Takinga Kinoia no te Tuatua Tika Ra

“E ao to tei takinga-kinoia i te tuatua-tika ra.”​—MATAIO 5:10.

1. Eaa te tumu i aere ei a Iesu ki mua ia Ponotio Pilato, e eaa ta Iesu i tuatua atu?

“I ANAU mai ei au nei, i aere mai ei au ki te ao nei, e akakite i te tuatua-mou.” (Ioane 18:37) I te tuatua anga a Iesu i te reira au tuatua, tei mua aia ia Ponotio Pilato, te Kavana Roma o Iudea. Kua tae a Iesu ki reira kare i tana ikianga kare katoa e kua patiia mai e Pilato. Mari ra, kua tae aia ki reira no te mea kua akaapa pikikaa te au arataki akonoanga ngati Iuda iaia ei tangata rave i te kino te tau ra kia tamateia.​—Ioane 18:29-31.

2. Eaa ta Iesu angaanga i rave, te arataki anga atu ki teea tupuanga?

² Kua kite meitaki a Iesu e tei ia Pilato te mana no te tuku iaia kia aere me kore no te tamate iaia. (Ioane 19:10) Inara kare te reira i tapupu iaia mei te tuatua anga ma te mataku kore kia Pilato no runga i te Patireia. Noatu kua rokoia to Iesu oraanga e te tumatetenga, kua opu aia i te tuatau no te akakiteanga ki te mana kavamani teitei roa atu o taua ngai ra. Noatu taua akakiteanga, kua akaapaia a Iesu e kua tamateia, te mate anga ei tangata martyr ki runga i tetai rakau tamamae.​—Mataio 27:24-26; Mareko 15:15; Luka 23:24, 25; Ioane 19:13-16.

E Kite Ainei me e Martyr?

3. Eaa te aiteanga o te tuatua “martyr” i te tuatau Pipiria, inara eaa te aiteanga o te reira i teia tuatau?

³ Ki te au tangata e manganui i teia tuatau, ko te martyr te aite ra tona aiteanga ki tetai tangata pakari te irinakianga e te neneva. E aronga te puareinga ra kia tamateia no to ratou irinakianga, te irinakianga akonoanga tikai, kua tarotokaka putuputuia ei au tangata tamataku me kore ei au tangata kino ki te ngai tangata. Inara, ko te tuatua marytr no ko mai i te tuatua Ereni (marʹtys) te aiteanga i te au tuatau Pipiria e “kite,” e tangata te akakite ra i te tuatua tika, penei i roto i tetai akavaanga, no tana e irinaki ra. I muri roa mai i maramaia ei taua tuatua ra e “ko tetai tei oronga i tona oraanga no te akakiteanga,” me kore te akakiteanga na te oronga anga i to tetai oraanga.

4. Na roto tikai i teea tu a Iesu i riro ei ei martyr?

⁴ E martyr tikai a Iesu i te aiteanga mua o te tuatua. Mei tana i tuatua kia Pilato, kua aere mai aia i te “akakite i te tuatua-mou.” Kua akakeu tana akakite anga i te au tu tuke mei te tangata. Kua akakeu oonuia etai i roto i te au tangata noa ua no runga i ta ratou i akarongo e i kite atu, e kua irinaki atura ratou ia Iesu. (Ioane 2:23; 8:30) Kua ariu pakari mai rai te maata anga o te urupu tangata e te au arataki akonoanga​—inara ma te tau kore. Kua tuatua atu a Iesu ki tona au kopu tangata irinaki kore: “Kare to te ao i makitakita mai ia kotou; te riri mai nei ra iaku, i te mea kua akakite ua atu au e, e tuatua kino ta to reira.” (Ioane 7:7) No te akakite anga i te tuatua mou, kua akatupu a Iesu i te riri o te au arataki o te pa enua, tei arataki atu ki tona matenga. E tika, e “kite (marʹtys) mou [aia] e te tuatua-mou.”​—Apokalupo 3:14.

“E Makitakitaia Kotou e te Tangata Katoatoa”

5. Akamataanga o tana angaanga orometua, eaa ta Iesu i tuatua no te takinga kino anga?

⁵ Kare anake a Iesu uaorai i mamae i te takinga kino pakari kua akamatakite katoa ra aia i tana au pipi e ka tupu katoa rai te reira kia ratou. I te akamataanga o tana angaanga orometua, kua akakite a Iesu ki te aronga e akarongo maira kiaia i roto i tana Tuatua i te Maunga: “E ao to tei takinga-kinoia i te tuatua-tika ra: no ratou te basileia o te ao. E ao to kotou, kia akakino mai, e kia takinga-kino mai, e kia tapepe pikikaa ua mai te tangata ia kotou i te au kino katoa nei, noku nei: E rekareka kotou, e kia rere ua i te rekareka; e tutaki maata oki ta kotou i te ao ra.”​—Mataio 5:10-12.

6. Eaa ta Iesu akamatakiteanga i oronga i te tono anga atu i te 12 apotetoro?

⁶ I muri mai, i te tono anga i te 12 apotetoro, kua akakite atu a Iesu kia ratou: “Kia matakite ra ia kotou i te tangata, ka tuku oki ratou ia kotou ki te sunederi, e pāpā oki ia kotou i roto i to ratou au sunago; E noku nei e taki naiaʼi kotou ki mua i te aroaro o te au tutara, e te ui ariki, ei kite no ratou, e no te au etene.” Inara kare anake e ko te au arataki akonoanga te ka takinga kino atu i te au pipi. Kua tuatua katoa a Iesu: “Ei reira te tuakana e tuku atu ei i te taeake kia mate, e te metua i te tamaiti; e tu mai oki te au tamariki ki runga e tamate i to ratou au metua. E e makitakitaia kotou e te tangata katoatoa i toku nei ingoa; ko te tāpu marie ra e kia tae ki te openga, koia te ka ora.” (Mataio 10:17, 18, 21, 22) Te tuatua enua o te au Kerititiano o te anere mataiti mua e akapapuanga ia ki te tika anga tikai o taua au tuatua ra.

Tetai Tataanga o te Tu Akakoromaki Tiratiratu

7. Eaa tei arataki atu ki to Setephano riro anga mai ei martyr?

⁷ Kare i roa i muri mai i to Iesu matenga, kua riro a Setephano e ko te Kerititiano mua tei mate no te akakite anga i te tuatua mou. Kua “ki akera [aia] i te akarongo e te mana, rave atura aia i te mea umere e te akairo maata i rotopu i te tangata.” Tona au enemi i te pae o te akonoanga “kare atura i tika ia ratou kia patoi mai i te pakari e te vaerua i tuatuaʼi aia ra.” (Angaanga 6:8, 10) Kua kiia e te vareae, kua uuti atu ratou ia Setephano ki mua i te Tuneteri, te akavaanga maata o te ngati Iuda, i reira kua aro atu aia i tona aronga akakino pikikaa e kua oronga i te akakite anga ririnui. Inara, i te openga ra, kua tamate atu to Setephano au enemi i teia kite tiratiratu.​—Angaanga 7:59, 60.

8. Akapeea te au pipi i Ierusalema i te ariu anga atu i te takinga kino tei tupu kia ratou i muri ake i to Setephano matenga?

⁸ Aru mai i te matenga o Setephano, kua “tupu iora te takinga-kino maata i taua tuatau ra i te ekalesia i Ierusalema ra; pueurikiriki ke atura ratou katoa, e pini rava akera Iudea e Samaria ra, mari ra ko te au aposetolo ra.” (Angaanga 8:1) Kua tapu ainei te takinga kino i te akakite anga a te Kerititiano? Ei tuke anga, te akakite maira taua tataanga kia tatou e ko “taua aronga ra i pueurikiriki ke ra, aere atura e akakite aere i te tuatua e pini rava ake te enua katoa.” (Angaanga 8:4) Penei mei te apotetoro rai ko Petero to ratou tu i tona akakite anga i mua ana: “Ko te Atua ta matou e akarongo e tikaʼi auraka te tangata.” (Angaanga 5:29) Noatu te takinga kino, kua mou piri atu taua au pipi tiratiratu e te mataku kore ki ta ratou angaanga no te akakite anga i te tuatua mou, noatu e kua kite ratou e ka arataki atu teia ki tetai atu au turanga kino.​—Angaanga 11:19-21.

9. Eaa te takinga kino tei tupu ua atu ki ta Iesu au pipi?

⁹ E tikai, kare i tukuia ana te au noatu te turanga kino. Te mea mua, kua kite mai tatou no runga ia Saula​—te tangata tei kite mareka atura i te pei angaia a Setephano ki te toka​—“te maata ua ra ïa tana tuatua akamataku e te ta i te au pipi a te Atu ra, e aere atura aia ki te taunga maata ra, Kua pati atura iaia i te leta e kave ki te au sunago i Damaseko, e kia kitea atu e ia te aronga i mou i taua tuatua ra, kia arataki mai aia ia ratou ma te tapeka auri katoa ki Ierusalema, te tane e te vaine katoa oki.” (Angaanga 9:1, 2) E oti, vaitata i te mataiti 44 T.N., “kua akatika maira te ariki ra ko Heroda i tona rima e takinga-kino mai i tetai pae o te ekalesia ra. E kua ta iora ia Iakobo i te taeake o Ioane ki te koke.”​—Angaanga 12:1, 2.

10. Eaa te tataanga o te takinga kino ka kitea e tatou ki roto ia Angaanga e Apokalupo?

¹⁰ Kua ki te toenga o te puka o Angaanga i te tataanga tamou no te au timataanga, te tapekaanga, e te takinga kino anga tei akakoromakiia e te au tangata tiratiratu mei ia Paulo rai, e tangata ta i mua ana kua riro mai ei apotetoro, penei kua tamate katoaia i te au rima o te Emepera ko Nero o Roma i te 65 T.N. (2 Korinetia 11:23-27; 2 Timoteo 4:6-8) I te openga ra, i roto i te puka o Apokalupo, kua tataia vaitata i te openga o te anere mataiti mua, ka kite atu tatou i te apotetoro ruaine ko Ioane kua tukunaia ki roto i te are auri akautunga ki runga i te airani o Patamo ‘no te tuatua a te Atua ra, e no te akakite anga ia Iesu Mesia ra.’ Kua ki katoa a Apokalupo i te au taiku anga no runga ia “Anitipa ei kite mou noku ra, ko tei taia” i Peragamo.​—Apokalupo 1:9; 2:13.

11. Akapeea te aerenga o te au Kerititiano mua i te akapapuanga i ta Iesu au tuatua no te takinga kino?

¹¹ Pouroa teia kua akapapu mai i te tika anga tikai o te au tuatua a Iesu ki tana au pipi: “I takinga-kino ana ratou iaku ra, e takinga-kino katoa ratou ia kotou.” (Ioane 15:20) Kua papa te au Kerititiano mua tei vai tiratiratu no te aro atu i teia timataanga maata, te matenga​—penei na te tamamae angaia, na te titiri angaia ki te au manu taetaevao, me kore na roto i tetai ua atu tu​—e rauka ei i te akono atu i ta ratou akauenga mei te Atu ko Iesu Karaiti: “Ei kite oki kotou noku i Ierusalema nei, e Iudea katoa oki e pini ua ake, e Samaria katoa oki, e tae ua atu ki te openga o te enua ra.”​—Angaanga 1:8.

12. Eaa ra te takinga kino anga o te au Kerititiano i kore ei i tetai tuatua enua ua?

¹² Me ka manako ua tetai e kua tupu taua raveanga takinga kino o ta Iesu au pipi i taua tuatau ra, kua tarevake tikai aia. Kua tata a Paulo, tei kiteaia no te akakoromaki anga i tana tuanga o te turanga kino e: “E te aronga katoa e maara tikai e akono i te Atua, ei roto rai i te Mesia ra ia Iesu, e takinga-kino katoaia ïa.” (2 Timoteo 3:12) No te takinga kino, kua tuatua a Petero: “I kapikiiaʼi oki kotou; i mate katoa oki te Mesia uaorai no kotou; e kua vaoo oki i te akaraanga na kotou, kia aru kotou i tona takainga vaevae.” (1 Petero 2:21) Tae mai ki teia “tuatau openga ra” o teia akatereanga o te au mea, kua riro ua atu rai te au iti tangata o Iehova ei aronga makitakitaia e te takinokinoia ra. (2 Timoteo 3:1) I te au enua ravarai, i raro ake i te au akatereanga okotai arataki e i roto i te au enua temokaratiki, kua mamae ana te Au Kite o Iehova i tetai taime i te takinga kino anga, ei tangata tataki tai e ei pupu.

Eaa ra i Makitakitaia Ei e i Takinga Kinoia Ei?

13. Eaa ta te au tavini o Iehova i teia tuatau ka tau kia akamanako no te takinga kino ra?

¹³ Noatu te rekareka nei te maata anga ia tatou i te tu rangatira kotinga uaia kia tutu aere e kia uipa ua ma te au, kia akamanako tatou i ta te Pipiria akamaaraanga e “te [“taui,” NW] nei oki te tu o teianei ao.” (1 Korinetia 7:31) Ka taui viviki te au mea me kare tatou i papa i te pae manako, te pae ngakau, e te pae vaerua, ka ngoie ua tatou i te turori. Eaa, i reira, ta tatou ka rave no te paruru ia tatou uaorai? Ko tetai paruru ririnui koia oki kia akamanako taka meitaki tikai i te tumu i makitakitaia ei e i takinga kinoia ei te au Kerititiano au ua e te akono i te ture.

14. Eaa ta Petero i akakite mai no te tumu i takinga kinoia ei te au Kerititiano?

¹⁴ Kua tuatua te apotetoro ko Petero no runga i teia manako i roto i tana reta mua, tana i tata vaitata i te 62-64 T.N., te tupu anga ki te au Kerititiano takapini i te Patireia o Roma te au timataanga e te takinga kino anga. Kua tuatua aia: “E aku au akaperepere e, auraka e poitirere i te takinga-kino maata i roto ia kotou ei timata anga ia kotou, mei te mea e kua rokoia kotou i tetai mea ke.” Kia akamarama i tana e manako ra, kua tuatua atu a Petero: “Auraka rava ra to kotou mate i te mate ta tangata, e te keia, e te rave tuatua kino, e te akamanamanata ia etai ke ra. Ei mate Kerisitiano tona ra, auraka aia e akama: ka akameitaki ra aia i te Atua i te reira.” Kua taiku atu a Petero e te mamae ra ratou, kare no te rave anga i te au angaanga tau kore, mari ra no te riro anga ei au Kerititiano. Naringa ratou i rave atu i “taua peu kanga maata ra” mei tei raveia e te au tangata takapini ia ratou, ka ariki uaia e ka takaveia ratou e taua aronga ra. Ko te tika, kua mamae ratou no te mea kua tauta ratou i te akatupu i ta ratou angaanga ei au pipi na Karaiti. Te aite ra taua turanga ki te au Kerititiano mou i teia tuatau.​—1 Petero 4:4, 12, 15, 16.

15. Eaa te tukeanga te kitea ra i roto i te akono angaia te Au Kite o Iehova i teia tuatau?

¹⁵ I te au tuanga ngai e manganui o te ao, te akapaapaaia ra te Au Kite o Iehova i te ngai tangata no to ratou tu taokotai e te kapitianga te akaari ra ratou i ta ratou au uruoaanga e te au angaanga akatu are, no to ratou tu tika e te maroiroi, no to ratou akaraanga meitaki i te pae akono e te oraanga ngutuare, e no to ratou akaraanga meitaki e te tu tau.a I tetai tua, te araiia ra me kore te patoiia ra ta ratou angaanga i roto i etai 28 enua mei te taime i tataia ei teia, e te mamae ra te Au Kite e manganui i te takinga kino i te pae kopapa e te ngere no to ratou akarongo. Eaa ra te tumu no teia arairaianga? E eaa ra te Atua i tuku ua ei i te reira?

16. Eaa te tumu maata i tuku ua ei te Atua e kia mamae tona iti tangata i te takinga kino anga?

¹⁶ Te mea maata rava, ka tau tatou kia akamanako i te au tuatua a Maseli 27:11: “E taku tamaiti, kia pakari koe, kia rekareka toku ngakau, kia tika iaku kia patoi atu i tei akakino mai iaku nei.” Ae, no tetai maroanga roa no runga i te mana ngateitei i te ao katoa e pini ua ake. Noatu te maata o te akapapuanga tei orongaia mai e te katoatoa tei akapapu mai i to ratou tu tau kia Iehova i roto i te au anere mataiti, kare a Satani i akamutu ake i te akakoko ia Iehova mei tana i rave i te au tuatau o te tangata tuatua tika ko Iobu. (Iobu 1:9-11; 2:4, 5) Kare e ekoko anga, kua ki ia a Satani e te riri iaia e tauta ra i te akapapu mai i tana i tuatua ra, i te mea kua akatumu ngaueue koreia te Patireia o te Atua i teianei, ma te au tangata tiratiratu e te aronga komono takapini i te enua nei. Ka vai tiratiratu ainei teia aronga ki te Atua noatu mei teaa te tu o te turanga kino e te tumatetenga ka tupu kia ratou? E uianga teia ka tau kia pau ia e te au tavini tataki tai o Iehova.​—Apokalupo 12:12, 17.

17. Eaa te aiteanga o ta Iesu au tuatua “e riro te reira ei tuatua-akakite na kotou”?

¹⁷ I te akakite anga ki tana au pipi no runga i te au tupuanga ka tupu i te “openga o teianei ao,” kua akakite mai a Iesu i tetai tumu i tuku ua ei a Iehova i te takinga kino kia tupu ki tona au tavini. Kua akakite aia kia ratou: ‘Ka kavea oki kotou ki mua i te aroaro o te ui ariki e te au tutara, no toku nei ingoa. E riro te reira ei tuatua-akakite na kotou.’ (Mataio 24:3, 9; Luka 21:12, 13) Kua akakite a Iesu uaorai ki mua i te aroaro o Heroda raua ko Ponotio Pilato. Kua ‘kavea [katoa a Paulo] ki mua i te aroaro o te ui ariki e te au tutara.’ Kua akaueia e te Atu ko Iesu Karaiti, kua tauta a Paulo i te akakite aere ki te tutara ririnui o taua tuatau i te tuatua anga aia: “Ei ia Kaisara au.” (Angaanga 23:11; 25:8-12) Pera katoa i teia tuatau, kua akatupu mai te au turanga akaaoanga i te akakite anga meitaki tei tuatuaia ki te au opita e ki te ngai tangata ra.b

18, 19. (a) Akapeea te autu anga i te au timataanga i te akapuapinga anga ia tatou? (e) Eaa te au uianga ka akaraia i roto i te atikara e aru mai nei?

¹⁸ I te openga ra, te autu anga i te au timataanga e te au takinga kino ka akapuapinga mai ia tatou uaorai. Na teea tu? Kua akamaara atu te pipi ko Iakobo i tona au taeake Kerititiano: “E aku au taeake ra, kia rokoia kotou e te au timataanga e manganui te tu ra, ka tuatua e, e mea rekareka anake ïa; Kua kite oki kotou e, na taua timata anga i to kotou akarongo ra e akatupu i te akakoromaki.” Ae, ka rauka i te takinga kino i te akameitaki mai i to tatou akarongo e te akaketaketa i to tatou tu akakoromaki. No reira, kare tatou e mataku, me kore kare tatou e kimi i te au ravenga kare i tau ki te irava no te kopae me kore no te akaope i te reira. Mari ra, ka akono tatou i ta Iakobo akoanga: “E tuku atu i ta te akakoromaki ra angaanga kia tika rava, kia meitaki rava kotou, ma te apa kore, auraka e ape toe.”​—Iakobo 1:2-4.

¹⁹ Noatu e te tauturu maira ta te Atua Tuatua ia tatou kia marama i te tumu i takinga kino ia ei te au tavini tiratiratu o te Atua e te tumu i tuku ua ei a Iehova i te reira, kare te aiteanga o te reira e te akariro ra i te takinga kino e kia mama ua i te akonoia atu. Eaa te ka akamatutu ia tatou kia autu i te reira? Eaa ta tatou ka rave me aro atu tatou i te takinga kino? Ka akara tatou i teia au manako puapinga i roto i te atikara e aru mai nei.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Ka Rauka Ainei ia Koe te Akataka?

• Na roto tikai i teea tu a Iesu i riro ei ei martyr?

• Eaa te akakeu anga o te takinga kino ki te au Kerititiano o te anere mataiti mua?

• Mei tei akatakaia e Petero, eaa ra i takinga kinoia ei te au Kerititiano mua?

• No teea au tumu i tuku ua ei a Iehova i te takinga kino anga kia tupu ki tona au tavini?

[Au Tutu i te kapi 10, 11]

Mamae te au Kerititiano o te anere mataiti mua, kare no tetai au angaanga tau kore, mari ra no te riro anga ei au Kerititiano

PAULO

IOANE

ANITIPA

IAKOBO

SETEPHANO