tumu i kore ei te au a te tangata nei e tinamou?
E TAMANAKO i tetai are ma te pange paruparu, e kua pe te au tango ra, e te mingi iora te tapoki. Ka manako ainei koe kia aere atu ki roto e ka akono ei i te reira ei ngutuare noou? Penei kare. Noatu me ka peni akaouia kare te reira e taui i te tika e ko taua are ra kare i roto i te tu meitaki. Kare e roaia ka pururu ki raro.
2 Tetai ua atu au tei akamataia mai i teianei ao te aite ra ki taua are ra. Kua patuia te reira ki runga i tetai pange paruparu—koia te au taputou e te au ravenga a te tangata nei, “kare oki ona ora.” (Salamo 146:3) Te tuatua enua te ki ra i tetai papaanga roa no te au tamaki anga i rotopu i te au pa enua, te au pupu tangata keke, e te au kopu oki. E tika, kua tupu te au tuatau poto ua no te au, inara ko teea tu au ia? Me e rua enua te tamaki ra ia raua uaorai e i muri akera kua karanga e kua au raua penei kua re tetai ki rungao i tetai me kare no te mea kua kite raua e kare e puapinga i te tamaki anga, eaa te tu au o te reira? Te au makitakita, te au tarotokaka, e te au vareae tei akakeu ra i taua tamakianga te vaira i reira. Ko te au tei vao ua ra mei tetai ‘penianga i vao ua’ i te riri ra, kare ia i tetai au tinamou.—Ezekiela 13:10.
3. Eaa te au o te au tangata o te Atua ra i tuke ei mei tetai ua atu au a te tangata nei?
3 Inara, te vaira te au tikai i roto i teianei ao akakinoia e te tamaki anga. Teiea? Tei roto i te au pipi te aru ra i te tapuae o Iesu Karaiti, te au Kerititiano tika tikai tei akarongo ra i te au tuatua a Iesu e te tauta ra kia aru i tona aerenga ora anga. (1 Korinetia 11:1; 1 Petero 2:21) Ko te au te vaira i rotopu i te au Kerititiano mou no te au iti tangata keke, te au turanga tuke, e te au pa enua e mea tika tikai no te mea te akaia maira te reira mei te pirianga ponuiaau ta ratou i rauka ma te Atua ra, tei akatumuia ki runga i to ratou akarongo i te atinga oko o Iesu Karaiti ra. To ratou au ko tetai apinga orongaia maira e te Atua, kare i tetai apinga paraniia mai e te tangata nei. (Roma 15:33; Ephesia 6:23, 24) E tupu anga te reira no ratou uaorai i te kauraroanga ki te “Ariki no te au,” koia Iesu Karaiti, e te akamorianga oki ia Iehova i “te Atua nona te aroa e te au.”—Isaia 9:5; 2 Korinetia 13:11.
4. Akapeea ta te Kerititiano “aruaru” anga i te au?
4 Kare e aere ua mai te au ki te au tangata apa ua nei. No reira, kua tuatua a Petero e ka tau te au Kerititiano tataki tai “e kimi i te au, e aruaru atu.” (1 Petero 3:11) Akapeea tatou me rave i te reira? Te tou maira tetai totou taito i te pauanga. I te tuatuaanga na roto ia Isaia, kua tuatua Iehova: “Te au tamariki katoa naau ra e apiiia e Iehova; e ei au nuingangare to te au tamariki naau ra.” (Isaia 54:13; Philipi 4:9) Ae, ka rauka te au i te aronga tei akarongo ra i te au apiianga a Iehova. Pera katoa oki, te au, kapiti katoa ma “te inangaro ïa, te rekareka, . . . te akakoromaki, te takinga-meitaki, te meitaki, te pikikaa kore, Te maru, te akono meitaki,” ko te au ua ia o te vaerua tapu o te Atua ra. (Galatia 5:22, 23) Kare te reira e rekarekaia e tetai tei aroa kore, tei rekareka kore, tei akakoromaki kore, tei takinga meitaki kore, tei rave kino, tei tiratiratu kore, tei riri ua, me kare tei kore i akono meitaki ra.
“Kia Noo Au ua Kotou i Roto i te Tangata Katoa Nei”
5, 6. (a) Eaa te aiteanga o te ponuiaau i roto i te Pipiria? (e) Ka tauta te au Kerititiano kia ponuiaau kiaai ma?
5 Kua akatakaia te au ei tu maru ua. Ko taua akataka anga ra ka kapiti i te au turanga e manganui kare ra e pekapeka. No teaa ra, noatu ko tetai tangata kua mate te au ua ra tona turanga! Inara, e rekarekai i te au tika tikai, ka tau tetai kia akakeu i te tu ponuiaau. I tana Ako i te Maunga ra, kua tuatua a Iesu: “E ao to tei akamoeau: e karangaia ratou e tamariki na te Atua.” (Mataio 5:9) Te tuatua atura Iesu ki te aronga tataki tai te ka rauka te tuatau a muri mai kia riro ei au tamariki vaerua na te Atua e te raukaanga te oraanga mate kore i te rangi ra. (Ioane 1:12; Roma 8:14-17) E i te openga ra, pouroa te au tangata tiratiratu kare ra ia ratou te manakonakoanga no te rangi ka rekareka i “te rangatira meitaki o te tamariki a te Atua ra.” (Roma 8:21) Ka rauka i te aronga ponuiaau anake taua manakonakoanga ra. Te aite anga tikai no te tuatua Ereni no te “ponuiaau” ko te aronga “akono i te au.” No reira ko te ponuiaau i te Pipiria te akakite ra i te akakeuanga i te tu au, i etai taime te akatupuanga i te au i te ngai tei ngere ra i mua ana.
6 Ma teianei i roto i te manako, e akamanako ana i te akoanga a te apotetoro ko Paulo ki to Roma ra: “Peneiake ko te tika, ko ta kotou ïa e aruaru e, kia noo au ua kotou i roto i te tangata katoa nei.” (Roma 12:18) Kare a Paulo i tuatua atu ki to Roma ra kia akono i te au turanga maru anake ua, noatu rai e ka tauturu te reira. Te akamaroiroi atura aia ia ratou kia akatupu i te au. Kiaai ma? Ma “te tangata katoa nei”—te au mema pamiri, te au oa Kerititiano, noatu rai ki te aronga kare ra i piri mai ki to ratou akarongo. Kua akamaroiroi atura aia ki to Roma kia akatupu i te au ma etai ke ra ‘ko ta ratou ïa e aruaru.’ Kare, kare aia i anoano ia ratou kia akakore ua i to ratou au irinaki anga no te akatupu anga i te au. Auraka ra e akariri tau kore ua ia etai ke ra, ka tau ra ratou kia aravei atu ia etai ke ra ma te akatupu anga i te tu au. Kua tau te au Kerititiano kia rave i te reira me te akono atura ratou i te aronga o roto me kare i te aronga no vao i te putuputuanga ra. (Galatia 6:10) Kia rotai ma teianei, kua tata a Paulo: “E kimi marie ra i te meitaki, auraka e tivata, i roto ia kotou uaorai e te tangata katoa ra oki.”—1 Tesalonia 5:15.
7, 8. Ka akapeea e no teaa oki te au Kerititiano i ponuiaau ei ki te aronga kare ra e piri atu ki to ratou akarongo?
7 Akapeea e raukai ia tatou kia akono i te tu ponuiaau ma te aronga kare ra e piri mai ki to tatou akarongo e penei te patoi ra i te reira? Ko tetai apinga, kia kopae ke tatou i te akakiteanga i tetai tu akateitei. Ei akatauanga, kare i te tu au kia tuatua no etai tangata ke ra na te taikuanga i etai tuatua akakino ra. Kua akakite a Iehova i tana au akavaanga i te au akaaerenga e te au pupu oki, mari ra kare o tatou tika kia tuatua no tetai ua atu tangata mei te mea rai e kua akaapa keia aia. Ko te tika, kare tatou e akava ia etai ke ra, noatu ko te aronga patoi mai ia tatou nei. I muri ake i te tuatua anga kia Tito kia ako atu i te au Kerititiano ia Kereta no ta ratou au akonoanga ma te au tangata mana taoonga ra, kua tuatua atura Paulo kia akamaaraara ia ratou “auraka rava e akakino atu i te tangata ravarai, eiaa ei tauetono, kia maru ra, e te akono i te mea maru i te tangata katoa ra.”—Tito 3:1, 2.
8 Ko te tu ponuiaau ma te aronga kare ra e piri mai ana ki to tatou akarongo e mea meitaki ia no te oronga anga i te tuatua mou kia ratou ra. Inara, kare tatou e tatanu i te au pirianga oa te ka ‘akakino i te tuatua meitaki.’ (1 Korinetia 15:33) Inara, ka rauka kia aroa ua tatou, e ka tau tatou kia akono i te au tangata ravarai ma te tapunui e te takinga meitaki i te tangata. Kua tata a Petero: “Kia meitaki ta kotou tuatua i rotopu i te au etene: ta ratou oki i akakino mai ia kotou, mei te mea e aronga rave tuatua kino, kia akara ra ratou i ta kotou tuatua meitaki, kia akameitaki ratou i te Atua i te rā e rokoia mai ei ra.”—1 Petero 2:12.
Tu Ponuiaau i te Angaanga Orometua Ra
9, 10. Eaa te akatauanga no te akono ponuiaau anga i te aronga akarongo kore ta te apotetoro ko Paulo i akanoo ra?
9 Kua matauia te au Kerititiano o te anere mataiti mua ra no to ratou tu mataku kore. Kare ratou i tavai ua i ta ratou tuatua, e i te aro atuanga ma te patoianga, kua tamanako ratou kia akarongo i te Atua ei tutara kare i te au tangata nei. (Angaanga 4:29; 5:29) Inara, kare ratou i manako oripu ua i te tu mataku kore ma te tuatua tau kore ua ra. E akamanako ana i ta Paulo tuatua anga i tana paruru anga i tona akarongo ki mua i te Ariki ko Heroda Ageripa II. E pirianga tokorua vaitata roa to Heroda Ageripa ma tona tuaine, ko Berenike. Inara, kare a Paulo i manako kia ako atu ia Ageripa no tana akono tau kore. Mari ra, kua akaketaketa atura aia i tana au tumu ki ta ratou i akatika ra, na te akameitakianga ia Ageripa no te riroanga ei kite karape i te au peu ngati Iuda e ko tetai te irinaki ra i te au peroveta.—Angaanga 26:2, 3, 27.
10 Kua akateitei ngakau tae kore ainei a Paulo i taua tangata te ka oronga atura i te tu rangatira kiaia? Kare. Kua aru a Paulo i tana uaorai apiianga e kua tuatua i te tuatua mou. Kare aia i tuatua kia Heroda Ageripa ra i tetai tuatua tika kore. (Ephesia 4:15) Mari ra e tangata akatupu a Paulo i te au e kua kite e akapeea e riro ei ‘kia akaarite aia uaorai i te au mea katoa i te tangata ravarai nei.’ (1 Korinetia 9:22) Ko tona akakoroanga kia paruru i tona tika kia tutu aere no runga ia Iesu. Ei orometua meitaki, kua akamata aia na te taikuanga i tetai apinga ta raua ko Ageripa i akatika. Na reira kua tauturu a Paulo i taua ariki akono tau kore ra kia kite i te Akonoanga Kerititiano na roto i tetai marama anga akaperepere maataia.—Angaanga 26:28-31.
11. Akapeea tatou e riro ei ei aronga akatupu au i roto i ta tatou angaanga orometua?
11 Akapeea e raukai kia riro tatou ei aronga akatupu i te au i ta tatou angaanga orometua ra? Mei ia Paulo rai, ka tau tatou kia kopae ke i te au taumaro anga. E tika, i etai taime ka tau tatou “kia apii i te tuatua ma te mataku kore,” i te paruru mataku koreanga i to tatou akarongo. (Philipi 1:14) Inara i te maataanga o te au turanga to tatou akakoroanga maata kia tutu aere i te tuatua meitaki ra. (Mataio 24:14) Me kite ra tetai tangata i te tuatua mou no ta te Atua ra au akakoroanga, ei reira ka rauka iaia te akamata i te akaruke atu i te au ravenga akonoanga pikikaa e ka tama atu ei iaia i taua au ravenga viivii ra. No reira, i te maataanga te ka rauka e mea meitaki kia akaketaketa i te au apinga te ka rekaia mai e te aronga akarongo mai kia tatou, na te akamata anga ma te au apinga te mou aiteite ra tatou ma ratou katoa. Ka riro ei puapinga kore kia akariri atu i tetai tangata te ka akarongo mai ki ta tatou tuatua me aravei atu tatou na te tu mako ra.—2 Korinetia 6:3.
Ei Aronga Akatupu Au i Roto i te Pamiri
12. Na roto i teea au tu e riro ei tatou ei aronga akatupu au i roto i te pamiri ra?
12 Kua tuatua a Paulo e ko te aronga e akaipoipo “e pekapeka ra to reira i te kopapa nei.” (1 Korinetia 7:28) E tuke tuke te au tu ngata te ka tupu mai. I roto i etai atu mea, ka kite etai tokorua i te au tu patoitoianga i etai tuatau. E akapeea te akono anga tau i te reira? Na roto i tetai tu ponuiaau. Ko tetai tei akatupu ra i te au ka tauta kia tapu i te tupuanga kia maata tetai taumaroanga. Akapeea ra? Te mea mua, na te akaaere i te arero. Me taangaangaia kia tuatua tamamae e kia tuatua akakino, ka riro teianei mero meangiti “e kino mate kore ïa, kua ki ïa i te kavangia.” (Iakobo 3:8) Te taangaanga ra tei akatupu i te au, i tona arero kia patu kare e kia turaki atu ki raro.—Maseli 12:18.
13, 14. Akapeea e raukai ia tatou te akaora i te tu au me ka tarevake tatou i te tuatua anga me kare me ka veravera te au manako ngakau ra?
13 No te tu apa ua, i etai atianga ka tuatua ua tatou pouroa i te au mea ka mii tatou i muri akera. Me tupu anake teia, kia viviki i te rave i te akatikatika anga—kia akatupu i te au. (Maseli 19:11; Kolosa 3:13) E kopae ke ko te topa aea ki roto i te vari “e te māro anga tuatua” e “te māro anga tika kore oki.” (1 Timoteo 6:4, 5) Kareka ra e akara ki raro i te ngai i runga ra, e ka tauta kia kite i te au manako ngakau o toou tokorua. Me kua tuatuaia atu kia koe etai tuatua kino, auraka e pau atu na taua tu rai. Kia maara e “ko te tuatua maru ra tei akaanga ke i te riri.”—Maseli 15:1.
14 I etai taime, penei ka tau koe kia akamanako i te akoanga ia Maseli 17:14: “E akaruke ra i te karo ra, ka tupu aea te riri.” E neke mai ki muri mei te turanga riri ra. I muri akera, me maru mai te au manako ngakau riri, penei ka rauka ia koe te akakore atu i te manamanata ra na te tu au ua. I etai au tu, penei ka tau kia aravei atu i tetai tangata pakari Kerititiano ra no te tauturu. Ka riro taua aronga karape ra e te aroa ei tauturu akapumaanaanga me te akakokoia maira te tu au o te akaipoipo anga.—Isaia 32:1, 2.
Ei Aronga Akatupu Au i Roto i te Putuputuanga
15. Kia tau ki ta Iakobo, eaa te vaerua kino tei akatupuia ki roto i tetai papaki Kerititiano ra, eaa ra taua vaerua ra i tau ei “no teianei ao,” “no te tangata nei” e “no te au demoni”?
15 E mea mii, kua akakite mai tetai papaki o te au Kerititiano i te anere mataiti mua ra i te vaerua vareae e te tauetono—tetai tua ia o te au. Kua tuatua a Iakobo: “Kare oki te reira pakari i to runga mai, no teianei ao ïa, no te tangata nei, e no te au demoni. Te vai ra oki te vareae, e te tauetono, tei reira katoa te oripu ua e te au tuatua kikino katoa ra.” (Iakobo 3:14-16) Te irinaki ra tetai papaki e te tuatua Ereni tei uriia ra e “tauetono” te akakite maira i te inangaro noinoi, e te taemoemoanga no tetai turanga. No teia tumu meitaki oki i tapa ei a Iakobo i te reira e “no teianei ao ïa, no te tangata nei; e no te au demoni.” I roto i te tuatua enua katoa, kua rave te au tutara o teianei ao i te tauetono, mei te au manu taae te tamaki atura tetai i tetai. E tika te tauetono no “teianei ao” te aite ra ki te “tangata nei.” Pera katoa e ravenga “demoni” ia. Kua akakite muaia teianei tu kikite kino e te angera inangaro maata ra i te mana tei akanoo ra iaia uaorai kia patoi atu i te Atua ko Iehova e kua riro mai e ko Satani, te tutara o te au temoni ra.
16. I akapeea ra ta tetai papaki o te au Kerititiano i te anere mataiti mua ra akakite anga i tetai vaerua aite ki to Satani ra?
16 Kua raurau a Iakobo i te au Kerititiano kia arai i te akatupuanga i te vaerua tauetono, no te mea te patoi ra te reira i te tu au. Kua tata aia: “Noea te tamaki e te tauetono maata i roto ia kotou na? Kare aina no ko na no to kotou anoano tika kore ra, ko tei tamaki ua ki roto i to kotou au melo na?” (Iakobo 4:1) I konei, te “anoano tika kore ra” te taiku ra i te anoano noinoi no te au apinga me kare i te inangaro no te turanga teitei, te akatere ra, me kare mana. Mei ia Satani rai, i te akara anga ko tetai papaki i roto i te au putuputuanga te anoano ra kia riro ei aronga kaka kare e ko ‘tei mea ngiti rava,’ mei ta Iesu i tuatua ra no tana au pipi mou ra. (Luka 9:48) Ka akangere taua vaerua ra i te au no te putuputuanga.
17. Akapeea e raukai i te au Kerititiano i teia tuatau nei te akatupu i te au i roto i te putuputuanga ra?
17 I teia tuatau nei, ka tika katoa tatou kia arai i te noinoi anga apinga, te vareae, me kare te inangaro puapinga kore. Me e aronga akatupu au tikai tatou, kare tatou e manako ngakau akakokoia me e karape atu tetai papaki i roto i te putuputuanga ra ia tatou no etai au angaanga, kare katoa oki tatou e akameangiti mai ia ratou i te au mata o etai ke ra na te akaekoko anga i to ratou au akakeu anga. Me tei ia tatou tetai tu kite tau ra, kare tatou e taangaanga i te reira kia akara anga meitaki atu tatou ia etai ke ra, mei te mea rai e ka meitaki anake te putuputuanga no to tatou tu karape e te kite oki. Ka akatupu taua vaerua ra i te tatakake anga; kare ia e apai mai i te au. Kare te aronga akatupu i te au e akaparau i to ratou kite, mari ra ka akono moraro atu ratou i te reira kia tavini atu i to ratou au taeake e kia apai mai i te ngateitei kia Iehova. Kua kite ratou e i te openga ra, ko te aroa—kare ko te kite—te akataka maira i te Kerititiano mou ra.—Ioane 13:35; 1 Korinetia 13:1-3.
“Toou Au Akara ei Au”
18. Akapeea ta te aronga pakari ra akatupu anga i te au ki roto ia ratou uaorai?
18 Ka arataki te aronga pakari o te putuputuanga i te akatupu anga i te au. Kua totou maira Iehova no tona au tangata. “E akariro au i toou au akara ei au; e taau au rangatira ei tuatua-tika.” (Isaia 60:17) Kia rotai ma teianei au tuatua totou, te aronga tei tavini ra ei au tiaki Kerititiano ka tauta pakari kia akatupu i te au i roto ia ratou uaorai e i roto i te anana katoa. Ka rauka i te aronga pakari kia tamou marie i te au i roto ia ratou uaorai na te akakiteanga i “te pakari no runga maira” na te tu ponuiaau e te tau oki. (Iakobo 3:17) Ma to ratou au turanga tuke tuke e te au tupuanga oki i te oraanga, ka riro te aronga pakari i roto i te putuputuanga i etai taime kia tuke tuke te tumu manakoanga. Te riro ra ainei te aiteanga e te ngere ra ratou i te au? Kare me ka akono tikaia taua turanga ra. Ka akakite moraro ua te aronga akatupu i te au ra i to ratou au manako e ka akarongo ngateitei atu i to etai ke ra. Kare e manono atu i tona uaorai manako, ka akamanako tei akatupu ra i te au na roto i te pure i te tu manako o tona au taeake. Me kare e kaveinga Pipiria e akakinoia ana, te vaira te ngai no te tu tumu manako tuke tuke. Me kare etai ra e akatika ki tana, ka tuku ua tei akatupu ra i te au e ka turu atu i te ikianga a te maata anga. Na te reira ka akaari aia i tona uaorai tu tau. (1 Timoteo 3:2, 3) Kua kite te au akaaere karape ra e ko te akaoraanga i te au e maata atu te puapinga i te rauka anga taau uaorai tika.
19. Akapeea ta te aronga pakari akono anga ei aronga akatupu i te au ki roto i te putuputuanga ra?
19 Te akatupu ra te aronga pakari i te au ma te au mema o te anana ra na te turuanga ia ratou e na te kore e akaapa tau kore ua i ta ratou au tautaanga. E tika, i etai tuatau penei te umuumuia ra etai kia akatikatikaia. (Galatia 6:1) Inara ko te angaanga a te akaaere Kerititiano ra kare te akoanga i te mea maata. E putuputu aia i te oronga te akapaapaa anga. Te tauta ra te aronga pakari kia kite i te tu meitaki i etai ke ra. Te ariki ra te au akaaere i te angaanga pakari a te au oa Kerititiano, e te irinaki ra ratou e te rave ra to ratou au oa akarongo i te meitaki ka rauka ia ratou.—2 Korinetia 2:3, 4.
20. I roto i teea tu e puapingaiai te putuputuanga me e aronga akatupu te katoatoa i te au?
20 No reira, i roto i te pamiri, e i roto i te putuputuanga, e i te akonoanga ia etai ke kare ra e piri mai ana ki to tatou akarongo, ka tauta tatou kia ponuiaau, kia akono no te au. Me ka tatanu pakari tatou i te au, ka tauturu tatou i te tu mataora o te putuputuanga. I taua taime rai, ka paruruia tatou e ka akamaroiroiia na roto i te au tu e manganui, mei ta tatou ka kite i te atikara te aru mai nei.
Maara Ainei ia Koe?
• Eaa te aite anga e kia ponuiaau?
• Akapeea tatou e riro ei kia ponuiaau me te akono ra ma te aronga kare ra i te Au Kite?
• Eaa etai au tu no te tatanuanga i te au ki roto i te pamiri?
• Akapeea e raukai i te aronga pakari te akatupu i te au ki roto i te putuputuanga?
[Tutu i te kapi 9]
Ka kopae ke te aronga akatupu au i te manako akateitei
[Au Tutu i te kapi 10]
E aronga akatupu au te au Kerititiano i roto i te angaanga orometua, i te ngutuare, e i te putuputuanga