E Aru ia Iehova i te Terenianga i Taau Tamariki
“Kare ainei te au metua katoa e akatikatika ana i ta ratou tamariki?”—EBERA 12:7, Contemporary English Version.
1, 2. Eaa ra te au metua i taitaiai i te akonoanga i ta ratou au tamariki i teia tuatau nei?
TETAI uiui anga tei raveia i Tiapani i te au mataiti tokoiti i topa akenei kua akakite mai e vaitata i te apa o te aronga pakari tei uiuiia kua manako ngakau e e meangiti rava te komunikeiti anga i rotopu i te au metua e te tuku ua ra ki ta ratou tamariki. I tetai atu uiui anga i taua enua ra, e vaitata i te koata o te aronga tei pau maira tei akakite e kare ratou i kite e ka akapeea te akono i te tamariki. Kare teia i te tu taka ke ki te Orieni. “E manganui oki te au metua i Kanata kua akatika e te manako ngakau papu kore ra ratou e akapeea te akono anga ei au metua meitaki, i ripoti ei The Toronto Star. I te au ngai ravarai, te kite ra te au metua i te tu ngata kia akono i ta ratou tamariki.
2 Eaa ra te au metua i manamanatai i te akonoanga i ta ratou tamariki? Tetai tumu maata oki e te noo nei tatou i “taua tuatau openga ra,” e tei konei oki “te kino maata.” (2 Timoteo 3:1) Kapiti katoa mai, e “kino uaorai te manako o te ngakau tangata mei tona tamariki mea riki anga mai,” ta te Pipiria i tuatua ra. (Genese 8:21) E ko te aronga mapu e ngoie ua te o atu ki te au takinga kino anga a Satani, tei aite ra “mei te liona ngunguru ra,” i te kimi anga i te aronga kamakura. (1 Petero 5:8) E maata tikai te au arairai anga no te au metua Kerititiano, tei akakoro ra kia akono i ta ratou tamariki “e apii ra ia ratou kia pakari ma te ako a te Atu ra.” (Ephesia 6:4) Akapeea ra e raukai i te au metua te tauturu i ta ratou tamariki kia tupu ake ei aronga akamori pakari ia Iehova, no te kite i matau ei to ratou ngakau “i te meitaki e te kino”?—Ebera 5:14.
3. Eaa ra i umuumuiai te terenianga e te arataki anga a te au metua no te akonoanga autu i te tamariki?
3 “Kua mou rava te neneva ki roto i te ngakau o te tamariki,” ta te ariki pakari ko Solomona i akakite maira. (Maseli 13:1; 22:15) Kia takore atu i taua tu neneva ra i to ratou au ngakau, te umuumu ra te aronga ou i te akatikatika anga aroa mei ko mai i to ratou nga metua. Inara, kare te aronga mapu e ariki mareka ua i taua akatikatika anga aroa. Ko te tika, e putuputu ratou i te riri i te akoanga noatu e naai i oronga atu i te reira. No reira, ka tika te au metua kia “apii i te tamaiti i te arataa e tikaʼi iaia kia aere ra.” (Maseli 22:6) Me mou mai te tamariki i taua akoanga ra, ka riro ia ei ora kia ratou. (Maseli 4:13) Mei teaa ra te puapinga maata e kia kite te au metua eaa te o atura ki te terenianga i ta ratou au tamariki!
Te Akoanga—Eaa Tona Aiteanga
4. Eaa te aiteanga maata no te “akoanga” tei taikuia ra i te Pipiria?
4 No te mataku i te akaapaia no te akono tau kore—i te pae kopapa, te tuatua, me kare te manako ngakau—kua akakore etai metua i te akatikatika anga i ta ratou tamariki. Kare tatou e tau kia akamou i taua au tu mataku ra. Te tuatua “akoanga” te taikuia ra i te Pipiria kare e akakite mai ana i tetai ua atu tu no te akono tau kore me kare takinga kinoanga. Te tuatua Ereni no te “akoanga” te akakite maata maira i te ikuikuanga, apii anga kia kite, te akatikatika anga e, i etai taime, e akautunga ngaueue kore ma te aroa.
5. Eaa ra i puapingai kia akamanako i ta Iehova ra tu no te akonoanga i tona au tangata?
5 I te orongaanga i taua akoanga ra, kua akanoo maira te Atua ko Iehova i tetai akatauanga apa kore. I te akaaiteanga ia Iehova ki tetai metua tangata nei, kua tata te apotetoro ko Paulo: “Kare ainei te au metua katoa e akatikatika ana i ta ratou tamariki? . . . Kua akatikatika mai to tatou au metua tangata ia tatou no tetai tuatau poto, e kua rave ratou i te reira mei ta ratou i manako ei meitaki. Inara kua akatikatika mai te Atua ia tatou no to tatou uaorai meitaki, no te mea te anoano ra aia kia riro tatou ei aronga tapu.” (Ebera 12:7-10, Contemporary English Version) Ae, te ako maira Iehova i tona au tangata kia riro ratou i te openga ei aronga tapu, me kare ei viivii kore. Ka rauka tikai kia kite maata tatou i te akoanga tamariki na te akamanakoanga e i akapeea ta Iehova ra tereni anga i tona au tangata.—Deuteronomi 32:4; Mataio 7:11; Ephesia 5:1.
E Aroa—Te Mana Akakeuanga
6. Penei e no teaa i ngatai i te au metua kia aru i to Iehova ra aroa?
6 “Ko te Atua oki te aroa,” ta te apotetoro ko Ioane i tuatua. No reira, ko te terenianga ta Iehova e oronga maira kua akakeuia e te aroa. (1 Ioane 4:8; Maseli 3:11, 12) Te riro ra ainei te aiteanga o teianei e ko te au metua e inangaro natura to ratou no ta ratou au anaunga ka kite i te reira ei mea ngoie ua kia aru ia Iehova i teianei tu? Kare ia. To te Atua ra aroa e aroa kaveinga ia. E kua tou maira tetai tangata Ereni apiipiiia e ko taua tu aroa ra “kare e aere tau atu ana ma te au manako anga natura.” Kare te Atua e akamatapoia na tetai manako ngakau ua. Ka akamanako tamou marie aia i tei meitaki no tona au tangata ra.—Isaia 30:20; 48:17.
7, 8. (a) Eaa te akatauanga no te aroa kaveinga ta Iehova i akanoo ra i te akonoanga i tona au tangata? (e) Akapeea e raukai i te au metua i te aru ia Iehova te tauturuanga i ta ratou tamariki kia akatupu i te kite kia aru i te au kaveinga Pipiria ra?
7 E akamanako i te aroa ta Iehova i akaari ra i te akonoanga i to Iseraela. Kua taiku maira Mose i tetai tuatua akaaiteite anga manea kia akataka i to Iehova ra aroa no te iti tangata ou o Iseraela. Ka tatau tatou: “Mei te aeto e erueru i tana koanga, e kapakapa oki ki runga i tana anaunga, e kua totoa oki i tona peau, e kua rave akera ia ratou, kua apai ia ratou na runga i tona peau; Koia katoā Iehova, koia anake tei arataki ia [Iakoba].” (Deuteronomi 32:9, 11, 12) Kia apii i tana punua ou kia rere, ‘kua erueru te ua aeto ra i tana koanga’ kua kapakapa oki i tona nga peau kia raurau i tana punua ou ra kia rere. Me akatopa mai tetai manu ou ra ki vao i te koanga, tei putuputu ra te maaniia ki runga i tetai mato teitei, ka “kapakapa oki” te ua ra ki runga ake i te punua ra. Me ka akara anga e penei ka topa te manu ou ra ki te enua, ka rere mai te ua ki raro ake i te reira e ka apai i te reira ‘na runga i tona peau.’ Na te tu aroa, kua utuutu a Iehova i te iti tangata anau ouia maira no Iseraela na roto i tetai tu aiteite. Kua oronga atu aia i te Ture a Mose ki te au tangata ra. (Salamo 78:5-7) Kua tiaki atura te Atua i taua iti tangata ra ma tetai mata tau, kua papa i te akaora ia ratou me o atu tona au tangata ki roto i te taitaia.
8 Akapeea te au metua Kerititiano i te aru anga i to Iehova ra aroa? Te mea mua, ka tika ratou kia apii i ta ratou tamariki i te au kaveinga e te au turanga te kitea ra i roto i te Tuatua a te Atua. (Deuteronomi 6:4-9) Te akakoro anga kia tauturu i te aronga ou ra kia apii i te tuku i te au iki anga kia rotai ma te au kaveinga Pipiria ra. I te raveanga i teianei, te kapakapa ra te au metua aroa ki runga ake i ta ratou tamariki, ei akatutu anga, i te akaraanga e akapeea ratou i te akono anga i te au kaveinga ta ratou e apii ra. I te tupu akeanga te tamariki ra e kua oronga marie atu te tu rangatira maata atu, kua papa nga metua utuutu ra kia ‘akatopa mai ki raro iora’ e kia ‘apai i ta ratou tamariki na runga i to ratou au peau’ me te vai maira tetai tu kino. Teea tu kino ra?
9. Eaa te tu kino taka ke ka tika te au metua aroa ra kia matakite? E akatutu mai.
9 Kua akamatakite a Iehova i to Iseraela ra i te au tupuanga no te au pirianga oa kino ra. (Numero 25:1-18; Ezera 10:10-14) Te kapitianga ma te urupu tarevake i tetai tu kino matauia i teia tuatau nei. (1 Korinetia 15:33) E mea meitaki no te au metua Kerititiano kia aru ia Iehova i teianei tu. Ko tetai tamaine 15 mataiti ko Lisa te ingoa kua inangaro atu i tetai tamaroa kare ra i piri atu ki te au tu akono tau o tona pamiri e te au puapinga pae vaerua oki. “E viviki ua toku nga metua i te kite i tetai tauianga i toku tu akono e kua akaari mai i te tamanako anga,” ta Lisa i akakite. “I etai tuatau kua akatikatika raua iaku, e i etai atu tuatau kua akamaroiroi maru mai raua iaku.” Kua noo kapiti atu raua kia Lisa e kua akarongo marie atu, na te reira i tauturu iaia kia akono i ta raua i kite ra e ko te manamanata ia—koia oki te anoano kia arikiia mai e tona au oa o tona mataiti ra.a
E Akatuera i te Au Papaanga Komunikeiti Anga
10. I roto i teea au tu ta Iehova ra akanooanga i tetai akatauanga meitaki i te komunikeitianga ma to Iseraela ra?
10 E autu ei i te terenianga i te tamariki, ka tika te au metua kia tauta i te akatuera ua i te au papaanga komunikeiti anga ma ta ratou tamariki. Noatu rai te kite maira Iehova e eaa tei roto i to tatou ngakau, te akamaroiroi maira ia tatou kia komunikeiti atu kiaia. (1 Paraleipomeno 28:9) I muri ake i te orongaanga i te Ture ki to Iseraela ra, kua akaue atura Iehova i te ngati Levi kia apii atu ia ratou, e kua tono atura aia i te au peroveta kia uriuri manako ma ratou katoa e kia akatikatika atu ia ratou. Kua akaari katoa aia i te tu puareinga roa kia akarongo atu i ta ratou au pure.—2 Paraleipomeno 17:7-9; Salamo 65:2; Isaia 1:1-3, 18-20; Ieremia 25:4; Galatia 3:22-24.
11. (a) Akapeea e raukai i te au metua i te akatupu i te komunikeiti anga meitaki ma ta ratou tamariki ra? (e) Eaa ra i puapinga maatai no nga metua ra kia riro ei aronga akarongo meitaki i te komunikeitianga ma ta ratou tamariki?
11 Akapeea e raukai i te au metua kia aru ia Iehova i te komunikeiti anga ma ta ratou tamariki? Te mea mua e te maata oki, ka tika te au metua kia akataka i te tuatau no ratou ra. Ka meitaki katoa te au metua kia kopae ke atu i te au tuatua manako kore ra te ka aviri, mei te, “Ko tena ua? Te manako ra au e ko tetai apinga puapinga maata ia”; “E neneva ia”; “Inara, eaa taau i manako atu? E tamariki ua koe.” (Maseli 12:18) Ei akamaroiroi ei i te tamariki kia akatuera mai, ka tauta te au metua pakari kia riro ei nga tangata akarongo meitaki. Te au metua kare ra e akarongo atu ki ta ratou tamariki ia ratou e rikiriki ra penei ka kite ia ratou uaorai te kore ra e akarongoia mai me maata mai ta ratou tamariki. Kua puareinga ua a Iehova ra kia akarongo atu ki tona au tangata. Te akatuera ra aia i tona taringa ki te aronga te ariu taakaaka atura kiaia i te pure.—Salamo 91:15; Ieremia 29:12; Luka 11:9-13.
12. Eaa te au tu no te tuanga a te au metua te ka akariro kia ngoie atu no te tamariki kia tuatua atu kia ratou?
12 E akamanako katoa oki i akapeea etai au tuanga o to te Atua ra tu i te akariro anga kia ngoie ua no tona au tangata kia aravei ua atu iaia ra. Ei akatauanga, kua ara kino ra te Ariki ko Davida o Iseraela taito ra na te pirianga akaturi ma Bateseba ra. I te mea ko tetai tangata apa ua, kua rave katoa a Davida i etai atu au ara kikino i tona oraanga. Inara, kare aia i kore e aravei atu ia Iehova e kimi i tana ra akakoreanga ara e te akaapa anga oki. Kare e ekoko anga, no to te Atua ra aroa takinga meitaki e te aroa ua kua akariro kia ngoie atu no Davida kia oki akaou atu kia Iehova. (Salamo 103:8) Na te akakiteanga i taua au tu tau o te Atua ra te inangaro e te aroa ua, ka rauka i te au metua kia tauturu i te akatuera tamou marie i te au papaanga komunikeiti anga noatu rai me ka apa te tamariki.—Salamo 103:13; Malaki 3:17.
Kia Tau te Manako
13. Eaa te kapiti atura kia tau te manako ra?
13 Me akarongo atu ki ta ratou tamariki, ka tika te au metua kia tau te manako e kia akaata i “te pakari no runga maira.” (Iakobo 3:17) “Kia kitea meitakiia oki to kotou maru i te tangata katoa,” ta te apotetoro ko Paulo i tata. (Philipi 4:5) Eaa te aiteanga e kia tau te manako? Ko tetai akataka anga no te tuatua Ereni tei uriia ra e “tau te manako” e “kare i te maroanga kia tika ki te tu vao ua o te ture ra.” I te mou ngaueue kore anga i te au turanga akono tau e te pae vaerua oki, akapeea e raukai i te au metua kia tau te manako?
14. I akapeea a Iehova i te akaari anga i te manako tau i te akonoanga ia Lota ra?
14 Te akanoo maira Iehova i te akatauanga meitaki no te manako tau. (Salamo 10:17) I tona raurau anga ia Lota e tona pamiri kia akaruke i te oire o Sodoma te ka akakinoia ra, kua “tavarevare ua” a Lota. I muri mai, i te pati anga te angera a Iehova ra iaia kia oro ki te maunga ra, kua tuatua a Lota: “Kare rai au e tae ki te maunga . . . I na, teia oki te oire vaitata [ko Zoara] kia oro au ki reira, e e oire mea ngiti oki: e tuku ake ana koe iaku ki reira kia ora au: kare aina i te oire mea ngiti?” Akapeea ra to Iehova manako anga i teia? Kua tuatua aia: “I na, kua akatika atu au i taau tuatua i tenana, e kare atura taua oire nei taau i tuatua mai ana e mate iaku.” (Genese 19:16-21, 30) Ka akatika a Iehova kia rave i ta Lota i pati ra. Ae, ka tau te au metua kia akarongo i te au turanga ta te Atua ko Iehova ra e akanoo mai i tana Tuatua, i te Pipiria ra. Inara, penei ake ka rauka kia akono i ta te tamariki ra i anoano me kare te au kaveinga Pipiria ra e akakinoia.
15, 16. Eaa te apiianga ka kite te au metua mei te akatutu anga te kitea ra ia Isaia 28:24, 25?
15 Te kapiti ra te tau o te manako i te teateamamaoanga i te ngakau o te au tamariki kia papa ratou i te ariki anga i te akoanga. Na roto i tetai tu akatutu anga, kua akaaite atura Isaia ia Iehova ki tetai tangata pama e kua tuatua: “E arote ainei te tangata arote e po ua atu te rā kia ruru i te ua? e kenu ua rai ainei, e e akaungaunga i te vaanga one o tona enua? Manea akera te one iaia, kare ainei aia e ruru aere i te kuze, e kua titiri aere i te kumino, e kua ruru oki i te sitona ma te arite, e te kerite e te olura, ki tona ngai ki tona ngai?”—Isaia 28:24, 25.
16 ‘Te arote ra [a Iehova] kia ruru i te ua’ e te ‘kenu ra e e akaungaunga i te vaanga one.’ No reira te akateateamamao atura aia i te au ngakau o tona au tangata i mua ake ka ako ei ia ratou. I te akatikatika anga i ta ratou tamariki, akapeea te au metua i te ‘arote anga’ i te ngakau o ta ratou anaunga? Kua aru tetai metua ia Iehova i te akatikatikaanga i tana tamaiti e a ona mataiti. I te papa anga tana tamaiti i tetai tamaiti no te kainga i te pae maira, kua na mua te metua i te akarongo marie atu ki te au kotoenga a tana tamaiti. I reira, mei te mea rai e kia “arote” i te ngakau o tana tamaiti, kua tuatua atura te metua i tetai tua no tetai tamaiti meangiti tei mamae ra i te tu ngata i nga rima o tetai tei takinga kino ra iaia. I te akarongoanga i taua tua ra, kua akakeuia tana tamaiti kia tuatua e ka tika taua tamaiti takinga kino ra kia akautungaia. Na taua ‘aroteanga ra’ i teateamamao i te ngakau o te tamaiti ra e kua akariro kia ngoie ua nona kia kite e te papaanga i te tamaiti o te kainga i te pae maira e ko te angaanga takinga kino ia e te tarevake ra.—2 Samuela 12:1-14.
17. Eaa te apiianga i te akatikatika anga a te metua te orongaia maira ia Isaia 28:26-29?
17 Kua akaaiteite katoa maira Isaia i ta Iehova ra akatikatika anga ki tetai atu angaanga a te pama—te papaanga. Te taangaanga ra te tangata pama i te au apinga papa tuke tuke tei runga i te ketaketa o te ota e te titona. Te taangaangaia ra tetai rakau angiangi no te kumino kerekere e tetai rakau teiaa no te kumino, mari ra ko te uiira koneke me kare te porotata ka taangaangaia no te au titona ma te ota ketaketa ra. Inara, kare aia e papa i te au titona ketaketa ra kia paii. Pera katoa oki, me te anoano ra Iehova kia takore atu i tetai apinga kare e inangaro ia ra i roto i tona au tangata, ka taui aere aia i tana akonoanga kia tau ki te au umuumu anga e te au turanga te vaira. Kare aia e rave tau kore ua me kare e rima teiaa. (Isaia 28:26-29) Ko etai tamariki ka akono ua na tetai akara atu anga a to ratou nga metua ra, e kare e maata atu ka umuumuia. Ka umuumuia te au akamaaraara anga putuputu no etai atu, penei te vaira etai atu ka anoanoia te raveanga no tetai tu ketaketa atu. Ka akono ra te au metua akono tau i te akatikatika anga kia tano ki tei anoanoia no te au tamaiti tataki tai ra.
E Akariro i te Uriurianga a te Pamiri kia Rekareka
18. Akapeea e raukai i te au metua te akataka i te tuatau no tetai apii putuputu i te Pipiria na te pamiri ra?
18 I roto i te au tu meitaki no te apii i ta kotou tamariki ko tetai apii Pipiria putuputu na te pamiri e te uriurianga manako i te Tuatua Tapu i te au ra taki tai. E meitaki maata te apiianga pamiri me ka rave putuputuia. Me ka rave uaia kare i akanoonooia me kare ki tetai atianga kare ra i akatakaia, ka riro ua kia kore i te maata anga o te tuatau ra. No reira ka tika te au metua ‘kia taporoporo i te tuatau’ no te apii anga. (Ephesia 5:15-17) Ko te ikianga i tetai tuatau tamou tei tau ra no te katoatoa ka riro ei akaaoanga. Kua kite tetai upoko ngutuare tangata e i te tupu akeanga te tamariki, kua akariro ta ratou au papaanga tuatau tuke tuke kia ngata atu te kapiti anga i te pamiri katoa. Inara, te vai taokotai ra te pamiri i te au po no te au uipaanga putuputuanga. No reira kua akapapa te metua kia raveia ta ratou apii pamiri i tetai o taua po ra. Kua riro teia ei akanoonoo anga meitaki. Nga tamariki e toru katoa kua papetitoia i teianei ei au tavini no Iehova.
19. Akapeea e raukai i te au metua kia aru ia Iehova i te akonoanga i tetai apii na te pamiri?
19 Inara, kare e rava kia rave ua i te akamanako i etai au tuanga Tuatua Tapu i te tuatau apiianga. Kua apii a Iehova i to Iseraela i akaoraia maira na roto i te kau taunga, tei ‘tatau taka meitaki ra ratou’ i te Ture, e “kite akera ratou i tei tatauia ra.” (Nehemia 8:8) Tetai metua tei autu ra i te tauturu anga i te tokoitu katoa o tana au tamariki kia inangaro ia Iehova kua aere atu ki tona pia i mua ake i te apii a te pamiri kia teateamamao, akapapaanga i te au tumu tei anoanoia ra no te tamariki taki tai. Kua akono aia i te apiianga ei rekareka anga no tana tamariki. “E rekareka tikai te apii,” ta tetai o tana tamaiti tei maata maira i tuatua. “Me tei vao matou i te kanga kangaanga poro i muri i te are me kapikiia mai matou no te apii a te pamiri ra, kua akaruke viviki ua matou i ta matou poro e kua oro atu ki roto no te apii ra. Ko tetai ia o te au aiai rekareka rava atu i te epetoma ra.”
20. Eaa te manamanata penei ka tupu i te akonoanga i te tamariki ka tika kia akamanakoia i muri akenei?
20 Kua akakite te tata taramo: “I na, te tamariki ra, e tuanga ïa no ko ia Iehova ra; ta te kopu i anau ra, e tutaki ïa.” (Salamo 127:3) Te anoanoia ra te tuatau e te tauta anga no te terenianga i ta tatou tamariki, na te rave meitaki anga i te reira ka riro ei oraanga mutu kore ki ta tatou tamariki. Mei teaa ra tetai tutaki meitaki o te reira! E aru meitaki tatou i reira, ia Iehova i te terenianga i ta tatou tamariki. Inara, noatu te orongaia ra na te au metua te apainga no te “apii [i te tamariki] kia pakari ma te ako a te Atu ra,” kare e akapapu anga no te autuanga. (Ephesia 6:4) Noatu rai ma te utuutuanga meitaki roa, ka riro tetai tamaiti kia meameaau e kia akamutu i te tavini ia Iehova. Ka akapeea i reira? Ko te tumu tuatua ia no te atikara te ka aru mai.
[Tataanga Rikiriki i Raro]
a Te au tupuanga te kitea nei i roto i teianei atikara e te atikara ka aru mai penei no etai enua tuke ra te au peu mei toou enua. E tauta kia kite i te au kaveinga te o atura, e ka akono ei ia ratou i te au akanoo anga i toou ngai.
Eaa Taau Pau Anga?
• Akapeea e raukai i te au metua te aru i to Iehova aroa te akatakaia maira ia Deuteronomi 32:11, 12?
• Eaa taau i kite mei te tu o ta Iehova ra komunikeiti anga ma to Iseraela ra?
• Eaa ta Iehova akarongo anga ki te pati anga a Lota ra i apii maira ia tatou?
• Eaa te apiianga i te akatikatikaanga i te tamariki taau i kite mai mei ia Isaia 28:24-29 ra?
[Tutu i te kapi 8, 9]
Kua akaaite a Mose i ta Iehova terenianga i tona au tangata ki te au tu akono a tetai aeto i tana punua
[Au Tutu i te kapi 10]
Ka tau te au metua kia akataka i te tuatau no ta ratou tamariki
[Tutu i te kapi 12]
“Ko tetai ia o te au aiai rekareka rava atu i te epetoma ra”